KONFERANS BİLDİRİLERİ
CONFERENCE PROCEEDINGS
Yayına Hazırlayanlar:
Editör: Prof. Dr. İbrahim TÜRKOĞLU Editör Kurulu:
Doç. Dr. Ramazan SOLMAZ Doç. Dr. Abdulvahap BAYDAŞ Öğr.Gör. Abdullah ŞENER Öğr.Gör. Doygun DEMİROL Arş.Gör. Emrah AYHAN Arş.Gör. Muhsin TAN Öğr.Gör. Murat AYDOĞAN Öğr.Gör. Mücahit ÇALIŞAN Arş.Gör. Müslüm POLAT Arş.Gör. Serkan AYHAN
Arş.Gör. Süleyman Emre DAĞTEKE Koord. İsa TELİMEN
Birinci Baskı Aralık 2015
FIRAT KALKINMA AJANSI ve BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ
Bu kitabın her türlü yayın hakkı Fırat Kalkınma Ajansı ve Bingöl Üniversitesi’ne aittir.
Ajansın ve üniversitenin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz. Yazıların etik ve yasal sorumluluğu yazarlara aittir.
Baskı - Dizgi - Tasarım
Diltemizler Ev Ger. Elek. Rek. Mat. İnş. Taah. San. Ltd. Şti.
Basıma Hazırlayan : Hasan ATEŞ Basım Yılı:2015
Sunuş ve Teşekkür
Tarihsel süreç içinde zaman zaman farklı boyutları ön plana çıkan kalkınma olgusunda sürdürülebilirlik boyutu gittikçe önem kazanmaktır. İllerin, bölgelerin ve bir bütün olarak ülkelerin kalkınmasının yanında genel olarak küresel düzeyde kalkınmanın sürdürülebilirlik boyutuyla birlikte dikkate alınmasının uzun vadede hayati bir öneme sahip olduğu kabul edilmektedir. Bu bağlamda sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleşebilmesi için kalkınmanın geleneksel olarak belirgin olan ekonomik boyutu yanında sosyal, çevre ve son zamanlarda yeni bir boyut olarak tartışılan kalkınmanın yönetişim boyutu da önem kazanmaktadır.
Fırat Kalkınma Ajansının, kalkınma olgusu ve bu olguyla ilgili kavramların tartışıldığı uluslararası bir platform oluşturmak amacıyla 2011 yılında başlattığı ve ilkini aynı yıl Malatya’da İnönü Üniversitesi, 2.sini Elazığ’da Fırat Üniversitesi işbirliğiyle gerçekleştirdiği Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı’nın 3.sü, 15-16 Ekim 2015 tarihlerinde Bingöl Üniversitesi işbirliğiyle “Demokratikleşme ve Sürdürülebilir Kalkınma” ana temasıyla gerçekleştirilmiştir. Konferansın ana teması çerçevesinde, çeşitli boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma ve özellikle bölgemizin kalkınması açısından büyük önem arz eden kalkınmanın güvenlik ve demokratikleşmeyle olan ilişkisi tartışılmıştır. Güvenlik algısının kalkınma için vazgeçilmez bir öneme sahip olduğu, can ve mal güvenliğiyle ilgili endişelerin yaşandığı bir yerde sağlıklı bir kalkınmanın da gerçekleşemeyeceği açık olduğundan bölgemizde güvenliğin tesis edilmesi ve demokratikleşme adımlarının kalkınma açısından önemine dikkat çekilmek istenmiştir.
Konferansımız Başbakan Yardımcısı ve Bingöl Milletvekili Sayın Dr. Cevdet YILMAZ’ın himayelerinde ve katılımlarıyla gerçekleştirilmiş olup organizasyonun başarısı açısından çok büyük öneme sahip katkılarından dolayı kendilerine şükranlarımızı sunuyoruz.
Bingöl Valisi ve Fırat Kalkınma Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Yavuz Selim KÖŞGER ve Bingöl Üniversitesi Rektörü Sayın Gıyasettin BAYDAŞ’a konferansın düzenlenmesine yönelik karar alınmasından gerçekleştirilmesine kadar ki süreçte verdikleri uzun soluklu katkı ve desteklerinden dolayı çok teşekkür ediyoruz.
Konferansımıza maddi ve manevi destek veren Bingöl Belediye Başkanı Sayın Yücel BARAKAZİ’ye, DAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Sayın Adnan DEMİR’e ve Bingöl TSO Başkanı Sayın Erkan ÇALBAY’a katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
Konferansın başarıyla gerçekleştirilmesi için büyük emek sarf eden konferans yürütme kurulu üyelerine, kıymetli vakitlerini ayırarak yaptıkları değerlendirmeler için başta kurul başkanı Sayın Doç. Dr. Ramazan SOLMAZ olmak üzere bütün Bilim Kurulu üyelerine, Fırat Kalkınma Ajansı personeline ve Bingöl Üniversitesi personel ve öğrencilerine çok teşekkür ederiz.
Son olarak, oturum başkanlığı davetimizi kabul ederek bizlere güç veren oturum başkanlarına, dünyanın ve ülkemizin çeşitli yerlerinden değerli tecrübe ve bilgilerini paylaşmak üzere Bingöl’e gelerek konferansımızı onurlandıran davetli konuşmacılar ve bildirili katılımcılara, konferansımıza büyük bir ilgi gösteren tüm dinleyicilere sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Mesut ÖZTOP İbrahim TÜRKOĞLU Konferans Eş Başkanı Konferans Eş Başkanı
Prologue and Acknowledgements
As time goes by, the fact development becomes increasingly important, wherein sustainability being the most prominent dimension thereof. It has been widely accepted that the development of provinces, regions, and countries as a whole has great local and global impacts, which is essential to sustainable development. In this regard, alongside economic factor, the most apparent dimension in realization of sustainable development as well as social and environmental, the recently emerged governance as a factor gains particular importance.
Initiated by the Fırat Development Agency to enable an international platform to discuss the subject development, the first of International Regional Development Conference was held in İnönü University of Malatya in 2011, the second in Fırat University of Elazığ, and the third in Bingöl University on 15-16 October 2015 with the theme: Democratization and Sustainable Development. During this conference, the issue of sustainable development was discussed with particular attention given to security and democratization, both of which are central to development of our region. Since the perception of security is critical to development, and there would essentially be no robust development if no security of life and property is maintained, the democratization and security needs of our region was discussed primarily.
Our conference was held under the patronage and participation of Dr. Cevdet YILMAZ, deputy prime minister and parliamentarian, to whom we owe many thanks for enabling this successful event.
We are also deeply indebted to Mr. Yavuz Selim KÖŞGER, the chairman of the board of Fırat Development Agency, and to Prof.Dr. Gıyasettin BAYDAŞ, rector of Bingöl University, for their efforts and supports from the very beginning to the very end.
We owe thanks to Mr. Yücel BARAKAZİ, the president of Bingöl Municipality, and to Mr. Adnan DEMİR, the Head of DAP Regional Development Management, and to Mr. Erkan ÇALBAY, Head of Bingöl TSO, for their contributions.
We also acknowledge the great contributions of conference execution board members, of science advisory board members, notably the chair Assoc.Prof.Dr. Ramazan SOLMAZ, and of Fırat Developmental Agency personnel and of personnel and students of Bingöl University.
Finally, we wish to thank to session chairs for accepting our invitation and to invited speakers and all other participants for their contribution and attention which enabled this fruitful congress.
