• Sonuç bulunamadı

Sa¤l›k Yüksekokulu ve Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Ö¤rencilerinin Viral Hepatitler Hakk›nda Bilgi Düzeylerinin Araflt›r›lmas›

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Sa¤l›k Yüksekokulu ve Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Ö¤rencilerinin Viral Hepatitler Hakk›nda Bilgi Düzeylerinin Araflt›r›lmas›"

Copied!
6
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Ö¤rencilerinin Viral Hepatitler Hakk›nda

Bilgi Düzeylerinin Araflt›r›lmas› #

Turan GÜNDÜZ1, Merih GÜRAY1, Hakan BAYDUR2

1 Celal Bayar Üniversitesi, Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu,

2 Celal Bayar Üniversitesi, Sa¤l›k Yüksekokulu, MAN‹SA

ÖZET

Bu araflt›rma, Ekim 2002 tarihinde Celal Bayar Üniversitesi, Sa¤l›k Yüksekokulu ve Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yük- sekokulunda okuyan toplam 107 birinci s›n›f ö¤rencisine uygulanan kesitsel bir çal›flmad›r. Bu araflt›rman›n ama- c›, ö¤rencilerin hepatit tarama testi yapt›rma durumlar›n›, hepatit B hakk›ndaki bilgilerini saptamak ve bu konu- nun önemini vurgulamakt›r. Viral hepatit tarama testi yapt›ranlar›n, sosyal güvencesi olanlar›n, 19 yafl›ndan büyük olanlar›n, t›bbi laboratuvar bölümünde okuyanlar›n ve sa¤l›k meslek lisesi mezunu olanlar›n bilgi düzeyi di¤erle- rine göre daha yüksek bulunmufltur (p< 0.01).

Anahtar Kelimeler: Hepatit bilgi düzeyi, HBsAg pozitifli¤i.

SUMMARY

Investigation of the Knowledge Levels about Viral Hepatitis in the Students of School of Health Services and School of Vocational Health Services

This study is a sectional study, which is applied to a total of 107 class first students educating at Celal Bayar Uni- versity, School of Health Services and School of Vocational Health Services in October 2002. We aimed to determi- ne the knowledge of the students about hepatitis B and whether or not they have had the opportunity to be scre- ened and to imply the importance of this issue. The students who had viral hepatitis screening tests, who have so- cial insurance, who were greater than 19 years of age, who study at medical laboratory department and who we- re graduates of school of vocational health services had more knowledge (p< 0.01).

Key Words: Level of knowledge about hepatitis, HBsAg positivity.

# Bu çal›flma, 1. Ulusal Viroloji Kongresi (21-25 Eylül 2003, Kufladas›, Ayd›n)’nde bildiri olarak sunulmufltur.

(2)

G‹R‹fi

Hepatit B virüs (HBV) infeksiyonu, dünyan›n he- men her yerinde endemik olarak görülen ve kay- da de¤er morbidite ve mortaliteye neden olan bir hastal›kt›r. Dünya nüfusunun %5’inin, yakla- fl›k olarak 400-500 milyon kiflinin infekte oldu¤u ve bunlar›n %75’inin Asya’da yaflad›¤› son y›llar- da yap›lan çal›flmalarda ortaya konmufltur (1-4).

Türkiye’deki HBsAg seroprevalans› ELISA yönte- mi ile bölgeden bölgeye de¤iflmek üzere %3.9- 12.5 olarak belirlenmifltir. Ege Bölgesi’nde ise HBsAg tafl›y›c›l›¤›n›n %5-12 aras›nda de¤iflti¤i bil- dirilmifltir (5).

Hepatit B infeksiyonu geçiren eriflkinlerin yakla- fl›k %5-10’unda HBsAg’nin kaybolmad›¤› ve bu ki- flilerin tafl›y›c› olduklar› bildirilmektedir. Ayr›ca HBsAg vücuttan elimine edilmedi¤i zaman kiflide reaktivasyon, süperinfeksiyon, kronikleflme, si- roz ve primer hepatoselüler karsinom (HSK) gibi tehlikelerin tehdidinde bulunduklar› bildirilmek- tedir (6-9).

