Din Hizmetleri ve Dini Kurumlar"

ULUSLARARASI l iNTERNATIONAL ÖGRENci SEMPOZYUMU STUDENT SYMPOSIUM

11 ı <ONA 11 1:1~bor:?OI~

'

İslam Dünyasında

Din Hizmetleri ve

Dini Kurumlar"

Türkiye Diyanet Vakf1 ll. Uluslararasi

Öğrenci Sempozyumu

11 -12 Arahk 2015

TURKIVE DIYANET VAKFI

-

"Türkiye Diyanet

Hediyesidir."

Türkiye Diyanet Vakfı

ll. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu Koordinasyon:

Veysi KAYA Editör:

Abdulkadir SYLKA

Yayına Hazırlayanlar:

Abdulkadir SYLKA Esen SEZEN KILIÇ Vugar AKiFOGLU Ruslan PERVUSHKiN

ilyas MiFTAKHOV

Fotoğraflar:

Ahmet Sami ACAR Gökhan PEKDEMIR

Kapak Tasarımı:

Esen Ali DUMAN Yasin DEDEŞ

iç

Vadi Grafik

• ı 0312 395 85 71

Baskı:

TDV /ı

"'\'ıMMA~III,~""ITiıııiU!

IJ.tiW.VI 1 M'frtTbiO HOUtl

Serhat Mah. 1256 Sokak No: ll Yenimahalle 1 ANKARA Tel 0312 354 91 31 (pbx) Faks : 0312 354 91 32

e-posta : bilgi@diyanetvakfiyayin.com.tr

Asııan SHEHU 1 Arnavutluk Tıran Merkezli Islamı STK'ların Faaliyet Alanları

Arnavutluk Tiran Merkezli islami STK'la n n Faaliyet Alanlari

(ALSAR Vakf1, ARDHMERIA Vakfi ve AIITC Enstitüsü Örneği)

Asilan SHEHU⁸⁴ Özet

Balkan Yarımadasının güney doğusunda yaşayan Arnavut halkının çoğu

islam Dinine mensuptur. islam'ın bu topraklarda yaygınlık kazanması Osmanlı imparatorluğunun buraları fethetmesiyle olmuştur. Bu coğrafyada islam Dini

geçmişten günümüze kadar üç ana dönemden geçmiştir. Bu dönemler Arna- vut Müslüman halkı için hep dönüm noktaları olmuştur. Birincisi Osmanlı'nın

fethi ile 1940'lı yıllara kadar olan dönemdir. Bu uzun dönemde islam Dini en iyi şekilde yaşanma imkanı bulduğu ve islami eserlerin ile aktivitelerinin en verimli bir şekilde ortaya konulduğu süreçtir. 1990 yıllara kadar devam eden ikinci dö- nemde ise Arnavutluktaki bütün dini değer ve kurumların kökünden imha edil- meye çalışıldığı dönemdir. Bu süreç içerisinde bütün dini kurumlar kapatılmış,

din adına her türlü faaliyet yasaklanmış ve bütün dinlerin mensupları büyük sıkıntılar çekmişlerdir. Üçüncüsü ise komünizm sonrası dönem olarak adlandır­

dığımız ve günümüze kadar devam eden dönemdir. Komünist rejiminin yıkıcı döneminden sonra (1991) Arnavutluk halkının çoğunu oluşturan Müslüman- lar kendi inançlarını ve değerlerini ihya etmek ve yeniden hayata döndürmek amacıyla farklı vakıf ve dernekler kurmuşlardır. Bu çalışmada Arnavutluk baş­

kenti tiran merkezli faaliyet gösteren islami STK'lardan olan "Aisar vakfı, istikbal

vakfı ve AIITC enstitüsünün kısa tanıtımı ve çalışma alanları tanıtılmaya çalışı­

lacaktır.

84 U.Ü. S. B. E. Felsefe ve Din Bilimleri Doktora Öğrencisi

-

TURKIVE CIVANET VAKFI

1. ALSAR VAKFI (Shoqata Arsimore Kulturore H umanitare Alternativa e Se Ardhmes/Geleceğin Akternatifi, Eğitim Kültür ve Insani Yardım Vakfı):

Alsar Vakfı 21.09.2006 yılında Tiran mahkemesinden yasal statüsünü alarak Arnavutluk'un başkenti Tiran'da ilahiyatçı Mehdi Gurra tarafından kurulmuş­

tur. Vakfın kurucusu Mehdi Gurra 1999 yılında Marmara Üniversitesi ilahiyat Fakültesinden mezun olarak memleketi Arnavutluk'a dönmüştür. Gurra ilahiyat fakültesindeki öğrenimini devam ettiği yıllarda (1994-1998) Arnavutluk Islam

Birliği'nin Türkiye temsilciliği görevini de üstlendi. 1999-2000 eğim-öğretim yı­

lında tiran medresesinde meslek dersleri öğretmenliği yaptı. 2001 'de Alsar vak- fının kurulacağı 2006'ya kadar da farklı cami inşaat projelerini takip etti. 2006 yılında Al sar Vakfı nı kurmasıyla da vakıf başkanı olarak hizmetlerine devam et- mektedir.

Vakfın misyonu Arnavutluk toplumunda ihtiyaç sahibi hiç kimsenin yalnız olma ve sahipsiz kalma hissine kapılmaması için çalışmalar yürütmek ve top- lumun her kesiminin ve özellikle gençlerin din eğitimi ve diğer maddi manevi ihtiyaçlarını gidermek üzere faaliyetler yürütmek şeklinde belirlenmiştir. Alsar Vakfı kuruluşundan günümüze kadarki dokuz yıllık süre içerisinde misyon ve vizyonunu gerçekleştirmek üzere çok boyutlu başarılı faaliyet ve projelere imza atmıştır. Kültürel, eğitim ve insani yardım karakterindeki projelerle Arnavutluk toplumunun farklı ihtiyaçlarını gidermeye devam etmektedir.⁸⁵

Vakfı n şimdiye kadar gerçekleştirdiği farklı nitelikteki faaliyet alanları ve pro- jeleri şu şekilde sıralanabil ir:

a. insani Yardımlar:

