Mendel Kuralları
• Johann Mendel 1822 yılında şu an Çek Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan Heinzerdorf köyünde doğdu.
• 1843 yılında Brno kentindeki manastıra girdi ve farkında olmadan ilk genetik çalışmalara burada başladı. 1851-1853 yılları arasında viyana
üniversitesinde fizik ve botanik çalıştı.
• 1854 yılında tekrar manastıra döndü 1856 yılında ilk defa bahçe bezelyelerinde monohibrit çalışmaları gerçekleştirdi.
• Yaptığı çalışmaları 1865 yılında bilimsel bir kongrede
sundu ve bugün genetiğin temellerini oluşturan bilgileri
ortaya koydu.
Mendelin Çalışmaları:
• Mendel ilk olarak bahçe bezelyelerinin belirli türleri arasında yaptığı birleştirmelerin
sonuçlarını bildirmiştir. Daha sonra dihibrit ve trihibrit birleştirmeler yaparak genetik
alanında bir çığır açmıştır.
Mendel’in çalışma prensipleri:
1. Öncelikle komplike karakterler yerine tek bir karakter üzerinde çalışmayı tercih etmiştir.
2. Fenotipte herhangi bir karışıklığa yol açmayacak olan karakterler arasında çalışmaya özen göstermiştir.
3. Birleştirmede kullandığı ebeveynlerin saf yapılı olmasına çok dikkat etmiş ve bunları nesiller boyunca takip ederek, saflıklarını
doğrulamıştır.
4. Mendel çalışmalarında elde ettiği yeni nesiller ile bunların
ebeveynlerinin kayıtlarını tutmuş ve bireyleri özelliklerine göre gruplandırmıştır.
5. Çalışmalarında bir grup üzerinde devamlı tekrarlayan
birleştirmeler yapmış ve her generasyonun birbirinin aynı olduğunu saptamıştır.
6. En önemlisi de, elde ettiği verileri sayısal değerlere bağlamış ve
bunların ölçülebilirliğini ortaya koymuştur.
• Mendel yaptığı çalışmalarla genetik bilimi ve karakterlerinin en az bir çift gen tarafından
determine edildiğini bildirmiştir. Bu genlerin birisi anadan diğeri babadan gelir. Allel gen adı verilen bu genler; homolog kromozomların aynı
lokusunda yer alırlar ve kalıtımda birbirlerinin yerine geçebilirler.
• Allel genlerden etkisini önce gösterenin
determine ettiği karakter fenotipte belirginleşir.
• Bu etkisini gösteren gene dominant, etkisini
gösteremeyen gene ise resesif gen denir.
• Allel genlerin ikisinin de etkisi birbirini
engelleyemezse bu duruma intermediyerlik ( eş baskınlık) denir.
• Allel genlerden dominant etkili olanlar büyük harf veya harf üzerine işaretler konularak,
resesif etkili olanlar ise küçük harfle
belirtilir( A, a; R, r; 1ᴬ, 1ᴮ, i gibi).
• Babadan gelen erkek cinsiyet gameti ile anadan gelen dişi cinsiyet gametinin birleşmesi ile
meydana gelen yeni hücreye zigot adı verilir.
• Zigot gametlerin şekline göre; homozigot veya
heterozigot olabilir. Anaya ve babaya ait gametler aynı genleri taşıyorlarsa bunlardan meydana
gelen zigot homozigot, farklı genleri taşıyorlarsa
bunlardan meydana gelen zigot heterozigottur.
• Birleştirmeler yapılırken üzerinde durulan karakterler için homozigot ve heterozigot deyimleri kullanılır. Bir karakter bakımından homozigot yapılı canlı daima aynı gen veya genlere sahip gametler meydana getirir. AA genotipli bir canlının bütün gametleri A genini taşır. aabb genotipindeki bir canlı ise ab genleri taşıyan gametler meydana getirir.
• Homozigot yapılı canlılar kendi aralarında
birleştirilirse herzaman kendilerine benzer
yavrular meydana getirirler.
homozigot homozigot
•Parenteral generasyon (P): aabb x aabb
•Gametler (G): ab ab
•Yavru generasyon (F₁) : aabb
• homozigot