Mesut ÖZTOP İbrahim TÜRKOĞLU
Conference Co-chair Conference Co-chair
DÜZENLEME / ORGANISATION
KONFERANS ONURSAL BAŞKANLARI / CONFERENCE HONORARY CHAIRS
Sayın, Dr. Cevdet YILMAZ
Başbakan Yardımcısı / Deputy Prime Minister Sayın, Yavuz Selim KÖŞGER
Bingöl Valisi / Bingöl Governor
Sayın, Prof. Dr. Gıyasettin BAYDAŞ Bingöl Üniversitesi Rektörü / Bingöl University Rector
KONFERANS EŞ BAŞKANLARI / CONFERENCE CO-CHAIRS Prof. Dr. İbrahim TÜRKOĞLU
Bingöl Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dekanı Bingol University, Dean of the Faculty of Engineering and Architecture Mesut ÖZTOP
Fırat Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri General Secretary of Fırat Development Agency YÜRÜTME KURULU / EXECUTIVE COMMITTEE Yürütme Kurulu Başkanı / Chairman of Executive Council Prof. Dr. İbrahim TÜRKOĞLU
Bingöl Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dekanı Bingol University, Dean of the Faculty of Engineering and Architecture Yürütme Kurulu Üyeleri (Alfabetik Sırayla)
Members of Executive Committee (In Alphabetical Order)
Abdulkadir SÜRÜCÜ Doç. Dr. , Bingöl Üniversitesi / Assoc Prof. Dr., Bingol University Abdullah ŞENER Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
Abdulvahap BAYDAŞ Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University Ahmet USLU Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec., Bingol University
Alaaddin YÜKSEL Doç. Dr. , Bingöl Üniversitesi / Assoc Prof. Dr., Bingol University Alperen MERAL Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University
Aytekin SEZGİN Uzman, Fırat Kalkınma Ajansı / Expert, Fırat Development Agency Doygun DEMİROL Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
Erdinç KOÇ Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University Emrah AYHAN Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University
Hakan BAŞBOZKURT Dr., Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası / Dr., Bingöl Chamber of Commerce and Industry
Hakan KUMAŞOĞLU Uzman, Fırat Kalkınma Ajansı / Expert, Fırat Development Agency Hakiye ASLAN Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University
Halil ŞİMŞEK Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University Harun ŞAHİN Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University
Hasan ÇELİKKAYA Uzman, Fırat Kalkınma Ajansı / Expert, Fırat Development Agency Hüseyin ÇALDAK Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University İlhan BİNGÖL Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
İmran ASLAN Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University İsa TELİMEN Koordinatör, Fırat Kalkınma Ajansı / Coordinator, Fırat Development
Agency
Mahmut BAYDAŞ Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
Mehmet GÜVEN Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University Mehmet ULUPINAR Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University M. Fatih ÇAN Birim Başkanı, Fırat Kalkınma Ajansı / Head of Unit, Fırat Development
Agency
Muhsin TAN Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University Murat AYDOĞAN Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
Murat IŞIK Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University Murat KARACA Birim Başkanı, Fırat Kalkınka Ajansı / Head of Unit, Fırat Development
Agency
Murat ORTAK Uzman, Fırat Kalkınma Ajansı / Expert, Fırat Development Agency Murat VAROL Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
Mücahit ÇALIŞAN Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University Müslüm POLAT Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University Nebi BUTASIM Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University M. Nuri KOLAK Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
Pınar KARATEPE Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University Ramazan MERAL Doç. Dr. , Bingöl Üniversitesi / Assoc Prof. Dr., Bingol University Ramazan SOLMAZ Doç. Dr. , Bingöl Üniversitesi / Assoc Prof. Dr., Bingol University Sait PATIR Doç. Dr. , Bingöl Üniversitesi / Assoc Prof. Dr., Bingol University Samet KAYA Uzman, Fırat Kalkınma Ajansı / Expert, Fırat Development Agency S. Emre DAĞTEKE Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University
Semra CAMUKA Uzman, Bingöl Üniversitesi / Expert, Bingol University Serkan AYHAN Arş. Gör., Bingöl Üniversitesi / Ast, Bingol University
Tuğba PEMBEGÜL Uzman, Fırat Kalkınma Ajansı / Expert, Fırat Development Agency Üzeyir KEMENT Öğr. Gör., Bingöl Üniversitesi / Lec. Bingol University
Yavuz TÜRKAN Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi / Ast Prof. Dr., Bingol University
BİLİM KURULU / SCIENCE COMMITTEE
Bilim Kurulu Başkanı / Chairman of Science Commitee Doç. Dr. Ramazan SOLMAZ
Bingöl Üniversitesi Bingol University
Bilim Kurulu Üyeleri (Alfabetik Sırayla)
Members of Science Committee (In Alphabetical Order)
Abdulkadir SÜRÜCÜ Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi Abdulvahap BAYDAŞ Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
Abdurrahman GÜL Prof. Dr., Bingöl Üniversitesi
Ahmet DİKEN Prof. Dr., Necmettin ERBAKAN Üniversitesi
Ahmet GÜRBÜZ Prof. Dr., Bingöl Üniversitesi
Ahmet TAN Yrd. Doç. Dr., Gaziantep Üniversitesi
Alaaddin YÜKSEL Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
Ali Sayıl ERDOĞAN Prof. Dr., Bingöl Üniversitesi Ali Yılmaz GÜNDÜZ Prof. Dr., İnönü Üniversitesi
Asaf VAROL Prof. Dr., Fırat Üniversitesi
Aykut LENGER Doç. Dr., Ege Üniversitesi
Aziz KUTLAR Prof. Dr., Sakarya Üniversitesi
Beşir KOÇ Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
Burhanettin BAYDAŞ Prof. Dr., Bingöl Üniversitesi Cemalettin ÇOPUROĞLU Prof. Dr., Fırat Üniversitesi
Chien-Kuo Li Prof.Dr., Shih Chien University, Taiwan
Ephraim NİMNİ Prof.Dr.,University of the Basque Country, Spain
Erhan AKIN Prof. Dr. Fırat Üniversitesi
Erkan BOYDAK Prof. Dr. Bingöl Üniversitesi
Ewa Glińska, PhD Bialystok University, Poland
Fatih CELEBİOĞLU Doç. Dr. , Dumlupınar Üniversitesi
Fatih KARCIOĞLU Prof.Dr., Atatürk Üniversitesi
Hakan ERKUŞ Prof. Dr. İnönü Üniversitesi
Halil ŞİMŞEK Yrd. Doç. Dr. Bingöl Üniversitesi
Halim TATLI Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
Hanna JAFF Dr, American Cultural Institute, Mexico
Harun ŞAHİN Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
Hasan ÇİFTÇİ Prof. Dr. Bingöl Üniversitesi
Hüseyin ALTAY Doç. Dr. , Bilecik Üniversitesi
Hüseyin ÇALDAK Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
İbrahim AK Prof. Dr. Uludağ Üniversitesi
İbrahim Halil GEÇİBESLER Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi İbrahim TÜRKOĞLU Prof. Dr., Bingöl Üniversitesi
İmran ASLAN Yrd.Doç.Dr., Bingöl Üniversitesi
İsmail BAKAN Prof. Dr., Sütçü İmam Üniversitesi
İsmail Hakkı ERASLAN Prof. Dr. , Düzce Üniversitesi
Kestutis Duoba Assoc. Prof. , Kaunas University of Technology, Lithuania
Kubilay AKMAN Doç.Dr., Bingöl Üniversitesi
Maide GÖK Yrd.Doç.Dr., Bingöl Üniversitesi Mehmet BARCA Prof. Dr., Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Mehmet GÜVEN Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
Mehmet TANYAŞ Prof. Dr., Maltepe Üniversitesi
Mohamed A. J. JINNA Founding of United World Halal Development, Singapore
Muammer ERDOĞAN Prof. Dr. Bingöl Üniversitesi
Muharrem ERGUN Prof. Dr. Bingöl Üniversitesi
Mustafa PAKSOY Doç. Dr. , Kilis 7 Aralık Üniversitesi
Mustafa UÇAR Prof. Dr., Hasan Kalyoncu Üniversitesi
Nazif DEMİR Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi
Nor’ain OTHMAN Assoc. Prof Dr., MARA Teknologi University, Malasia
Orhan ÇINAR Doç. Dr., Atatürk Üniversitesi
Sait PATIR Doç. Dr. , Bingöl Üniversitesi
Seyfettin ERDOĞAN Prof. Dr., İstanbul Medeniyet Üniversitesi Shaya’a OTHMAN Prof.Dr., İnsaniah University, Malaysia
Shigeki YOKOI Prof.Dr., Nagoya University, Japan
Şener DİLEK Prof. Dr., İnönü Üniversitesi
Turgay ŞENGÜL Prof. Dr. Bingöl Üniversitesi
Vilmantė KUMPİKAİTĖ Prof.Dr., Kaunas University of Technology, Lithuania Winai DAHLAN Prof.Dr., Chulalongkorn University, Thailand Wojciech PİOTROWİCZ Prof.Dr., University of Oxford, UK
Yakup BULUT Prof. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi
Yavuz TÜRKAN Yrd.Doç.Dr., Bingöl Üniversitesi
Zülküf AYRANGÖL Yrd.Doç.Dr., Erzincan Üniversitesi
DAVETLİ KONUŞMACILAR/ KEYNOTE SPEAKERS AD SOYAD
/ NAME -SURNAME
KURUM /
INSTITUTION ÜLKE /
COUNTRY BİLDİRİ BAŞLIĞI / PAPER TITLE
Prof. Dr. Ab.
Halim TAMURİ Malezya International Islamic University College Selangor Rektörü
Malezya-
Malaysia Standardization of Islamic Education Excellence in the World
Adnan DEMİR DAP İdaresi Başkanı Türkiye -
Turkey DAP Eylem Planı Ali Recep NAZLI Tarım ve Kırsal
Kalkınmayı Destekleme Kurumu Başkanı
Türkiye -
Turkey Avrupa Birliği Kırsal Kalkınma Perspektifi
Dr., Bülent
ÖZKAN İpekyolu Kalkınma Ajansı
Genel Sekreteri Türkiye -
Turkey Bölgesel Kalkınma Bağlamında İpekyolu Kalkınma Ajansı Deneyimi Dr., Emin Yaşar
DEMİRCİ Doğu Anadolu Kalkınma
Ajansı Genel Sekreteri Türkiye -
Turkey Kırsal Kalkınmanın Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Önemi
Doç. Dr., Hüsnü
KAPU Serhat Kalkınma Ajansı
Genel Sekreteri Türkiye -
Turkey Toplumsal Süreçlerin İnşasında Ahlak Prof. Dr., İbrahim
AK Uludağ Üniversitesi
SÜTAŞ Eğitim Koordinatörü
Türkiye -
Turkey Doğu Anadolu Bölgesinin Organik Hayvancılık Açısından Potansiyeli Prof. Dr. Mazhar
BAĞLI Sosyolog Türkiye -
Turkey
Yerel Kalkınmada
Demokratikleşmenin Rolü ve Fırsat Eşitliği (İller Bağlamında) Prof. Dr., Mehmet
TANYAŞ Maltepe Üniversitesi Türkiye -
Turkey Lojistik ve Lojistik Kentler/Köyler Professor Dr.
