C N G
Malzeme
Güvenlik
Bilgi Formu
Sayfa | 1
TEHLİKELİ MADDE GÜVENLİK BİLGİ FORMU
GİRİŞ
(Bu bilgi formu 26/12/2008 Tehlikeli Maddeler Ve Müstahzarlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması Ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik’e uygun olarak hazırlanmıştır.)
1. MADDE ve ŞİRKET TANIMI 1.1 Madde:
Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG)
Doğal gazın yüksek basınca dayanıklı özel imalat tüplerde 200 bar basınçta sıkıştırılmış halidir.
Doğal gazlı araçlarda yakıt olarak kullanıldığı takdirde; araca monte tüplere doldurularak sarf edilen CNG, ısıtma ve endüstriyel amaçlı kullanıldığı durumlarda çoklu tüplerle yani palet (manifold) halinde tüketiciye sunulur.
CNG, kesintisiz enerji ihtiyacı olan fabrika, imalathane, otel, site gibi mekânlarda rahatlıkla kullanılabilen, en düşük maliyet ile maksimum verim sağlayan ve çevreci özellikleriyle öne çıkan son derece avantajlı bir üründür. CNG, tüketicilere özel imalat kamyonlarla yerinde bağlantı yapılarak sunulmaktadır.
1.2 Şirket tanıtımı:
Naturelgaz San. ve Tic. A.Ş
Kemankeş Mustafa Paşa Cad. No:51 Kat:3 Karaköy İstanbul 2. BİLEŞİMİ / İÇİNDEKİLER HAKKINDA BİLGİ
Liste No CAS No EC No Maruziyet Limiti (TWA*) Risk İbareleri
Tehlike İşareti
Güvenlik İbareleri
Metan
(Methane) 601-001-00-4 74-82-8 200-812-7 1000 ppm 650 mg/m3 R12 F + S2 / S9 S16 / S33 Etan
(Ethane) 601-002-00-X 74-84-0 200-814-8 1000 ppm 1200 mg/m3 R12 F + S2 / S9 S16 / S33 Propane
(Propan) 601-003-00-5 74-98-61 200-827-9 1000 ppm 1800 mg/m3 R12 F + S2 / S9 S16
* 8 saatlik çalışmada ortalama maruziyet
Sayfa | 2
Tehlike işareti: F + Çok Kolay alevlenebilir.
Risk İbareleri: R 12 Çok kolay alevlenebilir Güvenlik İbareleri:
S 2 Çocukların erişiminden uzak tutun
S 9 Kabı çok iyi havalandırılan ortamda muhafaza edin S 16 Ateş kaynağından uzak tutun / Sigarayla yaklaşmayın S 33 Statik elektriklenmeye karşı tedbir alın
3. TEHLİKELERİN TANIMI
- Yüksek konsantrasyonda uzun süre solunması halinde sağlığa zararlıdır. Oksijen yetersizliği sonucu baş dönmesi veya bulantıya neden olabilir.
- Metan boğucu gaz özelliği gösterir. Normal atmosfer basıncında molar oksijen konsantrasyonu % 18’in üzerinde olmalıdır.
- Çok kolay alev alabilir.
- Hava ile patlayıcı karışım oluşturabilir.
- Kapalı hacimlerde uzun süre solunması boğulmalara neden olabilir.
- Yüksek basınçlı ani genişlemesinde soğuk yanığı yapabilir.
- Yüksek basınç sebebiyle kuvvetli akışın ortaya çıktığı kaza anında gaz akışına cepheden yaklaşılmamalıdır.
- Çevre için zararlı olarak listelenmemiştir.
NFPA sınıflandırması (NFPA 704):
Sağlık: 1/4 Alevlenme: 4/4
Kimyasal aktivite: 1/4
Şekil 1 – NFPA tablosu
Sayfa | 3 4. İLK YARDIM TEDBİRLERİ
4.1 Soluma:
Yüksek oranda solunması durumunda kişiyi en kısa sürede temiz havaya çıkarınız. Kişinin bilinci yerinde değilse yetkin kişilerce suni teneffüs yapılıp, en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
4.2 Gözle temas:
Göze temas halinde yaralıyı kaçak mahallinden uzaklaştırınız. Gözler su ile yıkanmalıdır.
4.3 Cilde temas:
Cilde temas halinde, bölge sabun ve su ile yıkanmalıdır.
5. YANGINLA MÜCADELE ÖNLEMLERİ
- Yangınla mücadelede, yangına müdahale edenlerin ve aktif olan kişilerin dışındaki personel ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
- Yangın bölgesi izole edilmelidir.