Alsar Vakfı Arnavutluk'un farklı bölgelerdeki insanların maddi manevi ihti-

yaçlarını temin etmeye çalışmaktadır. Merkez ve yerel kurum ile yöneticilerle işbirliği ve koordinasyon protokolleri imzalayarak insani yardım projelerini ye- rine getirmektedir. Dokuz yılda Arnavutluk toplumu içerisinde yaşayan ihtiyaç sahiplerine başta kumanya ve giyim dağıtımı olmak üzere toplam 70 insani yar- dım projesi gerşekleştirmişti. Bu yardımlar Arnavutluk'un 20 farklı il ve bölgele- rinde yapılmıştır. Buna göre aşağıdaki tabloda yardım türü, miktarı ve ulaşılan toplam aile sayısı yer almaktadır.⁸⁶

85 hti.PJLalsar.al/oew/?lang:sq (18.11.2015); Raporti i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Janar-Mars 2014, s. 2-6.

86 Raporti i Aktivitetitre Shoqates ALSAR PerVitin 2011, s. 5-25; Botimet e Shoqates ALSAR, 21 Shtator 2006-30 Prill2014, s. 20-40.

-

Asıtan SHEHU 1 Arnavutluk Dran Merkezı islami STK'ların Faalıyet Alanları

80000Aile

b. Ramazan Ayı iftarları:

Arnavutluktaki islami değer, kültür ve gelenekleri ihya etmek ve ramazan

ayının manevi ayrılacılığını başta ihtiyaç sahipleri olmak üzere bütün toplum kesimlerine hissettirmek üzere çok sayıda iftar organizasyonları yapılmıştır.

2006-2015 yılları arasında on farklı il ve ilçelerde toplam 280 iftar organizasyu- no yapılarak 25 000 kişinin faydalanmasını temin etmiştir.

c. Kurban Bayramı Projeleri:

Alsar Vakfı dini-kültürel aktivitelerinin bünyesinde yaptığı çalışmalardan

birisi de Arnavutluk toplumuna islam dinindeki kurban ibadetinin ve kurban

bayramının önemini anlatmak üzere yaptığı projelerdir. Buna göre ilgili resmi kurumlar ve yerel yöneticilerle işbirliği ve koordinasyon halinde 25 faklı şehir ve bölgelerde toplam 25 000 aileye başta kurban eti ve çocuk giysileri olmak üzere maddi yardımlar ulaştırılmıştır.⁸⁷

d. Altyapı Yardımları:

Bu kapsamda 2007-2011 yılları arasında Arnavutluk Mülteci Ağırlama Mer- kezi ve Göçmen Meseleleri Değerlendirme Komisyonunun talepleri doğrultu­

sunda çeşitli altyapı yardımları yapmıştır. Bu projeler aşağıdaki altyapı yardım­

larını kapsamıştır.

·Yatak odalarının düşenmesi (yatak, döşek, battan iye, çarşaf vb.)

• Merkeze bilgisayar, mutfak araç gereçleri, beyaz eşya v.b. eşyaların temin edilmesi.

Bu alandaki bir başka yardım çeşidi de maddi durumu olmayan 12 hasta çoçuğun yurtiçi ve yurd dışı hastane masraflarının karşılanması olmuştur. Al- sar vakfı ayrıca Tiran, Durres, Kukes ve Vloradaki devlet hastanelerine farklı araç gereç yardımında bulunmuştur. Buna göre aşağıdaki tabloda yardım yapılan hastanelerin ismi, yardım çeşidi ve miktarı yer almaktadır.⁸⁸

87 Botimet e Shoqates ALSAR, 21 Shtator 2006-30 Prill 2014, s. 50-65.

88 Raporti i Veprlmtarive Te Shoqates ALSAR Per 6 Mujorin e Dyte Te Vitlt 2012, s. 1 0-35; Raportl i

TURKIVE DıYANET VAKFI ^{Dn Kur ır-ı}

No Yardımlardan Yardımın çeşidi Miktarı

faydalanan kurum (tane)

Elektrikli Hasta Yatağı 12 tane Tiran Askeri Hastanesi

Elektrikli Hasta Yatağı 12 tane

s Ku kes Devlet Hastanesi Elektrikli Hasta Yatağı

s

e. Camii Inşaatı, Tamir ve Donanım Projeleri:

Alsar vakfının çalışmalarıyla yoğunlaştığı alanlardan birisi de camii inşaatı, cami tamir ve donanım ıdır. Şimdiye kadar beş farklı ilde on tane caminin tamiri ve iç donanı mı yapılmıştır.lşkodra Trush köyünde Osmanlı mimari tarzında yeni bir caminin inşaatını yapmıştır. Trush camisi mimarisiyle, kapasitesiyi e, uzun mi- na resiyle ve şadırvanıyla Arnavutluk'un en güzide camilerinden olma özelliğine

sahiptir. Al sar vakfının cami inşaat projeleri devam etmektedir.⁸⁹

f. Yetim Projeleri:

Alsar vakfının en önemli çalışma hedeflerinden birisi de "yetimlere yardım projeleridir'~ Vetimierin maddi manevi ihtiyaçlarını karşılamak ve onların toplu- mun değerli, saygın birer üyleri olarak büyümeleri ve yetişmeri için farklı proje- ler yürütmektedir. Vetimiere yardım projeleri Arnavutluk'un 25 il ve ilçelerinde

uygulanmaktadır. Vetimiere yılda 360 euro nakdi yardım yapılmaktadır. 2008 yı­

lında Al sar vakfının nakdi yardım yaptığı yetim sayısı sadece 35 iken 2015 yılnda bu sayı 2620'ye ulaşmış bulunmaktadır. Yapılan nakdi yardımın yanında yetim- lerin eğitim, giyim, okul malzemeleri, sağlık bakım masrafları v.b. ihtiyaçları da karşılanmaktadır.⁹⁰

Ve primtarise Se Shoqates ALSAR, Tetor-Dhjetor 2014, s. 40·60.

89 Raportl i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Korrik-Shtator 2014, s. 4·1 S; Raportl i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Janar-Prill 201 s, s. 12·31.