Michael A. Fullen University of
Wolverhampton İngiltere -
UK Soils and Rural Development Mr. Mohamed
JINNA Chairman of United World
Halal Development Singapur -
Singapore Halal Food Industry Murat ALTUN Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı, AB Mali Programları Daire Başkanı
Türkiye -
Turkey Üniversite-Sanayi İşbirliği ve Rekabetçi Sektörler Programları
Nahit BİNGÖL Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürü
Türkiye -
Turkey Bölgesel Gelişmede Yönetişim ve Katılım
Assoc. Prof Dr., Nor’ain OTHMAN
Universiti Teknologi
MARA Malezya -
Malaysia The effect of Tourism on Rural Development: The Case of Malaysia
Prof. Dr., Shaya’a
OTHMAN Insaniah University Malezya -
Malaysia Islamic Finance and Opportunities
Professor, Vilmante KUMPIKAITE
Kaunas University of
Technology Litvanya -
Lithuania Migration’s Influence on Economy and Regional Development
Prof. Dr. Yılmaz
BİNGÖL Yıldırım Beyazıt
Üniversitesi Türkiye -
Turkey Siyasal İstikrar ve Çözüm Süreci:
Fırsatlar ve Çözülmesi Gereken Sorunlar
Davetli Konuşmacıların Bildirileri / Proceedings of Keynote Speakers
İÇİNDEKİLER
»SİYASAL İSTİKRAR VE ÇÖZÜM SÜRECİ: FIRSATLAR VE ÇÖZÜLMESİ GEREKEN SORUNLAR
Yılmaz BİNGÖL...1
»AVRUPA BİRLİĞİ KIRSAL KALKINMA PERSPEKTİFİ
Ali Recep NAZLI ...10
»SOIL CONSERVATION AND ECONOMIC DEVELOPMENT
Michaela A. FULLEN ...20
»BÖLGESEL GELİŞMEDE YÖNETİŞİM VE KATILIM
Nahit BİNGÖL ...29
»ISLAMIC FINANCE AND OPPORTUNITIES PROJECTED TO 2020
Shaya’a OTHMAN ...41
» LOJİSTİK VE LOJİSTİK KENTLER/KÖYLER
Prof.Dr. Mehmet TANYAŞ ...57
»MUSLIM ENTREPRENEURSHIP & HALAL BUSINESS OPPORTUNITIES AROUND THE WORLD
Mohamed JİNNA ...74
»BÖLGESEL KALKINMA BAĞLAMINDA İPEKYOLU KALKINMA AJANSI DENEYİMİ
Bülent ÖZKAN ...77
»CENNET’İN MEKÂN DEĞİŞİMİ: YAŞAM KALİTESİNİ ARTTIRMA ÇABASINDA TÜRKİYE PRATİĞİ
Mazhar BAĞLI ...84
»MIGRATION'S INFLUENCE ON ECONOMY AND REGIONAL DEVELOPMENT Vilmantė KUMPİKAİTĖ-VALİŪNİENĖ ...96
»STANDARDZATION OF ISLAMIC EDUCATION EXCELLENCE IN THE WORLD Ab. Halim TAMURİ ...102
»ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ VE REKABETÇİ SEKTÖRLER PROGRAMI Murat ALTUN ...116
»TOPLUMSAL SÜREÇLERİN İNŞASINDA AHLAK
Hüsnü KAPU ...124
»DOĞU ANADOLU BÖLGESİNİN ORGANİK HAYVANCILIK POTANSİYELİ İbrahim AK ...128
»THE EFFECT OF TOURISM ON RURAL DEVELOPMENT: THE CASE OF MALAYSIA
Nor'ain Binti Hj, OTHMAN ...149
»DAP EYLEM PLANI
Adnan DEMİR ...150 SUNULAN BİLDİRİLER / PRESENTED PROCEEDINGS
»ANALYZING CHRONIC KIDNEY DISEASE(CKD) TREATMENT AT THE CENTER OF BINGÖL
Imran ASLAN, Hamide DEĞER ...177
»AB VE TÜRKİYE’DE BÖLGESEL KALKINMA SORUNUNA YÖNELİK GELİŞMELER VE BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ KAMU EKONOMİSİNE KATKISI
Gökhan GÜRER ...187
»DEMOKRASİ İLE SİYASAL İSTİKRAR VE KALKINMA ARASINDAKİ İLİŞKİ Abdulvahap AKINCI ...206
»A COMPILATION UPON THE LOCAL & CENTRAL E-GOVERNMENT'S SERVICE MATURITY POSITION IN TURKEY
Uğur YILDIRIM, Soner AKIN, Yeter ÇİÇEK ...219
»YEŞİL İŞLETME FONKSİYONLARINDAN YEŞİL PAZARLAMA VE YEŞİL MUHASEBE
Oğuz Yavuz YILMAZ, Cengiz GÜNEY...233
»ŞIRNAK’IN BÖLGESEL KALKINMAYA POTANSİYEL KATKILARI
Rafet EVYAPAN ...249
»DIFFERENTIATION OF MANAGING AUTHORITY AND REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY IN THE CONTEXT OF EUROPEAN UNION
STRUCTURAL INSTRUMENTS AND MODELLING PROPOSITIONS FOR TURKEY Oktay ERCAN ...257
»ENTREPRENEURSHIP AND VENTURE CAPITAL IN TURKEY: GOVERNMENT’S ROLE AND AN INTUITIVE MODEL
Mehmet Onur PARTAL ...269
»BÖLGESEL KALKINMADA SERBEST BÖLGELER VE SINIR TİCARETİNİN ÖNEMİ VE ÜLKE EKONOMİSİNE KATKILARI
Yusuf Kemal ÖZTÜRK , Selami Sedat AKGÖZ ...287
»TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, NİHAİ ENERJİ TÜKETİMİ VE DIŞ TİCARET AÇIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Zeynep KARAÇOR, Erhan DUMAN ...295
»TÜRKİYE’DE GİRİŞİMCİLİK VE EKONOMİK BÜYÜME
Ersin KARAKAYA , Semiha KIZILOĞLU ...309
»E-TİCARETİN BÖLGESEL KALKINMA ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Abdullah ŞENER, Serpil GÜL, Mehmet KAYA ...324
»DETERMINANTS AND IMPEDIMENTS OF FDI INFLOWS N DEVELOPING COUNTRIES: FIRM LEVEL EVIDENCE FROM ETHIOPIA
Henok Gebremedhin TEKA ...330
»2010-2013 YILLARI ARASINDA KALKINMA BAKANLIĞI SOSYAL DESTEK PROGRAMI KÜLTÜR, SANAT VE SPOR PROJELERİNİN, BİNGÖL İLİNİN EKONOMİSİNE SAĞLADIĞI KATKILARIN İNCELENMESİ
Oktay KIZAR, Mehmet KARGÜN ...347
»TÜRKİYE’DE KALKINMA AJANSLARI GERÇEKTEN BÖLGESEL Mİ?
ELEŞTİREL BİR BAKIŞ
Kerem AKDAĞ, Cem BAYRAK, Coşkun ŞEREFOĞLU, Gökhan YALÇIN ...356
»TÜRKİYE’NİN BİLİM VE TEKNOLOJİ POLİTİKASI (2005-2010)
Ahmet YATKIN, Kâmil Abdullah EŞİDİR ...366
»ORTA FIRAT HAVZASINDA UYGULANAN HAVZA REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARININ BÖLGESEL VE KIRSAL KALKINMA AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Erol ÖZKAN, Ayla ALTUN, Bahadır ARSLANKURT, Ferhat ŞELLİ, Ahmet ÇIKMAN, Atila ALTINTAŞ, Erkan AKTAŞ, Bülent GÜLÇUBUK, İsmet DANYELİ, Nevzat TAŞDEMİR ....375
»ÇÖZÜM SÜRECİNİN TRC 2 ( ŞANLIURFA VE DİYARBAKIR) BÖLGESİNE EKONOMİK KATKILARI
Abdulkadir BARUT, Veysel ASOĞLU, Neslihan Tancı YILDIRIM ...401
»TÜRKİYE’DE İŞGÜCÜ PİYASASININ KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ VE AB ÜLKELERİ İLE KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ
Yılmaz AYDIN ...416
»GAZİANTEP’TE EKONOMİK YAPININ DEĞİŞİMİ: SHIFT SHARE ANALİZİ Ümit İZMEN, Zühal ÖZBAY DAŞ...431
»ELAZIĞ BÖLGESİ AR-GE İŞ TANISI: FIRAT TEKNOKENT İLE İŞBİRLİĞİ POTANSİYELİ
Erhan AKIN, Sema AKIN, Nehir MUTLU, Dragan SOLJAN ...446
» IPA PROJESİ UYGULAMASI: FIRAT TEKNOKENT KAZANIMLARI
Erhan AKIN, Sema AKIN, Nehir MUTLU, Dragan SOLJAN ...460
»ÜRETİM YAPAN KOBİ’LERDE STRATEJİK YÖNETİM ANLAYIŞINDA
MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİNİN FARKINDALIĞI (TRB1 BÖLGESİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA)
Meltem GÜL, Özcan DEMİR ...472
»YEREL EKONOMİK KALKINMADA TURİZMİN ROLÜ VE TURİZM İŞLETMELERİNİN YAKLAŞIMLARININ BELİRLENMESİ: RİZE ÖRNEĞİ
Burhan AYDEMİR, İrfan YAŞAR ...488
»HİZMET İŞLETMELERİNDE ÇALIŞANLARIN ETİK OLMAYAN DAVRANIŞLARA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELERİ OTEL İŞLETMELERİNDE BİR UYGULAMA Gül GÜN, Ayşe Nur BUYRUK AKBABA ...505
»SOSYAL DESTEK PROGRAMI’NIN (SODES) SOSYAL KALKINMAYA KATKISI BİNGÖL İLİ ÖRNEĞİ
Hamza AYAN ...520
»YEREL KALKINMA SORUNU VE BUNUN ÇÖZÜMÜNDE ÜNİVERSİTELERİN ROLÜ: SHANNON KALKINMA AJANSI (SD) VE LİMERİCK ÜNİVERSİTESİ (UL) ÖRNEĞİ
Fatih ÇELİK , Rıfat YILDIZ ...532
»AVRUPALILAŞMA KAVRAMI EKSENİNDE AB KIRSAL KALKINMA MALİ YARDIMI IPARD PROGRAMININ TÜRKİYE’DE UYGULANMASI
Bilal BİLGİÇ , Haktan CİHANGİR , Tahsin ABA ...549
»BİNGÖL TARİHİ ESERLERİ VE TURİZM EKONOMİSİNE KAZANDIRILMASI Nebi BUTASIM ...563
»TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BÖLGESEL ENFLASYONUN BÖLGESEL BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: DOST MU YOKSA DÜŞMAN MI?
