EJONS International Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences ISSN

(1)

Year 6 (2022) Vol:21 Issued in MARCH, 2022 www.ejons.co.uk

1 YATAK ÜRETIMI YAPAN BIR MOBILYA İŞLETMESINDE İŞ GÖREN

VERIMLILIĞININ DÜŞMESINE YOL AÇAN İŞ ZAMAN KAYIPLARININ BELIRLENMESI VE SIMÜLASYON YÖNTEMI ILE KAPASITE ARTIRIMI DETERMINATION OF WORK TIME LOSSES LEADING TO A DECREASE IN THE PRODUCTIVITY OF THE WORKERS IN A FURNITURE MANUFACTURING COMPANY

PRODUCING BEDS AND CAPACITY INCREASE BY SIMULATION METHOD Prof. Dr. Mehmet ÇOLAK¹

Arş. Gör. Dr. Tahsin ÇETİN² Bilim Uzmanı Mesut GÜLER³

1Muğla Sıtkı Koçman Ünv., Teknoloji Fakültesi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği, ORCID: 0000- 0003-4780-587X

2Muğla Sıtkı Koçman Ünv., Teknoloji Fakültesi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği, ORCID: 0000- 0002-7886-981X

3Muğla Sıtkı Koçman Ünv., Teknoloji Fakültesi, Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği, Özet

Türkiye; hızla artan nüfusu, avantajlı coğrafyası, avantajlı coğrafyanın ihracata katkıları ile dünya çapındaki gelişimini sürdürmeye devam etmektedir. Ülkemizde harekete geçen en önemli sektörlerden biri de hiç kuşkusuz, yatak sektörüdür. Son yıllarda yatak sektöründe yaşanan gelişmeler, yenilikler ve sektörün örnek dayanışması, yatak sektörünü olumlu yönde etkileyen faktörler olmuştur. Ancak yatak sektörü, fazla işgücü gerektiren karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu yüzden yatak üreten işletmelerin, düşük verimlilik, ürün miktarının azlığı ve üretim planlama zorluğu gibi sorunları olduğu bilinmektedir.

Mobilya endüstrisinde, verimliliği olumsuz etkileyen faktörlerin, verimliliği düşürmesi dolayısıyla önleyici tedbirler alınmalıdır. Mobilya endüstrisinde verimin düşmesine neden olan kayıp iş zamanlarında etkili iki temel faktör vardır. Bunlardan birincisi, yönetimden ve iş görenlerden kaynaklanan iş zaman kaybı, diğeri ise, ürünün tasarımı ve üretim yöntemleri hatalarından kaynaklanan iş zamanı kayıplarıdır. Mobilya endüstrisinde meydana gelen iş zamanı kayıplarının araştırılması alınacak önlemler açısından önem taşımaktadır. İşgücü kayıplarının yoğunluğu ve sebep-sonuç ilişkileri açısından araştırılması uzun yıllardan beri diğer ülkelerde ve ülkemizde de yapılmaktadır. Ancak mobilya işletmelerinde böyle bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada;

büyük ölçekli bir mobilya işletmesinde iş gören verimliliğinin düşmesine yol açan iş zamanı kayıplarının bulunması ve çözümlerinin üretilmesi amaçlanmıştır.

Bu çalışmada atölye tipi üretim yapan ve işgücü yoğun olan özel bir yatak işletmesinin “A Grubu”

yatak üretim hattı ele alınmıştır. Bu çalışma kapsamında;

• Mevcut üretim sisteminin ARENA simülasyon yazılımıyla modellenmiş,

• Üretim miktarını kısıtlayan kayıplar belirlenmiş,

• Kayıpların yaşandığı noktalarda iyileştirmeler yapılmış,

• Mevcut kapasitenin arttırılmasını sağlayacak yollar alternatifler türetilmiş ve oluşturulan bu iki senaryodan, birinci senaryo “A Grubu” yatak üretim miktarının kapasitenin yaklaşık 32 adet (% 65,31) artarak toplam üretim kapasitesinin 81 adede çıktığı gözlemlenmiş,

• Belirlenen yolların alternatiflerin ARENA simülasyon yazılımıyla modellenmesi ve elde edilen sonuçların analizi ile üretim kapasitesinin artırılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Mobilya sektörü, Simülasyon, Atölye tipi üretim sistemi, Kapasite artırımı