90 Raportl i Veprimtarive Te Shoqates ALSAR Per 6 Mujorin e Dyte Te Vitit 2012, s. 60·75; Botimet e Shoqates ALSAR, 21 Shtator 2006-30 Prill201 4, s. 32-39.

-

Asllan SHEHU 1 Arnavutluk Tıraıı Merkazlı Islami STK'ların Faalıyet Alanları

g. ^Eğitim ve Yaz Kur'an Kursu Projeleri:

Alsar vakfının önemle üzerinde çalıştığı başka bir alan da eğitim alanıdır.

Buna öncelikle ihtiyaç sahibi öğrencilere yapılan kırtasiye, kitap, çanta yardı­

mı, yaz Kur'an kursları ve burs ödemeleri dahildir. Şimdiye kadar 12 ilin çeşitli

bölgelerinde 23 orta ve lise okullarına kitap, kırtasiye ve okul çantaları yardımı yardımı yapmıştır. Bu projeden toplam 12580 orta okul ve lise öğrencisi fay-

dalanmıştır. Verilen öğrenim bursu kapsamında da lise ve üniversite öğrencisi

olmak üzere toplam 100 öğrenciye burs yardımı yapılmaktadır. Yeni neslin din, ahlak ve kültür eğitimlerini alarak yetişmeleri için Alsar vakfı kuruluşundan bu yana Arnavutluk'un birçok il, ilçe ve köyünde yaz Kur'an kursları düzenlemek- tedir. Buna göre şimdiye kadar 300 yaz Kur'an kursu düzenlenmiş ve bu kurs- lardan Arnavutluk çapında toplam ıs OOO'den fazla çocuk faydalanmıştır. Vakıf halktan gelen taleplere binaen bu kursların çoğu Arnavutluk'un orta ve kuzey bölgelerinde düzenlemiştir.

h. Kültürel Projeler:

Alsar vakfının gerçekleştirdiği ilmi-kültürel faaliyetler kapsamında; kitap yayını, ulusal ve uluslararası sempozyum ve konferansların düzenlenmesi, Hz.

Peygamberi (a.s.) anma ve aniatma programları, senelik Arnavutluk yetim bu- luşmaları, farklı eğitim kurumlarına ve kütüphanelere kitap bağışının yapılması gibi toplumun geniş kitlelerinin istifade ettiği projeler sayılabilir. Düzenlenen

uluslarası sempozyumlar arasında şunlar zikredilebilir;

-Değerler kaynağı olarak Hz. Peygamber'in (a.s.) şehsiyeti ve sünneti.

-Uluslararası Balkanlarda Tasavvuf Sempozyumu

-Uluslararası Balkanlarda Rufailik ve Kadirilik Sempozyumu

Als ar vakfının önemli faaliyetlerinden bir tanesi de telif ve tercüme kitap ya-

yın ıdır. Kuruluşundan günümüze kadar altmışın üzerinde kitap neşretmiştir. Bu kitaplar arasında örnek olarak şunlar sıralanabilir:

-Müslümanlar'ın Gerilemesiyle Dünya Ne Kaybetti?, Ebu'l Hasan En Nedvi -irşad, H. Muzaffer Ozak

-Osmanlı Tarihi ve Kurumları, Prof. Dr. Mehmet Maksudoğlu

-Hz. Muhammed (a.s.), Yakup Üstün -Geniş llmihal, Zekerija Rushani

- Allah'a inanıyorum, Prof. Dr. Yaşar Kandemir -Namaza Gelin, Abdullah Yıldız

-Hayatı lslam'a Göre Yaşamak, Ramazan Tamer Büyükküpçü

TURKiVE DIYANET VAKFI

- Ölüm ve Sürgün-Osmanlı Müslümanlarının Büyük Kıyımı 1821-1922, Prof.

Dr. Justin McCarthy⁹¹

2. Shoqata Kulturore Ardhmeria (lstikbal Kültür Vakfı)

Ardhmeria/lstikbal Vakfı 15 Kasım 2001 yılında Arnavutluk'un başkenti Ti- ran'da ilahiyatçı Tahir Zenelhasani tarafından kurulmuştur. Vakfın yönetim ku- rulu başkanlığını halen Tahir Zenelhasani yapmaktadır. Zenelhasani ilahiyat eğitimini Yemen'de tamamlamıştır. lstikbal vakfının ana hedef kitlesi gençler olup çalışmalarının çoğunu gençlere yönelik eğitim ve kültürel faaliyetler oluş­

turmaktadır. Vakfın merkezi başkent tiranda olup korçe, shkoder, durres, pes- hkopi ve fushe kruje şehirlerinde toplam altı şubesi bulunmaktadır. Vakfın 11

kişiden oluşan yönetim kurulu ve 35'in üzerinde üyesi bulunan genel yönetim kurulu bulunmaktadır. Ayrıca istikbal vakfı haricinde islami çalışmalar yapan ve gönüllü üyelik diye tabir edilen doksanın üzerinde başka bir üye kadrosu da

bulunmaktadır.

Islami değerlerin hakim olduğu, adalet sahibi bireylerin yaşadığı ve karşı­

lıklı hak-hukuk ve saygı prensiplerine göre hareket eden bir toplum inşa etmek vakfın vizyonunu oluşturmaktadır. Arnavutluk'ta islam dinini ihya etmek ve onu toplum içinde yönlendirici ve belirleyici konuma yükseltmek üzere faali- yet göstermek vakfın ana misyonunu belirlemektedir. Vakfın ana hedef kitlesi gençler olsa da toplumun bütün kesimlerine hizmet götürmek vakfın amaçla-

rından birisidir.

Vakfı n planlı bir şekilde uygulanan proje ve faaliyetleri aracılığıyla toplumun bahsi geçen kesimine islami değerlere davet yapmakta vu bunların gerektiği gibi öğrenilmesi adına çaba gösterilmektedir. Buna göre istikbal vakfı farklı bi- rimler adı altında faaliyet göstermektedir. Bunlar;

- Lise öğrencileri birimi -Üniversite öğrencileri birimi - Kültür birimi

-Eğitim birimi -Işbirliği birimi

-Gençlik organizasyonları birimi -Insan kaynakları birimi

91 Botimet e Shoqates ALSAR, 21 Shtator 2()()6.30 Prill2014, s. 9-26; Raportl i Veprimtarise Se Sho- qates ALSAR, Janar-Prill2015, s. 1 o-22; Raporti i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Korrik-Shtator 2014, s. 40·52.

