ANATOMİ BESLENME VE DİYETETİK ÇOCUK GELİŞİMİ HEMŞİRELİK ODYOLOJİ PERFÜZYON GERONTOLOJİ DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ

• BESLENME VE DİYETETİK

• ÇOCUK GELİŞİMİ

• HEMŞİRELİK

• ODYOLOJİ

• PERFÜZYON

• GERONTOLOJİ

• DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ

ANATOMİ

Dersin Haftası: 13. Hafta

Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Prof. Dr. Rıfat MUTUŞ E-Posta: rmutus@gelisim.edu.tr

Bölüm Adı

Dersin Adı

g e l i s i m e d u i g u g e l i s i m

Prof.Dr. Rıfat MUTUŞ

Kendi iç dünyamızdan veya dış dünyadan gelen çeşitli uyarıları merkez sinir sistemine ileten organlara organa

sensuum (duyu organları) adı verilir.

Klasik olarak bilinen 5 duyu (görme, işitme, koku, tad ve dokunma) dışında ;

Basınç, ağrı, ısı, denge, hareket, açlık… gibi duyular da vardır.

Tüm duyuların algılanması reseptör adı verilen özel algılama birimleri ile sağlanır.

Her reseptör, algıladığı uyarıları sinir impulsu – elektrik enerjisine dönüştüren biyolojik bir çeviricidir.

Duyuların iletimi afferent sinirler ile sağlanır.

• Eksteroreseptör (Mekanoreseptör) – Deride

yüzeyel ve geniş olarak yer alan, dış ortamdan gelen uyarıları direkt alan reseptörlerdir.

• Interoreseptör (Visceroreseptör) – Vücud içinde (İç organların duvarında, salgı bezlerinde ve

damarların adventisyal tabakasında) yer alan ve kan basıncı, O2, CO2 konsantrasyonunu… algılayan

reseptörlerdir.

• Telereseptör – Vücuda uzaktan gelen görüntü, ses ve koku uyarılarını algılayan reseptörlerdir.

• Proprioreseptör – Eklem, kas ve kulağın vestibuler bölümünde (denge organı) yer alan derin duyu

uyarılarını algılayan reseptörlerdir. Vücut

parçalarının pozisyonu ve hareketlerini (kinestetik duyu) algılayarak, vücut dengesinin sağlanmasınıda rol oynar.

Reseptörler, yerleşimlerine göre 4 gruba ayrılır

• Termoreseptörler – ısı duyusunu algılar.

• Kemoreseptörler – vücut sıvılarındaki iyonlar ile (H2, O2, CO2…) tad veya kokudaki kimyasal maddelere duyarlı.

• Fotoreseptörler – ışık duyusunu algılar.

• Nosiseptörler – dokularda hasarlanma–

yaralanma sonucu oluşan ağrı duyusunu algılar.

• Baroreseptörler – vücut sıvılarındaki basınç değişimlerini algılar.

• Mekanoreseptörler – titreşim ve hareket değişimlerini algılar.

Algıladıkları uyarı tiplerine göre reseptörler

DUYULAR

GENEL ÖZEL

Somatik Visseral Somatik Visseral

- ağrı - ısı

- temas - vibrasyon - pozisyon

organların durumu

- görme

- işitme ve denge

- koku - tat

DERİ

DERİ KATMANLARI TIRNAK YAPISI

• Deri ve eklentileri, integumentum commune (ortak örtüler) başlığında incelenir. Burada yer alan yapılar :

• Kıllar, Tırnaklar, Deri bezleri ve Derideki genel duyu reseptörleridir.

• Derinin normalde var olan gerginliğine turgordenir

Stratum corneum

Stratum basale Gl.sebacea

Bulbus pili Folliculus pili / Radix pili

Pilus (Kıl)

Arter Sinir

Gl.sudorifera

Epidermis

Dermis

Hypo- dermis

Unguis (Tırnak) Lunula

Vallum unguis

(Eponychium)

Hyponychium

Matrix unguis Corpus unguis

Reseptör

• -2 mm kalınlığındadır ve 1.5-2 m² kadar alan kaplar.

• Vücudu zararlı etkenlere (mekanik, kimyasal, ısı, ışık…) karşı korur.

• Vücud ısısının düzenlenmesinde rol oynar.

• Ultraviyole ışığının etkisi ile D vitaminini oluşturur.

• Ter ve yağ bezleri ile boşaltım organı gibi görev yapar.