Article Arrival Date Article Type Article Published Date

22.11.2021 Research Article 20.03.2022

Doi Number: http://dx.doi.org/10.38063/ejons.530

(2)

2 Abstract

Turkey; with its rapidly growing population, advantageous geography and the contribution of advantageous geography to exports, it continues to develop worldwide. Undoubtedly, one of the most important sectors acting in our country is the bedding sector. The developments, innovations and exemplary solidarity of the mattress sector in recent years have been the factors affecting the mattress sector positively. However, the bed sector has a complex structure that requires more labor. Therefore, bed producing enterprises have problems such as low productivity, low product quantity and difficulty in production planning.

In the furniture industry, preventive measures should be taken, as factors affecting productivity negatively reduce productivity. In the furniture industry, there are two main factors that are effective in lost work times, which lead to a decrease in productivity. The first is the loss of work time caused by management and employees, and the other is the loss of work time due to product design and manufacturing methods errors. Investigation of work-time losses in the furniture industry is important in terms of measures to be taken. The investigation of labor losses in terms of intensity and cause-effect relationships have been carried out in other countries and in Turkey for many years. However, no such study has been found in furniture enterprises. In this study; it is aimed to find work time losses that cause decrease in productivity of workers and to create solutions in a large scale furniture company.

In this study, Group A mattress production line of a private mattress enterprise which is workshop type and labor intensive is discussed. The scope of this work is;

• Modeled with ARENA simulation software of the current production system,

• Losses limiting the amount of production are determined,

• Improvements were made at the points where the losses occurred,

• Alternatives have been derived from ways to increase the existing capacity, and from these two scenarios, the first scenario Grubu Group A ”bed production capacity increased by 32 (65.31%) and total production capacity increased to 81,

• It is aimed to model the alternatives of the identified paths with ARENA simulation software and increase the production capacity by analyzing the results obtained.

Key Words: Furniture industry, Simulation, Workshop type production system, Increase in production capacity.

1. GİRİŞ

İş gören verimliliği sayesinde; gelişmiş ülkelerin çok büyük miktarda, kaliteli mal üreterek bugünkü durumlarını sağlamışlardır. Gelişmekte olanlar ise, çok büyük ve verimli işletmelerle yükselecektir.

Bir ülkenin ekonomik gücü böylece meydana gelmiş olur. Ve ekonomik güç, sosyal, toplumsal, bilimsel ve askeri güçlerin temelidir.

Şöyle ki; böyle bir işletme yapısına sahip olabilmek için, işletmenin yeterli nicelik ve nitelikte insan kaynağını elinde bulundurması gerekir. İşletme amaçları yönünde insan kaynağını harekete geçirmek, gerekirse yetiştirmekle mümkün olabilmektedir.

İşletmelerin devamlılığının sağlanabilmesi için kar elde etmeleri gerekmektedir. Endüstri işletmelerinin kar etmeleri de, her şeyden önce etkin bir yönetime ve verimliliği arttırıcı yönetimlere başvurmalarıyla sağlanabilir (Ören, 2016). Kaldı ki rekabet şartlarında kaliteli, düşük maliyetli ve istenen miktarlarda ürünün üretilmesi zaruri koşuldur. Yönetim elindeki kaynağı en etkin ve verimli kullanabildiği sürece işlerlik kazanabilmektedir.

Verimlilik ölçüm ve analizleri sonucu, değişen değerler söz konusu bu değerler; yönetimin gerekli önlemleri alma kararını vermesine yardımcı olur. Ayrıca, değişik kuruluşlar arasında, karşılaştırılmasını sağlayıcı standart zaman değerlerinin bulunması daha da etkili olur (Motroi, 2018).

İşletmede oluşan verimlilik, genel ekonomiye buradan yansır. İşte bu yüzden, işletmelerin zaman kayıplarını azaltıcı önlemlere başvurmaları burada kendini belli eder (Prokopenko, 2011).

