Üniversite Öğrencilerinde Mükemmeliyetçilik:
Anadolu Üniversitesi Örneği
Fikret Era ve Harun Sönmeza
aAnadolu Üniversitesi,Fen Fakültesi, İstatistik Böl., 26470, Eskişehir e-posta: fer@anadolu.edu.tr, hsonmez@anadolu.edu.tr
Özet
Bu çalışmada, farklı fakültelerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin mükemmeliyetçiliğe bakışlarının çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği ile değerlendirilip, fakülteler arasındaki farklılığı incelemektir. Araştırma Anadolu Üniversitesinin üç farklı fakültesinde (Fen, İktisadi ve İdari Bilimler ve Mühendislik Mimarlık) öğrenim gören 213 öğrenci ile yürütülmüştür. İlk aşamada, 35 sorudan oluşan ve her sorunun şıklarında beşli Likert kul- lanılan altı faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği ile veriler anket yolu ile toplanmıştır. İkinci aşamada, yapılan anketin güvenirliliği Cronbach’ın alfa katsayısı ile ölçülmüştür. Son olarak öğrencilerin anket sorularına verdikleri cevaplara göre, fakülteler arasında farklılık olup olmadığı parametrik olmayan istatistiksel tekniklerin- den olan Kruskal-Wallis testi ve Diskriminant analizi ile araştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Öğrenciler; Kişilik; Kruskal-Wallis H İstatistiği; Diskriminant Analizi; İnsan Doğası
Perfectionism Among University Students: An Example From Anadolu University
Abstract
The purpose of the study is to show the attitudes of university students from different faculties towards the perfectionism and try to define their differences. Study is conducted in there different faculties (namely Science, Engineering and Architecture, and Faculty of Economics and Administrative Sciences) of Anadolu University, Eskisehir, Turkey, with 213 students. In the first stage of the study, the data is collected from the students via Six- factored Multidimensional Perfectionism Scale in which 35 itemed likert scaled questions are asked. In the second stage, the Cronbach’s alpha is calculated to show the reliability of the study. Finally, the differences between the students from different faculties are tested by Kruskall-Wallis H test and also a discriminant analysis of the data is investigated.
Key Words: Students; Personality; Kruskal-Wallis H Statistic,;Discriminant Analysis; Human Nature 1. Giriş
Mükemmeliyetçilik, kişinin en iyiyi yapma veya en iyiye ulaşma çabası gibi pozitif moti- vasyon şeklinde algılanmasına rağmen, aslında olumsuz taraflarının da olduğu çeşitli araştırma ve makaleler ile ortaya konmuştur.
Akademik çerçevede mükemmeliyetçilik, birçok farklı alandaki algılamalara, yüksek endi- şeye ve birçok negatif ruh haline götürebilir [1].
Mükemmeliyetçilik, Millon [2] tarafından görev yapmanın hemen her yerinde kendini otomatik olarak ortaya çıkaran, kolayca değiştirilemeyen ve çoğunlukla fark edilemeyen derine yerleştiril- miş psikolojik özelliklerin karmaşık bir modeli olarak tanımlanan kişiliğin, farklı bir yönü olarak göz önüne alınmalıdır [3]. Pach’e [4] göre mü-
kemmeliyetçilik toplumundaki genel bir özellik- tir ve olmayan bir mükemmelliğin çabası insanda karmaşa ve çeşitli psikolojik problemler yarat- maktadır. Hollender [5] mükemmeliyetçiliği ha- tasız davranış ve başarı yoluyla ailenin kabulünü sağlama girişimi olarak tanımlamaktadır. Hewitt ve Flett [6] geliştirdikleri Hewitt çok boyutlu mü- kemmeliyetçilik ölçeğiyle mükemmeliyetçiliği patolojik bir olgu olarak ele alarak, kendiliğinden kaynaklanan mükemmeliyetçilik (self-oriented), diğer kaynaklı mükemmeliyetçilik (other- oriented) ve sosyal kaynaklı mükemmeliyetçilik (socially prescribed) olmak üzere üç boyutta in- celemişlerdir.
