lkretim Okullarnda Trke Dil Bilgisi retimi (tantma)

-" ' ~ ' .-.. ; . . :. -,'. ."

...

.

-.," .. ,' , - 7---" ' -... . .-' ._--:---:-~_-;l_~ '0,. : • .... -, .. ISSN 1300 • 21::

• •

• •

TURKDILI

.,",

. /. "

.

Türkçe Cumhuriyeti Prof. Dr. Sadık TURAL

Meyva (veya Meyve) mi, Yoksa Yemiş mi?

Prof. Dr. Hasan EREN

Dilimizi Bozan/ar Özbek İNCEBAYRAKTAR Gönder (Şiir) 'Halil SOYUER Gönder (ŞiirJ. Kenan ERZURUM

Doğru Yazalım DoğT7f. Ko.nuşaltm

Prof. Dr. Hamza ZULFIKAR Türkçenin Teknik Terim Zenginliği

Prof. Dr. Şükrü HalUkAKALIN

İlköğretim Okul/armııı İkinci Kademesinde Dil Bilgisi Öğretimi

Arzu Sema ERTANE BA YDAR

Ekmek Kavgası (H i!pıye)

Halit DURSUNOGLU

Zeki Ömer Defne' nin Yeniledifii Beş Şiiri

Isa KOCAKAPLAN

"." , "; ,'_"...~" ",;;-,"" =-,'. Veled Çe/ebi izbudak """ ," -- ',o , ,- ' ,,",

.--, Yard. Doç. Dr. Yakup ŞAFAK

.. -... -. . -., " "

.

{ .; . . ',C! ._L ., '-,. "' ".

-....

. . '., , _...

.

.

" Kuş Uyku/arında (Şiir) Abdullah AKA Y

Basııalı Ahmet Vahdeıi Baba

Nail TAN

Dergi ve Kitap Düı!yasındaıı __

Prof. Dr. Nevzat GOZAYDIN

... ',"'f;:.-- , • • - ,". .,' -,',' .... ...

"-

.. ,~,. "" .

..

.

, ,:.,

..

,.

..

, . "'," .,::~.~(

-

' .. t·, . \·-~-;ifj!

..

!~~_, :-:;-: ",,;;.-; ~.,) " , " '-'-" . .. ":: .-::-, "'t ,' .

..

.

;~

:t

>f

'

