Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Okul Deneyimi II Dersi Etkinliklerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi
Arş. Gör. Hilal ERMİŞ1 Arş. Gör. Kamil UYGUN2 Arş. Gör. Yusuf İNEL 3 Özet
Bir toplumun geleceğini, yetiştirdiği bireyler şekillendirmektedir. Bireylerin; çağın gereklerine uygun, etkin, üretken ve topluma faydalı olabilmesi, aldıkları eğitime bağlıdır. Bu niteliklere sahip bireylerin yetiştirilmesinde öğretmenlere büyük görevler düşmektedir. Dolayısıyla eğitim veren öğretmenlerin de aynı doğrultuda kaliteli bir biçimde eğitim almaları gerekmektedir.
Öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerinde, öğretmen adaylarına kazandırılan nitelikler eğitimin kalitesini doğrudan etkilemektedir. Bir öğretmen adayının; eğitim fakültesinden, mesleki yeterlilik ve öğretmenlik becerilerini kazanarak mezun olması beklenmektedir. Söz konusu yeterliliklerin öğretmen adayına kazandırılmasında Okul Deneyimi I, Okul Deneyimi II ve Öğretmenlik Uygulaması dersleri ön plana çıkmaktadır.
Çalışmanın amacı, Okul Deneyimi II dersinde yapılan etkinliklere ilişkin öğretmen adaylarının görüşlerinin ortaya konulmasıdır. Araştırmada survey yöntemi kullanılmış olup veri toplama aracı Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 2008-2009 Akademik yılı Bahar yarıyılında, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 15.0 paket programı aracılığıyla; yüzde ve frekans değerleri, betimsel istatistik göstergeleri olarak kullanılmıştır. Çalışma grubu 97 öğrenciden oluşmaktadır.
Yapılan bu çalışmada öğretmen adaylarının Okul Deneyimi II dersi etkinliklerini yararlı buldukları sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler : sosyal bilgiler, okul deneyimi, öğretmen adayı
The Evaluation of Views of Social Studies Preservice Teachers’ About School Experience II Course Activities
Abstract
Individuals who are trained by society shapes the future of it. Individuals’ being appropriate for modern era, active, productive and beneficial to the society depends on the education they receive. Teachers have great responsibilities in training individuals with such qualifications. Therefore, it is essential that teachers receive quality education.
In education faculties the qualifications which are gained to preservice teachers, directly affect the quality of education. A preservice teacher is expected to get professional competence and teaching skills before graduation from education faculty.
School Experience I, School Experience II and Teaching Practice courses play a big role in bringing in such qualities to preservice teachers.
The aim of this study is to put forward views of preservice teachers about the activities relating to the School Experience II course. Survey method was used in
1 Arş. Gör., Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi ABD, hilal.ermis@usak.edu.tr
2 Arş. Gör., Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi ABD, kamil.uygun@usak.edu.tr
3 Arş. Gör., Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi ABD, yusuf.inel@usak.edu.tr
research. Data collection tool was applied to preservice teachers in social studies education in spring semester of 2008-2009 academic year in Uşak University Education Faculty. Through the SPSS 15.0 package program, the percentage and frequency values were used as indicators of descriptive statistics in the analsis of data. The study group consisted of 97 students. In this study, School Experience II activities have been found to be useful by preservice teachers.
Keywords : social studies, school experience, preservice teacher GİRİŞ
Bilgi toplumlarının oluşmasında öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Nitelikli bireylerin yetişmesi onları yetiştirecek olan öğretmenlere bağlıdır. Dolayısıyla, toplumların yüksek düzeyde gelişimi, yeterliliği üst düzeyde olan öğretmenler sayesinde sağlanacaktır. Önceki yıllarda öğretmen, geleneksel olarak bilginin kaynağı ve bilgiyi aktaran konumundayken günümüzde öğrencilere yol gösteren, öğrenciyi aktif hale getiren ve bilgiyi öğrenme yollarında rehberlik eden durumundadır.
