B a ş k a m e m l e k e t l e r d e m i m a r î :
ti tu ı im
U m u m î g ö r ü n ü ş
K ö y l ü l e r b i r l i ğ i b i n a s ı .
( S a k s o n y a )
M i m a r ı : Otto K o b t z , Berlin - F r i e d e n a n
Saksonya Köylüler teşkilâtı, bir idare binası inşa edii-mek üzere proje tanzimi için mahdud bir müsabaka açmıştı. Jüri heyetinin nisan 1936 tarihli kararı mucibince mimar Kobtz'in projesi en münasip görülmüç v e mezkûr projenin icrası tavsiye olunmuştu, inşaat bu mimara ihale edildi ve teşrinisani 1936 tarihinde temel atılmasına başlandıktan son-ra inşaata geçildi. Bidayette binanın bir çelik iskelet halin-de inşası halin-derpiş edilmişti. Fakat, temellerin inşaatı bittik-ten sonra, demir fıkdanı yüzünden, inşaat tatil edildi. Yeni bir projeye lüzum hasıl oldu. B u yeni projeye göre, çelik iskelet ön avlu genişliğinde olmak üzere yalnız orta kı-sımda ve arkadaki cenahta kalıyor, yan kısımlar ile onlara mülâsık cenahların ise sütunlu kâgir olarak inşası icabedi-yordu. Eylül 1938 sonunda inşaat bitti, evin resmi küşadı yapıldı.
Büyük istasyon civarında olup 7000 metre karelik bir sa-ha işgal eden arsa gerçi caddeler ortasında idi, fakat binayı büyük meydanlarda olduğu derecede azametli v e âbidevi bir
O r t a m e t h a l
ölçülü bir nisbet arzediyorlar. Pencerelerin yüksek olan öl-çüleri, cephenin arzan inkişafile iyi bir tevazün halindedir. Binanın içindeki mahallere ışık gelişi hiç bir suretle haleldar edilmiş değildir. Bundan başka, dahilî taksimatın da pek çeşitli surette icrası imkân dahilinde bırakılmıştır. Feldgasse sokağındaki cenah guruplanışı da güzel ve basit nisbetler gösteriyor.
Heykeltıraşlık ve ressamlık eserleri binanın bütünlüğü ile pek ahenktar bir surette tertip edilmiştir. Tesadüfen k o nulmuş süsler halinde değillerdir. «Bunlar olmasaydı da o -lurdu.» diyemiyoruz. Olmasaydılar, bina sanki yırtık bir halde kalacakmış. Bu heykeller ve resimler binanın mahi-yetine bir ifade veriyorlar. Onu mana itibarile tamamlıyor-lar. Bu meyanda Sgraffitotechnik denilen dıvar ressamlığı da yaşama kabiliyetini ortaya koymuş bulunuyor.
Binaların güzel gruplamşı, hututu esasiyenin vuzuhlu ve berrak bir surette tertip edilmiş olmasındandır. Neşre-dilen kat resimlerinde bu cihet sarahatle görünüyor, ö n ve ana avlu azametli bir ahenk halindedir. Buradan bütün bi-na kısımlarıbi-na çabucak geçilebilir. Heyeti umıımiyenin sıkı bir surette inkısamında çift yollu ana merdivenin de rolü vardır. Işık, coşkun bir akışla aşağı doğru taşmakta ve her tarafta aydınlık ve canlılık yaratmaktadır. Zemin katındaki ana holden merdiven ile önce binanın birinci katına vekariı bir surette tebarüz eden orta kısma, müdüre mahsus 011 ta-raftaki odalara ve içtima salonile ona müteferri diğer odala-ra çıkılır. Ana merdivenin her bir yolunda bir asansör var-dır.
Meissen şehrinde Profesör Börnsr tarafından içtima sa-lonu için bir büyük tablo vücude getirilmiş olup köylülerin çalışmalarındaki ehemmiyeti göstermektedir. Salonun dö-şemeleri açık renkli meşedendir. Bu salon için hususî bir
havalandırma tertibatı yapılmıştır. Müdür odalarının pro-jeleri Berlinde Heimgeotaltes firması tarafından hazırlanmış ve icra edilmiştir. Bunlar dahi açık renkli döşemedendir. Döşemeler parket tarzında geçme tahtalardan yapılmıştır. Per-deler ' güzel, renkli şekillerle dokunmuştur. Mobilyanın ku-maşları da perdelere benzer. Yazıhane odaları basit ve şirin tarzda döşenmiştir. Duvarlar açık renkli tutkallı boya ile boyanmıştır. Yerlere linolyum döşenmiştir.