• Çeşitli reseptörleri ile en geniş genel duyu organıdır.

• Normalde var olan deri gerginliğine Turgor denir.

• Deri üzerinde kollajen lif demetleri yöneltisinde görülen deri çizgilerine Langer çizgileri (linea distractiones) denir.

Cerrahi deri kesisi bu çizgiler doğrultusunda yapılmalıdır.

• Deri üzerinde ayrıca sulci cutis adlı çeşitli oluklar yer alır.

• Omuriliğin bir segmentinden çıkan sinirlerin innerve ettiği deri alanına dermatom denir.

• Deri; sistemik hastalıklardaki etkileşimi, cerrahi özellikleri ve innervasyon yönüyle nörolojik hastalıkların tanısında önemli.

DERİ

Deri (Cutis) üç tabakadan oluşur:

Epidermis

Dermis (Corium)

Hypodermis

DERİ TABAKALARI

Sulci cutis

Stratum corneum Stratum lucidum Stratum granulosum Stratum

spinosum Stratum basale

Stratum

germinativum

Meissner cisimciği Kan damarı

Vater-Pacini cisimciği Gl.sudoriferae (Ter bezleri)

Epidermis

Dermis Hipodermis/

Subcutis (Derialtı) Cutis

(Deri)

Ter bezlerinin ağızları Stratum basale

çıkıntıları

EPIDERMIS TABAKALARI

Stratum corneum Stratum lucidum Stratum granulosum

Stratum basale Stratum spinosum

Epidermis

Dermis

Hypodermis

Bulbus pili

Plexus radix pili

Panniculus adiposus (Subcutis) Rete arteriosum dermale Plexus venosus dermalis

Porus dermalis

Meissner korpuskülü Serbest sinir uçları

Stratum reticulare (Dermis) Gl.sebacea

M.arrector pili Duysal sinir lifleri Gl.sudorifer eccrina Vater-Paccini korpuskülü Scapus pili

Radix pili

Stratum papillare (Dermis)

DERMIS

Folliculus pili

Gl.sudorifer eccrina

Çeşitli hücreler (fibroblast, makrofajlar, yağ hücreleri) ile birbirine örgülü durumda kollajen, retiküler ve elastik liflerden yapılı kalın bir tabakadır. Mesoderm kökenli.

• Damar ve sinirler bol miktarda bulunur.

• Duysal sinir sonlanmaları, deri bezleri ve kıl kökleri içerir.

DERMIS (CORIUM)

Kökenini mesodermadan alır.

Derinin esas bölümünü oluşturur (Cutis vera) Kalın

El ayası ayak tabanı İnceGöz kapakları

Scrotum Penis

Labia majora

DERMIS TABAKALARI

EPIDERMIS

Stratum papillare

Stratum reticulare

}

Panniculus adiposus Epidermis

Dermis

Hypodermis (Subcutis)

Rete arteriosum dermale ve Rete venosum dermalis

HİPODERMİS (SUBCUTİS)

Hipodermis (subkutis) – deri altı katmanı olup, gevşek fibröz bağ dokusundan

yapılıdır.

Yağ hücreleri bol miktarda bulunur.

Dermis tabakasından daha kalın olup, derialtı duysal sinirler, yüzeyel venler ve lenf damarları yer alır.

Gevşek yapısı yüzünden deri serbest bir şekilde hareket ettirilebilir.

Kadınlarda, erkeklere göre hipodermis’te daha çok yağ dokusu yer alır (Öz. meme, kalça ve karın bölgesinde).

Bu sebeple özellikle kadınlarda vücud konturlarının oluşumu karakteristik olarak ortaya çıkar.

Yağ miktarı – beslenme, hormonal veya ırka göre değişir.

Panniculus adiposus Epidermis

Dermis

Hypodermis (Subcutis)

Rete arteriosum dermale ve Rete venosum dermalis

DERMIS TABAKALARI

EKZOKRİN BEZLER

Termoregulasyona yardım Atıkları salgılama

Epidermisin yağlanması

YAĞ BEZLERİ TER BEZLERİ

TİPLERİ TİPLERİ

TİPİK YAĞ BEZLERİ YAĞ FOLLİKÜLLERİ Kıl foliküllerine

boşaltır

Deri yüzeyine boşaltır

APOKRİN MEROKRİN

Özel apokrin bezler

Gl. ceruminosa Gl. mammaria Dış kulak yolunda Süt üretimi için

özelleşmiş

Dudak kenarı, tırnak yatağı, labium minus, clitoris ve glans penis dışında tüm vücut derisinde yer alır.