Öğretmenin öğrencilerini aktif hale getirebilmesi ve çok iyi rehberlik edebilmesi için teori ve uygulama olarak gerekli donanıma sahip olması gerekmektedir. Bu anlamda öğretmen adaylarının aldıkları eğitimin önemi ortaya çıkmaktadır.
Öğretmen yetiştirmede tutarlılığın sağlanması, çeşitlilikten ve düzensizlikten kurtulmak için 1982 yılında 41 sayılı kararname ile öğretmen yetiştirme Milli Eğitim Bakanlığı’ndan alınarak Yüksek Öğretim Kurulu’na verilmiştir. YÖK’ün öğretmen yetiştirmedeki en önemli girişimlerinden birisi Milli Eğitimi Geliştirme Projesi’dir. Bu proje, Fakülte-Okul İşbirliği doğrultusunda ortaya konulmuştur (Yapıcı ve Yapıcı, 2004: 54-55).
Yüksek Öğretim Kurulu, Dünya Bankası ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan eğitim fakültelerinin programlarında Okul Deneyimi I, Okul Deneyimi II ve Öğretmenlik Uygulaması dersleri ile hizmet öncesi eğitimin nitelik olarak artırılması amaçlanmıştır.
Öğretmen adaylarının Milli Eğitim Bakanlığı’na Bağlı Eğitim Öğretim Kurumlarında Yapacakları Öğretmenlik Uygulamasına İlişkin Yönerge’ye göre; “öğretmen adaylarının, öğretmenlik mesleğine daha iyi hazırlanmalarını, öğrenimleri süresince kazandıkları genel kültür, özel alan eğitimi ve öğretmenlik mesleğiyle ilgili bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıklarını gerçek bir eğitim-öğretim ortamı içinde kullanabilme yeterliliği kazanmalarını sağlayacak uygulama çalışmalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemek” hedeflenmektedir (MEB Tebliğler Dergisi, 1998: Madde 1).
Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması derslerinin etkin bir biçimde yürütülebilmesi için Fakülte-Okul İşbirliği modeli getirilmiştir. Okul Deneyimi dersi öğretmenliğin gerektirdiği yeterlilikleri öğretmen adaylarına tanıtmaya, kazandırmaya yönelik planlı gözlem ve kısa süreli uygulamaya dönük etkinliklerdir. Okul deneyiminin amacı, hizmet öncesinde okula alışmak, okuldaki yapılanmayı tanımak, okuldaki birim ve öğeleri tanıyarak öğretmenlik için gerekli olan bilgi ve beceriyi kazanmaya yönelik gözlem ve çalışmalardır (Cansaran vd, 2006: 85).
Okul Deneyimi II dersi, öğretmen adayının öğrenme-öğretme sürecinde uygulama okulunda gözlem ve öğretmenlik uygulaması yapmak için planlanmıştır. Derste öğretmen adayları hem gözlem yapıp hem de uygulama öğretmeni nezaretinde dersin bazı bölümlerinde ders anlatmaktadırlar. Okul Deneyimi II dersi tamamlandığında; sınıfta yapılabilecek kısa süreli etkinlikleri planlayıp uygulayabilme, öğrenme ve gelişme açısından öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları tanıyabilme, okullarda etkin ve diğer öğretmenlerle uyumlu bir şekilde çalışabilme gibi özellikleri kazanmış olmalıdır (YÖK, 1998a).
YÖK’ün Mart 1998 Eğitim Fakülteleri Öğretmen Yetiştirme Programlarının Yeniden Düzenlenmesi Kararı ile uygulama ve okul deneyimine ayrılan zaman önemli ölçüde artırıldığı görülmektedir (YÖK, 1998b; YÖK, 1998c). 2006-2007 yılında düzenlenen yeni programlarla öğretmenlik meslek derslerinde bazı değişiklikler yapılmış, bazı derslerin de kredileri değiştirilmiştir.