Hepatit B dünyada yayg›n bir halk sa¤l›¤› sorunu olmas›na ve hastal›¤›n mutlak bir tedavisinin bu- lunmamas›na ra¤men, toplumun taranmas› ile riskli gruplara afl› uygulanmas› sonucu bu hasta- l›ktan korunmak mümkün olabilmektedir. Yap›l- m›fl olan çal›flmalarda, duyarl› toplulu¤un HBV’ye karfl› afl›lanmas›yla, kiflilerin %90’›nda antikor tespit edildi¤i ve hastal›ktan afl› ile korunman›n mümkün oldu¤u bildirilmektedir (10,11).

Hepatit B, sa¤l›k çal›flanlar› için meslek hastal›¤›

olarak her zaman güncelli¤ini korumaktad›r. Has- talar ile daha yak›n temas içinde çal›flan sa¤l›k personeli, yapm›fl olduklar› ifllerle bu hastal›¤›

hastalar›ndan alabilecekleri gibi hastalar›na da bulaflt›rabilir (12). Bu nedenle sa¤l›k personeli- nin mesleki uygulamalara bafllamadan önce he- patit B’ye karfl› korunmas› gerekir. Bu amaçla, ki- fliye yönelik koruyucu hizmetler aras›nda yer alan ba¤›fl›klama etkinlikleri bu kiflilerde mutlaka uygulanmal›d›r. Ba¤›fl›klama etkinli¤i ile birlikte önemli bir koruyucu hizmet ise sa¤l›k e¤itimidir.

Özellikle önlenebilir hastal›klarda, hastal›k yöne- limli sa¤l›k e¤itimi, sa¤l›k personelini hepatit B’den korumada oldukça önemli bir yere sahip- tir (13).

Bu araflt›rman›n amac›, hepatit B risk gruplar›

içerisinde önemli bir yere sahip olan sa¤l›k per- sonelinin hasta ile karfl›laflmadan önce korunma- lar›n›n sa¤lanabilmesi için e¤itim gereksinimleri- nin belirlenmesi ve de¤erlendirilmesidir.

MATERYAL ve METOD

Bu araflt›rma, Ekim 2002 tarihinde Celal Bayar Üniversitesi Sa¤l›k Yüksekokulu Ebelik, Hemfli- relik ve Sa¤l›k Memurlu¤u Bölümleri ile Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu T›bbi Laboratu- var Bölümünde okuyan toplam 107 birinci s›n›f ö¤rencisi üzerinde gerçeklefltirilen, tan›mlay›c›

nitelikte kesitsel bir çal›flmad›r. Bu araflt›rmada örnekleme yöntemine gidilmeden, araflt›rma ev- renini oluflturan tüm birinci s›n›flar çal›flmaya al›nm›flt›r. Araflt›rman›n amac›, ö¤rencilerin he- patit tarama testi yapt›rma durumlar›n› belirle- mek, hepatit konusundaki bilgilerini saptamak, e¤itim gereksinimlerini belirlemek ve bu konu- nun önemini vurgulamakt›r. Ö¤rencilerin hepatit tarama testi yapt›rma durumlar› ve test sonuçla- r› hakk›ndaki bilgileri kendilerinden elde edil- mifltir. Ayr›ca, hepatit hastal›¤›ndan korunma ve bulaflma yollar›na yönelik ö¤rencilerin bilgi dü- zeylerini belirlemek amac›yla bir test uygulan- m›flt›r. Ö¤rencilerin bilgi testinden ald›¤› puanlar 10 üzerinden de¤erlendirilmifltir. Buna göre, en düflük bilgi puan› 0, en yüksek 10’dur. Ö¤rencile- rin testten 0 elde ettikleri bilgi puan› araflt›rma- n›n ba¤›ml› de¤iflkenidir. Araflt›rmada ö¤rencile- rin baz› sosyo-demografik özellikleri sorgulan- m›fl ve araflt›rman›n ba¤›ms›z de¤iflkenleri ola- rak kullan›lm›flt›r. Araflt›rmadan elde edilen bul- gular tan›mlay›c› tablolarda say›, yüzde ve orta- lama gibi ölçütlerle sunulmufltur. Analiz olarak ise ba¤›ms›z gruplarda t-testi ve tek yönlü var- yans analizi uygulanm›flt›r. Araflt›rman›n verileri SPSS for Windows 11.0 istatistik paket progra- m›nda analiz edilmifltir.