- Mümkün ise yangına neden olan gaz kaçağı giderilmeli, gaz akışı kesilmelidir. Eğer uygunsa gaz kaynağı kesildikten sonra yangının kendiliğinden sönmesi beklenebilir. Gaz kesildiği takdirde yangın sönecektir.
- Kaçak ihtimali bulunan ortamlardan tutuşturma kaynakları uzaklaştırılmalıdır.
- Yangına maruz kalan tüpler su ile soğutulmalıdır.
- Statik elektriklenme yangına yol sebebiyet verebilir.
Tehlikeli yanma ürünü: Karbon monoksit, karbon dioksit Üst patlama konsantrasyonu: % 15
Alt patlama konsantrasyonu: % 5 Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı (oC): 539
5.1 Söndürücüler:
Yangında kimyasal tip söndürücüler, karbondioksit ve su kullanılabilir. Yangında elektrik teçhizatı söz konusu ise su kullanılmamalı, kuru kimyevi maddeler, karbon dioksit veya buharlaşan sıvı yangın söndürücüler kullanılmalıdır.
5.2 Ekipmanlar:
Tam korumalı kıyafetler ve çevreden bağımsız solunum sağlayan donanımlar kullanılmalıdır.
Şekil 3 - Örnek Ekipman
Sayfa | 4
- Kullanılan CNG tüpleri açık havada veya iyi havalandırılan alanlarda tutulmalıdır.
- Hat üzerinde veya palet üzerindeki kaçak şüphelerinde köpük-su solüsyonu kullanılmalıdır.
Kabarcıklar muhtemel kaçakları gösterir. Ayrıca metan kaçak dedektörü de kullanılabilir.
- Sorumlu personel dışındakiler derhal ortamdan uzaklaştırılmalı ve güvenlik alanı oluşturularak İlgili personel dışındakilerin girişi önlenmelidir.
- Gaz çıkışı yüksek basınçlı ve soğuktur. Sadece bilgili personelce ve mümkünse gaz kaynağı kapatılmalıdır.
- Muhtemel tutuşturma kaynakları (sigara, statik elektrik kaynakları) derhal ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
- Alev sızdırmaz cihazlar dışındaki tüm elektrikli cihazların kıvılcım kaynağı olabileceği unutulmamalıdır.
- Ekipman üzerine hizmet dışı olduğunu gösterir yazı asılmalıdır.
- Elektrik şalterleri / anahtarları ile oynamayınız.
- İtfaiye (110) aranmalıdır.
- Doküman sonunda yer alan en yakın Naturelgaz tesisi ile iletişime geçilmelidir.
7. ELLEÇLEME VE DEPOLAMA
- Açık aleve ve sigara içilmemesine dair uyarı levhalar asılmalıdır.
- Gaz çıkışlarının yüksek basınçlı ve soğuk yanığı yapabileceğine dair uyarı asılmalıdır.
- Bütün doğal gaz (metan) hatları ile donanım topraklanmalıdır. Statik elektrik kaynaklarına dikkat edilir.
- Alev sızdırmaz cihazlar dışında elektrikli alet kullanılmamalıdır.
- Dolu tüp taşımasında ya da tamiri esnasında sigara içilmez.
- Elektrik kıvılcımından uzak tutulmalıdır.
- Sistemler basınç düşürücü elemanlarla basınç düşürme işlemi yapıldıktan sonra kullanılmalıdır.
- Gaz kaçağı anında sistemden gaz çıkışını önleyecek emniyet valfleri kullanılmalıdır.
- Tüp basıncını arttırmak için elektrikli ısıtıcı veya açık alev kullanılmamalıdır. Tanklar ısıya maruz bırakılmamalıdır.
- Tüp çıkış valfleri yağ ve su gibi kirleticilerden uzak ve temiz tutulmalıdır.
- Tüp çıkış valfleri, regülatör ve emniyet ventillerine hasar verebilecek anormal mekanik şoklar uygulanmamalıdır.
- Tüp valfleri ve emniyet ventilleri onarılmaya veya üzerinde değişiklik yapılmaya çalışılmamalıdır.
- Dökme CNG tesisatlarında; ısıtıcı sulu kazanın su seviyesi her gün kontrol edilmelidir.
- Dökme CNG tesisatlarında; sisteme gaz verilmeden sulu ısıtıcı kazanın belirtilen ısı değerine ulaşana kadar beklenmelidir.
- Dökme CNG tesisatlarında; yüksek basınç hattında kullanılan küresel valfler tehlike anında hızlı kapatılabilir ancak açılırken yavaş ve kontrollü açılır.
- Hasarlı tüpler ve paletler derhal Naturelgaz’a bildirilmelidir.
- Gaz kullanımı gerekli değilse valfler ve dolum ağızları kapalı tutulmalıdır.
