SOSYAL ÖĞRENME KURAMI
Sosyal öğrenme kuramı üç önemli farklılığı ortaya koymuştur:
1.Davranış öğrenilir fakat hemen gösterilemeyebilir. Gözlem sonunda kazanılan davranışların hemen gösterilmesi daha sonraki yaşantısında gösterebilir.
2.Öğrenme her zaman pekiştirece bağlı değildir.
3.İnsan uyarıcıya karşı tepki veren pasif bir organizma değildir.
Bandura’ya göre,davranış değişikliği kişinin davranış ile ödül arasındaki ilişkiyi anlamada meydana gelen değişikliktir. Bazı zamanlarda kişinin zihninde meydana getirilen basit değişiklikler onun davranış değiştirmesini sağlar.
Bandura'ya göre davranışı değiştiren pekiştirme tarifesi değil, kişinin bu tarifenin ne olduğuna dair düşünce ve değerlendirmesidir.
Modellerden öğrenme: Sosyal öğrenme kuramının en önemli öğesi modeldir. İnsanların bir davranışı öğrenebilmeleri için, o davranışın başkaları (model) tarafından nasıl yapıldığını görmeleri gerekmektedir.
Model ile gözlemleyen arasındaki bazı temel özellikler :
Yaş- İnsanlar kendi yaşlarına yakın modeller seçerler.
Cinsiyet- İnsanlar kendi cinslerinin davranışını daha çok model alırlar.
Karakter- İnsanlar çoğu zaman toplumda öne çıkmış iyi karakterli ve insan ilişkileri iyi olan kişileri örnek alırlar.
Benzerlik-İnsanlar kendilerine uygun ve benzeyen kişileri daha çok model alma eğilimindedirler. Ortak noktaların olması model alınmayı olumlu etkiler
Statü-Yüksek statülü modeller düşük statülü modellerden daha çok etkilidirler. Okullarda öğretmenler öğrencilerden daha çok model alınırlar veya lider öğrenciler (spor veya sosyal faaliyetlerde başarılı olan) daha çok model alınır.
Sosyal Öğrenme Kuramının Dayandığı Temel İlkeler
Bandura'nın sosyal öğrenme kuramı altı temel ilkeye dayanmaktadır. Bu ilkeler:
1.Karşılıklı Belirleyicilik: Öğrenmeyi; birey, çevre ve davranış olarak üç temel faktör oluşturur.
Bireyin kişiliği, beklentileri ve inançları üçgenin bir köşesinde yer almaktadır. Diğer köşede davranış, üçüncü köşede ise; çevre yer almaktadır.
2.Sembolleştirme Kapasitesi:Bandura'ya göre, insanlar dünyada gördüklerini zihinlerinde sembolleştirirler.
Semboller insanların zihninde dünyadaki gördüklerinin temsilcileridir.
3.Öngörü Kapasitesi: İnsanlar geçmişte yaşadıklarını, düşünce ve sembollerle zihinlerine kodlayarak ileriye dönük plânlar yapma gücüne sahiptirler.
4.Dolaylı Öğrenme Kapasitesi: İnsanlar başkalarının davranışlarını ve o davranışların sonuçlarını gözlemleyerek öğrenirler,
5. Kendini Düzenleme Kapasitesi: Sosyal öğrenme kuramının temel ilkelerinden biri de bireyin kendini biçimlendirme potansiyeli olduğunu kabul etmesidir. Çünkü insanlar kendi hayatlarını kontrol etme ve düzenleme gücüne sahiptirler..
6. Kendini Yargılama Kapasitesi: Sosyal öğrenme kuramının son ve en önemli ilkesidir.
Bireyler kendi fikirlerini ve düşüncelerini uyguladıktan sonra sonuçları değerlendirir ve kendisini yargılayabilir. İnsanın kendinin farkında olması ve kapasitesi ile yapacağı iş arasında değerlendirme yapması, bireyin öğrenme sürecinde önemli bir durumdur. (Öz-yeterlik)
Gözlem Yoluyla Öğrenmenin Süreçleri
1-Dikkat Etme Süreci: Gözlem yaparak öğrenmenin temel koşulu dikkat etmektir. Gözlem yoluyla öğrenmenin gerçekleşebilmesi için; bireyin modelin yaptıklarını dikkatli izleyip algılaması gerekmektedir.
2.Hatırlama Süreci: Geçmişte başkalarından gördüğümüz davranışlardan yararlanabilmek için hatırlamak gerekir.
3.Davranışa Dönüştürme Süreci:
Gözlemlenen davranışların bellekte kodlandıktan sonra birey tarafından davranışa dönüştürülmesidir.
4.Güdüleme Süreci: Eğer gözlemlenen davranışın sonunda model ödüllendirildi ise gözlemleyen de aynı davranışta bulunma isteği oluşur. Genel olarak insanlar ödüllendirilen davranışı yapma eğilimindedirler.
Sosyal öğrenmenin Sınıf Ortamında Uygulanması
Öğretmen,
- Bilişsel ve devinsel beceriler - Görgü kuralları
- Duygusal tepkileri geliştirmeyi hedef alır.
Öğretmen,
- Dikkat çeker,
-Hatırlamaya yardım eder,
- Davranışın uygulanmasına yardımcı olur,
-Öğrenciyi yeni davranışı konusunda güdüler.