İhracatta Rekabetçilik ve Adaptasyon: Olağan Şüpheli
Olarak Reel Döviz Kuru
Ümit Özlale TEPAV ve TOBB ETÜ TEPAV ve TOBB ETÜ
EAF Konferansı 18 Mart 2011
İhracat – Kur İlişkisi:
İhracatın Düzeyi mi, GSYH’ye Oranı mı?
R^2=0.84 R^2=0.79 Kaynak: EIU
İhracat – Kur İlişkisi
• TL değerlendikçe ihracat artıyor:
İh i i d i h l d h b ğ l
– İhracatın yapısı zaman içinde ithalata daha bağımlı hale geldi.
– Reel kur ihracatın en önemli belirleyicisi olmayabilir.
• İhracatın GSYH’ye katkısı giderek azalıyor:
– Son dönemde iç talep kaynaklı bir büyüme gözleniyor – Tüketim ve yatırımlar reel kura duyarlı. TL’de
değerlenme daha fazla tüketim ve yatırım demek.
İhracata ivme kazandırmak için Rekabetçilik ve Adaptasyon
• İhracatın sürdürülebilir ve ekonomik
bü ü i di iği l i i
büyümenin dinamiği olması için
–Rekabetçi olması gerekir. (Sanayi politikası)
–Yeni pazarlara yönelecek reflekse (adaptasyon gücüne) sahip olması gerekir. (Dış ticaret politikası) –Peki reel kur, bu iki değişkeni nasıl etkilemektedir?
İhracatta rekabetçilik ve adaptasyonu nasıl ölçeriz?
• İhracat performansını temelde üçe ayrıştırabiliriz
1) D l f k ö l 1) Dışsal faktörler:
a) İhracat yaptığımız bölgelerin dünya ticareti içindeki ağırlığı artmış olabilir.
b) İhraç ettiğimiz ürünlerin dünya ticareti içindeki ağırlığı artmış olabilir.
2) Adaptasyon: Dünya ticaretinde yükselen bölgelere ihracatımızı arttırmış olabiliriz.
3) Rekabetçilik: Bütün bu faktörler dışında mevcut bölge ve ürünlerde pazar payımızı arttırmış olabiliriz.
İhracatta Adaptasyon ve Rekabetçilik:
Daha az rekabetçi, Daha hızlı adapte
Adaptasyon Etkisi Sıra Rekabetçilik Etkisi Sıra
2000‐2001 ‐0.000031 65 0.000584 12
2001‐2002 ‐0.000031 69 0.000344 18
2002‐2003 ‐0.000054 59 0.000614 7
2003‐2004 ‐0.000037 55 0.000687 14
2004‐2005 ‐0.000126 61 0.000247 6
2005‐2006 ‐0.000034 66 0.000079 23
2006‐2007 ‐0.000103 60 0.000569 11
2007‐2008 0.000005 15 0.000320 17
2008‐2009 0.000177 5 0.000126 33
2000‐2005 0.000114 15 0.002175 8
2005‐2009 0.000290 4 0.000856 18
Kaynak: UN Comtrade, ITC, TEPAV Hesaplamaları
Nasıl daha hızlı adapte olmuşuz?
Türkiye'nin Bölgelere Toplam İhracatı, m US$
60000 70000
10000 20000 30000 40000 50000
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
MENA AB27 ASYA
AB27'ye Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, m US$
24100
26800
18600 18300
22300 22200
20000 25000 30000
3440 3600 3520 3090 2710
14100
17500 16500
18300
17200
4650 5780
7160 8130
5470
0 5000 10000 15000
2005 2006 2007 2008 2009
Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları ileri teknoloji orta teknoloji düşük teknoloji doğal kaynağa dayalı
MENA Bölgesine Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, m US$
8330 6910 7130
12800
9310
8000 10000 12000 14000
Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların
353 461 683 884 929
3740 4110
5400 4280
5060
2650 2790
3720
5650 5500
0 2000 4000 6000
2005 2006 2007 2008 2009
ileri teknoloji orta teknoloji düşük teknoloji doğal kaynağa dayalı
teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları
Asya’ya Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, m US$
10800 9100
15300
10000 9410 12000 14000 16000 18000
Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların
582 746 1100 1340 1250
4570
5670
7370 7910
5530
6430
3390 3920
4940
8010
6370
0 2000 4000 6000 8000
2005 2006 2007 2008 2009
ileri teknoloji orta teknoloji düşük teknoloji doğal kaynağa dayalı
teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları
Adaptasyonu nasıl başarmışız?