- Tüpler ve paletler çok iyi havalandırılan alanlarda bulundurulmalıdır.
- Depolama için yangın riskinden uzak yerler seçilmelidir.
- Depolama sahaları uygun tehlike uyarıcı işaretler ile işaretlenmelidir.
- Depolama sahalarına yalnızca yetkili personel girebilir.
- Dökme CNG tedariki yapılan tüpler ve paletler devrilmemelidir. Tüpler dik muhafaza edilmelidir.
Sayfa | 5 8. MARUZİYET KONTROLLERİ / KİŞİSEL KORUNMA
Madde Referans Tipi Yoğunluğu
Metan ACGIH TWA* 1,000 ppm 650 mg / m3
Etan ACGIH TWA 1,000 ppm 1200 mg / m3
Propan OSHA Z1A TWA 1,000 ppm 1,800 mg/m3
Bütan ACGIH TWA 1,000 ppm
Hidrojen Sülfit OSHA Z1A TWA 10 ppm 14 mg / m3
Hidrojen Sülfit OSHA Z1A STEL** 15 ppm 21 mg / m3
Doğal Gaz ACGIH TWA 1,000 ppm
* 8 saatlik günlük çalışma süresi boyunca ortalama maruz kalma yoğunluğu
** 15 dakikalık süre içinde ortalama maruz kalma yoğunluğu
- İş eldiveni, koruyucu gözlük, kulaklık ve statik elektrik problemi yaratmayacak çelik burunlu ayakkabılar kullanılmalıdır.
- Kaçak dedektörü ve oksijen dedektörü uygun ortamlarda kullanılabilir.
- Metan ya da CNG zehirli değildir. Ancak atmosfer havasındaki oksijeni yaşamı durduracak seviyeye düşürerek basit bir boğucu gaz gibi rol oynar. Çabuk yorulma, baş ağrısı, baş dönmesi, hızlı ve güçlükle teneffüs, mide bulantısı, kusma, bilinç kaybı boğulma belirtileridir. Oksijensiz ortamda kalınması devam ettiği takdirde yukarıdaki belirtilerin akabinde ölüm olayı gerçekleşir.
Çalışma ortamında düzenli havalandırma sağlanmalıdır. Kapalı kabine oto-cng tüpü monte edilemelidir.
- Personelde boğulma belirtileri gözlendiği zaman, en kısa zamanda ortamdan uzaklaştırılarak çok iyi havalandırılmış bölgeye veya direk atmosfere açık alana çıkarılmalıdır. Solunum durmuş ise suni teneffüs yapılmalıdır. Gerekiyorsa kişisel solunum cihazı ile oksijen verilmelidir. Kendinden habersiz veya bilincini kaybetmişse acilen tıbbi yardım uygulanmak üzere hastaneye
götürülmelidir.
9. FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLER
Fiziksel hali Gaz
Rengi Renksiz
Koku Kokusuz, güvenlik amacı ile kokulandırılmıştır.
PH Uygulanmıyor
Kendiliğinden Tutuşma Sıcaklığı 600 ° C
Kaynama Noktası -161 ° C
Donma Noktası -182 ° C
Tutuşma sıcaklığı -188 o C
Kritik Basıncı 46 °C
Çözünürlüğü (suda) Çözünmez
Hava Karışım oranı %5-%15
Yanma Verimi 92%
Oktan Sayısı 120-125
Sayfa | 6
10. KARARLILIK VE TEPKİME 10.1 Kararlılık:
Kararlıdır.
10.2 Uyumsuz ( uzak tutulması gereken ) maddeler:
Oksitleyicilerden (oksijen gibi) ve halojenlerden (klorin gibi) uzak tutulmalıdır.
10.3 Zararlı ayrışma ürünleri:
Karbon dioksit ve karbon monoksit dışında zararlı çözünü ürünü bulunmamaktadır.
11. TOKSİKOLOJİK BİLGİLER
- Metan dolayısıyla CNG zehirsiz bir gazdır.
- Havada % 21 oksijen bulunur. Bu oran %18'in altına düştüğünde potansiyel boğucudur.
12. EKOLOJİK BİLGİLER
- CNG’nin toprakta ve suda kirlilik üretmesi olası değildir.
- Yüksek uçuculuk nedeni ile yayılması çok düşüktür.
- Atmosferde fotokimyasal yöntemle ayrışır.
- Birikim yapmaz.
13. BERTARAF BİLGİLERİ
- Açık ateş kaynağı ve oksitleyicilerden uzak tutularak yapılır.
- Konuyla ilgili doğrudan Naturelgaz Sanayi ve Tic. A.Ş.'ye başvurunuz.