Koltukaltı, areola mammae, labium majus ve anal- genital bölgede yer alır.

Kıl folikülleri ile ilşkidedir

Direkt deri yüzeyine boşaltır

Derinin özel eklentileri I - Deri bezleri (Gll.cutis)

Yağ bezleri (Gll.sebaceae) Ter bezleri (Gll.sudoriferae) II - Kıllar (Pili)

III - Tırnaklar (Ungues)

IV - Deri reseptörleri (Receptoria cutis)

Avuç içi ve ayak tabanı dışında tüm vücut derisinde dermis tabakasında yer alır.

• Salgılarını kıl foliküllerine veya direkt deri yüzeyine boşaltırlar.

• Sebum ; Özel kokulu yağ bezi salgısına denir.

Deri yüzeyini yağlayarak bakteri ve mantarlara karşı bariyer oluşturur.

Salgılanma miktarı sıcaklık, cinsiyet hormonları ve yaş ile etkilenir.

• Akne ; yağ bezinin kronik iltihabıdır.

• Androjenler ; yağ bezinin salgısını arttırır.

Yağ bezleri (Gll. sebaceae)

Pilus (Kıl)

Gl. sebaceae

• Merokrin ter bezleri : Basit kıvrımlı tübüler bezlerdir. Kıl folikülü ile ilişkili değildir. Dudak kenarı, tırnak yatağı, labium minus, clitoris ve glans penis dışında tüm vücut derisinde yer alır.

• Vücut ısısına duyarlı boşaltım organı gibi görevi

yapar. Günde 600 ml. asidik salgı salgılar. Vücut ısısı yükselince bu bezler uyarılır ve bol salgı salarak, vücut ısısının düşmesini sağlar.

• Apokrin ter bezleri : Geniş lümenli kıvrımlı tübüler bezlerdir. Kıl folikülü ile ilişkilidir. Salgısı lümende

depolanır. Koltukaltı, areola mammae, labium majus ve anal-genital bölgede yer alır.

• Streslere yanıt olarak salgılanırlar.

• Özel kokularına feromen denir.

Ter bezleri (Gll.sudoriferae)

DERİ BEZLERİ

Scapus pili

Epidermis Dermis

Ekrin ter bezi

Apokrin ter bezi

Kıl folikülü dış kılıfı M.arrector pili

Gl.sebacea

Kıl folikülü iç kılıfı Cuticula

Cortex Medulla Pilus

Matrix pili Papilla pili

Kapiller damarlar

Gll.sudoriferae (Ter bezleri) : Her bölümde bulunurlar.

a)Ekrin (merokrin) tipleri

Elin palmar yüzü ve ayak tabanında çoktur.

Vücut ısısı yükseldiğinde, ekrin bezler uyarılır ve bol asidik salgı yaparlar.

Bu durum vücut ısısının düşmesine neden olur.

b)Apokrin tipleri koltukaltı gözkapağı meme ucu Regio analis

Dış genital organlar çevresinde bulunur.

Salgısı daha koyudur.

Streslere yanıt olarak salgı yaparlar Karakteristik kokuları (feromen) vardır

Dış kulak yolunda Gll.ceruminosa değişmiş apokrin ter bezi yapısındadır.

Ter bezi ısı kontrol mekanizmasıyla ilgilidir.

PİLİ (KILLAR)

Vücudun çeşitli yerlerinde yoktur -Elin palmar yüzünde

-Ayak tabanında

-3. falanksların dorsal yüzünde -Preputium’da

-Labia majora ve minora’nın iç yüzünde -Umbilicus’ta

-Clitoris ve Glans penis

DERİ EKLENTİLERİ

DERİ KATMANLARI TIRNAK YAPISI

Stratum corneum

Stratum basale Gl.sebacea

Bulbus pili Folliculus pili / Radix pili

Pilus (Kıl)

Arter Sinir

Gl.sudorifera

Epidermis

Dermis

Hypo- dermis

Unguis (Tırnak) Lunula

Vallum unguis

(Eponychium)

Hyponychium

Matrix unguis Corpus unguis

Reseptör

Kılın deri yüzeyinde gördüğümüz kısmına Scapus (Corpus) pili denir.

Deri içine gömülü olan kısmına Radix pili (Kıl kökü) denir.

Radix pili, epidermis’in invaginasyonu ile oluşan Folliculus pili içine yerleşmiştir.