Haktan SEVİNÇ , Merter AKINCI ...571
»TÜRKİYE’DE KOBİLERE SAĞLANAN DESTEKLER: İNGİLTERE KARŞILAŞTIRMASI
Yılmaz AKYÜZ, Yusuf ERSOY, Ali TEHCİ, Müfit AYDIN ...586
»SEÇİLEN EUROSTAT VERİLERİ KULLANILARAK TR83 BÖLGESİ İLE AVRUPA VE TÜRKİYE’DEN BAZI BÖLGELERİN KARŞILAŞTIRILMASI
Hüseyin Akin UĞURLU ...608
»TR83 BÖLGESİ DIŞ TİCARET ANALİZİ RAPORU
Hüseyin Akin UĞURLU ...624
»TEŞVİK DEĞERLENDİRME RAPORU
Abdulvahap YOĞUNLU, Mustafa Selim ÖZATAY ...650
»İŞ ETİĞİ VE KALKINMA AJANSLARININ BAĞIMSIZ DENETİMLERİ AÇISINDAN İŞ ETİĞİNİN ÖNEMİ
Gülnihal TORAMANLI ...680
»AVRUPA BİRLİĞİ PERSPEKTİFİNDEN BÖLGE PLANLARININ VE UYGULAMALARININ TOPLUMSAL CİNSİYET EKSENİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
Betül CELEP, Aslı SİLAHDAROĞLU BEKMEN ...692
»BÖLGESEL KALKINMADA ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR: SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
Maide GÖK ...706
»INNOVATIVE APPROACHES IN GENERATING İDEAS FOR REGIONAL DEVELOPMENT
Evgeniya TONKOVA, ...722
»FUNDING POSSIBILITIES FOR MUNICIPAL DEVELOPMENT PROJECTS IN THE PROGRAMMING PERIOD 2014-2020
Sevdalina HRİSTOVA ...731
»ÖZEL SEKTÖR KREDİLERİNİN BÖLGESEL KALKINMAYA ETKİLERİ VE DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARA KREDİ TAHSİSİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR
Bahar BİLEN ...740
»ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİN BÖLGESEL KALKINMA, DEMOKRATİKLEŞME VE ÇÖZÜM SÜRECİNE BAKIŞI: MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÖRNEĞİ
Âdem PALABIYIK,Kazım KOÇ, Yunus KOÇ ...762
»ÇANAKKALE İLİNİN SANAYİ ENVANTERİ VE KÜMELENME POTANSİYELİ Kadir BAŞER...776
»İRAN ÜLKESİ İLLERİN KENTSEL ALANLARININ SOSYO-EKONOMİK AÇIDAN GELİŞMİŞLİĞİNİN İRDELEMESİ
Mortaza MORADİ ...789
»BÖLGELERARASI DENGESİZLİKLERİN GİDERİLMESİNDE KALKINMA AJANSLARININ ROLÜ VE TRB1 BÖLGESİ
Mehmet Zeydin YILDIZ, Zeynep Yılmaz ŞİMŞEK ...806
»YENİLİKÇİLİK, BULUŞÇULUK VE ÖĞRENEN BÖLGE KAVRAMLARININ YENİ DÖNEMDE BÖLGESEL KALKINMADAKİ YERİ VE ÖNEMİ
Tugay KEÇECİ, Melek ATALAY, Tülay KEÇECİ ...825
»TURKISH REGIONAL DEVELOPMENT POLICY FRAMEWORK: IS THERE A PARADIGM SHIFT?
Emrah AYHAN, Murat ÖNDER ...843
»BİNGÖL’ÜN KALKINMA DİNAMİKLERİ: II. BİNGÖL KALKINMA ÇALIŞTAYI’NIN BİR ANALİZİ
Suat ALAN ...859
»MESLEKİ YOKSUNLUKTAN AKILLI UZMANLIĞA
Lokman PİRİM, Dilek Polat ÖZDEMİR, Salih Börteçine AVCI ...877
»BÖLGESEL KALKINMADA TARIMSAL BÜYÜME KORİDORLARI VE OLUŞUMLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Sertaç HOPOĞLU, Serkan KÜNÜ ...887
»HAYVAN ŞEHRİ: SÜRDÜRÜLEBİLİR, EKOLOJİK, KOLLEKTİF BİR HAYVANCILIK MODELİ
Uğur TÜRE, Osman Atıf ÖZMEN ...900
»TRB1 BÖLGESİNDE (MALATYA, ELAZIĞ, BİNGÖL, TUNCELİ) KADINLARIN İŞGÜCÜNE KATILIMI VE BELİRLEYİCİLERİ
Şeyda KORKMAZ, Bayram GÜNEŞ ...912
»GELİR DAĞILIMI ADALETSİZLİĞİ VE BÖLGESEL KALKINMA ARASINDAKİ İLİŞKİ (TÜRKİYE ÖRNEĞİ)
Azade TAŞCİ, Arif ÖZSAĞİR ...926
»GAP BÖLGESİNDEKİ ÇEVRE SORUNLARINDAN HAVA-SU-TOPRAK KİRLİLĞİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Ahmet KAYAN ...940
»DOĞU ANADOLU PROJESİNİN (DAP) BÖLGENİN KALKINMASINDA ÜSTLENDİĞİ MİSYON
Asaf VAROL ...964
»INSTRUMENTS OF CSR INTERNATIONAL ORGANIZATIONS FOR SUSTAINABLE REGIONAL DEVELOPMENT OF BULGARIA AND TURKEY
Desislava SERAFİMOVA ...976
»BÖLGESEL KALKINMADA DIŞ TİCARETİN ROLÜ: TRC1 (DÜZEY 2) BÖLGESİ ÖRNEĞİ
Ş.Mustafa ERSUNGUR, Ömer DORU, Mehmet Barış ASLAN ...991
»TÜRKİYE İBBS DÜZEY 2 BÖLGELERİNİN İMALAT SANAYİNİN ETKİNLİK VE ENERJİ PERFORMANSININ VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ÖLÇÜMÜ
Yücel ÖZKARA , Mehmet ATAK ...1003
»KIRSAL ALANLARDAKİ YOKSULLUK ALGISI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Mustafa ÇELİK...1018
» SUPPLY CHAIN MANAGEMENT: AN EMPIRICAL STUDY OF ACCOMMODATION INDUSTRY
İdris KIZILBOĞA ...1038
»BİR İMKÂN OLARAK AKİL ADAMLARLA TÜRKİYE’DE TOPLUMSAL BARIŞ MÜMKÜN MÜ?
İsmail KIRAN ...1046
»SOSYAL AĞLARLA BÖLGESEL KALKINMAYA BİR BAKIŞ
Serpil GÜL, Abdullah ŞENER, Mehmet KAYA ...1062
»ANALYSIS OF OIL PRICES IN IRAQ AND THE ROLE OF OIL IN NATIONAL AND REGIONAL DEVELOPMENT
Hoshmand A. HAMASHAREEF, Imran ASLAN, Didar H. ABDULLAH ...1068
»YEREL KALKINMA İÇİN “İYİ YÖNETİŞİM”: KENT KONSEYİ ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN BİR İNCELEME
S. Mustafa ÖNEN, Arzu YILDIRIM ...1081
»A COMPARATIVE ANALYSIS UPON TRANSPORTATION PROJECTS BETWEEN TURKEY AND EU MEMBERS UNDER THE REGIONAL DEVELOPMENT THEME Uğur YILDIRIM, Soner AKIN, Yeter ÇİÇEK ...1103
»BÖLGEMİZDEKİ GÖÇÜN İTİCİ VE ÇEKİCİLİĞİNİ ARTTIRAN SEBEPLER Hanbey HAZAR, Mahmut Nedim TANSU, Orhan İLHAN ...1120
»TÜRKİYEDE BÖLGELEME VE BÖLGESEL PLANLAMA SORUNLARI
Ayça ÇELİKBİLEK ...1126
»KADINA ŞİDDETİN ÖNLENMESİNDE MESLEKİ EĞİTİMİN ROLÜ
Emine ŞAP, Hanbey HAZAR, Serhat ŞAP ...1140
»BÖLGEMİZDEKİ TARIM İŞÇİLERİNDE MESLEKİ EĞİTİM İLE FARKINDALIK OLUŞTURULMASI
Hanbey HAZAR, Mehmet Şah SARAÇ, Orhan İLHAN ...1151
»İKTİSADİ KONULU SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ KENT EKONOMİSİNİN GELİŞİMİNDEKİ YERİ: TEORİK ÇERÇEVE
Mehmet Halis ÖZER, Cenk AKSOY ...1156
»SANAYİNİN GELİŞMESİNDE ÜNİVERSİTELERİN ROLÜ
Hanbey HAZAR, İbrahim TÜRKOĞLU, Orhan İLHAN ...1163
»BÖLGESEL KALKINMADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Sibel ÇELİKEL YİĞİTER ...1172
»RİSK ALTINDAKİ KİŞİLERİN ERKEN OKUL TERKLERİNİN ÖNLENMESİ Hanbey HAZAR, Orhan İLHAN ...1182
»KIRSAL YOKSULLUĞUN AZALTILMASINDA SASON ÇİLEK ÜRETİCİLERİ BİRLİK MODELİ
Hatice DEMİR KAYA, Songül AKIN, Eyyüp BULUT, Kutbettin TEKİN,
Abdulkadir DEMİR, Nizamettin AYDİŞ, Mahmut DOĞAN ...1196
»BÖLGESEL İKTİSADİ KALKINMADA KOBİ MÜDAHALELERİNİN ETKİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Hatice Şölen MAİLOĞLU, Semih KAYA ...1212
»CITTASLOW/ SAKİN ŞEHİR KALKINMA MODELİ VE TÜRKİYE KALKINMA AJANSLARI
Semiha AHMET, Yasemen Özlem MAİLOĞLU
...1224
»BÖLGESEL KALKINMADA, LOJİSTİK AÇIDAN TRA2 ALT BÖLGESİ’NİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Savaş DURMUŞ
...1233
»SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMADA SOSYAL BİR PROJE OLARAK: KENTLEŞME Muhammet DUR ...1248
»YATIRIM TANITIMINDA YENİ BİR UFUK: OUTBOUND YATIRIM TANITIMI Yasemen Özlem MAİLOĞLU, Semiha AHMET...1258
»SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞME YAKLAŞIMI ÇERÇEVESİNDE GÜNEYDOĞU ANADOLU KALKINMA UYGULAMALARI
Maksut ABDİRAİM ...1274
»BÖLGESEL KALKINMADA KOBİ’LERİN FİNANSMAN SORUNUNA ÇÖZÜM YOLLARI
Yavuz TÜRKAN ...1285
»BÖLGESEL REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASINDA KÜMELENME STRATEJİSİNİN ÖNEMİ
Ercan ŞAHBUDAK, Dilek ŞAHİN ...1303
»TURİZM GELİRLERİ VE EKONOMİK BÜYÜME: TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
»DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE İKTİSADİ GELİŞME:
TÜRKİYE ÖRNEĞİ
Harun BAL, Neşe ALGAN, Emrah Eray AKÇA, Duygu FİDANGÜL
...1336
»YALOVA’DAKİ SU POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNE BİR ÖNERİ:
BÜTÜNCÜL SU YÖNETİMİ
Canan KOCA
...1349
»YÖRESEL ÜRÜNLERİN E-TİCARETTEN PAZARLANMASININ BÖLGESEL KALKINMAYA ETKİSİ VE ÖRNEK BİR PROJE: WWW.YERİNDENGELDİ.COM Mehmet Akif ÇAKIRER, Mehmet KÖKSU ...1362
»BİNGÖL İLİ HANE HALKININ BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIM ORANI VE YAŞAM KOŞULLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR SAHA ARAŞTIRMASI Sait PATIR, Mehmet GÜVEN, Muhsin TAN ...1371
»İŞLETMELERDEKİ PLANLAMANIN ÖRGÜTLEME VE KARAR ALMAYA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Mehmet GÜVEN, Said PATIR, Selman YÜKSEL ...1383