BULGULAR

Araflt›rma evrenini oluflturan ö¤rencilerin 42 (%39.3)’si sa¤l›k meslek lisesi mezunu olup, 32 (%29.9)’si ebelik, 31 (%29.0)’i hemflirelik, 25 (%23.4)’i sa¤l›k memurlu¤u ve 19 (%17.8)’u t›bbi laboratuvar bölümünde okumaktad›r. Ö¤rencile- rin di¤er sosyo-demografik özellikleri Tablo 1’de verilmifltir.

Ö¤rencilerin hepatit tarama testi yapt›rma durum- lar› ve test konusundaki düflünceleri Tablo 2’de, hepatit konusundaki bilgi düzeylerinin da¤›l›m› ise Tablo 3’te verilmifltir.

Bu araflt›rmada ö¤rencilere hepatit konusunda bil- gilerinin olup olmad›¤› sorulmufl ve 75 (%70.1)’inin bu konuda bilgi sahibi oldu¤u görülmüfl, bilgi kay- na¤› olarak ise en çok okul ve yak›n çevre gösteril-

(3)

mifltir. Ö¤rencilere uygulanan test sonucunda elde edilen bilgi puan› ortalamas› 4.9 ± 3.2, en düflük 0 ve en yüksek 10 olarak bulunmufltur. 0-4 aras›nda bilgi puan› alan ö¤renci say›s› 42 (%39.3), 5-7 ara- s›nda bilgi puan› alan ö¤renci say›s› 36 (%33.6) ve 8-10 aras›nda bilgi puan› alan ö¤renci say›s› 29 (%27.1)’dur.

Baz› de¤iflkenler ile hepatit bilgi puan› karfl›laflt›r- mas› sonucuna göre 18 ve daha düflük yafl grubun- da olanlar›n bilgi puan› di¤erlerine göre daha dü- flük bulunmufltur (Tablo 4).

E¤itim görülen bölüm incelendi¤inde, t›bbi labora- tuvar bölümünde okuyanlar›n di¤er bölümlerde okuyanlara göre bilgi puan›n›n daha yüksek oldu-

¤u görülmektedir. Sa¤l›k meslek lisesi ç›k›fll› olan- lar›n, hepatit tarama testi yapt›ranlar›n ve sosyal güvencesi olanlar›n bilgi puan› di¤erlerine göre da- ha yüksek düzeyde bulunmufltur.

TARTIfiMA

Bulafl›c› hastal›klar içerisinde, sa¤l›k çal›flanlar›

için önemli risk oluflturan hepatit B, korunma ve

bulaflma yollar›n›n önlenmesiyle kontrolü müm- kün olan bir hastal›kt›r. Hastalar›n kan ve vücut s›- v›lar›yla s›k temas› olan sa¤l›k çal›flanlar› büyük bir risk grubunu oluflturmaktad›r. Yap›lm›fl olan çal›flmalarda da sa¤l›k çal›flanlar›ndan özellikle hemflirelerin daha fazla risk tafl›d›klar› belirlen- mifltir (10,14,15).