Kökün en alt kısımda yaptığı genişlemeye Bulbus pili denir.

Vibrissae Barba

Hirci Tragi

Supercilia

Capili Pubes

Cilia

Mystax

(Barba labii superioris): Bıyık

Fötal yaşamın ortalarında tüm vücut ince, açık renkli Lanugo denen kıllarla örtülüdür. Çoğunlukla

doğumdan sonra dökülür.

M.arrector pili denen düz kas demetleri kıl foliküllerine tutunur. Bunlar Corium’dan

(Dermis) başlar, Gl. cebacea kanalının altında kıl folikülüne yapışır, simpatik sinirler tarafından innerve edilir.

Kıl dibi kası bulunmayan yerler Kirpikler (Cilia)

Kaşlar (Supercilia)

Vestibulum nasi (Vibrissae) Dış kulak yolu (Tragi)

• El ve ayak parmaklarının son falanks uçlarının dorsal

bölümünde yer alırlar.

• Epidermis tabakasının modifiye olmuş hali olup,

keratinize ve elastik yapılardır.

• Işığı geçirme özellikleri nedeniyle altta yer alan

vasküler tabaka renginden

dolayı pembe renkli görünürler.

• 0.5-0.7 mm kalınlığında olup, haftada 0.5-1 mm büyürler.

• 4 kenarı vardır : Margo liber, Margo occultus, Margo lateralis (2 tane)

Margo liber

Corpus unguis

Margo lateralis

Lunula

Eponychium (Kütikül)

Margo occultus

TIRNAKLAR

• Tırnağın 2 temel bölümü vardır ve ikisi birlikte tırnak yatağı olarak adlandırılır ;

• 1-Tırnak kökü (radix unguis) – Deri altındaki bölüm

• 2-Tırnak gövdesi (corpus unguis) – Proksimal kısmında yarımay şeklindeki beyaz alana lunula

denir. Tırnak kökü+lunula altında kalan ve büyümeyi sağlayan tabakaya matrix unguıs denir.

Matrix unguis

Radix unguis

Vallum unguis Eponychium

(Kütikül) Corpus unguis

TIRNAK YAPISI

Tırnak yatağı (Matrix unguis) Margo liber

Distal pahalanx ucu

Stratum germinativum

MEME

Gl. mammaria

MAMMA (Meme) ve GL.MAMMARIA (Meme bezleri)

Her iki cinste de bulunur.

Erkeklerde rudimenter olarak kalır Kadında puberteden sonra büyür.

En çok gebeliğin son aylarında ve emzirme döneminde gelişir.

Süt salgılayıcı bez dokusundan oluşmuştur.

Puberte öncesi Puberte dönemi Adolesan dönemi Erginlik dönemi (konik tip)

Ergenlik dönemi

(hemisferik tip) Gebelik dönemi Laktasyon dönemi Menopoz dönemi

Mamma feminina (Kadın memesi)

Fascia superficialis’in derin ve yüzeyel yaprakları içindedir.

Meme cisminin (Corpus mammae) büyük bölümünü Laktasyon döneminin dışında yağ dokusu oluşturur.

%25

%75 Nodi lymph.

parasternales Nodi lymph.

axillares

MEME BEZİNİN LENFATİK DRENAJI

Koku mukozası

KOKU ORGANI (BURUN)

ORGANUM OLFACTORIUM

Cavitas nasi Dışyan Duvar Septum nasi

Burun içinin tavan kısmına yakın yerlerdeki mukoza tabakasında koku duyusunu algılayan reseptör hücreler var.

Bu bölgeye regio olfactoria (koku bölgesi) adı verilir. Buradaki nöroepitelyal hücreler kemoreseptör özelliğindedir.

Cavitas nasi’deki koku epitelinin olduğu yerler ;

• Regio olfactoria (tunica mucusa olfactoria)

• Concha nasalis superior’un üst kısmı

• Recessus sphenoethmoidalis

• Septum nasi

Bulbus olfactorius Regio olfactoria

N. olfactorius

KOKU ORGANI (BURUN)

ORGANUM OLFACTORIUM

• Bu olfaktor reseptör hücrelerin siliaları mukoza yüzeyindedir.

• Ayrıca mukozada bulunan destek hücreleri ve Bowman bezleri

salgıları ile mukoza yüzeyi ıslatılır, sonuç olarak koku parçacıkları bu salgılarda erir ve reseptör hücreler tarafından algılanır.