»ÜRÜN TASARIMINDA MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ ALGILAMASI ÜZERİNE BİR ALAN ARAŞTIRMASI: MALATYA ÖRNEĞİ
Sait PATIR, Ahmet AYDIN ...1391
»MALATYA İLİ ÖZEL - SİVİL KURULUŞLAR VE KAMU KURUMLARININ PROJE ÜRETKENLİKLERİNİN BELİRLENMESİ İÇİN BİR ALAN ARAŞTIRMASI
Sait PATIR, Şule Nur PATIR ...1413
»BİNGÖL İLİNE YAPILAN DEVLET TEŞVİKLERİ VE BU TEŞVİKLERİN BÖLGE EKONOMİSİNE KATKILARI
Sait PATIR, Yıldız YOLCU ...1432
»BÖLGESEL KALKINMA İÇİN ALTERNATİF SERMAYE KAYNAKLARI: MELEK SERMAYE VE TÜRKİYE
Armağan TÜRK, Rengin AK ...1445
»KALKINMADA TURİZMİN ROLÜ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ
Sadık SERÇEK, Gülseren ÖZALTAŞ SERÇEK ...1457
»BİNGÖL İLİNDE ARICILIK FAALİYETİ ÜZERİNE BİR KESİT ÇALIŞMASI Mehmet Ali KUTLU,Abdurrahman GÜL...1469
»KALKINMA VE EĞİTİM İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA FATİH PROJESİ
Cihat YAŞAROĞLU ...1476
»KENTLEŞME SÜRECİNDE SUÇ VE ŞİDDET OLGUSU ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME (BİNGÖL ÖRNEĞİ)
Kasım TATLILIOĞLU ...1482
»ÜLKE KALKINMASINDA ÜNİVERSİTELERİN ROLÜ: DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU ÜNİVERSİTELERİ ÖRNEĞİ
Ali Yılmaz GÜNDÜZ ...1497
»BÖLGEDE İSTIHDAMININ OLUŞTURULMASI VE TERÖRE KARIŞMAYANLARIN EKONOMIYE KAZANDIRILMASI
Ali ACAR, Habib AYDIN ...1507
»KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİNİN BÖLGENİN SOSYO-EKONOMİK YAPISINA ETKİLERİ
Ali ACAR ...1514
»REGIONAL DEVELOPMENT THEORIES AND ALGERIAN DEVELOPMENT POLICY
Abdelkader NOUIBAT ...1529
»BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN MOBİL CEPTEN İNTERNET KULLANIMLARI VE TUTUMLARI
Halim TATLI ...1542
Davetli Konuşmacıların Bildirileri Proceedings of Keynote Speakers
“Sadece sunum metinlerini ileten davetli konuşmacıların sunumları verilmiştir.
Only the presantations that are sent by the keynote speakers are covered. ”
SİYASAL İSTİKRAR VE ÇÖZÜM SÜRECİ:
FIRSATLAR VE ÇÖZÜLMESİ GEREKEN SORUNLAR
Yılmaz BİNGÖL1
GİRİŞ
Türkiye’de siyasal istikrarı sağlaması öngörülen ve “yeni Türkiye’nin açılan kilidi” olarak nitelendirilen2çözüm sürecinin daha iyi anlaşılması için bir taraftan eski Türkiye’nin oluşum süreci, temel normları, referansları ve komplikasyonlarına yönelik tespitlerin, diğer taraftan yeni Türkiye’nin inşa sürecinde temel sorun ve önceliklere yönelik önerilerin ortaya konulması elzemdir.
Bu çalışmada ilk olarak çözüm sürecinin ne olduğu ve bu süreci gerekli kılan temel unsurlar ele alınacaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde çözüm sürecinin arka plan irdelenerek, eski Türkiye’nin temel norm, değer ve komplikasyonları analiz edilecektir. Üçüncü bölümde “yeni Türkiye” konsepti çerçevesinde temel öncelikler ön plana çıkarılacaktır. Bu bağlamda, yeni Türkiye’nin inşası yolunda 2002-2012 yılları arasında “sesiz devrim” olarak da nitelendirilen önemli adımlar atıldığı görülmekle birlikte, yeni Türkiye’nin inşasında yeni bir anayasa ve köklü bir eğitim reformunun gerekli olduğu tezi ileri sürülecektir. Çalışmanın son bölümünde, çözüm sürecinin sekteye uğraması önündeki temel sorun başlıkları, özellikle silah ve özerklik/
öz yönetim meselesi, ön plana çıkarılacaktır.
ÇÖZÜM SÜRECİ
Çözüm süreci, Türkiye’de uzun yıllardan beri devam eden Kürt sorununu çözmeye yönelik AK Parti hükümeti tarafından başlatılan ve halen devam eden sürecin adıdır.3Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme KomisyonuRaporu’na göre, PKK’nın silahlı eylemlere başladığı 15 Ağustos 1984 tarihinden 2013 yılına kadar, istatistiklere geçmeyen ölüm olayları hariç, toplam 30 576 can kaybı yaşandı;14 ilde 62.448 hanede 386.360 kişi köylerinden göç etmek zorunda kaldı.4
Bugüne kadar süregelen terör ve çatışmalı sürecin Türkiye’ye doğrudan ekonomik maliyetinin 350 ile 400 milyar dolararasında olduğu hesaplanmaktadır.5Bunun yanısıra IMF araştırması, terörün Türkiye’ye yabancı yatırımı frenleme etkisinin 378 milyar dolar olduğunu
1 Prof. Dr. Yılmaz BİNGÖL, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ,Siyasal Bilgiler Fakültesi
2 AK Parti AR-GE Başkanlığı tarafından 7 Haziran 2014 tarihinde Diyarbakır’da gerçekleştirilen ve bakanlar, milletvekilleri, akademisyenler, avukatlar, gazeteciler ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin katıldığı Çözüm Süreci Çalıştayı’na “Yeni Türkiye’nin Açılan Kilidi” adı verilmiştir. Anadolu Ajansı, “Yeni Türkiye’nin Açılan Kilidi: Çözüm Süreci Çalıştayı,” http://www.aa.com.tr/tr/turkiye/yeni-turkiyenin- acilan-kilidi-cozum-sureci-calistayi/153658 (9.10.2015); “Diyarbakır’da Çözüm Süreci Çalıştayı,” https://www.akparti.org.tr/site/haberler/
diyarbakirda-cozum-sureci-calistayi/63762#1 (9.10.2015).
3 Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/Çözüm_süreci (9.10.2015).
4 TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Terör ve Şiddet Olayları Kapsamında Yaşam Hakkı İhlallerini İnceleme Raporu (2013).
5 “Desav Başkani Ban: “Terörün Maliyeti 400 Milyar Dolar,”Milliyet, 4 Mart 2015, http://www.milliyet.com.tr/desav-baskani-ban-terorun- maliyeti-400-ankara-yerelhaber-652233/; “Terörün Maliyeti 350 Milyar Dolar,” Posta, 9 Ekim 2015, http://www.posta.com.tr/siyaset/HaberDetay/- Terorun-maliyeti-350-milyar-dolar-.htm?ArticleID=176367(9.10.2015).
ortaya koymaktadır.Başka bir ifadeyle, terör ve terörün yarattığı siyasi ve ekonomik etki olmasaydı, Türkiye 378 milyar dolar daha doğrudan yabancı yatırım çekebilirdi.630 yıllık çatışmalı sürecin toplum psikoloji üzerinde açtığı derin yaralar da ayrıca çözüm sürecini zorunlu kılan unsurlar arasında değerlendirilebilir.
Çözüm sürecinin koordinatörlerinden Prof. Dr. Beşir Atalay’a göre çözüm süreci,dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2005 yılında Diyarbakır’da yaptığı konuşmasında işaret ettiği paradigma değişikliğiyle başlar ve 2009 yılında başlatılan “Milli Birlik ve Kardeşlik Projesi” ile“Demokratik Açılım”ın devamı niteliğindedir.7Süreç, Resmi Gazete’de 6551 sayılı Terörün Sona Erdirilmesi ve Toplumsal Bütünleşmenin Güçlendirilmesine Dair Kanun adıyla 16 Temmuz 2014 tarihinde yayımlanarak yasalaşmıştır.8
Türkiye’de siyasal istikrarı sağlaması öngörülen ve “yeni Türkiye’nin açılan kilidi” olarak görülen çözüm sürecini iki boyutta değerlendirmek mümkündür: Kısa ve orta vadede çözüm süreci, 30 yıldan fazla süregelen silahlı terör eylemlerinin sona erdirilmesi, PKK’nın silah bırakması ve meşru demokratik siyasetin yegane hak arama mücadelesi olarak benimsendiği özgürlükçü bir ortamınşartlarının oluşturulması hedeflenmiştir.
Uzun vadede ise çözüm süreci, Türkiye’nin köklü kimlik sorununu çözmeyi hedeflemektedir.
Bu çerçevede çözüm süreci,150 yıllık aradan sonra tarihin yeniden normal seyrine dönme sürecidir; barış, huzur ve toplumsal pekişmenin ihya sürecidir; eski Türkiye’nin ulus-devlet paradigmasına dayalı kod ve referanslardan arındırılarak vatandaş-devlet paradigmasına dayalı yeni bir Türkiye inşa sürecidir.
TARİHİ ARKA PLAN: ESKİ TÜRKİYE VE ULUS-DEVLET PARADİGMASI On sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda Avrupa’da ortaya çıkan bilimsel ve felsefi gelişmeler; Sanayi Devrimi, pozitivizm, modernizm, laiklik, milliyetçilik, kentleşme, eğitimin birleştirilmesi ve tek tipleştirilmesi olgularını beraberinde getirmiş; bu süreç nihayetinde Avrupa’dan başlayarak imparatorlukların yıkılması ve ulus devletlerin inşa sürecini tetiklemiştir.