Aslıan SHEHU 1 Arnavutlul< Tiran Merkezli isıarnı STK'ların Faaliyet Alanları

Zikredilen şube ve birimlerin kısa ve uzun vadeli program ve projeleri bu-

lunmaktadır. Bunlardan birkaçı aşağıda yer aldığı gibidir.

-Eğitim programları

-Akademik programları -Sosyo-kültürel Programları

-Eğlence-Sportiv programları

Vakfın merkez ve diğer şubelerin düzenli bir şekilde uyguladıklan projeler

arasında şunlar zikredilebilir;

-Insani ilimler projesi -Öğrenci evleri projesi -Öğrenci bursları projesi -Gençlere din eğitimi projesi

istikbal vakfının yukarıda zikeredilen faaliyetleri yanında kitap, takvim ve bröşür gibi literatür yayını da bulunmaktadır. Yayınlanan telif ve tercüme kitap-

larından bazıları şunlardır:

-Kur'anı Anlamada Yötem, Prof. Dr. Yusuf el Kardavi -Sünneti Anlamada Yöntem, Prof. Dr. Yusuf el Kardavi - Fiku's Sira, Muhammed Gazali

-Arnavutluk'ta islam'ın iz Düşümü, Ali Basha -Kur'anda Bilimsel Mucizeler

-Praktik Hanefi Fıkhı

Yayınlanan bazı diğer literatür ise şöyledir;

-Senelik Takvim -Ramazan Takvim i

-Ramazan Ayı Hakkında Bröşürle

Özellikle üniversite öğrencilerine sunulan bazı konferansların konusu aşa- ğıdaki gibidir;

-Islamı Nasıl Anlamalıyız? Bazı Analiz ve Tespitler -Bugünün Tahayyülü Yarının Gerçeği

-Ahlakı Yeniden Düşünmek - Arnavutluk'ta islam

-Arnavutlar, Entegrasyon ve Müslümanlar

TURKIYF OIYANE-T VAKfi

-Küreselleşmenin Çevresel Etkileri

-Misyonu ve Aktüel Gelişmeler Arasında Çağımızdaki Müslüman -Islam'ın Bakış Açısına Göre Lider Nasıl Olmalı?

Ardhmeria/lstikbal vakfı her eğitim-öğretim yılında başta üniversite öğren­

cisi olmak üzere yaklaşık yüz öğrenciye öğrenim bursu vermektedir. Eğitimin devam ettiği aylarda özellikle burslu öğrencilere haftada iki defa olmak üze- re düzenli olarak Kur'an kursu, temel dini bilgiler ve genel kültür seminerleri verilmektedir. Kur'an kursu bütün öğrencilere aynı programla verilirken, temel dini bilgiler ise öğrencilerin seviyelerine göre değişiklik arzetmektedir. Düzenli seminerler haricinde aynı öğrencilere iki ayda bir olmak üzere 3-4 günlük eği­

tim kampları da düzenlenmektedir. Yaz aylarında ise öğrenciler küçük gruplar halinde ayrılarak yoğunlaştırılmış eğitim kampları yapılmaktadır.

lstikbal vakfının ayrıca kendine bağlı bir derneği ve bir merkezi de bulunmaktadır. Birincisi mezunlara yönelik farklı faaliyetlerin yapıldığı "Faktori 1 Etken Derneği". ikincisi de kadınlara yönelik çalışmaların yapıldığı "Nur

Merkezi'~⁹²

3. lnstituti Shqipetar 1 Mendimit Dhe ı Qytetrimit Islam

1

Arnavutluk Islam Düşüncesi ve Medeniyeti Enstitüsü (Aibanian Institute of lslamic Thought and Civilization-AIITC) 1996 yılında ilahiyatçı Dr. Ramiz Zeka tarafından başkentTiran'da kurulmuştur. Zekaj önce Priştine üniversitesi felsefe fakültesi oryantalistik bölümünden, daha sonra ise Medine islam üniversitesin- den mezun olmuştur. 1994 yılında da Arnavutluk Tarih Kurumu'nun bünyesin- de tarih alanında doktorasını tamamlamıştır.

Akademik ve kültürel araştırmalar yapma, kitap basma, dergi çıkarma, Arap- ça kursları verme, Kur'an-ı Kerim'i öğrenme-öğretme kursları organize etme, konferans-sempozyum-seminerler düzenleme gibi birçok alanda faaliyetlerde bulunmak enstitünün ana hedefleri arasında gösterilmektedir. Kurumun ger- çekleştirdiği akademik faaliyetlerde Islam kültürü, medeniyeti, sanatı ve dü-

şüncesinin Arnavutlar üzerindeki etkisi ile bunun gelişimi merkeze alınmıştır.

Enstitü müslüman arnavutların kültür, sanat ve geleneklerini anlatmak, ge- liştirmek ve tanıtmak amacıyla bilimsel organizasyonlar düzenler ve bu nite- likteki kitap, dergi gibi bilimsel çalışmaları neşreder ve tanıtımını yapar. Hizmet kalitesini yükseltmek için devlet ve özel üniversite, akademi ve kültürel kuru-

luşlarla işbirliği yapar. Enstitü bünyesinde kendi yönetici ve araştırmacıların

yanında dışarıdan gelen ve tarih, ilahiyat, sanat ve felsefe gibi alanlarda uz- manlar da araştırma ve inceleme yapmaktadırlar. Bu çok boyutlu ilmi faaliyet

92 http://ardhmeriaonline.com/shtepiza/ (15. ı 1.2015); istikbal vakfının başkanı Tahir Zenelhasani

lle röportaj (10.11.2015); lstakibal vakfı başkan yardımcısı Alfred Piku ile röportaj (17.11.2015).