Genel olarak ders sayısı ve kredi miktarı aynı kalmakla birlikte, uygulama okulları bulmada yaşanan
sorunlar nedeniyle, Eğitim Fakültesi Dekanlıklarının talepleri doğrultusunda, okul deneyimi ders saatleri azaltılmıştır (YÖK, 2007).
1998-1999 Öğretim Yılı Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programına göre Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması dersleri şöyledir:
Dersin Adı Yarıyıl Teori Uygulama Kredi
Okul Deneyimi-I 2 1 4 3
Okul Deneyimi-II 7 1 4 3
Öğretmenlik Uygulaması 8 2 6 5
2006-2007 Öğretim Yılı Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programına göre Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması dersleri şöyledir:
Dersin Adı Yarıyıl Teori Uygulama Kredi
Okul Deneyimi 7 1 4 3
Öğretmenlik Uygulaması 8 2 6 5
Amaç
Okul Deneyimi II dersini alan Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının, etkinliklerin uygulanmasına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Alt Amaçlar
1. Sosyal Bilgiler öğretmen adayları Okul Deneyimi II dersi etkinliklerini yararlı bulmakta mıdır?
2. Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının Okul Deneyimi II dersinde hangi sorunlarla karşılaşmaktadır?
Sınırlılıklar
Çalışma grubu, Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 2008-2009 Akademik yılı Bahar yarıyılında öğrenim gören 97 Sosyal Bilgiler öğretmen adayından oluşmaktadır.
YÖNTEM
Araştırma, betimsel bir çalışma niteliğindedir. Bu çerçevede, 97 öğretmen adayına anket uygulanmıştır.
Evren ve Örneklem
Veri toplama aracı, Uşak Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde Okul Deneyimi II dersini alan Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarına uygulanmıştır.
Veri Toplama Aracı
Anket biçiminde hazırlanan veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde öğretmen adaylarının, cinsiyet, akademik ortalama, mezun oldukları lise türü değişkenlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde ise; Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı’nın yayınladığı, aday öğretmen kılavuzunda yer alan etkinlik başlıkları, 3’lü Likert tipi veri toplama aracına dönüştürülmüş ve bu doğrultuda; 13 madde oluşturulmuştur. Etkinlik başlıklarından oluşan bu 13 maddenin öğretmen adayları tarafından yararlı bulunup bulunmadığı sorulmuş ve öğretmen adaylarının; “Katılıyorum”,
“Kararsızım” veya “Katılmıyorum” şeklinde yanıt vermeleri istenmiştir. Üçüncü bölümde ise öğretmen adaylarına; Okul Deneyimi II dersinin uygulanmasında karşılaştıkları sorunlar ve görüşleri açık uçlu biçimde sorulmuştur. Veri toplama aracı, uzman görüşüne başvurulduktan sonra pilot çalışma yapılarak öğretmen adaylarına uygulanmıştır.
Verilerin Analizi
Veri toplama aracının ilk ve ikinci bölümünden elde edilen veri seti; SPSS 15.0 programı ile analiz edilmiştir. Betimsel bir çalışma olan bu araştırmanın kapsamında frekans ve yüzde betimsel istatistik göstergelerine ulaşılmıştır. Bu göstergeler doğrultusunda etkinliklerin yararlı bulunup bulunmadığı, en çok yararlı bulunan etkinlikler ve en az yararlı bulunan etkinlikler tespit edilmiştir.