Mükemmeliyetçilik için çeşitli ölçekler geliş- tirilmiştir. Cox ve arkadaşlarının [7] geliştirdiği kısa çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği, Pur-
don ve arkadaşlarının [8] geliştirdiği üç faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği, Stöber’in [9] geliştirdiği dört faktörlü çok boyutlu mükem- meliyetçilik ölçeği ve Frost ve arkadaşlarının [10]
geliştirdiği altı faktörlü çok boyutlu mükemmeli- yetçilik ölçeği örnek olarak verilebilir.
Bu ölçeklerden dört faktörlü, üç faktörlü ve kısa çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçekleri, altı faktörlü mükemmeliyetçilik ölçeğinin indir- genmiş durumudur. Altı faktörlü mükemmeli- yetçilik ölçeğinin alt ölçekleri; hatalardan endişe duyma (concern over mistake), davranışlardan kuşkulanmak (doubts about actions), ebeveyn- sel beklentiler (parental expectations), ebeveyn- sel eleştiri (parental criticism), kişisel standartlar (personel standarts) ve tertip/düzen (organizati- on/order)’dir.
Dört faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeğinde hatalardan endişe duyma ve davranış- lardan kuşkulanmak birlikte ele alınmış, hatalar ve kuşkulardan endişelenmek (concern over mis- takes and doubts) alt ölçeği olarak değerlendi- rilmiştir. Ayrıca ebeveynsel beklentiler ve ebe- veynsel eleştiri birlikte ele alınmış, ebeveynsel beklentiler ve eleştiri (parental expectations and criticism) alt ölçeği olarak değerlendirilmiştir.
Üç faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçi- lik ölçeğinde hatalardan endişe duyma, davra- nışlardan kuşkulanmak ve personel standartlar ölçeğinin bir kısmı birlikte ele alınmış, hatalar- dan korkmak (fear of mistakes) alt ölçeği olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca kişisel standartların kalan kısmı ve tertip/düzen birlikte ele alınmış, amaç/başarı yönlendirme (goal/achievement ori- entation) alt ölçeği olarak değerlendirilmiştir.
Son olarak, ebeveynsel beklentiler ve ebeveynsel eleştiri birlikte ele alınarak algılanan ebeveynsel baskı (perceived parental pressure) alt ölçeği ola- rak değerlendirilmiştir.
Kısa çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçe- ğinde ise, çok değişkenli istatistik tekniklerinden olan faktör analizi [11] kullanılarak 35 sorudan oluşan altı faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçi- lik ölçeği 22 soruya indirgenmiştir.
Bu çalışmada diğer çok boyutlu mükemmeli- yetçilik ölçeklerini kapsadığı için altı faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği kullanılmıştır.
İzleyen bölümde bu ölçek ile ilgili bilgiler veril- miştir.
2. Materyal ve Metot
Araştırma Anadolu Üniversitesinin üç farklı fakültesinde (Fen, İktisadi ve İdari Bilimler ve Mühendislik Mimarlık) öğrenim gören 213 öğ- renci ile yürütülmüştür. Öğrenciler ankete gö- nüllü olarak katılmışlardır. Ayrıca tüm soruları yanıtlamayarak anketi yarım bırakan öğrencilerin anketleri de değerlendirme dışı bırakılmıştır. Bu- rada verilen 213 öğrenci sayısı tam verinin elde edildiği sayıdır. İlk aşamada, 35 sorudan oluşan ve her sorunun şıklarında beşli Likert kullanılan altı faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçilik öl- çeği ile veriler anket yolu ile toplanmıştır [10].
İkinci aşamada, yapılan anketin güvenirliliği Cronbach’ın alfa katsayısı ile ölçülmüştür. Son olarak öğrencilerin anket sorularına verdikleri ce- vaplara göre, fakülteler arasında farklılık olup ol- madığı parametrik olmayan istatistiksel teknikle- rinden olan Kruskal-Wallis testi ve Diskriminant analizi ile araştırılmıştır.