Alt kat örnek olacak bir tarzda tertip edilmiş olup bil-hassa hava hücumlarına karşı emniyetli mahalleri ve icabe-den mütemmim aksamı ihtiva eder. (Sun'i havalandırma tertibatı, hava hücumundan muhafaza âmirine mahsus oda. sıhhiye odası, kâfi miktarda apteshaneier ve ön holde, zaru-ret halinde istimâl edilmeğe mahsus çıkış mersivenleri ardır.) Orta cenahta derinde sıcak su tulumbasile teshin tertibatı ya-pılmıştır. Kömürlük avlunun altındadır. Carola caddesine doğru yan cenahta kantin bulunmaktadır ve tamamen elek-trikli mutfak, memurlara mahsus yemekhane buradadır. Açık havada oturmağa mahsus yerler de vardır. Müdüre mahsus yemek odasının projesini Dresdende kâin (Doyçe Verkıştate) müessesesi tanzim ve tertip etmiştir.
Mukabil cenahın esas zemin katı otomobiller için olup icabeden tâli mahalleri ihtiva eder. ikametgâhlar ve idare için lâzım olan umumî tesisat, manzarayı itmam etmektedir. Konstruksiyon hakkında şunları ilâve edelim: Orta bina-nın tavanlarında putreller üstüne Bimsbeton lâvhalar kon-muştur. Cenahlarda ise betonarmeden kaburgalı tavanlar, yani Eisenbetonrippendecken yapılmıştır. Orta binanın çatı örtüsü Bimsbeton lâvhalardandır. Yan kısımların çatı satıh-ları betonarmedendir. Çatı örtüsü olarak galvanize demir saç derpiş edilmiştir.
de inkısamdaki basitliğe uygundur. Ammonstrasse'deki ön hol binası tamamen elbe nehrinden alınma kumla yapılmış taşlarla inşa olunmuştur. Mulasık yan aksamında ise bu iksa ancak birinci katın korkuluk duvarına kadar ge-lir. Diğer mer'î satıhlarda, kesme taş gibi işlenmiş ve Elbe kumu taşından sokullar yapılmıştır. Ammonstrasse cadde-sindeki yan arkadlar dahi aynı tarzdadır. Feldgase sokağır.-daki orta cenahın cümle kapısı, yani portalı ayrıca tebarüz ettirilmeğe lâyıktır ve hususî bir muvaffakiyet sayılmağa değer. Merdiven soklu, fenerlerle birlikte kapı ve kapı üs-tündeki tablo üç unsurlu bir inkısam arzediyor. Bu portal güzel bir ahenk göstermektedir. Dresdenli ressam Sizzo Stief tarafından yapılmış olan, krjpı üstündeki, Sgraffito tab-losu da ayrıca üç unsurlu bir inkısam tebarüz ettiriyor.
Pencerelerin etrafında ve silmelerde de Elbe kum taşı kullanılmıştır. Haricî dıvar satıhları hemen hemen beyaz renkte, mümtaz bir surette sıvanmıştır. Umumiyetle normal çift pencere yapılmıştır. Bazı kısımlarda Stumpf sisteminde sürgülü pencereler vardır.
Zemin katındaki büyük holde duvar iksası ve sütunlar, korkuluk duvarları dahi Eebe kum taşındandır. Dıvarlar ve tavan beyaz sıvadır. Döşeme ve basamaklar granittir. K o r -kuluk sütunları üstündeki plâstikler bize meyva dolu sepet-ler ve ziraat aletsepet-leri gösteriyor. Bunlar, Dresdenli Heykel-tıraş Otto Rost tarafından yapılmıştır. Dresdenli profesör Paul Rössler tarafından yapılmış olan yan dıvarlardaki iki Sgraffito tablo köy hayatından motifler gösteriyor. Hayva-nat ve onun köy hayatına intibakı mükemmel hoş bir manzaradır. Pek muvaffakiyetli olan bu kompozisyon bize tekniğin mühim ihtiyaçlara cevap verebileceğini anlatıyor. Şu sözü tekrarlıyoruz: «Liyakatli eller bir işi başarabilirler.»
Birinci Kattaki sofa tarzındaki salon dahi kayda şayan olup, burada da sütunlar ve kapıyı çerçeveliyen kısımlar El-be kumu taşındandır. Banklar açık renkli taşdandır. Dıvar-lar ve tavan beyaz sıvadır. Yere granit lâvhaDıvar-lar
döşenmiş-R"F]
" R h
: : | r. . u . : i ^ J U " , j— - - - —L - j ——nU* »»c Î «4-' MT! I o • rı'«"ı" İ 'LLIIIİIILI
1
ı.,.' ' 1 '1 ' L UH - N
ı • ı l ı r , , i t ı ı ı ı Kat p l â n l a r -B i i y ü k a n t r etir. Yan dıvarların orta kısımlarındaki Sgraffito resim lâv-haları (Gröden) li Profesör Hans Nadler tarafından yapılmış-tır. San'atkâr burada canlı ve sade hatlarla orman ve bahçe hayatından sahneler yaratmıştır.
Saksonya köylülerinin idare binası Dresden şehri için ehemmiyeti pek büyük bir binadır, inşa san'atınm bir