Bu kapsamda seri üretim akışlarında çeşitli sebeplerden dolayı üretimin aksamasına neden olan veya verimliliğin düşmesine etki eden olumsuz faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Belirlenen bu faktörler işletmeye ışık tutacak şekilde ortaya çıkarılmıştır. İşletmelerde; yönetim, süreç, işçi denetimi ve ürün özelliklerinden dolayı kaynaklanabilecek verimliliği düşürücü faktörler belirlenmeye çalışılıp işletmelerin bu faktörler doğrultusunda önlemler almasına yardımcı olacaktır. İşletmelerin yönetim bazında bu faktörlere uyup alacağı önemli kararlar işletmenin kendi üretim politikasına, üretimde karşılaşılabilecek problemleri gidermeye yönelik çalışmalarla verimlilik seviyesini arttıracağı, üretim

(3)

3 hacminde üst düzeye çıkmalarına ve üretimin akış hızını arttırıp işletmeyi her faktör açısından daha da ileri taşımaya katkı sağlayabileceğidir.

2. MATERYAL VE METOD

Yatak sektörü, fazla işgücü gerektiren ve ürün çeşitliliğinin çok olduğu bir sektördür. Bu durum, işletmelerde bulunan mevcut üretim sistemlerini karmaşık hale getirmektedir. Bu nedenle yatak üreten işletmelerin birçoğunun; düşük verimlilik, kapasite yetersizliği, satın alma problemleri ve üretim planlama zorluğu gibi sorunları vardır. Sektörde bulunan bu problemler ışığında;

işletmelerdeki mevcut üretim sistemindeki performansın artırılmasını sağlayacak önerilerin değerlendirilmesinde, sistemde yapılacak değişiklerin incelenmesinde ve analizinde kullanılabilecek yöntemlerden biri simülasyon yöntemidir.

Simülasyon yöntemi; üretim sistemlerinde, sistem analizi ve yönetiminde, sistemin dinamik ve karmaşık yapısını basitleştirerek, bilgisayar modeli ile sistem iyileştirme çalışmalarını sağlayan önemli bir karar destek aracıdır. Özellikle de, üretim hatlarının dengelenmesinde ve hatlarda verimliliğin artırılması çalışmalarında simülasyon yönteminden yararlanmak, yapılması planlanan çalışmanın faydalı olup olmayacağına karar vermek açısından yatırımcıya bir fikir vermektedir (Ergüt, 2019).

Bu çalışmada atölye tipi seri üretim yapan ve işgücü yoğun olan özel bir yatak işletmesinin “A Grubu” yatak üretim hattı ele alınmıştır.

➢ Mevcut üretim sistemin ARENA simülasyon yazılımıyla modellenmesi,

➢ Üretim miktarını kısıtlayan kayıpların belirlenmesi,

➢ Kayıpların yaşandığı noktalarda iyileştirmeler yapılması,

➢ Mevcut kapasitenin arttırılmasını sağlayacak yollar alternatifler türetilmesi,

➢ Belirlenen yolların alternatiflerin ARENA simülasyon yazılımıyla modellenmesi ve elde edilen sonuçların analizi ile üretim kapasitesinin artırılması amaçlanmıştır.

Bu bağlamda, çalışmada atölye tipi üretim yapan “A Grubu” yatak üretim hattında yapılacak olan iyileştirme önerilerinin daha iyi analiz edilebilmesi, alınacak yatırım kararlarına destek olacak önerilerin sunulması, mevcut kapasitenin arttırılması için oluşturulan senaryoların, “ARENA”

simülasyon yazılımıyla modellenmesi planlanmıştır.

Bu üretim sürecinde yapılan işlemlerin birçoğu el işçiliği gerektirdiği için mevcut üretim sistemi işgücüne dayanmaktadır. Bu durum işletmede;

➢ Düşük verimlilik,

➢ Kapasite yetersizliği,

➢ Malzeme/üretim planlama zorluğu gibi sorunlara yol açmaktadır.

Ayrıca;

➢ Üretim sisteminin karmaşık yapısı,

➢ Ürün çevrim sürelerinin uzunluğu,

➢ Yaşanan kayıpların çokluğu,

➢ Bazı dönemlerde gerçekleşen talep artışı nedeniyle kapasite yetersiz kalmaktadır.

Rockwell Arena, Rockwell Automation tarafından geliştirilen bir benzetim ve otomasyon yazılımı olmakla birlikte SIMAN benzetim dilini kullanan Arena'nın son sürümü 13.5 web sürümüdür. Arena bir şirketin üretim sürecini simüle etmek ve performansını ölçmek için kullanıldığı gibi akademik amaçlarla da kullanılabilir. Sürecin simüle edilmesiyle birlikte, sistemin gerçek hayatta yapacaklarını önceden deneyerek zaman ve kaynak tasarrufu edilmiş olur (David ve David, 1997).

