İZMİR TİCARET ODASI
GÜRCİSTAN – BATUM VE DOĞU KARADENİZ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ 2 – 5 MAYIS 2012
DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ORGANİZASYONLAR
MÜDÜRLÜĞÜ
MAYIS 2012
Hazırlayan: Zeynep Armağan Dış İlişkiler Masası Uzman Yardımcısı
2
GÜRCİSTAN – BATUM VE DOĞU KARADENİZ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ 2 – 5 MAYIS 2012
Odamız tarafından 2 – 5 Mayıs 2012 tarihlerinde Gürcistan’ın Batum şehri ve ülkemizin Doğu Karadeniz bölgesine yönelik bir iş ve inceleme gezisi düzenlenmiştir.
Söz konusu geziye Yönetim Kurulu Başkanımız Ekrem Demirtaş, Meclis Başkanımız Selami Özpoyraz, Yönetim Kurulu Sayman Üyemiz Mehmet Pamuk, Yönetim Kurulu Üyemiz Asuman Nardalı Tokuş ve Meclis Başkan Yardımcılarımız Mustafa Karataş ve Saniye Fıçı’nın yanı sıra çeşitli sektörlerden 68 Meclis Üyemiz, 3 Disiplin Kurulu Üyemiz ve 2 Odamız İş Kadınları Konseyi Üyemiz katılmıştır. Ziyaretin Gürcistan ayağında heyete Gürcistan İzmir Fahri Konsolos Muavini Makvala Kharebava eşlik etmiştir.
2 MAYIS 2012
2 Mayıs 2012 günü saat 16:00’da Gürcistan’ın Batum havalimanına inen heyetimizi, Acara Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Tamaz Shavadze, Başkan Yardımcısı Saim Yeşildağ, T.C Batum Ticaret Ataşeliği Ofisi Uzmanı Aslan Kochalidze ve Batum Uluslararası Yatırımcılar Derneği Genel Sekreteri Osman Çalışkan karşılamıştır.
Aynı gün akşam, Acara Özerk Cumhuriyeti Hükümet Başkanı Levan Varshalomidze heyetimiz onuruna Gürcü müziği ve halk dansları eşliğinde bir akşam yemeği vermiştir. Söz konusu akşam yemeğinde, konuşma yapan Varshalomidze, iki ülke arasında geçmişten gelen dostluk bağları olduğunu ve İzmirli işadamlarını misafir etmekten memnuniyet duyduğunu belirtmiştir. “25 yıl önce Sovyetler Birliği döneminde düşman iki ülkeydik. Bugün pasaporta dahi ihtiyaç duymadan
3
birbirimizin ülkesine giriş yapabiliyoruz. Bunlar basit ilişkiler değil. Kişiler bunu bu hale getiriyor.
Sizler bunu bu hale getiriyorsunuz” şeklinde konuşmasına devam etmiştir.
Yönetim Kurulu Başkanımız Ekrem Demirtaş, pek çok ülke ve kişi ile iş yaptığı, bakanlar ve devlet başkanları tanıdığı ancak Levan Varshalomidze kadar hızlı ve başarılısını daha önce görmediğini ifade etmiş, kalabalık bir heyet ile Batum’a geldiklerini ve bu ziyaretin iki ülke ilişkilerinin gelişimine büyük katkıda bulunacağına inandığını belirtmiştir. Konuşmalardan sonra Demirtaş ve Varshalomidze iki ülkenin dostluğuna kadeh kaldırmıştır.
Akşam yemeğine, Odamız heyetinin yanı sıra Gürcistan Türk Yatırımcıları Derneği Başkanı Cemal Bilgingüllüoğlu, Türkiye Batum Başkonsolosu Engin Arıkan ve Acara Özerk Cumhuriyeti Milletvekili Anzar Balkvadze de katılmıştır.
Yemekten sonra, Eski Batum ziyaret edilmiş ve ışıklı su oyunları gösterisi izlenmiştir.
3 MAYIS 2012
3 Mayıs 2012 sabahı Yönetim Kurulu Başkanımız Ekrem Demirtaş, Meclis Başkanımız Selami Özpoyraz, Yönetim Kurulu Sayman Üyemiz Mehmet Pamuk, Yönetim Kurulu Üyemiz Asuman Nardalı Tokuş, Meclis Başkan Yardımcılarımız Mustafa Karataş ve Saniye Fıçı, Meclis Üyemiz Bedri Artut, Disiplin Kurulu Üyelerimiz Turgut Yemişçi, Ender Kızıltoprak, Kudret Çiçekçi ve Gürcistan İzmir Fahri Konsolos Muavini Makvala Kharebava’dan oluşan heyet öncelikle T.C Batum Başkonsolosu Engin Arıkan’ı makamında ziyaret etmiştir.