Veri toplama aracının üçüncü bölümünde, öğretmen adaylarına “Okul Deneyimi II dersinin uygulanmasında karşılaştığınız sorunlar ve görüşleriniz nelerdir?” şeklinde açık uçlu bir soru sorulmuş olup soruya verilen cevaplar, doküman analiz metoduyla incelemiştir. Öğretmen adaylarının verdikleri cevaplar, belirlenen anahtar ifadelerle kategorilere ayrılmıştır. Bir öğretmen adayı; sorun veya öneri anlamında bir veya birden fazla görüş bildirmiştir. Bildirilen görüşlerin tamamı incelenip değerlendirmeye alınmıştır. Bunun yanında; 97 öğretmen adayından 10’u yani çalışma grubunun yaklaşık %10’u, veri toplama aracının üçüncü bölümünü boş bırakarak görüş bildirmemiştir. 97 öğretmen adayına ilişkin veri seti, 1’den 97’ye kadar numaralandırılmış olup belirttikleri görüşler ele alınırken öğretmen adayları, Ö.A ve id numarası ile anılacaktır. (Örnek : Ö.A-1)
BULGULAR VE YORUM
Veri setinin analizi sonucunda öğretmen adaylarının, Okul Deneyimi II etkinliklerinin uygulanmasına ilişkin görüşleri ortaya konulmuştur. Araştırmaya katılan 97 öğretmen adayından 57’si erkek, 40’ı kadındır. Yani % 59 oranında erkek katılımcı, % 41 oranında kadın katılımcı ile çalışılmıştır.
Öğretmen adaylarının %6’sı öğretmen lisesi mezunu iken %91’i diğer lise türlerinden mezundur.
Çalışmaya katılan öğretmen adaylarının başarı akademik başarı durumu Tablo.1’de görüldüğü gibidir.
Öğretmen adaylarının; yaklaşık %80’inin akademik ortalaması 2,5-3,5 aralığında olduğundan; çalışma grubunun, başarılı öğrencilerden oluştuğu söylenebilir. Mezun olunan lise türü ve akademik ortalama, yalnızca çalışma grubunun profiline ilişkin göstergeler olarak yansıtılmış olup amaç ve alt amaçlarla ilgili veri analizine dâhil edilmemiştir.
Tablo.1
Frekans Yüzde (%)
Cinsiyet Kadın
Erkek
57 40
58,8 41,2
Akademik Ortalama
2,0-2,5 2,5-3,0 3,0-3,5
18 68 11
18,6 70,1 11,3
Mezun Olduğu Lise Türü
Öğretmen Lis.
Diğer
6 91
6,2 93,8
Toplam 97 100,0
1. Alt Amaçla İlgili Bulgular
Araştırmanın birinci alt amacı Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının Okul Deneyimi II dersi etkinliklerini yararlı bulup bulmadıklarını ortaya koymaktır. Bu amaçla doğrultusunda, elde edilen göstergeler Tablo.2’de özetlenmiştir.
Tablo 2. Okul Deneyimi II Etkinliklerinin Uygulanmasına İlişkin Görüşler
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Etkinlik Başlık
F % f % f %
2.1 Dönem Planı 82 84,5 12 12,4 3 3,1
2.2 Yönerge ve
açıklamalar 65 67,0 24 24,7 8 8,2
2.3 Soru sorma,
alıştırmalar 80 82,5 11 11,3 6 6,2
2.4 Dersin yönetimi ve
sınıfın kontrolü 90 92,8 5 5,2 2 2,1
2.5 Öğrenci çalışmalarının
değerlendirilmesi 79 81,4 13 13,4 5 5,2
2.6 Ders kitaplarından
yararlanma 60 61,9 25 25,8 12 12,4
2.7 Grup çalışmaları 66 68 22 22,7 9 9,3
2.8
Çalışma yapraklarının hazırlanması ve kullanılması
63 64,9 22 22,7 12 12,4
2.9 Değerlendirme ve
kayıt tutma 62 63,9 25 25,8 10 10,3
2.10 Test hazırlama,
puanlama ve analiz 71 73,2 21 21,6 5 5,2
2.11
Öğretimde benzetimlerden yararlanma
54 55,7 32 33 11 11,3
2.12
Dersi planlama ve etkinlikleri sıraya koyma
72 74,2 21 21,6 4 4,1
2.13
Okul deneyimi çalışmalarının değerlendirilmesi
67 69,1 20 20,6 10 10,3
Tablo.2’deki veriler incelendiğinde, öğretmen adaylarının her bir etkinlik başlığı ile ifade edilen 13 etkinlik uygulamasının tamamını yararlı buldukları söylenebilir. Bu maddelerin içinde göreli olarak yararlı olanlar değerlendirildiğinde ise; dersin yönetimi ve sınıf kontrolü ile ilgili etkinliklerin yararlı olduğuna katılan öğretmen adaylarının oranı % 92,8 olduğundan öğretmen adayları tarafından en faydalı etkinlik olarak görüldüğü ifade edilebilir. Bunun ardından en yararlı bulunan etkinlikler; % 84,5
“katılıyorum” oranıyla dönem planı etkinlikleri ve % 82,5 “katılıyorum” oranıyla soru sorma ve alıştırmalar etkinlikleridir. Göreli olarak daha az faydalı bulunan etkinlikler ise; % 55,7 “katılıyorum”
oranıyla öğretimde benzetimlerden yararlanma, % 61,9 “katılıyorum” oranı ile ders kitaplarından yararlanma ve % 63,9 “katılıyorum” oranı ile değerlendirme ve kayıt tutma etkinlikleridir.