(4)

4 Arena'da farklı biçimlerdeki modüller ile deneysel bir model oluşturulur. Bağlayıcı çizgiler bu modülleri birleştirmeye ve varlıkların (entity) akış yolunu belirlemeye yarar. Olasılık dağılımlarından yararlanılarak sürecin rastsallığı kurala bağlanır. Örneğin bir lokantaya gelen müşterilerin dakikada beklenen değeri 4 olan üstel dağılıma uyması gibi (David ve diğerleri, 2010).

Arena istatistiksel verilerin alınması için de kullanışlıdır. Kuyruklardaki ortalama varlık sayısı, kuyruktaki maksimum ve minimum varlık sayısı, kaynağın kullanımda olduğu süreler gibi değerler elde edilebilir. Ayrıca üretimde hatalar, makinelerde arıza, yemek arası, molalar, belirli mesai saatleri belirlenerek model gerçekçi hale getirilir (David, 1982).

A Grubu” yatak üretim bölümünde yatak üretimi, işçiler tarafından makine ve tezgâhlarda gerçekleştirilmektedir. Bu bölümde çalışanların kullandığı ekipmanlar işlem türüne göre farklılık göstermektedir. Bu makine ve tezgâhların türü, işlevleri, adetleri, bu makine ve tezgâhlarda çalışan işçi sayıları Tablo 1.’ de belirtilmiştir.

Tablo 1. Tezgâh ve Makinelerin Tür ve İşlevleri

Sıra

No. Tezgâh-Makine Türü Yapılan İşlem Adedi Çalışan Sayısı

1 Döner Tezgâh Yatak Hazırlık İşlemi 2 2

2 Sabit Tezgâh El Dikişi ve Yapıştırma

İşlemleri 4 3

3 Ponpon Basım Tezgâhı Ponpon Basım İşlemi 1 2

4 Kesim Makinesi Yatak Fazlalıklarının Kesim

İşlemi 1 1

5 Kapama Makinesi Yatak Çevresinin Dikilmesi 1 1

6 Kalite Kontrol Tezgâhı Kalite-Kontrol İşlemi 2 4 7 Ambalaj-Paketleme

Makinesi Ambalaj-Paketleme İşlemi 1 6

A Grubu” yatakların, tiplerine göre bazı iş adımları farklılıklar göstermektedir. Bu ana işlemler, 7 farklı istasyonda işçiler tarafından çeşitli tezgah/makinelerde gerçekleşmektedir. Yatakların tezgâhlarda gördüğü ana işlemler tablo 2’de belirtilmiştir.

Tablo 1’de belirtilen ana işlemlerine göre, farklı işlem rotalarına sahiptir. Ürün tiplerine göre farklılık gösteren bu işlem rotaları, ürünün işlem gördüğü ilk istasyondan, son istasyona doğru sıralanmıştır.

(5)

5

Tablo 2. İstasyon İsimleri

İstasyon İstasyon Adı

S1 hazirlik_istasyonu S2 el_dikisi_istasyonu S3 ponpon_basim_istasyonu S4 kesim_istasyonu

S5 kapama_istasyonu S6 kalite_kontrol_istasyonu S7 ambalaj_paketleme_istasyonu

Yukarıdaki tabloda belirtilen istasyonlarının mevcut üretim sistemindeki isimleridir. “A Grubu”

yatak üretim bölümündeki istasyonlara ait işlem süreleri, yatak tipi ve boyutuna göre farklılık göstermektedir. Bu işlem süreleri zaman etüdü çalışmaları ile elde edilmiştir.

İşletmede; haftanın beş günü, tek vardiya ve vardiyada toplam 480 dakika üretim yapılmaktadır.

Çalışma saatleri içerisinde, günlük üretilen yatak sayısının belirlenmesi amacıyla geçmiş döneme ait sekiz aylık üretim verileri kullanılmıştır. Bu verilere göre, belirlenen 27 tip yatağın toplam üretim miktarı 2239 adettir. Sekiz ayda üretilen toplam 2239 adet yatağın, günlük ortalama üretim miktarı ise 11,2 adet olarak hesaplanmıştır.