2.1. Veri Toplama Aracı
Bu çalışmada Frost ve arkadaşları [10] tarafın- dan geliştirilen altı faktörlü çok boyutlu mükem- meliyetçilik ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada kul- lanılan örneklemde yer alan öğrencilerin yeterli İngilizce bilgilerinden dolayı ölçeğin Türkçeye uyarlamasının yapılmasına gerek görülmemiştir.
Öğrencilere eğitim İngilizce olarak verildiğinden anket Türkçeye çevrilmemiştir. Ayrıca öğrenci- lerin soruları algılayıp algılayamadıkları anket yapılmadan önce araştırılmış ve öğrencilerin so- ruları algılamalarında bir sorun yaşamadıkları görülmüştür.
2.2. Altı Faktörlü Çok Boyutlu Mükemmeliyetçi- lik Ölçeği
Frost ve arkadaşlarının [10] geliştirdiği altı faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği 35 sorudan oluşmaktadır. Her sorunun şıkları 5’li Likert ölçeğine göre düzenlenmiş ve 1 kesinlikle katılıyorum, 5 kesinlikle katılmıyorum şeklinde oluşturulmuştur. Düzenlenen soru cetveli mü- kemmeliyetçiliği ölçen altı farklı alt ölçek faktör grubunu içermektedir. Bu alt ölçek faktörleri;
hatalardan endişe duyma (concern over mista-
ke), davranışlardan kuşkulanmak (doubts about actions), ebeveynsel beklentiler (parental expec- tations), ebeveynsel eleştiri (parental criticism), kişisel standartlar (personel standarts) ve tertip/
düzen (organization/order)’dir.
Sıralanan bu alt ölçek faktör gruplarının kısa- ca açıklaması izleyen şekildedir.
Hatalardan endişe duyma; yapılan hatalara negatif reaksiyon gösterme, hataları neredeyse başarısızlık olarak kabullenilmesi eğilimine sa- hip olmak ve böyle bir başarısızlık sonrasında diğerlerinin kendisine olan saygısını kaybedeceği inancına eğilimli olmak.
Davranışlardan kuşku; yürütülen işlerin tat- min edecek kadar düzgün olmadığı duygusuna eğilimli olmak.
Ebeveynsel beklentiler; kişinin ailesinin çok yüksek amaçlar belirlemesi ve sürekli olarak ağır eleştiri yaptıklarına eğilimli olmak.
Ebeveynsel eleştiri; ebeveynlerin çocuklarını genel değerlendirmelerinde devamlı müdahaleci olmaları ve bu değerlendirmelere çocuğun da çok yüksek değer vermesi eğiliminde olunması.
Kişisel standartlar; çok yüksek standartların belirlenmesi ve kendini değerlendirirken bu yük- sek standartlara gereğinden fazla önem verilmesi.
Tertip/Düzen; tertip ve düzene verilen tercih- ler ve önem dereceleri.
Hatalardan endişe duyma (concern over mis- take) alt ölçeğini, 9., 10., 13., 14., 18., 21., 23.,
25. ve 34. sorular, davranışlardan kuşkulanmak (doubts about actions) alt ölçeğini, 17., 28., 32.
ve 33. sorular, ebeveynsel beklentiler (parental expectations) alt ölçeğini, 1., 11., 15., 20. ve 26 sorular, ebeveynsel eleştri (parental criticism) alt ölçeğini, 3., 5., 22. ve 35. sorular, kişisel standart- lar (personel standarts) alt ölçeğini, 4., 6., 12., 16., 19., 24. ve 30. sorular, tertip/düzen (organi- zation/order) alt ölçeğini ise 2., 7., 8., 27., 29. ve 31. sorular ölçmektedir.