2. Alt Amaçla İlgili Bulgular
İkinci alt amaç; “Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının Okul Deneyimi II dersinde hangi sorunlarla karşılaşmaktadır?” şeklindedir. Veri setinin analizi sonucunda belirlenen sorun başlıkları Tablo.3’de özetlenmiştir. Bazı öğretmen adayları birden fazla görüş ifade ettiklerinden; görüşler, birden fazla başlığın frekansına dâhil edilmiştir. Öğretmen adaylarının yaklaşık %10’u görüş bildirmemiştir.
Belirtilen görüşler olumsuz görüşler (sorunlar) ve olumlu görüşler olarak sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. Görüşlerin özetlendiği tabloda frekansı göreli olarak yüksek olan görüşler tabloya gösterilmiş; diğer görüşler ise tablonun yorumlanması kısmına ilave edilmiştir.
Tablo.3
Olumsuz Görüşler (Sorunlar) Frekans Yüzde (%)
Teknoloji ve araç-gereç kullanımının yetersizliği 3 2,91
Uygulama öğretmeninin ilgisizliği 10 9,71
Okul yöneticilerinin ilgisizliği 3 2,91
Uygulama öğretmeni ve okul yöneticilerinin ilgisizliği 5 4,85
Yapılandırmacı yaklaşımın uygulanmaması 2 1,94
Uygulama okulu-fakülte işbirliğinin yetersiz olması 8 7,77 Uygulama öğretmenlerinin sınıf yönetimi konusunda eksik
olması 4 3,88
Uygulama öğretmenlerinin, öğretmen adaylarının etkinlik
uygulamasına fırsat vermemesi 4 3,88
Sınıf mevcutlarının kalabalık olması 5 4,85
Öğrencilerin, öğretmen adaylarına bakışının olumsuz olması 3 2,91 Sosyal Bilgiler haftalık ders saatinin yetersizliği 2 1,94
KPSS hazırlık sürecinin olumsuz etkilenmesi 2 1,94
Diğer 8 7,77
Olumlu Görüşler
Sorun yaşamadım 19 18,45
Uygulama öğretmeni ilgiliydi 2 1,94
Faydalı bir deneyim oldu 3 2,91
Diğer 10 9,71
Görüş Bildirmeyenler 10 9,71
Toplam 103 100
Öğretmen adaylarının görüşlerinin değerlendirilmesi sonucunda 12 ana sorun başlığı ve 3 ana olumlu görüş başlığı belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda, en çok karşılaştıkları sorunların başında toplam %17,91 oranla uygulama öğretmeni ve okul yöneticilerinin ilgisizliği gelmektedir. İkinci sırada ise % 7,77 oranla uygulama okulu-fakülte işbirliğinin yetersiz olması yer almaktadır. Sınıf mevcudunun kalabalık olması % 4,85 oranla bir diğer önemli sorunu teşkil etmektedir. Ö.A.-13, sınıf mevcudunun kalabalık olmasının yöntem ve tekniklerin uygulanmasını zorlaştırdığını belirtmiştir. Buna ilave olarak Ö.A-43’e göre; sınıfların kalabalık olması nedeniyle etkili sınıf yönetimi gerçekleştirilememektedir. Ö.A-44, uygulama okul ve fakülte arasındaki iletişim ve denetimin arttırılması gerektiğini ifade etti. Ö.A-51, uygulama okulu ve fakülte işbirliğinin arttırılması ve uygulama öğretmenlerinin bu ders hakkında daha çok bilgilendirilmesinin faydalı olacağını düşünüyor.