Batum Ticaret Ataşesi İsmail Volkan Berker’in de katıldığı görüşmede, Başkonsolos Arıkan Batum’un son zamanlarda en çok ilgi çeken merkezlerden biri olduğu, ancak göreve geldiğinden bu yana ilk kez bu denli kapsamlı bir iş forumu düzenlendiğini belirterek sözlerine başlamıştır.
4
Batum Başkonsolosluğu’nun Türkiye’ye yalnızca 20 dakika mesafede bulunduğunu ve 1922 yılında henüz Kurtuluş Savaşı devam ederken açıldığını vurgulamıştır.
Kimlikle geçiş uygulamasının başlaması ile birlikte sınır kapılarından geçiş yapan kişi sayısında yüzde yüz artış yaşandığını belirten Başkonsolos, 3 ayda toplam 900 bin kişinin sınır kapılarından geçiş yaptığını açıklamıştır. Gürcistan’da istikrarlı bir iş ortamı olduğunu, özellikle akaryakıt ve işgücü alanlarında birçok avantaj bulunduğuna değinerek, Başkonsolosluk ve Ticaret Ataşeliği olarak her konuda gerekli desteği vermeye hazır olduklarını belirtmiştir.
Ticaret Ataşesi Berker, ise düşüncelerini “Gürcistan’da iş yapmak Türkiye’de iş yapmak kadar kolay. İç hat uçuşla ülkeye gelerek, kimlikle giriş yapabiliyorsunuz. Kültürler birbirine yakın, Türkçe bilen eleman bulmak kolay. Gürcistan’da girişimci sayısı çok az bu nedenle henüz rekabet ortamı oluşmuş değil, burada işadamları kendi taleplerini kendileri yaratıyorlar” sözleriyle ifade etmiştir.
Gürcistan Cumhurbaşkanı Saakashvili’nin Batum’u bir proje olarak gördüğü düşündüğünü belirten Başkonsolos Arıkan, Cumhurbaşkanının her hafta Batum’u ziyaret ettiğine, diğer yandan Acara Özerk Cumhuriyeti Hükümet Başkanı Varshalomidze’nin de çok dinamik ve hızlı bir yapıya sahip olduğuna değinmiştir.
Demirtaş, Gürcistan’ın tarım alanında çok gelişmiş bir ülke olduğuna değinerek, İzmir’in geçen sene 250 ton defne alımı yaptığını açıklamış, İzmir ile Gürcistan arasında tarım ve tarıma dayalı sanayi sektörlerinde çok çeşitli işbirlikleri kurulabileceğini ifade etmiştir. Diğer bir önemli sektör olan turizm alanında ise ilişkilerin daha ileriye taşınması için direkt uçak seferlerinin başlaması gerektiğini vurgulamıştır.
Görüşme esnasında, İzmir’in EXPO adaylığı da gündeme gelmiştir. Yönetim Kurulu Başkanımız konuyu Bay Varshalomidze ile görüştüğünü kendisinden Gürcistan Cumhurbaşkanı Saakashvili ile İzmir’in adaylığı hakkında görüşeceği ve 2013 Kasım ayında yapılacak oylamada bizzat bulunacağını sözünü aldığını belirtmiştir.
İzmir ve Batum ilişkilerinin her alanda gelişmesine büyük önem verdiğine değinen Demirtaş, 2013 öğretim yılı için Batum’dan gelecek bir öğrenciye İzmir Ekonomi Üniversitesi’nde tam burs vermeyi istediklerini, aynı zamanda Batum Üniversitesi ile İzmir Ekonomi Üniversitesi arasında öğrenci ve öğretim görevlisi değişim programları uygulanabileceğini açıklamıştır.
T.C Batum Başkonsolosluğu ziyaretinden sonra, heyetimiz Acara Özerk Cumhuriyeti Hükümet Başkanı Levan Varshalomidze’ye makamında bir ziyarette bulunmuştur. Söz konusu ziyaret esnasında, Başkonsolos Engin Arıkan heyetimize eşlik etmiş olup, Acara Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Tamaz Shavadze, Acara Özerk Cumhuriyeti Tarım Bakanı Donara Surmanıdze ve Acara Özerk Cumhuriyeti Maliye ve Ekonomi Bakanı Vazha Bolkvadze hazır bulunmuştur.
Bay Varshalomidze konuşmasına “Ben sizi misafir olarak görmüyorum, burası sizin eviniz. Sizlerin sayesinde gelişen ilişkilerimiz var. Siz tüm İzmirliler için örnek oluyorsunuz. Bizim amacımız bölgelerimizin daha da yakınlaşması, bu amaçla İzmir’de Batum tanıtım günleri yapmayı planlıyoruz. Biz sadece yol gösterici olacağız, devamını işadamlarımız getirecekler.” sözleri ile başlamıştır.