Çal›flma grubundaki ö¤rencilerin %39.3’ünün sa¤- l›k meslek lisesi mezunlar›ndan olufltu¤u gözlen- mektedir. Tarama testi yapt›ran ö¤rencilerin bü- yük ço¤unlu¤unun (%88.6) sa¤l›k meslek lisesi mezunlar›ndan oluflmas› ve bu testi afl›lanmak Tablo 1. Ö¤rencilerin baz› sosyo-demografik özel-

liklere göre da¤›l›m›.

Özellikler Sayı %

Yaş

16-18 arası 43 40.2

19-20 arası 37 34.6

21-25 arası 27 25.2

Okuduğu bölüm

Ebelik 32 29.9

Hemşirelik 31 29.0

Sağlık memurluğu 25 23.4

Tıbbi laboratuvar 19 17.8

Mezun olduğu lise

Genel lise 65 60.7

Sağlık meslek lisesi 42 39.3 Sosyal güvence durumu

Var 80 74.8

Yok 27 25.2

Ailesinin gelir durumu

Gelir gideri karşılamıyor 61 57.0 Gelir gideri karşılıyor 46 43.0

Toplam 107 100.0

Tablo 2. Ö¤rencilerin hepatit tarama testi yapt›rma durumu ve test konusundaki düflünceleri.

Özellikler Sayı %

Bugüne kadar hepatit tarama testi yaptırdı mı, yaptırdı ise neden?

Evet (aşı yaptırmak için) 29 27.1

Evet (diğer nedenler) 6 5.6

Hayır 71 66.4

Yanıtsız 1 0.9

Hepatit tarama testi gerekli mi?

Evet 100 93.5

Hayır 1 0.9

Fikrim yok 6 5.6

Toplam 107 100.0

Tarama testi yaptıranların

mezun oldukları liselere göre dağılımı

Genel lise 4 11.4

Sağlık meslek lisesi 31 88.6

HBsAg test sonucu

Pozitif 1 2.8

Negatif 23 65.7

Yanıtsız 11 31.5

Anti-HBs test sonucu

Pozitif 8 22.8

Negatif 16 45.7

Yanıtsız 11 31.5

HCV test sonucu

Pozitif 0 -

Negatif 17 48.6

Yanıtsız 18 51.4

Toplam 35 100.0

(4)

için yapt›rd›klar›n› bildirmeleri, daha önceden yü- rütülen kapsaml› bir ba¤›fl›klama program›n›n ger- çeklefltirildi¤i yönünde bir izlenim vermektedir.

Çal›flmam›zda, tarama testi yapt›ran ö¤rencilerde

%2.8 oran›nda HBsAg pozitifli¤i saptanm›flt›r.

Bozkurt ve arkadafllar›n›n benzer bir grup üzerin- de yapt›klar› çal›flmada, bu oran %4.3 olarak bu- lunmufltur (15). Ülkemizde yap›lm›fl bir baflka ça- l›flmada ise benzer özellikleri tafl›yan 15-18 yafl adölesan ça¤da HBsAg pozitiflik oran›n›n %12.2 oldu¤u görülmektedir (16). Bu sonuçlar›n düflük olmas›, tarama testi yapt›ran grubun say›sal ola- rak küçük olmas› ve test sonuçlar›yla ilgili bilgi- nin bireyden al›nmas› ile aç›klanabilir.

Anti-HBs pozitifli¤i, kiflilerin HBV ile geçmiflte karfl›laflm›fl olduklar›n› veya afl›lanma ile antikor olufltu¤unu göstermektedir (17). Bu grupta anti- HBs pozitifli¤i %22.8 olarak bulunmufltur. Benzer bir grup üzerinde yap›lan bir çal›flmada, anti-HBs pozitifli¤i %82.7 olarak bulunmufltur (15). Bizim çal›flmam›zdan elde edilen oranlardaki bu de¤ifl- kenlik bilgilerin sözel olarak elde edilmesi ile aç›klanabilir.

Tablo 3. Hepatit bilgisi durumu.