İşletmede, “A Grubu” yatak üretim bölümünün müşteri talebini karşılayamamasıyla birlikte ortaya çıkan kapasite yetersizliği problem olarak belirlenmiştir. Mevcut üretim sistemi için oluşturulan model sonuçları ve fabrikada yapılan gözlemler ile bu problemin sebepleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Elde edilen gözlem ve sonuçlar doğrultusunda, “A Grubu” yatak üretim miktarını etkileyen darboğaz noktalarının belirlenmesi hedeflenmiştir. Darboğaz noktaları, istasyonların kuyrukları için güven aralığı grafiklerine bakılarak belirlenmiştir. Kuyrukların için oluşturulan güven aralığı grafiği Şekil

1.’ de gösterilmiştir.

Şekil 1. Kuyruklar İçin Güven Aralığı Grafiği

(6)

6 Yukardaki Şekil 1.’de gösterilen güven aralığı grafiğinin sonuçları aşağıdaki Şekil 2.’de gösterilmiştir.

Şekil 2. Kuyruklar İçin Güven Aralığı Grafiği

Yukardaki Şekilde modelin 550000 dakikalık çalışma sonuçlarına göre tüm istasyonların, haftalık ortalama kuyrukta bekleyen yatak sayıları açıkça görülmektedir. Elde edilen bu sonuçlara göre darboğaz noktası, el dikişi istasyonu olarak belirlenmiştir. Bu istasyon üretim miktarını kısıtlayan istasyon niteliğindedir.

Bu bölümde mevcut durumun kapasitesini arttırmaya yönelik aşağıdaki alternatif senaryolar geliştirilmiş ve analizleri yapılmıştır.

Birinci Alternatif Senaryo

Oluşturulan bu senaryo, tezgâhta işlemi tamamlanan yatakların işçiler tarafından yapılan taşıma işlemi ile ilgilidir. Mevcut durumda bu taşıma işlemi, tezgâhta işini tamamlayan işçinin,

“yakınındaki” işçilerin boşta olup olmamasını kontrol etmesiyle ve işçiyi yardıma çağırmasıyla gerçekleşmekteydi. Oluşturulan alternatif senaryoda ise, tezgâhta işini tamamlayan işçinin, “A Grubu” üretim bölümündeki “tüm” çalışan işçilerin boşta olup olmamasını kontrol etmesi ve çağırması üzerine oluşturulmuştur. Ayrıca mevcut durumda tezgâhtaki işini bitiren işçi, boşta işçi yoksa en yakınındaki herhangi bir işçinin işini bölerek yardıma çağırmaktaydı. Bu alternatif senaryoda ise, tüm işçilerin çalışıyor olması durumunda, faydalı kullanım oranı en düşük olan işçiler (kesim makinesinde, ponpon basım tezgâhında çalışan işçiler) yardıma çağırılacaktır. Böylece darboğaz olarak belirlenen el dikişi istasyonundaki işçiler taşıma işlemi için yardıma gitmeyerek önemli bir kayıp önlenmiş olacaktır.

Birinci alternatif senaryo için oluşturulan simülasyon modeli ile mevcut durum için oluşturulan simülasyon modelinde taşıma işlemi için farklılıklar mevcuttur. Taşıma işlemi için modelde yapılan farklılıklar aşağıda belirtildiği gibidir.

• Hazırlık istasyonun çıkan yataklar işçiler tarafından manuel olarak taşınarak bir sonraki istasyona ulaşacaktır. Hazırlık tezgâhında işini tamamlayan işçi, tüm işçilerin boşta olup olmama durumunu kontrol edecektir. İşçilerin boşta olmasına göre kesim ve ponpon basım istasyonunda çalışan işçiler, öncelikli olarak yardıma çağrılmaktadır. Bu durum için kullanılan bloklar aşağıdaki Şekil 3. ’de gösterilmiştir.

(7)

7

Şekil 3. Birinci Senaryo İçin Kullanılan Bloklar 1

• Tezgahta işini tamamlayan işçi, tüm işçileri kontrol edip boşta olan işçi bulamaması durumunda, darboğaz olarak belirlenen el dikişi istasyonundaki işçiler dışındaki diğer işçileri yardıma çağırmaktadır. Yani kesim, ponpon ve hazırlık istasyonunda çalışan işçiler yardıma çağrılacaktır. Böylece el dikişi istasyonunda çalışan işçiler taşıma işlemi için yardıma gitmeyerek, el dikişi istasyonunda çalışan işçilerin faydalı kullanım oranları artacaktır. Bu durum için kullanılan bloklar aşağıdaki Şekil 4.’de gösterilmiştir.