3. Bulgular
Anketin iç tutarlılık katsayısı, Cronbach’ın Alfa değeri 0,8115 (%81,15) olarak hesaplanmış- tır. Bu sonuca göre anketin güvenirliliğinin ista- tistiksel olarak yüksek olduğu söylenebilir.
Çalışmada yer alan fakülte öğrencileri arasın- da mükemmeliyetçiliğe bakış açıları bakımından bir fark olup olmadığı Kruskal-Wallis H istatisti- ği kullanılarak araştırılmıştır. Bu istatistiğe göre, 1., 3., 4., 24. ve 26. sorularda öğrencilerin fakül- telere göre farklılık gösterdikleri tespit edilmiştir.
Bu sorularla ilgili analiz sonuçları Tablo 1.’de verilmiştir. Diğer sorular için istatistiksel olarak fakülteler arasında anlamlı bir fark bulunmadığı için bu sorulara ait test sonuçları Tablo 1.’de yer almamaktadır.
Çizelge 1. Çalışma alanı yer bulduru haritası Test İstatistikleria
Q1 Q3 Q4 Q24 Q26
Ki-Kare Değeri Serbestlik Derecesi Asimp. Anlamlılık
6,156 2 0,046
6,756 2 0,034
10,219 2 0,006
8,754 2 0,013
7,124 2 0,028
a. Kruskal Wallis Testi
Öğrencilerin mükemmeliyetçilik konusunda öğrenim gördükleri fakülteye uyumlulukları için yapılan Diskriminant analizinde, İktisadi ve İda- ri Bilimler Fakültesindeki (İ.İ.B.F.) öğrencilerin
%72.1 ile kendi fakültesindeki diğer öğrencilerle uyumluluk gösterdiği görülmüştür. Bu fakültede- ki öğrencilerin %18.6’sı Fen Fakültesindeki (Fen) öğrencilerle, %9.3’ü ise Mühendislik Mimarlık
Fakültesindeki (M.M.F.) öğrencilerle uyumluluk gösterdiği görülmüştür.
Fen Fakültesindeki öğrencilerin %71.1’i ken- di fakültesindeki diğer öğrencilerle uyumluluk gösterdiği görülmüştür. Bu fakültedeki öğrencile- rin %22.4’ü (İ.İ.B.F.)’deki öğrencilerle, %6.6’sı (M.M.F.)’deki öğrencilerle uyumluluk gösterdiği görülmüştür.
Mühendislik Mimarlık Fakültesindeki öğren- ciler incelendiğinde ise, %45.1’i kendi fakültesin- deki diğer öğrencilerle uyumluluk gösterdiği gö- rülmüştür. Bu fakültedeki öğrencilerin %31.4’ü
(İ.İ.B.F.)’deki öğrencilerle, %23.5’i (Fen)’deki öğrencilerle uyumluluk gösterdiği görülmüştür.
Bu bulgulara ilişkin sonuçlar Tablo 2.’de ve- rilmiştir.
Çizelge 2. Diskriminant Analizine Göre Sınıflama Sonuçları. Sınıflama Sonuçlarıa
QFAKÜLTE Tahmin Edilen Grup Üyeliği
Toplam
İ.İ.B.F. Fen M.M.F.
Orijinal Sayım İ.İ.B.F. 62 16 8 86
Fen 17 54 5 76
M.M.F. 16 12 23 51
% İ.İ.B.F. 72.1 18.6 9.3 100.0
Fen 22.4 71.1 6.6 100.0
M.M.F. 31.4 23.5 45.1 100.0
a Gruplanmış orijinal gözlemlerin 65.3%’ü doğru sınıflanmıştır
4. Tartışma ve Sonuç
Bu çalışmada farklı fakültelerde eğitimini sür- düren üniversite öğrencilerinin mükemmeliyet- çiliğe bakışları altı faktörlü çok boyutlu mükem- meliyetçilik ölçeği kullanılarak araştırılmıştır.