Ö.A-63, etkinliklerle ilgili öğretmen adaylarının daha fazla bilgilendirilmesini istiyor. Ö.A-6’ya göre, uygulama öğretmenleri, müfredattaki konuların yetişmesinden endişe duydukları için öğretmen adaylarının etkinlik yapmasına fırsat vermemekte ya da etkinliklerin uygulanması sırasında müdahalede bulunmaktadır. Uygulama öğretmenlerinin sınıf yönetimi konusunda eksik olduğunu düşünen öğretmen adayları, özellikle birden fazla öğretmen adayının aynı anda aynı sınıfta bulunmalarının problemlere yol açtığını belirtti. Ö.A-75’ye göre; uygulama okulundaki öğrenciler, öğretmen adaylarının geçici bir süre ile derslere katıldıklarını bildikleri için, öğretmen adaylarını ciddiye almamaktadır. Ayrıca
Ö.A-14 ve Ö.A-46, Sosyal Bilgilere ayrılan haftalık ders saatinin yetersiz olması, Okul Deneyimi II dersi etkinliklerinin gerektiği gibi yapılmasını olumsuz etkilemektedir.
Diğer olumsuzluklar şöyle sıralanabilir :
Ö.A-34 : “Okul tecrübesi edinmek adına bir şey kazanmadım.”
Ö.A-36:“Okul Deneyimi II dersinin verimli geçtiğine inanmıyorum.”
Ö.-A-40: “Uygulama öğretmenleri öğrenciler karşısında yetersiz kalıyor.”
Ö.A-47: “Uygulama öğretmenleri, öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun davranmıyorlar.”
Ö.A-60: “Etkinlik görevleri fazla sayıda.”
Ö.A-76: “Etkinliklerin nasıl uygulanacağı konusunda sorun yaşadım.”
Ö.A-78: “Öğretmen adaylarına Okul Deneyimi II dersiyle ilgili verilen görevler sıkıcı.”
Ö.A-88: “Uygulama okulunda disiplinsizlik hâkimdi.”
Öğretmen adaylarının Okul Deneyimi II dersi uygulamalarına ilişkin olumlu görüşleri şöyledir : Ö.A-8: “İcra edeceğim mesleğin inceliklerini gözlemleyebilme fırsatını iyi değerlendirerek sınıf ortamında öğrenci olarak değil de öğretmen olarak bulunmanın getirdiği bakış açısını deneyimleme ve iyi yönde kullanma imkânı buldum.”
Ö.A-12: “Öğretmenlik yaptığımız zaman karşılaşacağımız sorunları görmemizi sağladı.”
Ö.A-21: “Uygulama öğretmenlerinin, değişik seviyelerdeki öğrencilere karşı izledikleri stratejileri görmek faydalı oldu.”
Ö.A-33: “Teşvik edici bir deneyimdi.”
Ö.A-38: “Öğretmenlik mesleğine ısınmama yardımcı oldu.”
Ö.A-48: “Uygulama öğretmenini gözlemlemek verimli oldu.”
Ö.A-58: “Deneyim ve bilgi düzeyim arttı.”
Ö.A-81: “Ders anlatma heyecanını ve öğretmenliği yaşadım.”