Şekil 4. Birinci Senaryo İçin Kullanılan Bloklar 2

If If If If If If El s e

n r(k e s i m _ m a k i n a s i )= = 0 n r(p o n p o n _ b a s i m _ te z g a h i )= = 0 n r(h a z i rl a m a _ te z g a h i _ 2 )= = 0 n r(e l _ d i k i s i _ te z g a h i _ 1 )= = 0 n r(e l _ d i k i s i _ te z g a h i _ 2 )= = 0 n r(e l _ d i k i s i _ te z g a h i _ 3 )= = 0 Branc h

3

Delay Duplic ate

1

2

Delay As s ign

m r(h a z i rl a m a _ te z g a h i _ 1 ) m r(h a z i rl a m a _ te z g a h i _ 2 ) As s ign

m r(h a z i rl a m a _ te z g a h i _ 2 )

5

Delay Duplic ate

1

3

Delay As s ign

m r(h a z i rl a m a _ te z g a h i _ 1 ) m r(e l _ d i k i s i _ te z g a h i _ 1 ) As s ign

m r(e l _ d i k i s i _ te z g a h i _ 1 )

5

Delay Duplic ate

1

3

Delay As s ign

5

Delay Duplic ate

1

3

Delay As s ign

Dis pos e 3

Delay Duplic ate

1

2 Delay

As s ign

m r(h a z i rl a m a _ te z g a h i _ 1 ) m r(p o n p o n _ b a s i m _ te z g a h i ) As s ign

m r(p o n p o n _ b a s i m _ te z g a h i ) 3

Delay Duplic ate

1

2

Delay As s ign

m r(h a z i rl a m a _ te z g a h i _ 1 ) m r(k e s i m _ m a k i n a s i ) As s ign

m r(k e s i m _ m a k i n a s i )

haz irlama_tez gahi_2 P reempt

3

D elay D uplicate

1

2 D elay

haz irlama_tez gahi_2

R elease A ssign

mr(haz irlama_tez gahi_1) If

If If

((tnow-bas langic _z amani2)<=(tnow-bas langic _z amani6)).and.((tnow-bas langic _z amani2)<=(tnow-bas langic _z amani7)) ((tnow-bas langic _z amani6)<=(tnow-bas langic _z amani2)).and.((tnow-bas langic _z amani6)<=(tnow-bas langic _z amani7)) ((tnow-bas langic _z amani7)<=(tnow-bas langic _z amani2)).and.((tnow-bas langic _z amani7)<=(tnow-bas langic _z amani6)) B ranch

ponpon_bas im_tez gahi P reempt

3

D elay D uplicate

1

2 D elay

ponpon_bas im_tez gahi

R elease A ssign

mr(haz irlama_tez gahi_1)

k es im_mak inas i P reempt

3 D elay

D uplicate

1

2 D elay

k es im_mak inas i

R elease A ssign

mr(haz irlama_tez gahi_1)

D ispose

(8)

8 Oluşturulan bu alternatif senaryo için Output Analyzer kullanılarak %95 güven düzeyinde güven aralığı grafikleri elde edilmiştir. Elde edilen bu grafikler Şekil 5.’te ve Şekil 6.’da gösterilmiştir.

Şekil 5. Birinci Alternatif Senaryoda 550000 Dakika İçin A Grubu Üretim Miktarının Güven Aralığı

Yukarıdaki Şekilde görülen güven aralığı için mevcut durumun replikasyon uzunluğu olan 550000 dakika alınmıştır. “A Grubu” yataklar için ortalama üretim miktarı 18600 adet olarak gözlemlenmiştir.

Şekil Hata! Belgede belirtilen stilde metne rastlanmadı.. Birinci Alternatif Senaryo İçin Haftalık A Grubu Yatak Üretim Miktarının Güven Aralığı

İşletmede haftalık çalışma süresi 2400 dakikadır. Output Analyzer’dan tekrar faydalanılarak haftalık çalışma süresi için %95 güven düzeyinde güven aralığı oluşturulmuştur. Oluşturulan bu güven aralığına göre, haftalık ortalama üretim miktarı 81 adet olarak belirlenmiştir.