-

Asilan SHEHU 1 Arr:avulluk Tıran Merkezli Islamı STK'ların Faalıyet Alanları

ve organizasyonlarla AIITC müslüman arnavutların ve diğer balkan halklarının islami değer, kültür ve geleneklerinin korunmasına ve gelişmesine katkıda bu- lunmaktadır. Bunun haricinde balkan halkları arasında tarih, sanat, dil v.b. alan- larda köprü kurmayı hedeflemektedir.

AIITC kurmuş olduğu kütüphaneyle okumak ve araştırma yapmak isteyen- lere imkan sunmanın yanında, özellikle islami kurum, kültür, mimar ve sanatını konu edinen yazma, telif ve tercüme eserleri bir araya toplamaktadır. Aynı şekil­

de bünyesinde açmış olduğu müzede islam kültürüne ait değerli koleksiyenlar yer almaktadır.⁹³

Arnavutluk islam Düşüncesi ve Medeniyeti Enstitüsü'nün Faaliyet Alanları

a. Kadın Kültür Derneği:

Enstitünün bir alt kuruluşu konumunda bulunan "Kadın Kültür Derneği" de mevcuttur. Dernek üniversite kız öğrencilerine ve hanımiara yönelik çeşitli ça- lışmalar yapmaktadır. Bunlar arasında haftalık eğitim seminerleri ki bun semi- nerler uzman kişiler tarafından verilmekte, Kur'an ve dini bilgiler dersleri, çeşitli aralıklarla organize edilen kamplar ve gezi programları sayılabilir. Kadın kültür

derneğinin ayrıca literatür yayın faaliyetleri de bulunmaktadır. Bu literatürün ana kısmını süreli yayın niteliğinde olan "Aile" dergisi ile kadın ve çocuklara hi- tab eden yayınlar olurşturmaktadır. Aile dergisi ayda bir çıkmaktadır ve 2000 yılndan beri kesintisiz olarak devam etmektedir. Dergide dini, ailevi, toplumsal konularla birlikte çoçuklara yönelik eğitimsel konular da işlenmektedir.

Kadın kültür derneğinin neşrettiği kitaplardan bazıları şöyle zikredilebilir:

- islam'da Kadın, Fatime Um er Nasif

-lslam'ı Din Olarak Seçtim (şiir kitabı), Pranvera Loci - Benim Sevgili Peygamberim, Ebtesam Bogari⁹⁴

b. Kütüphane:

Enstitünün temel faaliyetlerinden birisi kendi bünyesinde kurmuş olduğu kütüphanedir. likeredilen kütüphane ilk olarak farklı kitap sever, yazar, dost,

yayınevleri ve faklı diplamatların kitap bağışıyla kurulmuştur. Kütüphaneye müslüman ve avrupa ülkelerindeki farklı kurum ve kuruluşarda katkıda bulun- muşlardır. Halihaznda kütüphane yaklaşık on bin esere ulaşmış bulunmakdatır.

Başta Arnavutça olmak üzere kütüphanede ingilizce, arapça, iltalyanca ve boş­

nakça ensiklopedi, sözlük, bilim, din, biyografi, kültür, edebiyat kitapları ve çok

sayıda süreli yayınlar mevcuttur.

93 http://www.aiitc.net/index.php/higgriku (11.ı ı .2015); http://www.aiitc.net/index.php/bor- di-drejtues (11. ı 1.2015).

94 http://www.gruaja.org/categorylprojekte-sq/ (12. ı ı .201 S); b.ru;ı.;ilwww.gruaja.Q!9L (1 2.11.201 5).

Kütüphanede matbu kitaplar haricinde farklı dönemlere ait iki yüze yakın is- lami yazma eserler de bulunmaktadır. Bunun yanında bine yakın sayısıyla farklı

alanlara ait süreli yayınlar da kütüphaneyi zenginleştirmektedir. Kütüphanenin kitap hizmeti yanında kitap-yazar tanıtımı, bilimsel seminer ve sempozyumlar faaliyetleri de yapmaktadır.⁹⁵

c. Kontakt Radyosu:

AIITC Enstitüsünün bir başka faaliyet alanını medya oluşturmaktadır. Ensti- tünün 89.3 M Hz frekansında yayın yapan "kontakt" adında radyosu bulunmak-

tadır. Radyoda günlük haberlerin haricinde, Kur'anı Kerim kiraeti ve Arnavutça mealinin yanında farklı dini ve kültürel programlar da yayınlanmaktadır.⁹⁶

d. "Üniversi" Bilimsel Dergisi:

2001 'de yayına başlayan dergi yılda iki kez çıkarılmak üzere yayına gir- diyse de 2005'ten 2013'e kadar yılda bir kez çıkarılmaya başlamıştır. Derginin bir internet sayfası bulunmamakla birlikte, onu çıkaran kurumun sayfasından (18.03.2015: tıtlQ://www.aiitc.net:Linde~.QhQ/revista-univers) hakkında bilgi edinebilir. Dergideki çoğu makalelerin yazımı akademik kriteriere uygun olarak

yazıldıağı görülmektedir. Kitap, sempozyum ve farklı etkinlik tanıtımiarına da yer verilen dergide, sayıları değişmekle beraber, ortalama onyedi makale yer almaktadır. Dergi Arnavutça ve Ingilizce dillerinde yazılan veya bu dillere tercü- me edilen makaleleri kabul etmektedir. Aynı zamanda dergide yer alan Arna- vutça makalelerin özetleri ingilizce olarak da verilmektedir.

Albanian Institute of lslamic Thought and Civilization'ın bir yayını olan derginin maddi desteği mezkur kurum tarafından sağlanmaktadır. Kurum Ar- navutluk Bilimsel Akademisi, Arnavutluk Islam Komitesi, Kosova ve Makedonya islam Birliği, Arnavutluk Devlet Arşivi ve Arnavutluk Tarih Enstitüsüyle işbirliği içindedir. Enstitü, aynı zamanda yurt dışında IRCICA gibi Islami kurumlarla da

işbirliği yapmaktadır.

Derginin çalışma ekseni islam kültürü ve düşüncesi üzerine akademik ve kültürel çalışmalar yapmaktır. Dergideki makale sahipleri çalıştıkları kurumlar itibariyle Balkan, Türkiye, Arap, Avrupa ve Batı ülkeleri gibi dünyanın farklı böl- gelerine mensupturlar.

