• Sonuç bulunamadı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ VE ETİK

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "BİLİMSEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ VE ETİK"

Copied!
22
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Ders 12

(2)

BİLİMSEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ VE ETİK

DOÇ.DR. BAŞAK MESCİ OKTAY

Ders notlarının hazırlanmasında faydalanılan kitap: Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Etik Editör(ler): Necati Cemaloğlu,

Yazar(lar): Emel Tüzel İşeri, Kısmet Deliveli, Murat Özdemir, Ebru Doğruöz, Nuray Kısa, Funda Uysal, Gökhan Arastaman, Esef Hakan Toytok, Deniz Örücü, Nazife Karadağ, Nihan Demirkasımoğlu, Ercan Yılmaz, Sedat Gümüş, Elif Daşçı Sönmez,

Yayınevi: Pegem Akademi Yayıncılık

(3)

Meslek etikleri

 Meslek kavramının tanımlanması

 Mesleki etik kavramının tanımlanması

 Kurumlarda yaygın olarak görülen etik dışı davranışlar

 Sosyo-kültürel ve ekonomik kaynaklı davranışlar

 Psikolojik kaynaklı etik dışı davranışlar

(4)

Meslek kavramının tanımlanması

 En genel biçimde bireylerin geçimlerini sağlamak üzere yerine getirdikleri uğraş olarak bilinen meslek kavramı çeşitli araştırmacılar tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. (s.246)

(5)

Mesleki etik kavramının tanımlanma

 Mesleki etik kişilerin herhangibi bir mesleği icra ederken göz önünde bulundurması gereken iş yaşamındaki kişilerin paylaştıkları kabul gören yaklaşımları, kurallar, tutum ve davranışlardır. (s.248)

(6)

Kurumlarda yaygın olarak görülen etik dışı davranışlar

 Etik konusundaki literatür incelendiğinde mesleki etik ilkelerin yanısıra

kurumlarda görülen etik dışı davranışların da tanımlandığı görülmektedir.

(S.250)

(7)

Sosyo-kültürel ve ekonomik kaynaklı davranışlar

 Bu grupta yer alan etik dışı davranışlar bireylerin içinde bulundukları

çevrenin sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklerine ve meslek öncesi içinde bulundukları çevrenin yapısına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. (s. 251)

(8)

Psikolojik kaynaklı etik dışı davranışlar

 Genellikle rekabet ve kıskançlık duyguları çerçevesinde şekillenen psikolojik kaynaklı etik dışı davranışlar bir kişiye yönelik sergilenen davranışlardır.(s. 252)

(9)

BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ

 Bilimsel ilerlemenin sağlanabilmesi bilim insanlarının toplulukçuluk ,

evrenselcilik, örgütlü şüphecilik ve tarafsızlık gibi bilimsel yöntemin ilkelerini benimsemesi ile mümkündür.(s. 258)

(10)

Bilimsel araştırmalarda etik ilkeler

 Bir araştırma kapsamında karşılaşılabilecek etik sorunlar araştırma projesinin bağlamı araştırmada izlenen süreçler, veri toplama yöntemleri, katılımcıların doğası, toplanan verilerin türü, ve verilerle ne yapılması gerektiği gibi çeşitli aşamalarda ortaya çıkabilir.(s. 261)

(11)

Zarardan kaçınma

 Araştırmalarda araştırmaya katılan deneklerin ya da katılımcıların

karşılaşabileceği zararları kestirmek her zaman mümkün değildir. Buna karşılık araştırmacıların olası zarar ve riskler açısından makul bir

değerlendirme yapması mümkündür. (S.263)

(12)

Bilgilendirilmiş onam

 Literatürde bilgillendirilmiş rıza ve aydınlatılmış onam olarak da anılmaktadır.

 Bu konu gönüllü katılım ve zarar vermeme başlığı atında da ifade

edilebilirdi. Bir araştırma projesindeki katılımcılar çalışmaya katılımlarının gönüllü olduğunu, herhangi bir olumsuz sonuç olmaksızın herhangi bir zamanda çalışmadan çekilme özgürlüğüne sahip olduklarını ve projeye katılmamalarının bir sonucu olarak zarar görmediklerini bilmelidir. (s. 264)

 Bilgilendirilmiş onam etik literatüründe merkezi bir yere sahiptir ve araştırmaya katılmak için bireyin gönüllü rızasını ifade etmektedir.