5
Türkiye’de bir ürün üretildiği zaman ilgili ürün için pazar arandığı, ancak Batum’da her türlü ürün için pazarın hazır olduğunu belirten Varshalomidze, Türk girişimcileri için Batum’un eşsiz fırsatlar sunduğunu ifade etmiştir.
Havalimanına indikleri andan beri heyetimize gösterilen yakın ilgiden duyduğu memnuniyeti belirterek konuşmasına başlayan Demirtaş, 2010 Eylül ayında Batum’a gerçekleştirdiği son ziyaretinden bu yana yapılan değişikleri büyük bir beğeni ile izlediğini, Batum’un gri bir kentten ışıl ışıl bir cazibe merkezi olma yönünde ilerlediğini gözlemlediğini belirtmiştir.
Yönetim Kurulu Başkanımız, görüşmede bulunan Acara Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Tamaz Shavadze’ye atıfta bulunarak, Bay Varshalomidze’ye ilgili kurumdan seçecekleri bir yetkiliyi Odamızın işleyiş ve faaliyetlerini görmek üzere İzmir’e göndermelerini teklif etmiştir. Ayrıca, İzmir’deki ESBAŞ benzeri bir Serbest Bölge’nin Batum’da kurulması için destek olacaklarını, Acara Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Bay Shavadze ve beraberindeki heyet İzmir’e geldiğinde kendilerine ESBAŞ’ı gösterebileceklerini sözlerine eklemiştir. Demirtaş’ın teklifi hem Bay Varshalomidze hem de Bay Shavadze tarafından büyük memnuniyet ile karşılanmıştır.
“Kültürel yakınlığımız var. Daha sıkı işbirlikleri oluşturmak için çalışmalıyız. Turizm ve ticareti geliştirmeliyiz. Kruvaziyer turizminde yeni destinasyonlara ihtiyaç var, ayrıca kongre turizmi üzerinde de önemle durulması gerekiyor. Batum – İzmir tanıtım faaliyetlerini bir gün değil bir haftayı kapsayacak şekilde organize edelim.” sözleriyle konuşmasına devam eden Demirtaş, “İzmir – Batum Kardeşlik Haftası” için çalışmalara en kısa zamanda başlayacaklarını belirtmiştir.
Görüşmede gündeme gelen bir diğer konu ise, inşasına başlanmış olan Batum Saat Kulesi olmuştur. Demirtaş ise iki yıl önceki gelişinde Varshalomidze’nin kendisine eskiden Batum’da İzmir Saat Kulesi’nin bir eşi olduğunu gösteren bir kartpostal gösterdiğini hatırlatarak, “İzmir’e
6
dönüp araştırınca bu kartpostalın geçmiş yıllarda yapılan ve İzmir Saat Kulesi’ni dünyanın çeşitli kentlerinde gösteren kartpostallardan birisi olduğunu gördüm. O zaman da saat kulesini yaptıracağınızı söylemiştiniz, bugün saat kulesinin inşasının başladığını görmekten çok memnun oldum. Saat Kulesi’nin mermer kaplamalarını İzmir mermeri ile biz yapmak isteriz” demiştir.
Bay Varshalomidze ile gerçekleşen makam ziyaretinin ardından heyet iş forumuna katılmak üzere otele geri dönmüştür.
İş forumu Yabancı Yatırımcılar Derneği tarafından eski Batum ve yeni Batum’u karşılaştıran bir tanıtım filmi gösterimi ile başlamıştır. Filmin ardından Acara Özerk Bölge Hükümet Başkanı Varshalomidze konuşma yapmış “Sizleri yeniden Batum’da görmek memnuniyet verici, bunu her sene yinelemeyiz. Acara Karadeniz bölgesinde jeopolitik öneme sahip, saydam ve liberal bir iş ortamı var. Son 5 yılda bölgemizde yaklaşık 5 milyar dolar yatırım gerçekleşti. İş yeri sayısı gün geçtikçe artıyor. Türkiye ile dostluk ilişkilerimiz tarihe dayanıyor, eskiden düşman iki ülkeyken bugün her alanda ilişkilerimiz hızla gelişmekte. Her yeni proje ilişkilerimizin derinleşmesine katkıda bulunuyor. İki ülke tek havalimanını kullanıyoruz. Ayrıca Serbest Ticaret Anlaşması ve pasaportsuz geçiş uygulaması bu iyi ilişkilerin en güzel örnekleri. Gürcistan pazarı keşfedilmeyi bekliyor, sizin için gönüllü danışmanlık yapmaya söz veriyorum” demiştir.