Bu gelişmelerden Osmanlı İmparatorluğu azade kalamamıştır.Fransız Devrimi sonrası ortaya çıkan fikir akımları, özellikle milliyetçilik, bir virüs gibi yayılarak geç dönem Osmanlı elitini de derinden etkilemiştir.Ulusalcılık ideolojisi ve onun doğal bir ürünü olan ulus-devlet inşa fikri özellikle İttihat ve Terakki döneminde hızla yayılmaya başlamıştır.Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte Batı kökenli bu paradigmanın kötü bir kopyası Türkiye’de uygulamaya sokulmuş; çok etnili, çok dinli ve çok kültürlü İmparatorluğun külleri üzerine Türk etnik çekirdeğine dayalı laik ve ulusal bir devlet inşa süreci başlatılmıştır.9
Eski Türkiye’nin en temel referansı şüphesiz ulusalcılıktır. İmparatorluğun yıkılma arifesinde kimlik bunalımına giren ve Batılı ulusalcı fikirlerden enfekte olan siyasal elit, çok
6 “Terörün Türkiye’ye Maliyeti 378 Milyar Dolar,” Sabah, 5 Haziran 2015, http://www.sabah.com.tr/gundem/2015/06/05/terorun-maliyeti-378- milyar-dolar (9.10.2015).
7 “Sürece takvimli yol haritası,” Aljazeera Turk, 2 Temmuz 2014; http://www.aljazeera.com.tr/haber/surece-takvimli-yol-haritasi (9.10.2015).
8 Resmi Gazete, 16 Temmuz 2014; http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140716-1.htm (9.10.2015).
9 Bu konuda daha ayrıntılı bilgiler için, bkz. Yılmaz Bingöl, “Modernite-Gelenek Çekişmesi Bağlamında 1982 Anayasasının Dili,” Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 46, Sayı: 3, Eylül 2013, ss. 33-58; Yılmaz Bingöl ve Ahmet Pakiş, “Anadoluculuk Hareketi ve Üç Tarz-ı Siyaset” Akademik Araştırmalar Dergisi, Vol. 50 Ağustos-Ekim (2011) ve Yılmaz Bingöl, “Language, Identity, and Politics in Turkey: Nationalist Discourse on Creating a Common Turkic Language,” Alternatives, vol. 8, no.: 2, 40-52, Summer (2009).
etkili bir toplumsal mühendislik projesini uygulamaya sokmuş, bu coğrafyada yaşayan tüm farklı renkleri tek bir etnik unsurun sonradan yaratılmış kültürel kodları çerçevesinde yukarıdan aşağıya doğru tek tipleştirerek bir ulus-devlet inşa etmeyi hedeflemiştir. Kimlik bunalımını en derinden hisseden ve o gün olduğu gibi bugün de kafası karışık olan, toplumun geniş kesimlerinden ziyade, modern eğitim kurumlarından yetişen entelijansiya olmuştur.
Cumhuriyet elitinin çok dinli, çok etnili ve çok kültürlü bir toplumdan tekçi, birleşmiş ve homojen bir ulus-devlet inşa etme projesi; baskıcı ve ayrımcı politika ve uygulamaları beraberinde getirmiştir. Ulus-devlet paradigması ve bu baskıcı uygulamalar yaşadığımız coğrafyanın çoğulcu yapısını tahrip etmiş, kültürel eko-sistemini bozmuş, ciddi kırılma ve huzursuzluklara yol açmış ve büyük toplum kesimlerinin mağduriyetine sebebiyet vermiştir.
Hiç şüphe yok ki bu sürecin en büyük mağduru ve aynı zamanda en ciddi meydan okuyanı Kürtler olmuştur. Ancak bu mağduriyetin sadece Kürtlerle sınırlı olduğunu söylemek mümkün değildir. Sünni dindar Müslümanlar, Aleviler, gayri Müslimler ve dahi Cumhuriyet elitinin belirlediği norm ve değerler dairesine giremeyen tüm toplum kesimleri de eski Türkiye paradigmasının mağduru olmuştur. Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da çarpıcı bir şekilde ifade ettiği gibi İskilipli Atıf Hoca, Bitlisli Bediüzzaman Said-i Nursi ve Dersimli Seyit Rıza farklı akımlardan gelmelerine rağmen, hepsi aynı şekilde müesses nizamın baskı ve eziyetine maruz kalmışlardır.10
Bu coğrafyanın sosyal dokusuna uymayan ve günümüzde yaşadığımız huzursuzlukların temel kaynağı olan ulusalcılığın ve ulus-devlet paradigmasının miadı dolmuştur. Ciddi mağduriyet ve kırılmalara yol açan ulusalcı paradigmanın panzehiri yeni bir ulusalcılık değildir.
Ulusalcılık ideolojisine, bugün bazı kesimlerin yaygın bir şekilde yaptığı gibi, yine ithal bir ideoloji olan ve bu toplumun dokusuna uymayan sosyalizmle soslayarak servis etmek de çözüm değildir, herhangi başka bir değer veya ideolojiyle sentezlemek de çözüm olmayacaktır.
Sadece Kürtler için değil, kaderleri bu coğrafyada birlikte yaşamak olan tüm halklarla birlikte ötekileştirilmiş, dışlanmış tüm renklerin bu kadim topraklarda birbirlerinin farklılıklarına saygı göstererek huzur ve barış içerisinde bir arada yaşayabilecekleri yeni bir Türkiye’ye ihtiyaç vardır. Bu coğrafyanın sosyal dokusuyla uyumlu, bu topraklarda yaşayan tüm kadim halkların kendisinden bir şeyler bulduğu ve dolayısıyla gönüllü bir şekilde sahiplendiği köklü ve yapısal bir paradigma değişikliğine, yeni bir Türkiye’ye ihtiyaç vardır.
YENİ TÜRKİYE VE VATANDAŞ-DEVLET PARADİGMASI
Yeni bir Türkiye’nin inşası yolunda özellikle 2002-2012 yılları arasındaki dönemde Türkiye’de çok önemli adımların atıldığını belirtmek gerekir. “Sessiz devrim” olarak da adlandırılan bu dönemde demokrasi ve insan haklarından güvenlik paradigmasının değiştirilmesine, insan haklarının korunması ve geliştirilmesinden yargı reformuna, kültürel hakların genişletilmesinden yerel yönetimlerin güçlendirilmesine kadar çok önemli adımlar atıldığı ve bunlara uygun yasal düzenlemeler yapıldığı takdir edilmelidir.11 Ancak yeni Türkiye’nin inşası yolunda yeni bir Anayasa yapımı ve kapsamlı bir eğitim reform elzemdir.
10 Anadolu Ajansı, “Dersim’i Tarihi Araştırmalar İçine Sokabiliriz,” 23 Kasım 2014, http://www.aa.com.tr/tr/politika/dersimi-tarihi-arastirmalar- icine-sokabiliriz/98877 (9.10.2015).
11 Bu dönemde atılan adımlar için bkz. Sesiz Devrim: Türkiye’nin Demokratik Değişim ve Dönüşüm Envanteri (2002-2012). Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı Yayınları: 4, Güncelleştirilmiş 2. Baskı, Aralık 2013.
esas alınmalıdır.Vatandaşlık; etnik, kalıtsal ve kültürel göndermeler yerine, siyasi ve hukuki çerçevede medeni (civic) ve toprağa dayalı bir anlayışla kodlanmalıdır.Türkiye’deki etnik gruplar tek tek sayılmamalı; ancak devletin ilkesel olarak etnik köken, dil ve inanç farkı gözetmeksizin tüm farklılıkları zenginlik olarak gördüğü ve saygı gösterdiği yansıtılmalıdır.
Ayrımcılık yasağı getirilerek; etnik köken, dil, din, mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, vd.
ayrımcılıklarına karşı ciddi caydırıcı tedbirler alınmalıdır. Anadillerin eğitimi ve öğretimi önündeki yasaklamalar tamamıyla kaldırılmalıdır.Özellikle Anayasa’nın 42. Maddesindeki kısıtlamalar çağdaş demokratik örnekler dikkate alınarak ortadan kaldırılmalıdır.13 6360 sayılı Büyükşehir Yasası ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı çerçevesinde yerel yönetimler idari ve mali yönden güçlendirilmelidir.
Kimlik sorunuyla birlikte, Türkiye’de Cumhuriyet dönemi boyunca uygulanan nevi şahsına münhasır laiklik anlayışı, Türkiye demokrasisi ve özellikle din ve vicdan özgürlüğü açısından ciddi sorunlara yol açmış, ciddi huzursuzluk ve mağduriyetleri beraberinde getirmiştir.Laiklik anlayışı Batı’dan ödünç alınmasına rağmen, Türkiye’deki uygulamalar, Batı’daki anlayış ve pratiklerden oldukça geri ve uzakta kalmıştır.
Türkiye’deki laiklik anlayışı, dinin hem kamusal hem de sosyal görünürlüğünü sınırlandırırken, laiklik adeta bir din gibi dayatılmış, toplumu ve hatta bireyleri laikleştirici bir misyonla uygulamaya sokulmuştur.1982 Anayasa’sının din ve vicdan özgürlüğü ile ilgili 24.maddesinin son kısmı, dini inancın sosyal görünümünü sınırlandırmaya yönelik olarak kullanılmıştır. Diğer taraftan, 1982 Anayasası (136. m) Batıdaki laiklik anlayışından faklı olarak, devlet eliyle oluşturduğu kurumlarla dini kendi belirlediği çerçevede yönlendirme gibi bir paradoksu da içinde barındırmaktadır.
