2 OLAYLAR \ cönüşr,nn
Çbvre, koruma politikalan, yasama erki
Bir milletıakilimia bir yasa tasansı hazrlayaıak yüce Mali§e
sunuyor. Brıııa görc Sİl alaılanrıdatl öreİ mıilkjer, özel
ppılanmaya aglabileek !.. &iyle bir yasa teklifinde bulunabilmesi
ijn bir politikaorun bir millerchlinin, "S[T alanı"run taşdığ maddiwmanwi değerlerin rıe olduğunu asla algümaırış olınas geı€kir.
lcycn bu tanım, daha başlangçta te- mel amao kapsamıyordu. yctenizdi.
Çünkü bir yapı olarak gccekondu o-
nımlamasnı yapmıyordu. O zamanlar vc daha da öncelerde yasa koyucunun amao, hiçbir bannağ olmayan çaresiz bir vatandaşın edinebildiğ bir ya da ikiodalık birbannaku vc yasa koyucu kamusal vicdaıun sesini din|cycrek bu duruma çareler anyoııdu. Çünkü nev ncl geıçk buydu ve bu birzorunluluk- tu.
YoIdın çıkınp sömiirme
"Al' kamusal vicdanın vcrdiğ in- sanlığa yah$r bir karardır. Kamu yarannadır, insan scvgisine'tağlılıklır.
Ama şuyukanda sıraladığmızyasalar sadecc "gccekondu" sorununu dcğl
"kamu düzenini", "kamu yaranıı" al- tüst cden boyutlandadlr.
Sad€ce kendi kendileriyle çlişmcle- ri bakımından dcğl. öbür yasalarla bağdaştınlamaz olduklan iğn dc de-
ğl, gecekondu olayınln tüm sosyG.
ckonomik boyutlannı aşrak, bunu
u|wd mıl vııldııızm Daı rörıtalıOdl dunımuıı gcdıd|klcri k,ln; öyle ki. bu yasalarla Geoekondu Yasaş'nın yu- kanda yazlan "geoekondu" tanımla- ması o kadar aşılmıştır ki, bu çıpraşk
hükümlerc sığnılarak, bir gccckondu yerindc bir gökdclcn yapılabilir vc ya- pılmaktadır da...
Bu örneklcri o kadar çoğaltabiliriz ki... Gökova, Yatağan gibi doğ8nln tüm insanlara bir arınağanı olan, her bakımdan eşsiz zengin|iklerlc dolu yö- rclcrinde lermik santrallar kurmak!
Kişiscl politik çıkarlar için tüm insan- lann yarann hiç saymak kimin ak- lından gcçbilir, bir protoüp politika- odan gayn!..
imar, ulaştırma vc ıurizn komisyonıa- nnca da kobul odi|ıniş olıroş dcğil midiı?
Sonııç
kir: "Artızl ve
evre've'koruma
politikalan'ndan söz edcbilmck için öncc Qvİt Yırı§ı'- ntn 3. maddcsinin
M. TLJLÜ SÖI,{NIEZ Hukukçu, M S Ü Ö ğ. Gör.
Ya§5ma işlemleri w onlann niıeliği,
bd;ld;;'ii;i'6;" * i",ei,, #
lini|eridir. Yes8maF isc politikalann
\a politikacılann ctkilodiB dc bellidir.
Özil|iklc kentlşme vc çcvrt poliükı-
lınıın yönlcndirilınesi, dcrin bilgi ırc uznınhk istğcn konulardır. Yani bü-
yük nitcliklcri gcrtktiıan konulır.
Bunlar olmadan yasama amaona, ya- ni "kamu yaran" ıılaona ulaşmada
zorluk çekcr, aksar. Ulkeınizjn her va- tandaşnın, ulusumuzun her biıtyinin bu aksaınayı görüp clcştirmci bir g&
ıevdir.
lşte yukanda ömcklcrini verdiğm yasalar, yasama işlemlerindeki aksa- malann bi]€r örncğidir. Zra bu yasa-
lann çoğu Anayasa Mahkemesi'ncc ipl,al cdi|mişlerdir. Buda hukuksal ya- şamımız. uygulamayı dcrinden zedc- Iemcktedir.
lrdclcdigimiz konunun birde şu yö
nü vardır: Yasama işlemlcrinin yürü- tülmesinde sayısal durum. Bif gaz€te haberinden kısa bir ahntıy vertlim:
'Millctvckilıeri Mcclist gclmiyor ya da gcliyor, yoklamada bulunuyoı vc çıkıp ğdiyor. Anlatı|anlara görc kimi- leıi var ki altruş günlük, clli günlük doktor raporunun peşinde. Yaz üaül- lerinc dck Mcclis'e ufpmak niptinde dcğil. Hükümct Mcclis'ten dilcdiğ d6tcği 8örğneyincc icraat ygpıbi|-, mek iğn kanun hükmündcki lırarna- .
mclĞİr yüklqıiyor. Eugünc dclı Mcc- lis'e 23l yase göndcıilıniş, 73'ü 8pc miş..." (Oüncy Aıcayüıek. Curnhufi- yct 8ızctcai. 8 şubat I 993)
Yasamadaki bu ao gaçğ hnsma-
lıw,
lannı vcrcn vc projc değcrlendirmesi yapan yctkili kuruluşlaı, kalkınma ça- balannı olumsuz yönde etkilemcmeyi dikkalc alarak çevrenin koıunması vc lirlcnmcmesi hcilcfini gözetirler."
Ewt "kdltınma çabalan" ıc "çvre
nin korunması" işte birbirini çlen iki kar a&rlık.