_

.

~~~ı"

:

-:<':

.

:i~

;~~

.i~~1

'

."."

.... """, : ... " .. , ...

r

;ı

i

i

.

,

!

}

" ,

" i

t

__ .

..ı

..

....

. , .: . • L" ", , ....

İçinde/ciler

Prof Dr. Sadık TURAL, TürkS. Cumhuriyeti/ 747

Prof Dr. Ha,an EREN, Meyva (veya Mryve) mi, Yoksa Yemi, mi?/ 753

Özbek İNCEBAYRAKTAR, Dilimizi Bozanları 757

Halil SOYUER, Gönder (Şiir)/ 759 Kenan ERZURUM., Gönder (Şiir)/ 760

Prof Dr. Hamza ZÜLFİKAR, Doğru Y,dım Doğru Kon~alım/ 761

Prof Dr. Şükrü Hallik AKALIN, Türkçenin Teknik Terim Zenginliği/ 767

'.

Arztl Sema ERTANE BAYDAR, İlköğretim Okullarının İkinci Kademesinde Dil Bilgisi

Öğretimi/ 779

Halit DURSUNOGLU, Ekmek Kavgası (Hikaye)/ 784

İıa KOCAKAPLAN, Zeki Ömer Defnenin Yenilediği Be§ Şiiri/ 789

Yard. Doç. Dr. Yakup ŞAFAK, Veled Çelebiİzbudakl 808

Abdullah AKAY, K~ Uykularında (Şiir)/ 814

Nail TAN, Bosnalı Ahmet Vabdeti Baba! 815

Prof Dr. Nevzat GÖZAYDIN, Dergi ve Kitap Dünyasından/ 819

DEGERLENDİRMELER .

.

.

: .... ,. ~ .

Prof Dr. Nevzat ÖZKAN, Prof. Dr. Tuncet Gülensoy.Dr. Ercan Alkaya, Türkiye Türk,,,i

Ağızları Bibliyografya", 2. baskı, Akçağ yay., Ankara 2003,223 s./ 823

Ali GÖÇER, Doç. Dr. Mukim Sağır, İlköğretim Okullamıda Türk" Dil Bilgiıi Öğretimi,

.;;.;...."-'._._

.

.

...

,

...

.

--_

...

"

....

_

.

-

.

...

..

.... .. . " ' . ,.

....

.

,

-N

_-

obel yay., Ankara 2002, 2

_-

_,

_..... 47 s./ 826

,

....

..

...

,. . .•.. ,. . . ,~ .

.

.

HABERLER

.

.

Bdgin TEZCAN AKSU, Prof. Dr. Tsisane Abuladıe Türk Dil Kurumunda Gürcisrm .. ,':-"'~ "..,."

Türkoloji Çalıımalarını Anlam/ 828

Re;ide GÜRSES, Eğitim Dili Olarak Türkçe Konulu Toplantı Yapıldı! 830

Gfilzemin ÖZRENK AYDIN, Avrupa Dil Gelijim Dosyası Semineri/ 833

Adem TERZİ, Orhun Türklük Şöleni Yapıldı/ 836

. Özlem SARI, Türkçe Sözlü Plak Fransa'da Koleksiyoncuların Gözdesi Oldu/ 837 .

Nevi. BALTA, ı. UluslararasıŞah Hatal (Şah İsmail) Sempczyumu Yapıldıl838

"'. '}<ail TAN, Orhan Ş.ik Gökyay 2003 Yılı Şiir Ödülü Şair Ayhan İnal'a Verildi/ 840

,.

Doç. Dr. Mukim

Sağır, İlköğretim

Okullarmda Tiirkçe Dil

Bilgisi

Öğretimi,

Nobel

yayınları:

Ankara 2002, 247

s.

.

Edebiyat

öğretmeni

olarak

öğretmenlik mesleğine

ba§layan

ve

akademik

çalı§malarda

bulunarak yüksek

öğretimde

görevini

sürdüren Do

ç

. Dr.

Mu-kim

Sağır, ba§kanlığını yürüttüğü

Türkçe

öğretmenliği

bölümünde

yıllardan

ber

i

okm

eu

ğu Dil Bilim

ve

Türk

Dil Bil

g

isi

(Atatürk Üniversitesi yay.)

ad

lı

der

s

kitabından

sonra

öz

ellikle

öğretmen adayları.

ile

öğretmenlerin

istifade

-s

in

e su

nmak üz

e

re

ilk

öğ

retim

o

kullarında

Tii1

'kçe

Dil Bilgisi

Öğretimi

ad

lı

eseri

Nobel

yayınları arasında yayımlamı§tır.

Çalı§malarını

Türkçe, Türk Dili ve

Edebiyatı öğretimi

ile bu

öğretimierin

önemli bir

ayağı

olan

,

dil bilgisi ve

öğretimi alanında yoğunla§tırdığını

ifade

ede

n

~azar

ö

n

söz

de

açıklamalarında

Türkçe

öğretimi alanındaki

bütün

kay-nakları taradığını, ilköğretim okullarındaki öğretmenlik uygulamalarındaki

gözlemleriyle

tecrübeli

öğretmenlerle

olan

etkile§imden

yararlandığını

ifade

etmı§tır.

Konuları

e

l

e

alırken

Türkçe dersinin

bütünlüğü

göz

ardı

edilmeden,

Türk-çe

öğretimi

içerisinde dil bilgisi

öğretiminin nasıl yapılacağını çağda§

bir dil

anlayı§ı

ile

açıklam~,

önemli göndermeler

yaprnı§t1r.

Bu

bağlamda

Türkçe

öğretiminde

dil bilgisi

öğretimine

önemine

yakı§ır

bir ilgi ve dikkatin

sarf

edil-mesi

gibi

haklı isteğini

dile

getirmekten

de geri

dmmamı§tır.

Hemen hemen her

öğretmeninlöğretmen adayının zorlanacağını

dü§ün-,

düğül zorlandığı

alanlardan

biri belki

'

de en b

a§

t

a

geleni;

dil

bilgisi

öğretimi­

dir. Gerek

o

kulumuzdaki

öğretmen arkada§larımızla yaptığımız

k

o

nu

§ma

l

a

r-dan, gerek

h

er

yıl

iki kez

k

arıldığımız

zümre

öğ

r

etmeler tOplantısından

edin-diğim

bilgil

ere

göre

okullarımızda

yürütülen

dil

bilgisi

uygulamalarının

bir

bütünlük

göstermediği gerçeği

il

e

kar§ı kar§ıyayız. Şöyle

ki, haftada

'

5