KOKU ORGANI (BURUN)

ORGANUM OLFACTORIUM

BEYİN

Kemik

Cavitas nasi

Olfaktor epitel

Concha nasalis Hava yolu

Olfaktor epitel (mukoza)

Mukus hücresi

Olfaktor reseptör hücrelerin silyaları

Koku molekülleri içeren hava yolu

Bulbus olfactorius Mitral hücreler

Axon

Basal hücreler Reseptör hücreler Destek hücreleri Dendrit

Olfaktor silyalar Glomerüller

Lamina cribrosa Nn.olfactorii

Lamina propria (bağ doku) Bulbus olfactorius

Trac.olfactorius

Olfaktor bez

KOKU ORGANI (BURUN)

ORGANUM OLFACTORIUM

• Algılanan koku, sinir impulslarına çevrilerek;

N.olfactorius (CN-I) tarafından bulbus olfactorius > tractus olfactorius > beyindeki koku merkezlerine (cortex) iletilir.

• Koku merkezi (lobus piriformis cortex) iki bölüme ayrılır:

• Primer koku merkezi (1); area periamygdaloidea

• Sekonder koku merkezi (2); area entorhinalis

Tractus olfactorius

Lamina cribrosa Concha nasalis sup.

Bulbus olfactorius

Nn.olfactorii Sinus frontalis

Septum nasi

(1) (2)

KOKU ORGANI (BURUN)

ORGANUM OLFACTORIUM

TAD ORGANI (DİL)-

• Dil konuşma ve beslenme dışında, mukozasında bulunan tad tomurcuklarının (Caliculus gustatorius) içinde yer alan tad reseptörleri aracılığı ile tad organı olarak da görev yapar.

• Tad tomurcukları yaklaşık olarak 10 000 tane kadar olup, dil üzerindeki papillalarda, fıçıcıklar şeklinde bulunur.

• Dil yüzeyine bakan küçük birer delikleri aracılığıyla tadı algılanacak partikülleri içine alır.

• Tad duyusunu > Tomurcuk içinde nöro-epitelyal hücreler Nervi craniales: VII, IX ve X ile Merkezi Sinir Sistemine taşırlar.

TAD ORGANI (DİL)-

Dil dışında tat tomurcukların az da olsa bulunduğu yerler:

Palatum molle (alt yüz) Arcus palatoglossus

Pars oralis pharyngis (arka duvar) Epiglottis (ön yüz)

Papilla vallata

Papilla fungiformis

Acı

Ekşi

Tuzlu

Tatlı

TAD ORGANI (DİL)-TAD TOMURCUKLARI

• Dildeki tad tomurcuklarının yerleştiği dil papillarına -

Papillae vallatae, Papilla

foliatae ve Papilla fungiformis adı verilir.

• Dilin farklı bölümleri farklı

duyuları algılarlar : Dil ucu > tatlı-tuzlu,

Dil kenarları > ekşi,

Dil kökü > acı duyusunun algılanmasını sağlar.

• Papillae filiformes; Tad tomurcuğu içermeyen, mekanik görev yaparlar.

Acı Ekşi Tuzlu

Tatlı N. vagus

N. glossopharyngeus

N. facialis

Dil ucu: tatlı ve tuzlu Dil kenarları: ekşi

Dil kökü: acı TAD ORGANI (DİL)-TAD ALANLARI

Dilin 2/3 ön kısmının tad

duyusunu n.facialis (chorda tympani)

1/3 arka kısım tad duyusunu

n.glossopharyngeus alır

2/3 1/3

Tad tomurcuğu

TAD ORGANI (DİL)

Tad tomurcuğu

Papilla vallata

TAD ORGANI (DİL)

Tad sinirlerinin afferent lifleri

Bazal hücreler

Bağ dokusu

Tad reseptör hücreleri

Destek hücreleri

Dildeki çizgili squamoz epitel hücreleri

Porus gustatorius (Tad deliği)

Tad silyaları

Dil gövdesi

(Derin kısım) Dil yüzeyi

TAD TOMURCUĞU

TAD ORGANI (DİL)

Tad merkezi – (cortex)

Thalamus (Nuc.VPM) Pons

Bulbus (Nuc.solitarius)

N.vagus (CN-X) N.facialis (CN-VII)

N.glossopharyngeus (CN-IX)

TAD ORGANI (DİL)-TAD DUYUSU İLETİMİ

Merkezi Sinir Sistemine taşıma

Area gustatoria (43.alan)