Laikliğin temel amacı din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına almak ve toplumun huzur ve barış içinde bir arada yaşamasını sağlamak olmalıdır.Bu da, devletin tüm inanç gruplarına karşı tarafsız olmasıyla mümkün olabilir.Yapılacak yeni Anayasada laiklik; özgürlük, çoğulculuk ve toplumsal barışın güvencesi olacak şekilde somutlaştırılmalıdır. Din ve vicdan özgürlüğü, kılık kıyafet serbestîsi de dâhil olmak üzere, sınırlandırmalara mahal vermeyecek şekilde güvence altına alınmalıdır. Anne-babaların kendi dini inançları doğrultusunda eğitim isteme hakkı, bireylerin dini inançlarını öğrenme ve öğretme hakları ile bunlara uygun eğitim veren kurumlar oluşturmalarına imkân tanınmalıdır.
13 T.C. ANAYASASI, MADDE 42.–…Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez.
Karşılaştırmaya imkan tanımak açısından anadil eğitimiyle ilgili farklı birkaç ülke anayasalarından örnek vermek faydalı olacaktır:
Azerbaycan Anayasası, 45. Madde:
I. Herkesin ana dilini kullanma hakkı vardır. Herkesin istediği dilde eğitim ve öğrenim görme, sanatsal faaliyetlerle uğraşma hakkı vardır.
II. Hiç kimse ana dilini kullanma hakkından yoksun bırakılamaz.
Rusya Federasyonu Anayasası 26. madde
(2) Herkes ana dilini kullanma, iletişim, eğitim, öğrenim ve yaratıcılık dilini serbestçe seçme hakkına sahiptir.
68. Madde: Cumhuriyetler kendi devlet dillerini belirleyebilirler. Bu diller Cumhuriyetlerin devlet hâkimiyeti organlarında, yerel yönetim organlarında, devlet kurumlarında Rusya Federasyonunun devlet dili ile bir arada kullanılır.
Rusya Federasyonu, tüm halklarına ana dillerini muhafaza etmeleri, öğrenmeleri ve geliştirmeleri için ortamın oluşturulması hakkını güvence altına alır.
Slovakya Anayasası 34. madde:
(2) Resmi dil öğrenme hakkına ek olarak, etnik grup veya milli azınlıklara mensup vatandaşların, hukukça belirlenen şartlar altında, aşağıdaki hakları garanti edilmiştir:
a. bir azınlık dilinde eğitim görebilme hakkı, b. bir azınlık dilini resmi yazışmada kullanabilme hakkı,
c. milli azınlıkları ve etnik grupları ilgilendiren konularda karar alma sürecine katılabilme hakkı.
Eski Türkiye’den yeni Türkiye’ye bir paradigma değişikliği, şüphesiz yeni bir Anayasa ile mümkün olabilecektir. Yeni Türkiye’nin inşa edilmesinde çok büyük öneme sahip olacak yeni ve sivil bir Anayasa’nın geçtiğimiz dönemde yapılamamış olması büyük bir eksikliktir.
Ayrıca 1 Kasım 2015 genel seçimleri sonrasının en önemli gündem maddelerinden biri olacak yeni Anayasa yapım sürecinin de henüz hak ettiği ölçüde ülkenin gündeminde olmaması da bir eksikliktir.Seçim döneminde yeni Anayasa yapım sürecinin başta siyasal partiler olmak üzere;
tüm kurumların, basının ve kamuoyunun en önemli gündem maddesi olması beklenirdi.
Anayasa metinleri tek başına tüm sorunları çözecek sihirli bir formül içermez. Toplumun ve kurumların yeni Anayasa tartışmalarına daha geniş şekilde katılması, bu tartışmalardan istifade etmesi, benimsemesi ve içselleştirmesi yeni Türkiye yolunda zihinsel bir dönüşümün de gerçekleşmesine katkı sağlayabilirdi.
Devlet ile vatandaş arasında bir “toplum sözleşmesi” olarak tanımlanan anayasalar bundan önceki dönemlerde ulus-devlet paradigmasıyla uyumlu bir şekilde yukarıdan aşağıya tek taraflı sözleşmeler olarak yapılmıştır.1921/24, 1961 ve nihayetinde 1982 Anayasalarının tamamı;
devlet iktidarını resmi ya da gayrı resmi olarak elinde tutan devletçi elit ve askerler tarafından;
toplumun normları, değerleri ve beklentileri büyük oranda ihmal edilerek yapıldığından, tek taraflı sözleşmeler olarak nitelendirilmek durumundadır.
Devleti esas alan ve milliyetçilik ideolojisi doğrultusunda toplumu yukarıdan aşağıya tasarlamanın ideolojik bir aygıtı olarak kullanılan 1982 Anayasası da, son 25 yılda yapılan tüm olumlu değişikliklere rağmen, barındırdığı ruh ve felsefe itibariyle kifayetsiz kalmış; daha özgürlükçü, daha demokratik, daha çoğulcu, daha kapsayıcı ve daha eşitlikçi yeni ve sivil bir Anayasa yapımı farklı toplumsal kesimlerin beklentisi haline gelmiştir.
Cumhuriyetin kuruluşundan bugüne gelindiğinde, özellikle laiklik ve kültürel kimlikler sorunu, Türkiye demokrasisinin en önemli sorunları ve toplumun birliği ve dirliği önünde en önemli fay hatları ve temel bölenleri olagelmiştir.Milliyetçilik resmi bir ideoloji olarak Cumhuriyet dönemi tüm anayasalarda kendine yer bulurken; vatandaşlık 1961 ve 1982 Anayasalarında etnik ve kültürel referanslarla kodlanmıştır.12Toplumsal barış, huzur ve birlikteliğin sağlanması ve pekiştirilmesi için yeni Anayasanın Türkiye’deki tüm renkleri kapsayıcı bir kimlik ve vatandaşlık anlayışını esas alması kaçınılmazdır.
Bu çerçevede yapılacak yeni Anayasa milliyetçilik ideolojisinden ve her tür etnik ve kültürel referanslardan arındırılmalı, devletin tüm ideolojilere ve kimliklere karşı tarafsızlığı
12 Bu çerçevede 1982 Anayasası’nın özellikle Başlangıç kısmı ile Türk Vatandaşlığı ile ilgili 66. Maddesi kayda değerdir:“BAŞLANGIÇ (Değişik: 23.7.1995-4121/1 md.)Türk Vatanı ve Milletinin ebedî varlığını ve Yüce Türk Devletinin bölünmez bütünlüğünü belirleyen bu Anayasa, Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, ölümsüz önder ve eşsiz kahraman Atatürk’ün belirlediği milliyetçilik anlayışı ve O’nun inkılâp ve ilkeleri doğrultusunda;Dünya milletleri ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi olarak, Türkiye Cumhuriyetinin ebedî varlığı, refahı, maddî ve manevî mutluluğu ile çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi yönünde;Millet iradesinin mutlak üstünlüğü, egemenliğin kayıtsız şartsız Türk Milletine ait olduğu ve bunu millet adına kullanmaya yetkili kılınan hiçbir kişi ve kuruluşun, bu Anayasada gösterilen hürriyetçi demokrasi ve bunun icaplarıyla belirlenmiş hukuk düzeni dışına çıkamayacağı;Kuvvetler ayrımının, Devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmeyip, belli Devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medenî bir işbölümü ve işbirliği olduğu ve üstünlüğün ancak Anayasa ve kanunlarda bulunduğu;(Değişik: 3.10.2001-4709/1 md.) Hiçbir faaliyetin Türk millî menfaatlerinin, Türk varlığının, Devleti ve ülkesiyle bölünmezliği esasının, Türklüğün tarihî ve manevî değerlerinin, Atatürk milliyetçiliği, ilke ve inkılâpları ve medeniyetçiliğinin karşısında korunma göremeyeceği ve lâiklik ilkesinin gereği olarak kutsal din duygularının, Devlet işlerine ve politikaya kesinlikle karıştırılamayacağı;Her Türk vatandaşının bu Anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak millî kültür, medeniyet ve hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddî ve manevî varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip olduğu;Topluca Türk vatandaşlarının millî gurur ve iftiharlarda, millî sevinç ve kederlerde, millî varlığa karşı hak ve ödevlerde, nimet ve külfetlerde ve millet hayatının her türlü tecellisinde ortak olduğu, birbirinin hak ve hürriyetlerine kesin saygı, karşılıklı içten sevgi ve kardeşlik duygularıyla ve “Yurtta sulh, cihanda sulh” arzu ve inancı içinde, huzurlu bir hayat talebine hakları bulunduğu;FİKİR, İNANÇ VE KARARIYLA anlaşılmak, sözüne ve ruhuna bu yönde saygı ve mutlak sadakatle yorumlanıp uygulanmak üzere,TÜRK MİLLETİ TARAFINDAN, demokrasiye âşık Türk evlatlarının vatan ve millet sevgisine emanet ve tevdi olunur.I. Türk vatandaşlığı MADDE 66.– Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür.Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür.”
mümkün olacaktır. “200 yıldır eğitimin formatlama aracına dönüştüğü”nü belirten Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da belirttiği üzere “Yeni Türkiye, altyapısı güçlü, muhtevası güçlü, özgürlükçü, evrensel olduğu kadar yerli bir eğitim öğretim sistemiyle mümkün olacaktır.”15
ÇÖZÜM SÜRECİNDE ÇÖZÜLMESİ GEREKEN SORUNLAR
Devlet ile aylarca süren görüşmelerin ardından PKK’nın İmralı’da hükümlü bulunan lideri Abdullah Öcalan’ın 21 Mart 2013 tarihinde Nevruz kutlamaları çerçevesinde Diyarbakır’da okunan mektubu PKK’nın silahlı güçlerini Türkiye topraklarından çekmesinin ve ateşkesin başlangıcı oldu. PKK’nın iki numaralı ismi ve KCK Yürütme Konseyi Başkanı Murat Karayılan, PKK’nın silahlı güçlerinin 8 Mayıs’tan itibaren Türkiye’yi terk etmeye başlayacağını ve bu sürecin “en kısa sürede tamamlanacağını” açıkladı.16Ancak aradan 2 yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen bu gerçekleşmedi.2015 yılının Temmuz ayı içerisinde ortaya çıkan bir dizi olay neticesinde ateşkes sona erdi ve yeni bir silahlı çatışma dönemi başlamış oldu.17
Temmuz ayından itibaren gerçekleşen olaylar çözüm sürecinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın deyimiyle “buzdolabına kaldırılması” sonucunu beraberinde getirmiştir.