saa

t

olan

Türkçe dersinin

bir

kısmı bağımsız

b

ir

ders

saat

i

o

lu

§cucu

l

arak

i

§

l

e

nip

-i§lenemeyeceğinden

eueun,

pıanın

kaç ders saat

i

kapsayacağı,

p

l

anda "

k

on

u

mu",

"davranı§ m

ı"

yazı

l

acağ

ı,

amacın/davranı§

ın

ifadesinde

hangi

zaman

ekinin ne §ekilde

kuııanılacağı...

gib

i

birçok duruma kadar bir birliktelik

olu§turulamamı§tır.

Öğretmen

l

eri

n

bu

§ekıı

u

yg

ulam

a

ların

ge

r

eksiz

s

ıkı

c

ılı

ğında

n

kurtularak

fonks

i

yo

nel

bi

r

ders

i§leme

a§amasına

geçeb

ilm

e

lerin

de ö

n

e

mli

yara

rl

a

r

sağla­

yacağına inandığımız

bu

çalı§ma

ile

sayın Sağır, öğretmenlerin yollarını

ay

-dınlatmakla kalmayıp,

uy

g

ul

a

malard

a

yeni

teknikl

e

r

geli§

tirmi

§

tir.

Söz

konu

s

u

çalı§ma

dilin

genel

kapsamı hakkındaki açıkl2Jl1alara

yer

ve-rerek ba§lamakra, i

l

e

rl

eye

n

kısımlarda

di

l

bi

l

gisi

konularının

program

içeriği­

ne

değinilmektedir.

İlk

öğrecim

ı.

sınıftan

8.

sınıfa

kada

r

deği§ik

ö

ğretim

Tü~h

Dili

r..'fı) Savı:

_\,@)J

_•

624

AjiGöçer

basamaklarında

dil

eğitimi

ve

dil bilgisi

öğretimi;

kullamlan

yönte

m

ve

t

ek

-nikler/araç-gereçler;

planlama;

değerlendirme;

konulara göre

özel

amaçlarla

davramşlar sınıf

seviyesine

inilerek yerinde bir

gruplandırma yapJ.mışcır.

D

oç

.

Dr. M.

Sağır kitabın içeriği

konusunda

ö

n

sözde §

u

§ekilde bir tasnif

yaprığını

belirtmek

t

edir:

"Kitabın adından

da

anl"lılacağı

gibi

çalışma

boyunca konu

alanının adı

"Dil

Bilgisi"

değil,

"Tiirkçe

Dil Bilgisi·'

olarak ön

pUna

çıkarı/maya çalışı/mIJtır.

i.

Bölümde

İletiJim Aracı

Olarak

DiL,· II. B

b

liimdi

Dil

ve

Tiirkçe, Dil

ve

Edebiyat, Dil

~·e Meıin,

Dil

ve

Anlatım,

Dil

Eğitimi

Ile

Öğretimi,

III. B

ölümde

Dil

Bil

gisi

Öğretimine;

özellikle

dil

bilgisi

konularının öğretimine

yer

lıerilmİJ­

tir,

ıv.

B

öliimde

Tiirkçe Dersinde Di!

Bilgi

si

K

onu

Alanının

Prog-ram

İçeriğinin Diizenlenmeıi

yer

alırken

V.

B

bliimde

Değijik Öğre­

tim

B

asamakla

rında

Dil

Eğitimi

Ile

Dil

Bil

gis

i

Ö

ğre

timi

;

Vi.

Bö

-lümd

e

Öğretim Yaklaşımları,

Yiintemleri,

Teknikleri

ve

Dil Bil

gis

i

Öğretimi;

Araç Gereçler ve Ölçme

Değerlendirme

VII.

B

ö

lümd

e

Ö

ğ­

retimin

Planlanması

ve

Dil Bil

gisi

Öğretimi;

İlk

öğretim

6. 7. 8.

Sınıf

Türkçe

Öğretiminin

Dil Bilgisel

Amaçları

ife

Öğrencilere

Ka-zaTldmlacak

Davranışlar

ve

Uygula.maları

ele

alınmıştır.

VIII.

B

ölümde

de

-il

gil

ilerin dikkatini konuya

çekmek

üzere

-

Türkçe

Giinlük

Planı'Tldan

b"lka

Dil Bilgisi Günlük

Planı

uygulamala

-·rından

örnekler

sıralanmıpır.··

Bu bölümler içerisinde en dikkat çeken

"Öğretimin

PliinlanmaSı

ve

Dil

Bilgisi

Öğreti" başlıklı

bölümdür.

T

emel

Eğitim

Türk

çe

Pr

og

ramı'nın

yeniden

gözden

geçirilip

düzenleneceğinin söylendiği

§u günlerde

konunu

n

dil bilgisel

amaç-konu-davram§

temelinde ele

alınıp

in

celenmesi ·

TÜrk

çemiz

açısından

öne

.

mli bir

kazanımdır. İlköğretim ı. sınıfran

8.

sınıfa

kadar dil bilgisi hedef

ve

davranışları "Türkçe Öğretiminin

Dil Bilgisel Amaçlan ve Konu

Başlıklan

Olarak

Öğrencilete

..

Kazandırılacak Davramşlar" başlığı altında

ayn

ayn

ele

alınıp

incelenmi§tir.

Çalışmayı değerli kılan

bir

başka

n

okta

da

"Dil

Bilgisi

KOTlularınm

İşl

enişiyle

il

gili

Değijik

Öğrenme

ve

Öğretme Etkinliği

Örnekleri"ne

(sınıf

düzeyinde) yer vermiş olmasıdır.

Dil

öğrenme

konusu ile

öğretmenin

giderek artan bir önem

kazandığı

günümüzde,

Türk

çe

öğretiminde hafıfe alınamayacak

olan

dil

bilgisi

öğretimi

k

olunun

bağımsız

bir

çalışma

ile

·

ele

alınması

bu

alandaki

ekSikliği

büyük

oranda giderecektir.

Türkçe,

Türk

Dili

ve

Edebiyatı

ve

sınıf

ogretmenlerinin

sahip

olması

ge-rek

en

bir

çalışmayı eğitim dunyamıza kazandırmasından dolayı

D

oç

.

Dr.

Mu~

S~ğır'l

kuduyorum.

Ali GÖÇER

827

II

_,

_,

_' ı

i

, ., ı'

i