Değişkenler Sayı %

Hepatit konusunda bilginiz var mı, eğer varsa nereden duydunuz?

Var (okul-yakın çevre) 64 59.8

Var (basın-yayın) 6 5.6

Var (diğer) 5 4.7

Yok 32 29.9

Hepatit bilgi puanı

0-4 arası 42 39.3

5-7 arası 36 33.6

8-10 arası 29 27.1

Toplam 107 100.0

Ortalama bilgi puanı 4.9 ± 3.2

Ortanca bilgi puanı 5

En düşük bilgi puanı 0

En yüksek bilgi puanı 10

Tablo 4. Hepatit bilgi puan› ile baz› de¤iflkenlerin karfl›laflt›r›lmas›.

Bilgi puanı Bilgi puanı

Özellikler n ortalaması standart sapması p

Yaş

16-18 arası 43 3.27 2.61

19-20 arası 37 5.51 3.08 0.000*

21-25 arası 27 6.96 2.94

Öğrencinin okuduğu bölüm

Ebelik 32 3.40 3.22

Hemşirelik 31 5.29 2.71 0.000* .

Sağlık memurluğu 25 4.00 2.84

Tıbbi laboratuvar 19 8.42 1.26

Mezun olduğu lise

Genel lise 65 3.29 2.60

Sağlık meslek lisesi 42 7.59 2.14 0.000**

Hepatit testi yaptırdınız mı?

Evet 35 7.91 1.63 0.000**

Hayır 72 3.55 2.80

Sosyal güvence durumu

Yok 27 3.40 2.87 0.003**

Var 80 5.51 3.16

* Tek yönlü varyans analizi sonucu,

** Student’s t-testi sonucu.

(5)

Ö¤rencilerin hepatit bilgi testinden ald›klar› pu- anlar incelendi¤inde; yafl› büyük olanlar›n, sa¤l›k meslek lisesi mezunu olanlar›n, sosyal güvence- si olanlar›n ve hepatit tarama testi yapt›ranlar›n daha yüksek bilgi puan› elde etti¤i görülmekte- dir (p< 0.01). Tarama testi yapt›rmada bilginin önemli oldu¤u, sosyal güvencenin bu testi yap- t›rmada kiflinin önündeki k›s›tl›l›klar› giderdi¤i düflünüldü¤ünde sonucun bu flekilde ç›kmas›

beklenen bir durumdur. Ayr›ca, sa¤l›k meslek li- sesini bitirmifl ö¤rencilerin genel lise mezunlar›- na göre daha çok bilgiye sahip olmas› da bekle- nen bir durumdur.

Ö¤rencilerin okuduklar› bölümlere göre elde et- tikleri bilgi puanlar› birbiriyle karfl›laflt›r›ld›¤›n- da; en yüksek puan›n t›bbi laboratuvar ö¤renci- lerince elde edildi¤i, bunu hemflirelik ve sa¤l›k memurlu¤u bölümü ö¤rencilerinin izledi¤i ve en düflük puan› ise ebelik bölümü ö¤rencilerinin al- d›¤› görülmektedir (p< 0.001). Daha önce yap›lan benzer bir çal›flmada da en yüksek bilgi puan›n›n t›bbi laboratuvar ve hemflirelik bölümü ö¤renci- lerince elde edildi¤i görülmektedir (10).

Çal›flma grubunun özellikleri incelendi¤inde, bunlar›n henüz birinci s›n›f ö¤rencisi olduklar›

ve mesleki bilgilerini yeni almaya bafllad›klar› bi- linmektedir. Buna ra¤men bulaflmada kan yolu- nun ve korunmada afl›n›n büyük ço¤unluk tara- f›ndan bilinmesi oldukça önemlidir. Buna karfl›n ö¤rencilerin yaklafl›k 1/3’ü bulaflmada kontami- ne araçlar›n rol oynad›¤›n› ve korunmada kiflisel koruyucular›n gerekli oldu¤unu bilmektedir. Ar›- soy ve arkadafllar›n›n bir çal›flmas›nda, kan yolu ile bulafl›n ö¤rencilerin tamam› taraf›ndan bilin- di¤i görülmüfltür (10). Literatürde, hepatit B’nin en çok kan yoluyla bulaflt›¤›n›n, di¤er yollarla bulafl›n ise daha az oldu¤unun bilindi¤i belirtil- mektedir (10,17).