Derginin yazar kadrosuna bakıldığında ve Arnavutluk'ta yayınlanan diğer

dergilerle mukayese edildiğinde makale yazarlarının neredeyse tamamı Ar- navut akademisyenlerden oluştuğu görülmektedir. Nitekim yabancı dillerden Arnavutçaya tercüme edilerek dergide yayınlanan makaleler çok azdır, çevrilen

9S hl!pJ, www.aıit('.neVjndex.pl .ptııb -···1lJ.. (12.11.2015); 1 ttp:lfwww.yr!Jdıd uıyı!,<S!ı:yvmbo·

ı rrı~>·•tı'lib"r·•ıı· (12.11.201 sı.

96 '.llw 'çh· · • ı nt~ (12.11.2015); h ·;p1Lriısli.2ls2!lliı.!ll,.aıtemişjg.n~Vkonıakı.-j-mengjesit!

(12.11.20 15).

-

Asifen SHEHU 1 Arnavutluk n ran Merkez. Islam STK'ların Faaliyet Alarıları

yazılar da kaliteli ve tanınmış akademisyenlerin çalışmaları olduğundan bu du- rum derginin bir eksiği olarak sayılmaz.

Dergideki hakem kurulu Almanya, Ürdün, Suriye, Iran, Bosna, Arnavutluk, Kosova, Makedonya, Yunanistan, Amerika, Türkiye, Yeni Zelanda gibi farklı ülke- lere mensup kişilerden oluşmaktadır. Hakem kurulunun farklı ülkelerden oluş­

ması derginin akademik yapısının çeşitliliğini gösterdiği gibi muhatap kitlesi- nin genişliği hakkında da ipuçları sunmaktadır.

Univers'in temel amacı, islam düşünce ve kültürünü incelemektir. Bir başka ifadeyle dergi Müslüman toplumların kültürlerini, dil ve edebiyatlarını, arkeolo- ji ve tarihlerini, sanatlarını, medeniyetleri ni, adet ve örflerini incelerneyi hedef- lemektedir. Derginin bir diğer amacı da Balkanlarda yaşayan Müslüman top- lumların birbiriyle ve diğer islam ülkeleriyle olan ilişkilerini incelemek ve analiz etmektir. Ayrıca islam dini konusunda ve islam kültürüne dair kaynak sağlamak ve bu konuda referans olmak da derginin amaçları arasında yer almaktadır.⁹⁷

Yayınlanmış makalelerde işlenen konulara bakılacak olursa ağırlıklı olarak şu konular üzerinde durulmuştur: islam Dini ve Medeniyeti (insan ilişik/erinde Bir Model Olarak Hz. Muhammed (sav))⁹⁸; Balkanlarda Yaşayan Meşhur Müslüman Şahsiyetler (El basanit AkifPaşa'nın Figürü, Kişiliği ve Faaliyetleri)⁹⁹; Arnavutluk Dili ve Tarihi (Kostaq Cipo ve Arnavutça Sözlüğü)¹⁰⁰, (Ulusal Mukja Meclisi ve Onun Ta- rihsel Önemı) ^101; Edebiyat ve islam Edebiyatı (islam'ın ilk Şairi ve Hz. Muhammed'in (sav) Medine'deki Naibi)1°2; Felsefe ve islam Felsefesi (islam Felsefesi ile Teolojisi Arasındaki Ilişkisine Genel Bir Bakış)¹⁰³; Siyaset (Arnavut Prizren ittifakının ilk Baş­

ka nt Dibralt i/yas Paşa)¹⁰⁴; Ota/ya'nın Arnavut/uğu işgal Etme Politikası)¹⁰⁵; Psiko- loji ve islam Psikolojisi (islam Açtsından Motivasyon Psikolojisi)1°⁶, (inancm Zihin

Sağlığındaki Rolü)1°⁷; Arşivcil ik (Arnavutluk Devlet Arşivi'ndeki Arapça El Yazmala-

97 h_ttp;/lıt!W.~!llitc.neVindex.php/revısta unıvers (1 O. 1 1 .2015).

98 Hasan Baftijari, "Muhamedi -alejhis-selam- Nje Model ne Komunikim me Njerezit'; Univers, S. 1 S, Y. 2013, ss. 89-97.

99 Rudina Mita- Hysen 5linica, "Wshtrim mbi Figuren, Personalitetin dhe Veprimtarine e Aqif Pashe Elbasanit'; Univers, 5. 15, Y. 2013, ss. 30-49.

100 Va lter Memisha, "Kostaq Ci po d he Fjalori i Gjuhes Shqipe, 1954'; Univers, 5. 1 S, Y. 2013, ss. 98-107.

1 Ol Uran Butka, "Kuvendi l<ombetar i Mukjes d he Rendesia e Tij Historike'; Univers, S. 13, Y. 2011, ss.

35-44.

102 Roald Hysa, "Poeti i Pa re i lslamit d he Zedhenesi i Profetit Muhamed ne Med ine~ Univers, S. 1 S, Y.

2013, ss. 194-202.

103 Gjergj Sinan i, "Raporti Ndermjet Fiozofise dhe Teologjise ne Islam Konsiderata te Pergjithshme':

Univers, S. 1 S, Y. 2013, ss. 108-128.

104 Gazmend Shpuza, "Kryetari i Pare i Lidhjes Shqiptare te Prizrenit lljaz Pashe Dlbra~ Univers, S. 1

s.

Y. 2013, ss. 19-29.

105 Muharrem Dezhgiu, "Politika ltaliane e Pushtimit te Shqiperise (1939-1943)'; Univers, S. ı S, Y.

2013, ss. 129-135.