Gyrus postcentralis

Nn.craniales

Lingua Epiglottis

TAD ORGANI (DİL)-TAD DUYUSU İLETİMİ

Merkezi Sinir Sistemine taşıma

ORBITA BULBUS OCULI

GÖRME ORGANI

BULBUS OCULI (GÖZ KÜRESİ)

GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI

(ORGANA OCULI ACCESSORIA)

Zygomatic

Sphenoid Ethmoid

Frontal

Lacrimal

Maxilla Palatin

ORBITA

Orbita içine yerleşmiş olan göz küresi, 2.5 cm çapında ve yaklaşık 10 gr.

ağırlığında, yukardan – aşağıya doğru hafifçe basılmış küre şeklinde bir biyokameradır.

• Öndeki konveksitenin ucuna Polus anterior (kornea’da),

• Arkadaki konveksitenin ucuna Polus posterior (sklera’da) adı verilir.

• Axis bulbi adı verilen göz küresi ekseni ön ve arka polus’lardan geçmektedir.

• Axis opticus adlı görme ekseni ise sırasıyla ;

• Polus anterior > Lens ortası > Fovea centralis (Retina’nın en iyi gören yeri)’den geçer.

İrisPupilla Sclera

Conjuctiva

Kaş

Kirpikler Gözyaşı

kesesi

TUNICA FIBROSA BULBI (EXTERNA)

TUNICA VASCULOSA BULBI (MEDIA)

TUNICA NERVOSA BULBI (INTERNA)

Cornea Sclera

Choroidea

Corpus ciliare İris

Pars caeca retina GÖZÜN TABAKALARI

Pars optica retina

Tunica fibrosa bulbi Tunica vasculosa bulbi

Tunica nervosa bulbi

Tunica fibrosa bulbi (Sert tabaka)

Sclera

Cornea

Sclera Cornea

Tunica vasculosa bulbi (Damar tabaka)

Choroidea

Corpus ciliare İris

İris Pupilla

Tunica nervosa bulbi

(Ağ tabaka) ^Retina_{Pars caeca}

Par optica

Fovea Macula

Optik disk

V.retinalis centralis A.retinalis centralis

Retinal venüller Retinal arterioller

Fovea centralis (SARI LEKE)

Papilla nervi optici Ve KÖR NOKTA

N. opticus

Canalis hyaloideus

A.V. centralis

Camera vitreae (Corpus vitreum) Camera bulbi anterior

(Humor aquous) Camera bulbi posterior

(Humor aquous)

Pupilla İris

Lens

Pupilla İris

Kaşlar (Supercilia) Kirpikler (Cilia)

Göz kapakları (Palpebra)

Gözyaşı bezi (Gl. Lacramalis) Göz kasları (Mm. bulbi)

Gözün Yardımcı organları

Gl. lacrimalis

Göz kapakları (Palpebra)

Gözün Yardımcı organları

Margo palpebralis

Ön küt- Limbus palpebralis anterior- Arka keskin- Limbus palpebralis posterior-

Kirpikler

Gll. Tarsales (Meibom bezleri)

GÖRME

UZAK NOKTA

YAKIN NOKTA

Mercek, ışığı kırma yeteneğini değiştirerek değişik uzaklıktaki cisimleri net görmemizi sağlar. Buna akomodasyon denir.

Konveksliği fazla olan mercek ışığı fazla kırar ve yakın cisimleri görmemizi sağlar.

Yassılaşmış ve konveksliği azalmış olan Mercek, uzaktaki cisimleri görmemizi sağlar.

NORMAL GÖZ

• Görüntü sarı lekenin üzerine düşer

• Görüntü sarı lekenin önüne düşer

MİYOP GÖZ

• Göz yuvarlağı yukardan ve aşağıdan basıktır ya da göz merceği normalden daha kalındır.

• Miyop göz yakını iyi görür, uzağı göremez.

• Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.

NORMAL GÖZ

• Görüntü sarı lekenin

üzerine düşer • Görüntü sarı lekenin arkasına düşer

HİPERMETROP GÖZ

• Göz küresi sağdan ve soldan basıktır ya da göz merceği normalden incedir.

• Hipermetrop göz uzağı iyi görür, yakını göremez.

• İnce kenarlı mercekle düzeltilir.

ASTİGMAT

• Göz merceğinin ve saydam tabakanın küreselliğini kaybetmesidir.

• Cisimler bulanık görünür.