Sonuç olarak, sa¤l›k hizmetlerine yönelik perso- nel yetifltiren yüksekokullardaki ders programla- r›nda viral hepatitler hakk›nda uygulama öncesi yeterli bilginin verilmesi, sa¤l›k alan›nda çal›fl- mak üzere yetifltirilen ö¤rencilere hastalar›n kan veya di¤er vücut s›v›lar›na karfl› “Centers for Di- sease Control and Prevention (CDC)”da önerilen önlemlerin ö¤retilmesi, sa¤l›k çal›flanlar›n›n bilgi- lerinin yenilenmesi için hizmet içi e¤itim prog- ramlar›n›n uygulanmas› ve hepatit ile ilgili yay›n- lar›n art›r›lmas› gerekmektedir. Hastalarla sürekli

iç içe olan sa¤l›k personeli, bulafl›c› hastal›klar ve özellikle viral hepatitler hakk›nda bilgilendirilme- li ve sa¤l›k çal›flanlar›nda da aktif ba¤›fl›kl›k sa¤- lanmal›d›r.

KAYNAKLAR

1. K›yan M. Hepatit B Virüsü. K›l›çturgay K, Ba- dur S (editörler). Viral Hepatit 2001. 1. Bask›.

İstanbul: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2001: 86-120.

2. Çelen MK, Ayaz C, Geyik MF, Hoşoğlu S, Ace- moğlu H, Uluğ M. Lise öğrencilerinin viral he- patit konusundaki bilgi düzeyini belirlemek ama- c›yla yap›lan anketin sonuçlar›. Viral Hepatit Dergisi 2005; 10: 58-61.

3. Borazan A, Bayraktaroğlu T, Polat H ve ark.

Selçuk Üniversitesi öğrencilerinde HBsAg ve an- ti-HBs prevalans›. Viral Hepatit Dergisi 2003;

8: 107-10.

4. Koff RS. Diagnosis of viral hepatitis. In: Sura- wicz C, Owen RL (eds). Gastrointestinal and He- patic Infections. WB Saunders Company 1995:

97-312.

5. Tansuğ Ş. İzmir İlinde HBsAg Pozitif Olgular›n ve Bu Olgularda HBV-DNA Düzeylerinin Araş- t›r›lmas›. T.C. Sağl›k Bakanl›ğ› İzmir Bölge H›f- z›ss›hha Enstitüsü, Yay›n No: 5, İzmir, 1999.

6. Yu MW, Chang HC, Liaw YF, et al. Familial risk of hepatocellular carcinoma among chronic he- patitis B carriers and their relatives. J Natl Can- cer Inst 2000: 1159.

7. Yenen OŞ. Kronik hepatitler. Topçu AW, Söyle- tir G, Doğanay M (editörler). İnfeksiyon Hasta- l›klar›. İstanbul: Nobel T›p Kitabevleri, 1996:

664-89.

8. Shaw-Stiffel TA. Chronic Hepatitis. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds). Principles and Practice of Infectious Diseases. 5thed. Churchill Livingstone, 2000: 1297-331.

9. Canoruç F. Viral hepatitler. Telatar H, Şimşek H (editörler). Gastroenteroloji. Medikomat Bas›m Yay›n, 1996: 683-747.

10. Ar›soy SA, Dinç G, Şanl›dağ T, Tünger Ö, Öz- bakkaloğlu B. Celal Bayar Üniversitesi Sağl›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ve Manisa Sağ- l›k Meslek Lisesi son s›n›f öğrencilerinin hepatit B ve AIDS konusundaki bilgi, tutum ve davran›ş- lar›. Viral Hepatit Dergisi 1999; 5:18.