Sürecin yeniden kaldığı yerden devam etmesi, süreç önündeki en önemli sorunların çözüme ulaştırılması ile mümkün olacağı gözükmektedir.
Çözüm sürecinde çözüm bekleyen en önemli sorunlardan bir tanesi silahların bırakılması
15 T. C. Cumhurbaşkanlığı, “Öğrencilerimize Öz Güven Aşılayan Bir Muhtevayı Eğitim Sistemimize Kazandırmamız Gerekiyor,” 2 Aralık 2014, http://www.tccb.gov.tr/haberler/410/1536/ogrencilerimize-oz-guven-asilayan-bir-muhtevayi-egitim-sistemimize-kazandirmamiz-gerekiyor.html (9.10.2015).
16 “Murat Karayılan: Çekilme 8 Mayıs’ta Başlıyor,” Radikal, 25 Nisan 2013. http://www.radikal.com.tr/turkiye/murat_karayilan_cekilme_8_
mayista_basliyor-1131071 (10.10.2015).
17 Vikipedi, “Çözüm Süreci,” https://tr.wikipedia.org/wiki/Çözüm_süreci#cite_note-53 (10.10.2015).
Çözüm sürecinin sekteye uğraması ve çatışmalı ortamın yeniden ortaya çıkmasına yol açan Temmuz ayı içerisindeki olayların kronolojik sıralaması Vikipedia tarafından aşağıdaki şekilde aktarılmaktadır:
“…11 Temmuz 2015: KCK barajları gerekçe göstererek ateşkesi bitirdiğini açıkladı: “Özgürlük hareketimizin titiz tavrı istismar edildi. Barajlar ve baraj yapımında kullanılan araçlar gerilla güçlerimizin hedefinde olacaktır. Her tutuklama artık gerilla için bir misilleme nedeni olacaktır. Özgürlük Hareketimiz artık ateşkes tutumunun istismar edilmesini kabul etmeyecek, oyalama yaparak Kürt sorununu çözümsüz bırakan politikalara karşı da tutumunu koyacaktır.”
14 Temmuz 2015: KCK Eşbaşkanı Bese Hozat, Özgür Gündem gazetesine “Yeni Süreç: Devrimci Halk Savaşıdır” başlıklı bir yazı yazdı. Hozat
“devrimci halk savaşı ve serhıldan” çağrısı yaptı.
20 Temmuz 2015: Suruş’ta Kobani’ye gitmek için toplanan SDGH’li gençlerin açıklama yaptığı sırada bir IŞİD’li canlı bomba kendini patlattı, 32 kişi hayatını kaybetti.
20 Temmuz 2015: Adıyaman’da PKK’lılar ile askerler arasındaki çatışmada Uzman Onbaşı Müsellim Ünal hayatını kaybetti.
20 Temmuz 2015: KCK Eşbaşkanı Cemil Bayık halkı silahlanmaya ve tünel ve siper hazırlamaya çağırdı: “Halkımız meşru savunma örgütlenmesini ve bilincini de geliştirmeli. Bu sadece askeri güçlerin büyütülmesi temelinde değil, halk olarak meşru savunmasını geliştirmeli. Tüm halkımız silah almalı, bu temelde kendini eğitmeli ve örgütlemeli. DAIŞ ve sömürgeci tüm güçlerin her türlü saldırısına karşı köylerde, kentlerde, mahallelerde yer altı sistemi, tüneller, mevzi sistemi geliştirmeli”
22 Temmuz 2015: Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinde görevli polis memurları Feyyaz Yumuşak ve Okan Acar sabaha karşı yataklarında uyurken infaz edildi. Fırat Haber Ajansı’nda yer alan HPG Basın İrtibat Merkezi’nden yapılan açıklamada şöyle dendi: “22 Temmuz günü bir Apocu fedai timi, Suruç katliamına misilleme olarak bugün sabah 06.00 sularında Ceylanpınar’da DAİŞ çeteleriyle işbirliği içinde olan iki polise karşı bir cezalandırma eylemi gerçekleştirmiştir. BBC Türkçe’den Mahmut Hamsici’ye açıklamalarda bulunan Kandil’deki KCK Dış İlişkiler Sözcüsü Demhat Agit, Ceylanpınar’da iki polisin öldüğü saldırıyı PKK’nın yapmadığını iddia etti.PKK’lı Demhat Agit polislere yönelik saldırıyla ilgili soruları yanıtlarken, saldırıyı PKK’nın 2 polisi öldürmediğini belirterek şöyle devam etti:”Bunlar PKK’den bağımsız birimler. Bize bağlı olmayan, kendi içlerinde örgütlenmiş olan yerel güçlerdir diye açıklandı. Bizim yaptığımız bir şeyi üstlenmekle ilgili çekincemiz yok. PKK/HPG olarak yapılan bir eylem varsa bunun izahatı, gerekirse özeleştirisi yapılır.”
22 Temmuz 2015: Adana’da Kalem-Der üyesi Ethem Türkben hamile eşi ve 3 çocuğunun gözleri önünde IŞİD’çi olduğu iddiasıyla öldürüldü.
23 Temmuz 2015: Diyarbakır’da trafik kazası ihbarına giden polis ekibine pusu kuruldu, polis memuru Tansu Aydın saldırıda hayatını kaybetti, 1 polis de yaralandı.
23 Temmuz 2015: Kilis’in Elbeyli ilçesinde bulunan Dağ Hudut Karakolu’na Suriye tarafındaki IŞİD’çiler ateş açtı. Saldırıda astsubay Yalçın Nane hayatını kaybetti.
24 Temmuz 2015: TSK’ya bağlı jetler Kuzey Suriye’de IŞİD, Kuzey Irak’a PKK hedeflerine hava operasyonu düzenledi. Bu 3 yıl sonra PKK’ya yapılan ilk askeri operasyon oldu…”
Laiklik çerçevesinde tartışılan ve tartışılacak konulardan bir tanesi de Diyanet İşleri Başkanlığı’dır. Ortadoğu’da İslam inancını vahşi siyasi emelleri doğrultusunda bir araç olarak kullanan farklı yapılanmalar ve Türkiye’de cemaat kisvesi altında devlette paralel yapılanma girişimleri dikkate alındığında, toplumun büyük çoğunluğuna din hizmeti sunan Diyanet İşleri Başkanlığı’na duyulan ihtiyaç ortadadır. Kapatılması bir yana, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın idari ve mali yönden daha özerk ve güçlü hale gelmesi elzemdir. Diyanet İşleri Başkanı’nın atama yerine seçim gibi bir yöntemle seçilmesi, idari yönden daha güçlü olmasını sağlayacaktır.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın mali yönden devletten özerk ve güçlü hale getirilmesi için, 1924 öncesi Şeriye ve Evkaf Vekaleti’nin uhdesinde bulunan vakıf mallarının Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilmesi sağlanabilir.
Diğer taraftan, farklı dini cemaatlerin ve Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde temsil edilmek istemeyen inanç gruplarının, eşitlik ve çoğulculuk ilkeleri gereğince kendi kurumsal yapıları içerisinde temsil edilmelerine imkân tanınması, desteklenmesi ve bu çerçevede kendilerine yasal/anayasal güvenceler verilmesi yeni Türkiye’nin inşası yolunda esas olması gerekir.
Yeni Türkiye’nin inşasında uzun vadede zihinsel dönüşümün sağlanması için eğitim sisteminin de ciddi bir reform sürecinden geçmesi kaçınılmazdır. Türkiye’deki eğitim sisteminin eski Türkiye’nin ulus-devlet paradigmasına paralel bir şekilde, anaokulundan üniversiteye kadar her düzeyde ulusalcılık ideolojisine sadık ulusalcılar yetiştirdiği bir vak’adır. Türkiye’de sadece Türk ulusalcıları değil, Kürt ulusalcıları ve diğer ulusalcılar en iyi eğitim veren kurumlardan yetişmektedir. Eğitim sistemi, sadece Türk gençlerine değil, Kürt gençleri de dahil tüm gençlere her gün “muhtaç oldukları kudretin damarlarındaki asil kanda mevcut” olduğunu söyleyen ve dolayısıyla çağdaş demokratik normlarla bağdaşmayan bir içeriğe sahiptir. Bundan dolayıdır ki Türkiye’de ulusalcılıktan en fazla enfekte olup kimlik konusunda kafası en fazla karışık olanların --Türk veya Kürt-- modern eğitim kurumlarında en üst düzeyde eğitim gören insanlar olması şaşırtıcı değildir.
Son dönemlerde demokrasi alanında, ekonomik kalkınmada, ulaşımda, sağlıkta ve diğer birçok alanda kaydedilen muazzam gelişme ve ilerlemenin, ulus-devletten vatandaş devlete geçiş sürecinde yeni Türkiye’nin eğitim alanında da gerçekleştirilmesi kaçınılmazdır. Yeni Türkiye’de dil, edebiyat, tarih ve sosyal bilimler derslerinden başlayarak ders içeriklerinin baştan sona gözden geçilmesi gerekir.Ulusalcı paradigma doğrultusunda belirlenmiş ders müfredatlarının, tek tipleştirici, dışlayıcı, ötekileştici içerikten arındırılarak; vatandaş odaklı ve daha kapsayıcı bir muhtevaya kavuşturulması ihtiyacı vardır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirilmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu’nda da isabetli bir şekilde ortaya konulduğu gibi “eğitimde; kin, nefret ve husumetin, ötekileştirmenin, yabancılaştırmanın, korku ve güvensizlik öğelerinin baskın olduğu, acıların yarıştırıldığı ve buna hizmet eden öğelerin simgeleştirildiği, ezberletilerek aşılandığı eğitim sistemi yerine algı ve tutumların dönüştürülmesi için demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü, barış, karşılıklı hoşgörü, uzlaşı, anlayış, diyalog ve empati odaklı yaşam boyu bir eğitim sisteminin hayata geçirilmesi” kaçınılmazdır.14
Yeni Türkiye’nin sağlıklı bir şekilde inşa edilmesi, ancak yeni Türkiye paradigmasının ruhuna ve felsefesine uygun müfredat ve içerik değişikliğini kapsayan bir eğitim reformuyla
14 Türkiye Büyük Millet Meclisi, Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirilmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu, Ankara, Kasım 2013, s. 431.