(9)

9 Mevcut durum sonuçları ile alternatif senaryo sonucu karşılaştırıldığında haftalık üretim miktarının yaklaşık olarak 32 adet (% 65,31) arttığı görülmektedir. Bu durumda, oluşturulan 1.alternatif senaryo

“A Grubu” yatak üretim bölümünün kapasitesini arttırmak için uygun bir çözümdür.

İkinci Alternatif Senaryo

İkinci alternatif senaryo, darboğaz istasyonu olarak belirlenen el dikişi istasyonuna, işçi ekleme kararı alınarak oluşturulmuştur. Bu alternatife göre kullanılmayan sabit tezgâha bir el dikişi işçisi daha istihdam edilmesi planlanmıştır.

İkinci alternatif senaryo için oluşturulan simülasyon modeli ile mevcut durum için oluşturulan simülasyon modeli arasındaki fark el dikişi istasyonuna bir tezgah/işçi eklenmesidir. Böylece darboğaz olarak belirlenen el dikişi istasyonunun kapasitesi artmış olacak ve “A Grubu” yatak üretim miktarını olumlu yönde etkileyecektir. Bu işlem için kullanılan bloklar Şekil 7.’de gösterilmiştir.

Şekil 7. İkinci Senaryo İçin Kullanılan Bloklar

Oluşturulan bu alternatif senaryo için Output Analyzer kullanılarak %95 güven düzeyinde güven aralığı grafikleri elde edilmiştir. Bu grafikler Şekil 8.’de ve Şekil 9.’da gösterilmiştir.

Şekil 8. İkinci Alternatif Senaryoda 550000 Dakika İçin A Grubu Üretim Miktarının Güven Aralığı

Yukarıdaki Şekilde görülen güven aralığı için mevcut durumun replikasyon uzunluğu olan 550000 dakika alınmıştır. “A Grubu” yataklar için ortalama üretim miktarı yaklaşık 14500 adet olarak ölçülmüştür.

el_dik is i_tez gahi_4 S eize

el_dik is i_tez gahi_4 R elease A ssign

bas langic _z amani8

el_dik is i_tez gahi_4ten_c ik an

C ount A ssign

mr(el_dik is i_tez gahi_4) is lem_s ay is i 1_eldik is i _is lem_s ures i(tip,tc )

D elay B ranch

If If If If Els e

(tip==1).and.(is lem_s ay is i==3) (tip==3).and.(is lem_s ay is i==3) (tip==20).and.(is lem _s ay is i==3) (tip==25).and.(is lem _s ay is i==3)

tria(5,7,10) D elay B ranch

If If

tc ==1 tc ==2

tria(7,9.5,13) D elay

(10)

10

Şekil 9. İkinci Alternatif Senaryo İçin Haftalık A Grubu Yatak Üretim Miktarının Güven Aralığı

Daha öncede belirtildiği üzere işletmede haftalık çalışma süresi 2400 dakikadır. Output Analyzer’dan tekrar faydalanılarak haftalık çalışma süresi için %95 güven düzeyinde güven aralığı grafiği oluşturulmuştur. Oluşturulan bu güven aralığına göre, haftalık ortalama üretim miktarı yaklaşık 63 adet olarak gözlemlenmiştir.

Mevcut durum sonuçları ile ikinci alternatif senaryo sonucu karşılaştırıldığında haftalık üretim miktarının yaklaşık olarak 14 adet (% 28,58) arttığı görülmektedir. Bu durumda, oluşturulan 2.alternatif senaryo “A Grubu” yatak üretim bölümünün kapasitesini arttırmak için uygun bir çözümdür.

3. SONUÇ VE ÖNERİLER

Çalışmada ele alınan “A Grubu” yatak üretim bölümünde, üretim miktarının az olması, verimliliğin düşük olması, müşteri taleplerinin karşılanamaması ve mevcut üretim kapasitesinin yetersiz olması gibi sorunlar mevcuttur. Bu sorunlardan üretim kapasitesinin yetersiz olması çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.