Ö.A-86: “Mesleğe karşı ilgim arttı.”
Ö.A-94: “Özgüvenim gelişti, mesleğin zorluğu ile ilgili kaygılarım azaldı.”
Yapılan diğer çalışmalara bakıldığında; Toprakçı (2001), öğretmen adaylarının üzerinde uyguladığı tutum ölçeğinde Okul Deneyimi II dersine gitmeden önceki ve gittikten sonraki tutumlarında anlamlı farklılıklar saptamıştır. Güven (2004) ise, sosyal bilgiler öğretmen adaylarına uyguladığı çalışmasında adayların tümünün okul uygulamalarını çok yararlı bulduğu ve mesleki gelişmelerine olumlu etki edeceği görüşü ortaya çıkmıştır. Bir başka çalışmada Aksu (2006) öğretmen adaylarının dersi yararlı bulduklarını, dersin daha etkili olabilmesi için uygulamanın ve işbirliğinin geliştirilmesi gerektiğini söylemektedir (Aksu ve Demirtaş, 2006: 16). Okul Deneyimi-II dersinin yararlı olduğuna dair görüşe % 70,2 oranla tam katılım ve biraz katılanlarla birlikte % 92,7 çıkan araştırmalar (Aydın vd, 2007: 80) bu çalışmayı doğrulayıcı niteliktedir. Ayrıca, diğer bir çalışmada Okul Deneyimi II dersi çerçevesinde kendilerine yönelik görüşleri incelendiğinde, öğretmen adaylarının bu ders ile kendilerini geliştirmeleri açısından yararlı sonuçlandığı saptanmıştır (Demircan, 2007: 128). Okul Deneyimi I ve II dersleri etkinlikleri karşılaştırıldığında Okul Deneyimi II dersi etkinliklerinin daha faydalı olduğu görüşü ortaya çıkmıştır (Özmen, 2008: 30).
SONUÇ VE ÖNERİLER
2006-2007 Öğretim programıyla Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisans programlarında, Okul Deneyimi I ve Okul Deneyimi II dersleri yerine artık yalnızca Okul Deneyimi dersi okutulmaktadır.
Öğretmenlik Uygulaması dersinden önce öğretmen adaylarının mesleği yakından tanımaları ve mesleğe ısınmalarını amaçlayan Okul Deneyimi dersinin I ve II diye verilmesi, öğretmen adaylarına kademeli olarak yaklaşımın göstergesiydi. Zira Okul Deneyimi I gözlem ağırlıklı iken Okul Deneyimi II hem gözlem hem etkinlikten oluşmaktaydı ve Öğretmen Uygulaması dersi bir öğretmenlik provası şeklindeydi. Dolayısıyla iki dönem uygulama okullarına gidildikten sonra öğretmenlik provasına geçilmekteydi. Okul Deneyimi I ve II derslerinin birleştirilerek yalnızca Okul Deneyimi adı altında tek bir ders olarak toplanmasının, öğretmen adaylarının uygulama okullarındaki yaşantı ve deneyimlerini azalttığı açıktır. Öyle ki yapılan çalışmada bazı öğretmen adayları bu dersin lisans öğretimi boyunca her dönem verilmesi ya da verildiği dönemlerin sayısının arttırılmasının, öğretmen adaylarının kendilerini daha fazla geliştirmelerine önemli ölçüde katkıda bulunacağını vurgulamıştır. Sosyal Bilgiler dersi haftalık ders saatinin arttırılması da Okul Deneyimi etkinliklerinin önündeki zaman kısıtını ve uygulama
öğretmenlerinin müfredatı yetiştirme kaygısından doğan, öğretmen adaylarının etkinliklerini yapmalarını engelleme girişimlerini ortadan kaldıracağından, yapılan etkinliklerden elde edilen verim ve faydayı artacaktır. Hatta öğretmen adaylarına, uygulama okulunda bulundukları süre ve yapılan etkinlikler göz önüne alınarak staj ücreti ödenmesi, öğrencilerin ilgi ve motivasyonlarını arttırabilir.