106 Ilir Curri, "Psikologjia e Motivimit Si pas Kendveshtrimit Islam•; Univers, S. ı S, Y. 2013, ss. 136-147.

107 Nexhat lbrahimi,"Roll i Besimit ne Shendetin Mendor•; Univers, S. ıs, Y. 2013, ss. 188-193.

TURKIVE DIVMJET VAKFI

n)¹⁰⁸, (Osmanli Döneminde Arşivleme)l⁰⁹; Sanat ve Islam Sanatı (Islam Sanatmm Estetiği)¹¹⁰; Eğitim (Öğretmen ve Pedagoglarm Şahsiyet ve Meslek Etiği ile ilgili Temel Problemleri)'^11; Vakıfçılık (Vaktf-Müslüman Toplumunun (Komitesi) Zengin-

liği)1'2 gibi birçok alana dair çalışmaların yer aldığı görülmektedir.

Univers, Arnavutça ve ingilizce yayın yapan akademik ve kültürel bir dergi olması hasebiyle evvela Arnavutluk, Kosova ve Makedonya'daki Arnavutlara sonra da az da olsa yayınlanan ingilizce makalelerle bu dili bilen diğer akade- misyenlere hitap etmektedir.

Dergiye en çok katkıda bulunanlar Arnavutluk ve Kosova'daki üniversiteler, enstitüler ve araştırma merkezleri gibi farklı kurumlarda çalışan akademisyen- lerdir. Yurt dışındaki akademisyenler de çalışmalarını Arnavutça veya Ingilizce yazarak veyahut bu dillere tercüme ederek dergiye katkıda bulunabilirler.

e.

AliTe'nin en faal olduğu alanlardan birisi de kitap yayın ve tanıtımı alanı­

dır. Kuruluşundan güzünümüze kadar onlarca telif ve tercüme eserlerini yayın­

layan ve tanıtan AIITC bu hizmetiyle büyük bir boşluğu doldurmaktadır. Ensti- tünün yayınladığı eserleri alanlara göre şöyle örnek verebiliriz:

1. Sözlük ve Metodotoloji:

-Arapça-Arnavutça Sözlük, Süleyman Tomçini

- Arnavutça'ya Doğu Dillerinden Geçen Kelimeler Sözlüğü, Tahir N Dizdari -Arapça Konuşuyoruz, Dr. Ra miz Zekaj1 ¹³

2. Dini Eserler:

-Kur'anı Kerim Arnavutça Meali, Prof. Hasan ı. Nahi -Kur'an Tefsiri, Dr. Valid Mu said Al Tabtabai

-Sahihi Buhari'nin Muhtasarı, Komisyon

-Kırk Hadis (imam Nevevi'den), Dr. Ram iz Zekaj ve Alban Kodra -Gönderilen Rahmet, Dr. Abdullah Ali Basfar

-Peygamberliğiyle ve Günlük Hayatıyla Hz. Muhammed (a.s.), M.A. Ra him - Sahabeler Hayatından Kesitler, Dr. Enes Ahmed Kerzun

-Fiku's Sunneh, Seyid Sabik

108 Ermal Nuraj,"Fondi i Doreshkrimeve Me Alfabet Arab ne AQSH~ Univers. S. 13, Y. 2011, ss. 64-7S.

ıo9 Hatixhe Ahmeti, "Arkivistika ne Periudhen Osmane~ Univers, S. 14, Y. 2012, ss. 88-97.

ı 1 O Edison Çeraj, "Estetika e Artit Islam'; Univers, S. 15, Y. 2013, ss. 203-213.

111 Musa Kraja, "Probleme Themelore Aktuale te Personalitetit d he Etikes Profesionale te Mesuesit d he Pedagogut~ Univers. S. 14, Y. 2012, ss. 35-65.

112 Smajl Bala,"Vakef- Pasuri e Komunitetit te Muslimaneve'; Univers, S. 14, Y. 2012, ss. 136-148.

ı 13 b.!:tp_:fL..www.aiitc.neVindex.phgL.fuılore (13.11.2015).

Asilan SHEHU 1 Arnavutluk Tiran Merkezlı lsl:ımi STK'Iann Faaliyet Atanları

-Namaz Nasıl Kılınır?, Karnal Ali Muntasir

-Tarikat-ı Muhammediyye, Imam Muhamed Bergevi -Islam Esasları, Vehbi Süleyman Gavoçi

-Aile ve islam, Ahmed Hurşid¹¹⁴

3. Araştırma ve Tarih Kitaplarından Örnekler;

- 20. y.y. Boyunca Arnavutlar'da islam Kültürünün Gelişimi, Dr. Ramiz Zekaj -1385-1912 Yılları Arasında Arnavutluk'ta Osmanlı Mimarisi, Machiel Kiel -işkodra'nın islami Kurumları, Smajl Bala & Blendi Alushi

-Vexhi Buharaja-Pa Mjegull dhe Mite, Yzedin H ima -islam Arnavutça Da Konuşur, Prof. Dr. Hysen Çobani -Hoca Hasan Tahsin Efendi, lbrahim D. Hoxha¹¹⁵ 4. Edebi Kitaplarından Örnekler;

-imanın Pencereleri, Namik Selmani -Gönül Nöbetçisi, Valbona Hykajl ¹⁶

S. Çocuklara Hitap Eden Kitaplarından Örnekler;

-Ben islam'ı Seviyorum, Abdullah EI-Habbas - Namaz, Dr. Ram iz Zekaj

- islam'da ilk Adımlar, Ener Zekaj1¹⁷

ı ı4 http://www.ajitc.neVinde_ıı,pJ:ıp/llbMetar (ı 3. ı ı .20ı 5).

ı 1 S tillı;ı://www.aiitc.net/indeıcııtıp/llbri·shkencor (ı 3.11.201 S).

ı 16 t:ıJ!J>..f/www.aiitc.net/jndex.oboiiibri-artistik (14.11.20ı 5).

117 htm;[[www.aiitc.neVindex.php/libri.:P~r-femHe (14.11.2015).