Bu çalışmada atölye tipi seri üretim yapan ve işgücü yoğun olan özel bir yatak işletmesinin “A Grubu”

yatak üretim hattının mevcut üretim sistemi ve oluşturulan alternatif senaryolar bilgisayar ortamında simülasyon ile modellenmiştir ve çeşitli analizler yapılmıştır. Bu analizler sonucunda kapasitenin yetersiz olmasına neden olan darboğaz istasyonu belirlenmiş ve alternatif senaryolar türetilmiştir.

Yapılan çalışma sonucu iki farklı alternatif senaryo oluşturulmuştur.

Oluşturulan birinci senaryoda işçiler tarafından manuel gerçekleştirilen taşıma sistemi ele alınmıştır.

Bu taşıma sisteminde yapılan iyileştirmeler ile kapasitenin artırılması hedeflenmiştir. Mevcut üretim kapasitesi ile haftalık 49 adet yatak üretilirken, alternatif senaryolar için yapılan analiz ve değerlendirmeler sonucunda iyileştirilmiş kapasitenin yaklaşık 32 adet (% 65,31) artarak toplam üretim kapasitesinin 81 adede çıktığı gözlemlenmiştir. Bu artışın iki temel sebebi vardır. Birinci sebep; işçiler tarafından manuel olarak yapılan taşıma işlemi için öncelikli olarak, faydalı kullanım oranı düşük olan işçilerin taşıma işlemi için yardıma çağrılmasıdır. İkinci sebep; darboğaz olarak belirlenen el dikişi istasyonunda çalışan işçilerin taşıma işlemi için yardıma çağırılmamasıdır. Bu alternatif senaryo için oluşturulan model sonucunda, kaynakların faydalı kullanım oranlarının arttığı görülmüştür.

İkinci alternatif senaryoda ise darboğaz istasyonu olarak belirlenen el dikişi istasyonuna işçi istihdam ederek üretim kapasitesinin artırılması hedeflenmiştir. Bu alternatif senaryo sonucunda da üretim kapasitesinin haftalık yaklaşık 14 adet (% 28,58) artarak 63 adede ulaştığı görülmüştür.

Sonuç olarak oluşturulan iki alternatif senaryonun da problem için uygun çözüm önerisi olduğu yapılan analizler ile ispatlanmıştır.

(11)

11 Oluşturulan iki alternatif senaryo karşılaştırılırsa; birinci alternatif senaryoda işletmenin mevcut imkânlarıyla, yani herhangi bir fazla maliyete katlanmadan, kapasite artırımı sağlanırken; ikinci alternatif senaryoda işçi istihdam edilerek ekstra bir maliyet meydana gelecektir. Ayrıca oluşturulan bu iki senaryodan, birinci senaryo “A Grubu” yatak üretim miktarının daha fazla artmasını sağlayacaktır.

Çözüm önerisi olarak alternatifler, hem maliyet hem de üretim miktarı açısından değerlendirildiğinde, birinci alternatif senaryonun, diğer senaryoya göre daha uygun olduğu görülmektedir. Bu yüzden birinci alternatif senaryonun tercih edilmesi daha uygun olacaktır.

KAYNAKÇA

David, A.T. ve David, M.P. (1997). Arena® Software Tutorıal, Proceedings of the Winter Simulation Conference, Atlanta, Georgia.

David, W.K., Randall, P.S. ve Nancy, B.S. (2010). Simulation with Arena - Fifth Edition, McGraw- Hill, U.S.A.

Davis, K. (1982). İşletmede İnsan Davranışı, Örgütsel Davranış, Tosun. K., Sonay, T., Aykar, F., Baysal, C., Sadullah, Ö., Yalçın, S. (çevirenler), İstanbul Üniversitesi Yayın No 3028, İşletme Fakültesi Yayın No 136, İşletme İktisadı Enstitüsü Yayın No 57, Baskıdan Çeviri, İstanbul.

Ergüt, Ö. (2019). Üretim Sistemlerinde Bir Simülasyon Uygulanması, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:3/2, s.244-258.

Motroi, A. (2018). İmalat İşletmelerinde Veri Zarflama Analizi ile Verimlilik Ölçümü, Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, Cilt:5/1, s.28-39.

Ören, K. (2016). İşletmelerde Verimlilik ve Performansın Arttırılmasında Zaman Yönetimi, Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt:5/11, s.186-203.

Prokopenko, J. (2011). Verimlilik Yönetimi. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, 476, Ankara.