Çbvıc Yasast'nın yukanda anıIan hükmünün (ki bu, birilke karandır ve yasııun cn önde çlen ilkelerinden bi-
ridiı) fada irdclenmşine çrek yok
sanınm. Bu ilkesel hükiim, çvrcnin korunmasından sorumlu tüm vclkiü kuruluşlan vedaha da önemlisi 5u ku- ıuluşlann dışında olan "arazi vc kay-
nak kullanım kararlannı vcrcn vc
proi değerlendirmesi yapan yctkili kunrluşlan kalkınma çabalanru olum- suz yöndc etkilernemc"yc yönclüyor.
Bu, iısıü kapaü bir dircktiftir. Yasa koyucu bunu böy|c istcmisür. Ancak 1asa koyucunun bu dircktifinin da- yandlğ temcl düşünc€, çağnuzn hıda çlişmcktc olan çvre hukuku öğetisi- ııc uygun mudur?
Daha d8 öıesi, kanun koyucu lara- fından biriIkc olarak ortavakonan bu hüküm. "kamu yarannar', ulusumu-
zun glarlanna daha mı uygundu!_a Vc
bunun ölçüsü ncdir, yasalann "kamu yaranna uy8un olmasf' üstün ilkesi, gözdcn uzak tutulabilir mi? Bu soruyu Anayasa Mahkcmoi'nin çok agk ve kcsin biı karanvla derhal varutlava- hn. Yüce mahkcmc. l l. | 2.1986 günlü l9E6/29 saylı bir karannda şu hükmü onay8 koyuyor: "Yasalann k8mu ya-
ranna dayanması gcltği, kuşkusuz hukuk devlctinin önde 8elcn unsurla-
nndan birisini oluşturm8ktadır...
Anayasanın 2. maddesindc tanımlan- dl& ii7crc dcvletimiz bir hukuk dcvle- üdir. Hukuk devleü ilkcsinin öğclcri arasında yasalann kamu yaranna da- yanması ilkcsi vardır..." Yüksek mah.
kemece verilen bu hüküm taruşmastz- dır.Ü|kcmizin bir gecekondu sorunu vardır: Türk sosyo-ekonomisinin baş
lıca sorunlanndan biri. sadcoe bunun- la da kalrnıyor, Türkiycmizin kırdaki yaşnrından başlayarak kcntlerdeki yaşamına kadaı ulusal diizcnimizi al- tüst eden bir sorun. Bu kapit8l olayn
bir de politik açıdan dcğerlcndirilmesi vaı. Poüükg bu vahim olaya ne gözlc bakıvofl
"6ccekondu"nun l966 yılında yü- rürlüğc girtn ve adıyla anılan yasası- run 2. maddesindcki hnımlaması kısa- ca şöylodir: '... İmıılı ltgill y§.tıı.
bığlı kdmıiızın lcıdiJrc ıit oünı- yan ıİıd vĞyı ırtılı, lızar|ndc, sıhlu- nin rııı!ı dmmadın yıp ın ldısiz yıplır." Çok masum bir olay beıim-
Aradan çok zıman 8pçıncdi, poüd-
kı, objektilini bir başlca agya yerleş tirdi, bir_başka gözlc bakar oldu bu konuya. örneğin "din" konusunda o!- duğu ğbi, bu kez dc "gecekondu"
konusunun yoldan gkanlması ve sö- mürülmesigibi. Bunun da doğal sonu-
cu, kanun koyııcunun amaçlanna ulaşmasnda zorlanması oluyordu.
Bu nasıl o|uyordu, yiyle bir baka- hm: 1966 yıhnda yürür|üğe giren ve halcn yürürlükte olan 775 sayb 6ece_
kondu Kanunu'nun önleyici ıt ç<i-
zümleyici hükümleri yürürlükıe oldu_
ğu halde halk arasında "Af Kanunu"
o|arak bilincn 2E05 sayh bir yasa yü- rürlüğ§ giriyor. Kısa bir sür€ sonra 298l sayılı bir yasayla 2805 sayılı yasa (hcr ikisi dc ay amaçlı ve kapsami- dtr) yürürlükten kaldlnhyor (8 Man
l9E4 gününde). Ancak bu yasanın da biıçok hükmü. 22.5. l 986 gününde },ri- rürlüğe giıen 3290 saylı bir yasayla yürürlüktcn kaldınlıyor ve yeni hü-
kiiınler konuyor dcmeye kalınadan l8.5.1987 gününde 3366 saylı bir ka- nunla yine yürürlükteki yasanın bir.
çok hükmü lağvcdilcı€k aynı yasaya yeni kurallar gcüıiüyor. Şimdi ortada yürürlüklcki Gecekondu Yasa$'y|a beraber delik dcşik bir yasa daha var ki, kimin yaranna olduğu dürüstçe açıklanamaz.
kısa bir süre önce bir mi|letvekili- miz. bir vasa tasansı hazrlavarak viice Mcctis'e sunuyor. Buna 9O16 SITİlan- lanndaki öul mü!k|er. özel yapılan_
maya a9labilecek!.. Böyle bir yasa
tckli[indc bulunabilmesi iğn bir polili kacının, bir milletvckilinin. "SlT alanf'nın taşıdığ maddive manevi dc- ğcrlcrin nc olduğunu asla algılamamış olmas çrekir ya da bu hususta bidc
rin hayal edcmcyeceğ özcl bir beklen- lisinin olma$ geıekir. Hangisi oluna olsun bu olay. u|usumuzun siyasal ya- şmında gelişn bir hastahğn pck b§,
liğn belinisidir hcrhalde. Ama, daha da vahim olan husus. kiylcsinc bir ya-
sa uısan$ n Meclis'in bayndırlık,
?
a\a
iıar'
9
3-s
1s
Y
3.()
b
c