• Silindirik mercekle düzeltilir

Ses dalgalarının toplanması

iletim için uygun hale getirilmesi Çoğaltılması (Amplifikasyon)

Şiddet ve frekansına göre çözümlenmesi Denge duyusu

Estetik görünüm

Gözlük takılmasında destek yeri

Dış kulak

(Auris externa) İç kulak

(Auris externa)

Orta kulak

(Auris media

Auricula

Meatus acusticus externus Membrana tympani

AURICULA

AURICULA

Helix

Crus helicis Anthelix

Crura anthelicis Scapha

Concha auricularis

Cymba conchae Cavitas conchae Fossa triangularis

Tragus Antitragus

Lobulus auricularis

Tuberculum auriculare (Darwin)

Auricula ile ilişkili kaslar

 M. auricularis anterior

 M. auricularis posterior

M. auricularis superior

 M. helicis major

 M. helicis minor

 M. pyramidalis auriculae

 M. antitragicus

 M. transversus auriculae

 M. obliquus auriculae

 M. incisura helicis

kasların siniri N. facialis

MEATUS ACUSTICUS EXTERNUS S şeklindedir

• Pars cartilaginea ~ 8mm

•Pars ossea ~16 mm

Kıkırdak ve kemik bölümleri arasında 40 derecelik bir açı bulunur

Deri altı dokusunda kulak kiri salgılayan bezler Gl. ceruminosa’nın salgısı Epitel hücreleri Toz

Cerumen, Buşon

Pars cartilagineanın yönü yukarıya, öne, içe Pars ossea’nın yönü

aşağıya, arkaya, içe

MEMBRANA TYMPANI

Gr. tympanon: tef

Membrana tympanica (kulak zarı) cavum tympanica’nın dış duvarında yer alır ve cavum tympani’yi meatus acusticus

externus’tan ayırır.

 Pars tensa (gergin bölümü)

 Pars flaccida (gevşek bölümü)

 Ortasındaki çöküntülü yere umbo denir. Çekiç kemiğinin kulak zarına tutunan sapının (manubrium) ucuna rastlar.

 Kulak zarı aydınlatılarak incelendiğinde umbodan başlayarak öne-aşağı doğru uzanan triangular şekilli ışıklı alana Politzer

üçgeni (ışık refleks üçgeni) denir

MEMBRANA TYMPANI

Meatus acusticus externus 55°

Membrana tympani

9 mm

Membrana tympani

auris externa-dış iç-auris media

Membrana tympani

Anulus tympanicus Incisura

tympanica

Normal Otit

Perfore

Boşluk: Cavum tympani

Membrana tympani (Kulak zarı)

Ossicula auditus:

Malleus (Çekiç) İncus (Örs)

Stapes (Üzengi) Fenestra vestibuli

(Oval pencere)

Östaki borusu (Tuba auditiva)

YUTAK

Malleus

Incus

Ossicula auditus:

Malleus (Çekiç) Incus (Örs)

Stapes (Üzengi)

Stapes

Oval pencere (Fenetsra vestibuli) Kulak zarı

(Membrana tympani)

CAVITAS TYMPANI

sagittal uzunluk: 15 mm

transvers uzunluk: 6 mm (en dar yeri 2 mm)

cellula mastoidea

Cavitas

tympani tuba auditiva

Cavitas tympani kulak zarının üst kısmından çizilen bir horizontal çizgi ile iki kısma ayrılır

Recessus epitympanicus (Attic) Cavitas tympanica proprium

Cavitas tympani’nin duvarları Paries tegmentalis (üst)

Paries jugularis (alt)

Paries mastoideus (arka) Paries caroticus (ön) Paries labyrinthicus (iç) Paries membranaceus (dış)

üst

alt

iç dış

Tuba auditiva (Eustachi borusu)

Bartolomeo Eustachio 1524-1574

İşitme kemikçikleri

• Malleus (çekiç)

• Incus (örs)

• Stapes (Üzengi)

 Cavitas tympani (timpanik boşluk) içinde yer alırlar

 Kulak zarından aldıkları ses titreşimlerini 15-20 kat artışla oval pencere (fenestra vestibuli)’ye iletirler

OSSICULA AUDITORIA

İşitme kemikçikleri ile ilgili kaslar

 M. tensor tympani

Kulak zarını gerer.

N. mandibularis innerve eder

 M. Stapedius

Kasıldığında stapes’in tabanını oval pencereden uzaklaştırır

N. facialis innerve eder

Bu iki kas ses ileti aparatında regülatör görev görürler.