Bay Varshalomidze’nin ardından söz alan Acara Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Tamaz Shavadze
“İlişkilerimiz geliştikçe biz Batı’ya, siz ise Doğu’ya ulaşacaksınız. Geç kalmış bu birlikteliği ileriye taşıyalım. Kültürlerimiz yakın, halklarımız birbirini anlıyor. O kadar yakınız ki ben başka bir ülkenin Ticaret Odası Başkanı olmama rağmen size, sizin diliniz ile hitap ediyorum, daha fazla söze gerek yok. Odamızı, Odanız gibi görün” sözleriyle düşünlerini ifade etmiştir.
Odamız Meclis Başkanı Selami Özpoyraz, Gürcistan’da iş potansiyelinin oldukça yüksek olduğunu, özellikle tarım ve tekstil alanları üzerinde durulması gerektiği vurgularken, İzmirli işadamlarının geç kalmadan bölgede yer alınması gerektiğini belirtmiştir.
7
Meclis Başkanımız ardından söz alan Yönetim Kurulu Başkanımız Demirtaş, Batum’a 1,5 yıl içinde ikinci defa geldiklerini, 2010’daki heyette 23 kişinin bulunduğunu, bugün ise 80 kişilik çok daha geniş bir heyet ile geldiklerine dikkat çekerek konuşmasına başlamıştır.
Batum’u kardeş bir ülkenin toprakları olarak gördüklerini ve kendilerini evlerindeymişcesine rahat hissettiklerini vurgulayan Demirtaş, şöyle konuşmuştur:
“Hükümet Başkanı Dostum Levan burada bize Batum’a yatırım yapmak ve Batum’la iş yapmak konusunda aktif olun, iş yapmak için düşünmeyin mesajını verdi. Dış ülkelerde yatırım yapmak, bunun kararını vermek kolay değildir ama burada ben de üyelerimize ve tüm Türk işadamlarına korkmadan yatırım yapabilirsiniz diyorum. Çünkü burada yasalar hakim, rüşvet gibi olaylar yok.
Batum Kafkasya’nın ve Karadeniz’in adeta Paris’i. Burada bugün büyük fırsatlar var. Ama yarın bu fırsatlar azalabilir. Öbür gün bu fırsatlar kaçabilir. O yüzden bugün Batum’daki fırsatları kaçırmamak lazım. Çok zengin maden yatakları var. Tarım’da büyük potansiyel var. Turizm Batum’un her şeyi, yaz kış turizm yapılabilir. Sanayi çok gelişmemiş bu nedenle her türlü yatırım yapılabilir.”
İzmir’in turizmde bütün Akdeniz’de övgüyle söz edilen bir başarı hikayesi yazdığını hatırlatan Demirtaş, “Batum’da da kruvaziyer turizmde birlikte bir başarı hikayesi yazabiliriz. Zaten Devlet Başkanı Levan ile birlikte dünyadaki kruvaziyer fuarlarında Batum ve İzmir’i birlikte pazarlıyoruz.
İzmir çıkışlı Karadeniz turları için yaptığımız planlarda Batum olmazsa olmazımız” sözleriyle konuşmasına devam etmiştir.
Yönetim Kurulu Başkanımız Türkiye’nin Gürcistan’ın hem ithalat hem ihracatta birinci partneri olduğuna ve iki ülke arasındaki ticaretin 7 yılda 3 kat artarak 1.4 milyar dolara ulaştığına, ancak Gürcistan’a gelen tırların üçte birinin Türkiye’ye boş döndüğüne dikkat çekerek “Dost ve kardeş ülke olarak bu tırların doldurulmasına yardımcı olmalıyız. Batum’a bırakın vizeyi pasaport bile olmadan sadece kimliğimizle gelebiliyoruz. Bu kadar yakın ilişkilerimiz ve dostluğumuz varken ticaretimizi karşılıklı olarak daha da geliştirmeliyiz” demiştir.
8
Demirtaş’ın konuşmasının ardından Batum Başkonolosumuz Engin Arıkan söz alarak, iki ülkenin her alanda birbirine çok benzediğini, bu yakınlığı ticari alanda avantaja çevirerek karşılıklı kazanç sağlanabileceğini belirtmiştir.
Konuşmaların ardından Batum Uluslararası Yatırımcılar Derneği tarafından Batum’daki iş ortamı ve fırsatları gösteren bir sunum gerçekleştirilmiş, ardından Türk ve Gürcü işadamları arasında ikili iş görüşmelerine geçilmiştir.
Tarım, turizm, tekstil, inşaat ve sanayi başta olmak üzere çok çeşitli sektörlerden seksene yakın Gürcü firmanın katıldığı iş görüşmelerinde üyelerimiz yeni iş temasları kurma imkanı bulmuştur.
Heyet ziyaretin son iki gününde ülkemizin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde incelemelerde bulunmuş, Çamlıhemşin Belediye Başkanı İdris Lütfü Melek, Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Akçay ve Torul Gençlerbirliği Gençlik ve Spor Klubü Başkanı Evrim Özdemir ile bir araya gelmiştir.