11. Gürcan Ş, Ayd›n Ö, M›st›k R. Hepatit B aş›lama sonuçlar›. Viral Hepatit Dergisi 2001; 3: 383-4.

12. Fincanc› M. Aş› ile önlenebilen cinsel yolla bu- laşan hastal›klar. Neyzi O, Yolsal N (editörler).

Cinsel Yolla Bulaşan Hastal›klar Tan› ve Tedavi Rehberi. İstanbul: İnsan Kaynaklar› Geliştirme Vakf›, 1997: 103.

(6)

13. Tabak RS. Sağl›k Eğitimi. Ankara: Somgür Ya- y›nc›l›k, 2000: 59.

14. Cengiz L, Dolapç› Gİ, Cengiz AT. Hepatit B vi- rüs (HBV) bulaş yollar›. Perinatal geçiş. İnfeksi- yon Dergisi 2000; 14: 557.

15. Bozkurt G, K›vanc MM, Öztürk A, Karanisoğlu H. İstanbul Üniversitesi Bak›rköy Sağl›k Yükse- kokulu I. s›n›f öğrencilerinin hepatit B virüsü ile karş›laşma ve hepatit B ile ilgili bilgi durumlar›- n›n incelenmesi. Viral Hepatit Dergisi 2001; 3:

397-9.

16. Fad›loğlu Ç. Viral hepatitin klinik özellikleri.

Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergi- si, İzmir 1986; 2: 119.

17. Bilgiç A. Hepatit B virüsü ve serolojik tan›. Ak- tüel T›p Dergisi 1997; 2: 130.

YAZIfiMA ADRES‹

Dr. Turan GÜNDÜZ Uncubozköy Mah.

Turunç Sok. No: 25/5 45040 MAN‹SA

e-mail: drtgunduz@yahoo.com

Referanslar

Benzer Belgeler

Her iki gözden beyne ulaflan görüntüler farkl› oldu¤u için bir süre sonra beyin bunlardan birini tercih ediyor ve di¤er göz zay›f kal›yor.. Görüntünün a¤tabakaya

Bafl a¤r›s›, al›n ve burun çevresin- de a¤r›lar, burun t›kan›kl›¤›, öksürük, halsizlik ve burun ak›nt›s› gibi belirtiler görülüyor.. Sar›-yeflil burun ve

Ayakkab›n›n ba¤c›kl› olmas›, parmak ucunda bir miktar boflluk bulunmas›, tarak k›sm›- n›n geniflli¤inin aya¤a uygun olmas› ve aya¤› s›k- mamas› ideal bir

Kolera, afl›r› su ve tuz kayb›na ba¤l› olarak 5-6 saat içinde ölüme yol açabilece¤i için, tedavisindeki en önemli nokta erken tan›.. Bu nedenle tedavideki temel

E¤er d›fl gebeli¤in tan›s›nda gecikme olursa büyüyen embriyonun bas›nc› nede- niyle tüpte y›rt›lma ve buna ba¤l› fliddetli kar›n a¤- r›s›, kar›n içi kanama,

Genital bölgelerde meydana gelen si¤iller, cinsel temas sonucunda bulafl›- yor.. Genital si¤iller, kad›nlarda vajina veya anüs çevre- sinde, erkeklerde ise genellikle penis

Yafl›n ilerlemesi ve- ya menopoz sonras› vücuttaki östrojen hormo- nunun azalmas› gibi sebeplere ba¤l› olarak, ke- mik y›k›m› yap›m›ndan daha fazla oluyor, bu da

K›s›rl›¤a yol açan altta yatan bir se- bep bulundu¤u durumlarda ilk olarak bunlar›n tedavi edilmesi gerekiyor.. Ancak tüm araflt›rma- lara ra¤men k›s›r olan