-

TURKIYf OIVANf. T VAKf-"ı Islam Du n yasında Dın H .:mf)tlen ve Dın Kururnlar

Sonuç

Arnavutluk halkı komünizm rejimi boyunca (1944-1990) en fazla dini özgür- lükler alanında sıkıntı yaşadı. 1944'den 1967'ye kadar komünist yönetim dine karşı tavır ve faaliyetlerini tedrici bir şekilde ifşa edip uyguluyorlardı. 1967'den itibaren ise dinleri kökünden imha etmyi amaçlayan komünistler Arnavutluk anayasasında "Arnavutluk ateist bir devlettir'' ibaresini ekledi ler. Bu son derece aşırı hamlelerinden sonra 1990 yılına kadar diniere karşı çok acımasız bir şekilde savaş açtı lar. Dini inanç ve ibadetler yasaklandı, ibadethaneler yıkıldı, dini lider ve yöneticiler de hapse atıldı veya idam la yargılandı. 199l'de kömünizm rejimi- nin yıkılmasıyla birlikte Arnavutluk laik-demokratik-parlamenter yönetim biçi- mine geçti. Bu önemli siyasi, sosyal ve ekonomik dönüşümden sonra Arnavut- luk'ta farklı islami dernek ve vakıf kuruldu. Çalışmada Arnavutluk'un başkenti tiran merkezli faaliyet gösteren ikisi vakıf biri enstitü olmak üzere üç farklı islami STK ele alınıp tanıtilmaya ve özellikle de faaliyet alanları incelenmeye çalışılmış­

tır. Buna göre incelenen Al sar vakfının faaliyet alanları çeşitli olup en fazla insani yardım, kitap tercüme ve yayını ile yetim projeleriyle öne çıkmaktadır. Faaliyet odak noktası lise ve üniversite öğrencileri olan Ardhmeria/istikbal vakfının bu hedef kitleye yönelik yaptığı kültürel, eğitim ve burs yardımı projeleri dikkate

değerdir. AIITC enstitüsü de başta temel islam ilimlerine ait eserleri tercüme ve neşretme, bilimsel"universi" dergisini yayınlama, kadın ve çoçuklara yönelik kültürel-eğitim projeleri ve herkese açık kütüphane imkanı sunma v.b. faaliyet ve çalışmalarıyla hizmet vermektedir.

-

Asilan SI-!EHU 1 Amavutluk nu::ı Werkezli Islamı STK'lar n Faalıyet Atanları

KAYNAKLAR

Makaleler:

-Ermal Nuraj, "Fondi i Doreshkrimeve Me Alfabet Arab ne AQSH'; Univers, S.

13, Y. 2011.

-Edison Çeraj,"Estetika e Artit Islam'; Univers, S. 15, Y. 2013, ss. 203-213.

- Gazmend Shpuza,"Kryetari i Pa re i Lidhjes Shqiptare te Prizrenit lljaz Pashe Dibra'; Univers, S. 15, Y. 2013.

-Gjergj Sinani,"Raporti Ndermjet Fiozofise d he Teologjise ne Islam Konside- rata te Pergjithshme'; Univers, S. 15, Y. 2013.

-Hatixhe Ahmeti,"Arkivistika ne Periudhen Osmane'; Univers, S. 14, Y. 2012.

- Hasan Baftijari, "Muhamedi -alejhis-selam - Nje Model ne Komunikim me Njerezit'; Univers, S. 15, Y. 2013.

-Ilir Curri,"Psikologjia e Motivimit Si pas Kendveshtrimit Islam'; Univers, S. 15, Y. 2013, ss. 136-147.

- Muharrem Dezhgiu, "Politika ltaliane e Pushtimit te Shqiperise (1939- 1943)'; Univers, S. 15, Y. 2013.

- Musa Kraja, "Probleme Themelore Aktuale te Personalitetit d he Etikes Pro- fesiona le te Mesuesit dhe Pedagogut'; Univers, S. 14, Y. 2012.

- Nexhat ibrahimi, "Roli i Besimit ne Shendetin Mendor'; Univers, S. 15, Y.

2013, ss. 188-193.

- Roald Hysa, "Poeti i Pare i lslamit dhe Zedhenesi i Profetit Muhamed ne Medine'; Univers, S. 15, Y. 2013.

Rudina Mita Hysen Slinica, "Wshtrim mbi Fi- guren, Personalitetin dhe Veprimtarine e Aqif Pashe Elbasanit'; Univers, S. 15, Y. 2013.

- Smajl Bala,"Vakef-Pasuri e Komunitetit te Muslimaneve'; Univers, S. 14, Y.

2012.

- Valter Memisha, "Kostaq Cipo dhe Fjalori i Gjuhes Shqipe, 1954'; Univers, S. 15, Y. 2013.

Faaliyet Raporları:

- Botimet e Shoqates ALSAR, 21 Shtator 2006-30 Prill2014 - Raporti i AktivitetitTe Shoqates ALSAR PerVitin 2011

-Raporti i Veprimtarive Te Shoqates ALSAR Per 6 Mujorin e Pa re Te Vitit 2012 - Raporti i Veprimtarive Te Shoqates ALSAR Per 6 Mujorin e Dyte Te Vitit 2012

TURKIVE CIVANET VAKFI Islam Dünyasında Din Hızmetlet'ı ve Otnt ı<urumlar

- Raporti i Shoqates ALSAR Mbi Veprimtarite Me Femijet Jetime, Priii-Maj 2014

-Raporti i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Janar-Mars 2014 - Raporti i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Priii-Qershor 2014 - Raporti i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Korrik-Shtator 2014 -Raporti i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Tetor-Dhjetor 2014 - Raporti i Veprimtarise Se Shoqates ALSAR, Janar-Prill2015

Web Sayfaları:

http://alsar.al/new/?lang=gı (18.11.201 S)

bttp;//www.aiitc.net/index.ohp/lıı>tuıık.u (11.11.2015) htlp;[Lwww.aiitc.net/index.php/bordl-drejtues (11.11.201 S) httP.://www.gruaja.org/cate-9oty/prQjel<~ (12.11.20 15)

http;/Lw.w_w.,gruaja.orgL (12. 11.201 S)

!J!!P-:Uwww.aiitc.net/index.J2bp_L!ibroteka/32 (12.11.201 S)

http://www.gruaja.org/catr·gory 'hn_time-:.g,'lıber- ~;g (12.11.201 S) http://radiokontakt.J L (12.11.201 S)

b.ttp;/Jradiokontakt.al, emt>ıond, j..,ontakti-ı-mengıesı: -· (12.11.201 S) http://www.aiitc.net/index.php/revista-univers (1 0.11.201 S)