Böyle bir uygulama; bu araştırmaya katılan öğretmen adaylarından birinin de ifade ettiği gibi bu dersin ciddiye alınmasını ve öğretmen adaylarının bu dersin hakkını vererek çalışmalarını sağlayabilir.
Ülkemizde öğretmen adayları, mevcut öğretmen seçme uygulaması olan KPSS’ye lisans öğretimlerinin son sınıfında girmektedir. Bu sınava hazırlık sürecindeki kaygı ve sınava hazırlanmak için daha fazla zaman harcama isteği, Okul Deneyimi II dersinin bazı öğretmen adayları tarafından KPSS sürecinin olumsuz etkilenmesi şeklinde algılanmasına sebep olmaktadır. Bundan dolayı; öğretmen adaylarından bazıları bu dersin son sınıftan önce okutulmasını talep etmektedir.
Yapılan bu çalışmada, öğretmen adaylarının Okul Deneyimi II dersi etkinliklerinin tamamını yararlı buldukları sonucuna ulaşılmıştır ve diğer araştırmacıların yaptıkları çalışmalardan elde edilen bulgular da ulaşılan sonucu desteklemektedir. Tüm etkinliklerin yarar düzeyinin arttırılması ise karşılaşılan sorunların çözümüyle bağlantılıdır. Bu anlamda; uygulama okulu-fakülte işbirliğinin arttırılması, uygulama öğretmenlerinin öğretmen adaylarına ilgi gösterip sorunların çözümüne yardımcı olması ve mesleki deneyimleriyle ilgili öğretmen adaylarıyla paylaşımda bulunması son derece önemlidir.
KAYNAKÇA
Aydın, S. vd. (2007). “Öğretmen Adaylarının Okul Deneyimi II Dersine İlişkin Görüşleri”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 75-90.
Bilgin Aksu, M. ve Demirtaş, H. (2006). “Öğretmen Adaylarının Okul Deneyimi II Dersine İlişkin Görüşleri”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,7 (11), 3-21.
Cansaran, A. vd. (2006). “Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dallarındaki “Okul Deneyimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (1), 83-99.
Demircan, C. (2007). “Okul Deneyimi II Dersine Yönelik Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 119-132.
Güven, İ. (2004). A Qualitative Study Of Perceptions Of Prospective Social Studies Teachers Towards School Practices. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4 (2), 291–300.
Milli Eğitim Bakanlığı (1998). Öğretmen Adaylarının Milli Eğitim Bakanlığı'na Bağlı Eğitim-Öğretim Kurumlarında Yapacakları Öğretmenlik Uygulamasına İlişkin Yönerge. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Ekim-2493), Ankara.
Özmen, H. (2008). “Okul Deneyimi - I ve Okul Deneyimi – II Derslerine İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25, 25-37.
Toprakçı, E. (2001). “Okul Deneyimi II Dersinin Teori ve Pratiği”. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri, 3, 1390–1396.
Yapıcı, Ş. ve Yapıcı, M. (2004). “Öğretmen Adaylarının Okul Deneyimi I Dersine İlişkin Görüşleri”
İlkogretim-Online, 3(2), 54-59. http://ilkogretim-online.org.tr/vol3say2/v03s02m6.pdf (05.07.2010).
YÖK (1998a). Fakülte Okul İşbirliği. YÖK-Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi. Ankara: Yüksek Öğretim Kurulu Yayını.
YÖK (1998b). Eğitim Fakülteleri Öğretmen Yetiştirme Programlarının Yeniden Düzenlenmesi. Ankara:
Yüksek Öğretim Kurulu Yayını.
YÖK (1998c). Eğitim Fakülteleri Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara:Yüksek Öğretim Kurulu Yayını.
YÖK (2007). Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Fakülteleri (1982-2007), (2007-5). Ankara: Yüksek Öğretim Kurulu Yayını.