(13)

Gizlilik ve anonimlik

 Gizlilik ve anonimlik terimleri araştırmada eş anlamlı tutulmaya uygun kavramlardır ancak aslında farklı fakat ilgili kavramlardır.(s.265)

(14)

Kaynak gösterme

 Bir araştırmacı ya da yazarın kaynak gösterme kurallarına uygun olarak daha önce üretilen eserlerden kendi çalışmasında yararlanması doğaldır.

Kaynak göstermenin pek çok nedeni vardır.(s. 267)

(15)

yazarlık

 Yazarlık sadece araştırmacının alandaki itibarı değil aynı zamanda kimin ödüllendirileceğini ya da sorumlu tutulacağını açığa kavuşturur.

 Yazarlık konusunda hassas konulardan birisi yazarlık sıralamasıdır. (s.269)

(16)

Analiz ve raporlama

 Araştırmacılar, bilimsel topluluğa karşı verinin nasıl analiz edildiğini ve rapor edildiğini açıklama yükümlülüğündedir.

 Beklenmeyen veya olumsuz bulgular, araştırma tasarımı veya bulgular hakkında araştırmacıların şüpheleri varsa bunları açıklamak yazarların yükümlülüğüdür. (s. 269)

(17)

Veri saklama ve paylaşma

 Araştırma verilerinin depolanmasındaki temel zorluk zaman içerisinde başka araştırmacıların da verileri farklı araştırmalarda benzer amaç için

kullanılabilme ya da ulaşma isteği olasılığı için verilerin muhafaza edilmesidir.

(s.269)

(18)

Araştırma sponsorluğu

 Sosyal bilimlerde yapılan çoğu araştırma sponsor kuruluşlar tarafından belirli bir amaç için sağlanan fonlar kullanılarak gerçekleştirilir.(s. 270)

(19)

Bilimsel araştırmada etik dışı davranışlar

 Yanıltma

 Haksız yazarlık

 Çoklu yayın yapma ve dilimleme

(20)

Araştırma ve yayın etiği ile ilgili yasal düzenlemeler

 Ulusal ve uluslararası alanda bilimsel araştırma, yayın ve etkinliklerde

uyulması gereken ilkelerle ilgili dokümanlar ve çeşitli hukuki incelendiğinde bunların büyük ölçüde uyuştuğu görülmektedir.(s. 275)

(21)

İntihal programları

 Lisanüstü eğitim yönetmeliğinde de ifade edildiği gibi lisansüstü tezlerin savunulmasından önce tezin intihal programından geçirilmesinin bir yasal zorunluluk olması ilgili enstitülerin belirlediği intihal programları kullanılmasını yaygınlaştırmıştır. (s. 278)

(22)

Referanslar

Benzer Belgeler

Araştırma etiği daha çok tıbbi araştırmalar için kullanılmakta olan bir kavramdır ancak kuşkusuz, sosyal bilimlerde yürütülen araştırmalar da daha farklı bir

• İnsanlar nasıl etkileşime giriyor, nasıl ilişki kuruyor, hayatlarına nasıl anlam veriyorlar, kendilerini nasıl inşa ediyorlar ve bunu. başkalarının önünde

Yüksek lisans tez konusu: İnformal Yaşlı Bakımında Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Değerlendirilmesi..

 Niteliklerin, olayların zamana bağlı nasıl değişip geliştiğini betimleme amacı taşıyan tarama araştırması türüdür.  Değişkenlerin zamana bağlı değişimleri

 Değişkenler arasında oluşturulan neden-sonuç ilişkisini test etmek ve böyle bir ilişki varsa ortaya çıkartmak için tasarlanmış bir araştırma

İkincil veriler ise, resmî veya özel kurumlardan, kişilerden, basından, istatistik kurumlarından, kayıt defterlerinden elde edilen kısaca analiz için hazır olan

Bilimsel araştırma, sistematik veri toplama ve analiz etme sürecidir.. Bazı bilimsel araştırmalar, kuram üretmeyi ya da var olan kuramları

Bilimsel Çalışmalar Esnasında Araştırmacıda Bulunması Gereken Bazı Önemli Özellikler.. • Açık Fikirlilik Bilim adamı kendi kendisine ve diğer insanlara karşı