İç kulağa ulaşacak aşırı uyarıları önlerler.

Cochlea

(Ductus cochlearis) Ampulla membranaceus

Utriculus Sacculus

N.vestibularis

N.cochlearis N.Vestibulocochlearis (8.)

DENGE MERKEZLERİ

İŞİTME MERKEZİ

Auris interna

Labyrinthus osseus Labyrinthus membranaceus

LABYRINTHUS

Perilympha Canales semicriculares

Vestibulum Cochlea

Ductus semicriculares Utriculus ve sacculus Ductus Cochlearis

LABYRINTHUS

• Dışta- Labyrinthus osseus

• İçte- Labyrinthus membranaceus

Labyrinthus osseus

Labyrinthus membranaceus

Aralarında perilympha bulunur

Labyrinthus osseus

Vestibulum

Canalis semicircularis ossei Cochlea

(en uzun)

(en kısa)

*

Cochlea

Tepesi Cupula cochlea tabanı Basis cochlea Ekseni Modiolus

Alfonso Corti (1822–1888) Italian anatomist

Scala vestibuli

Scala tympani

Ductus cochlearis

Labyrinthus membranaceus

Utriculus Sacculus

Ductus semicircularis Ductus cochlearis

Labyrinthus osseus

Vestibulum

Canalis semicircularis ossei Cochlea

Sacculus--- Macula sacculi (vertikal eksen üzerindedir) Utriculus--- Macula utriculi (horizontal eksen üzerindedir)

Macula utriculi

Macula sacculi

MACULA UTRICULI MACULA SACCULI

Cupula Ampulla--- crista ampullaris

crista ampullaris’teki jelatinöz madde uzun olup Cupula adını alır

Doğrusal hareketlerde Macula utriculi ve macula sacculi’deki reseptörler uyarılır Yukarı-aşağı

Sağ-sol

Süre (0:10)

Sirküler hareketlerde Crista ampullaris’teki reseptörler uyarılır

Süre (0:44)

Ductus semicircularis içinde Endolympha vardır

İŞİTME YOLLARI

Ses dalgaları – Auricula – Meatus acusticus externus – Membrana tympanica – Malleus – incus – Basis stapedis – Fenestra vestibuli – Scala vestibuli -

Perilympha – Helicotrema – Scala tympani – Perilympha – Membrana basalis titreşir – Stereocilia membrana tectoria’ya çarpar – İç tüy hücreleri algılar –

Ganglion spirale (1. nöron) – N. cochlearis – Beyin sapındaki nuc. cochlearis’ler (2. nöron) – Stria acusticus (çapraz yaparak veya yapmadan) – Nuclei corporis trapezoidei – Lemniscus lateralis adıyla yukarıya devam eder – Colliculus

inferior – Brachium colliculus inferior – Corpus geniculatum mediale (3. nöron) – Radiatio acustica – Cortical işitme merkezi (Lobus temporalisteki ‘Hescel

gyrusu’ = gyrus temporalis transversus = Brodman’ın 41 ve 42 no.lu alanı)

İşitme yolları

İşitme merkezi: Brodman 41, 42

İşitme asosiasyon alanı: Brodman 22 (Wernicke)

DENGE YOLLARI

DENGE YOLLARI

Vestibulum ve semisircular kanallardan reseptörler alır.

1. nöron; ganglion vestibulare (Scarpa ganglionu) 2. nöron; nucleus vestibularisler pedunculus cerebellaris 3. nöron; cerebellum çekirdekleri

Başvurulan Kaynaklar KAYNAKLAR

Agur, A. M. R., Dalley, A. F. (2020): Moore Temel Klinik Anatomisi. Çeviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara

Arifoğlu, Y. (2019): Her Yönüyle Anatomi. İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul Kelly, M. H., Ronald, W. D. (2019): Lippincott Resimli Gözden Geçirme Anatomi.

Ceviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara Mutuş, R., Pehlevan, F. (2019): Sağlık Bilimleri İçin Tıbbi Terminoloji. Ankara

Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara

Sobotta, J. (2019): İnsan Anatomisi Atlası (22. Baskı). Hacettepe Taş Kitabevi, Ankara

Süzen, B. (2018). İnsan Anatomisi’ne Giriş (2.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul Yıldırım, M.(2013) İnsan Anatomisi (7.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul Yıldırım, M. (2015).İnsan Anatomisi Atlası (6.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul

gelisimedu igugelisim