Araştırma sonunda genel olarak öğrencilerin ken- di fakülte arkadaşları ile benzer görüşlere sahip oldukları ama bazı öğrencilerin farklı fakültelerde eğitimini sürdüren öğrenciler ile benzer görüşle- re sahip oldukları gözlemlenmiştir. Dikkat çekici olarak mühendislik mimarlık fakültesi öğrencileri kendi fakülte arkadaşları dışında diğer iki fakülte öğrencilerinin görüşlerine daha fazla benzer bir yapı ortaya koymuşlardır. Ayrıca öğrencilerin ölçek sorularına verdikleri cevapların karşılaştı- rılmasında 3 ana başlıkta farklılık olduğu gözlem- lenmiştir. Bunlar sırasıyla ebeveyn beklentileri, kişisel standartlar ve ebeveynsel eleştiri başlık- larıdır. Çalışmanın psikiyatri alanında çalışan ve öğrencilerin özellikle başarılarını inceleyen bilim adamlarına yol gösterici olması hedeflenmiştir.
Mükemmeliyetçilik çoğu zaman öğrencilerin ge- nel başarılarını olumlu ya da olumsuz etkileyen bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma- nın bir ileri adımı olarak öğrencilerin herhangi bir ders grubu ele alınarak mükemmeliyetçiliğin ba- şarıyı olumlu ya da olumsuz etkileyip etkilemedi-
ği de araştırılabilir. Ayrıca kullanılan altı faktörlü çok boyutlu mükemmeliyetçilik ölçeği için yük- sek güvenilirlik elde edilmesi de çalışmanın öne çıkan sonuçlarından birisidir. Çalışmada kullanı- lan ölçeğin Türkçe çevirisine gerek kalmaksızın öğrencilerden tutarlı cevaplar alınması, üniversite öğrencilerinin kendileri ile ilgili çalışmalara gös- terdikleri ciddiyeti vurgulaması bakımından da faydalı bulunmuştur.
Kaynaklar
1. Brown, E. J., Heimburg, R. G., Frost, R. O., Makris, G. S., Juster, H. R., and Leung, A. W., 1994. Rela- tionship of Perfectionism to Affect, Expectations, Attributions and Performance in the Classroom, Journal of Clinical Psychology, 18, 98-120.
2. Millon, T. (with Davis, R. D.), Disorders of Perso- nality: DSM-IV and Beyond, (2nd ed.), New York:
Wiley, (1996).
3. Habke, A. M., and Flynn, C. A., 2003. Interpersonal Aspects of Trait Perfectionism,; In G.L. Flett and P.L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, Rese- arch and Treatment (pp. 151-180). Washington, D.C.: American Psychological Association.
4. Pacht, A. R., 1984. Reflections on Perfection, Ame- rican Psychologist, 39, 386-390.
5. Hollender, M. H., 1965. Perfectionism, Compre- hensive Psychiatry, 6, 94-103.
6. Hewitt, P. L., and Flett, G. L., 1991. Perfectionism in the Self and Social Contexts: Conceptualization, assessment, and association with psychopathology, Journal of Personality and Social Psychology, 60, 456-470.
7. Cox, B. J., Enns, M. W., and Clara, I. P., 2002. The Multidimensional Structure of Perfectionism in Clinically Distressed and College Student Samp- les, Psychological Assessment, 14, 365-373.
8. Purdon, C., Antony, M. M., and Swinson, R. P., 1999. Psychometric Properties of the Frost Mul- tidimensional Perfectionism Scale in a Clinical Anxiety Disorders Sample, Journal of Clinical Psychology, 55, 1271-1286.
9. Stöber, J., 1998. The Frost Multidimensional Per- fectionism Scale Revisited: More perfect with four (instead of six) dimensions, Personality and Indivi- dual Differences, 24, 481-491.
10. Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C., and Rosenb- late, R., 1990. The Dimensions of Perfectionism, Cognitive Therapy and Research, 14, 449-468.
11. Johnson, R.A., and Wichern, D.W., 2002. Appli- ed Multivariate Statistical Analysis, (5th edition), Prentice Hall Inc., U.S.A.