- Bu işlemler yetkili gaz veren firmanın yetkili personeli tarafından güvenlik önlemleri alınarak yapılır.
14. TAŞIMACILIK BİLGİSİ
ADR/RID (Kara yolu / Demir yolu) Sınıfı: 2
Sınıf Kodu: 1F UN No: UN 1971
Nakliye Adı: Natural Gas, compressed Etiket: 2.1
Tehlike Numarası: 23 Paketleme İşareti: P200
Şekil 2 – Örnek İşaretleme
Sayfa | 7 IMDG (Deniz yolu)
Sınıfı: 2.1
UN No: UN 1971
Nakliye Adı: Natural Gas, compressed
Etiket: 2.1
Tehlike Numarası: 23 Paketleme İşareti: P200 EmS kodları: FD – SU IATA (Hava yolu)
Sınıfı: 2.1
Nakliye Adı: Natural Gas, compressed
Etiket: 2.1
Paketleme İşareti: P200
İlave bilgiler: Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG), gaz fazında 345 barda test edilen dikişsiz çelik tüpler içerisinde 200 bar basınçta sıkıştırılmış olarak kullanılır ve taşınır.
15. MEVZUAT BİLGİSİ
Kimyasal Formülü: Metan CH4
Sınıfı: F+ çok kolay alevlenebilir
Risk durumu: R12 Çok kolay alevlenebilir sıvılaştırılmış gaz Güvenlik önlemleri:
S2 : Çocukların ulaşamayacağı noktalarda tutunuz.
S9 : Tankı çok iyi havalandırılan ortamda muhafaza ediniz.
S16 : Tutuşturucu kaynaklardan uzak tutun, sigara içmeyin.
S33 : Statik elektrik boşalımlarına karşı önlem alın
Türkiye'de yürürlükte olan ve hükümlerine uyulması zorunlu standartlar:
Montaj güvenlik kuralları TS ISO 15001:1-2
Oto-CNG Malzeme Özellikleri TS ISO 15000:1-19 ECE R 110 Oto-CNG tüpleri için ( bileşenler ) TS ISO 11439
Dökme CNG tüpleri için TS ISO 9809
Dolum ağzı bağlantı çifti için (bileşen) TS ISO 14469:1-3 CNG yakıt pompası müdahale TS 12873
CNG dönüşüm merkezi kurulum TS 12664
CNG yakıt kalite testi TS ISO 15403:1-3
CNG tüp montaj testi ISO 19078
Sayfa | 8
- CNG ile çalışan herkes, konu hakkında bilgi sahibi ve tecrübeli kişiler tarafından etkin bir eğitimden geçirilmeli ve gözetilmelidir.
- CNG yetkili servislere danışılmadan bu bilgi formunda belirtilen koşul ve uygulamalar dışında kullanılmamalıdır.
İletişim bilgilerimiz:
TESİS ADI ADRES TELEFON
Naturelgaz San. ve Tic. A.Ş.
(Merkez Ofis)
Karaköy Kemankeş Cad. No:51 Kat:3 Karaköy, İstanbul
0212 613 70 80
Antalya Tesisi Çıplaklı Mahallesi, Çıplaklı Caddesi, NO:72, Döşemealtı, Antalya.
0242 422 61 00 0530 149 75 97
Söke Tesisi Moralı Köyü, İstasyon Köyü,
Germencik, Aydın.
0256 571 62 60 0533 935 92 17
Bursa Tesisi Canbazlar Köyü, Sazlık Mevkii,
Bursagaz Tesisleri Yanı Gürsu, Bursa.
0224 376 17 70 0533 208 64 24
İzmir Tesisi Deringöz Mevkii, Çapakyolu 2.
Km.,Torbalı, İzmir.
0232 869 00 20 0530 149 75 98
Adapazarı Tesisi Karaağaçlık Sokak, Pirahmetler
Mahallesi, Bekirpaşa Beldesi, Sakarya.
0264 353 56 34 0530 940 84 98 Kurtköy Dönüşüm Merkezi Orhanlı Beldesi, Fatih Mahallesi Güney
Yan Yol, Kurtköy, İstanbul
0216 482 91 65 0530 151 42 73
* Tüm olanaklarımız dâhilinde doğru bilgiler verilmeye çalışılmıştır.
* Ürünle ilgili bilinen tüm tehlike ve bilgiler kullanıcıya sunulmuştur. Bununla birlikte ürünün henüz keşfedilmemiş özellik ve tehlikeleri olması mümkündür.
* Kullanım yeri ve kullanım şartlarına bağlı olarak kontrolümüz dışında doğabilecek sonuçlardan şirketimiz sorumlu değildir.