• Katma değeri yüksek ileri teknoloji içeren ürünlerde değişim yok
ürünlerde değişim yok.
• Orta düzeyde teknoloji içeren ürünlerde MENA ve Asya’nın ağırlığında hafif bir artma söz konusu.
• Esas adaptasyon düşük teknolojili mallarda.
• Peki düşük (kısmen de orta) teknolojili
mallarda kazanılan yeni pazarlar rekabetçilik artmadan korunabilir mi?
Rekabetçilik ve Kur:
Sektörel Analiz
En Çok İhracat Yapan Sektörlerin Durumu
2000‐2005 2005‐2009
Adaptasyon Sıra Rekabetçilik Sıra Adaptasyon Sıra Rekabetçilik Sıra
Sebze‐Meyve 0.0000148 2 0.000099 2 0.000003 15 ‐0.000072 79
Tekstil ‐0.0000147 80 0.000183 2 ‐0.000007 75 0.000088 2
Demir‐Çelik 0.0000658 3 0.000096 5 0.000109 2 0.000069 12
Elektrikli Makine ‐0.0000298 69 0.000159 12 ‐0.000001 52 0.000174 6
Otomotiv 0.0000493 6 0.000628 4 ‐0.000060 72 0.000326 8
Konfeksiyon ‐0.000002 57 0.000133 7 0.000020 6 ‐0.000169 76
Kaynak: UN Comtrade, ITC, TEPAV Hesaplamaları
Sektör Bazında Rekabetçilik
• Sebze‐meyve ve konfeksiyon ihracatındaki rekabetçilikte önemli bir düşme var
rekabetçilikte önemli bir düşme var.
• Otomotiv, küresel arz zincirine dahil olduğumuz için refleksimizin görece zayıf olduğu bir sektör.
• Demir‐çelik ise azalan rekabetçiliğe oranla
d t ük ldiği bi ktö
adaptasyonun yükseldiği bir sektör.
• Elektrikli makine ise bütün olarak bir başarı hikayesi sayılabilir.
Toplamda reel kur ve rekabetçilik arasında az da olsa bir korelasyon var.
R^2=0.22
Sebze meyve ihracatı kura duyarlı değil
R^2=0.04
Tekstilde rekabetçilik de kura hassas değil.
R^2=0.09
Demir çelik kura tamamen duyarsız.
R^2=0.01
Elektrikli makine ve
R^2=0.005
Otomotiv de…
R^2=0.08
Kura duyarlı tek sektör: Konfeksiyon
R^2=0.61
Kur ve rekabetçilik
• Rekabetçilikte sorun yaşayan konfeksiyon ktö ü d k ö li bi bl
sektöründe kur önemli bir problem.
• Diğer sorunlu sektörümüz sebze‐meyvede ise benzer bir tabloyla karşılaşmıyoruz.
• Diğer sektörlerde ise kurun rekabetçilik üzerinde bir etkisi olduğunu söylemek zor.
Kur Belirsizliği?
Rekabetçiliğin ve Adaptasyonun Kur Belirsizliği İle İlişkisi
Rekabetçilik Adaptasyon
R^2 İşaret R^2 İşaret
R 2 İşaret R 2 İşaret
Toplam 0.16 + 0.04 ‐
Sebze‐Meyve 0.11 ‐ 0.02 ‐
Tekstil 0.03 ‐ 0.11 +
Demir‐Çelik 0.33 + 0.34 ‐
Elektrikli Makine 0.03 + 0.01 +
Otomotiv 0.13 + 0.06 ‐
Konfeksiyon 0.20 + 0.07 +
Kaynak: UN Comtrade, ITC, TEPAV Hesaplamaları
Olası Nedenler: Sektörel Karakteristikler
–Demir Çelik: Rekabetçini az da olsa yitirse de büyük rakibimiz Çin lojistik maliyetlerden dolayı büyük rakibimiz Çin lojistik maliyetlerden dolayı büyük bir tehdit değil. Sektör bu kur düzeyiyle büyümeye devam edecek gibi görünüyor.
–Otomotiv: Küresel arz zincirine entegre bir yapıda, stratejik kararlar uluslararası düzeyde alınıyor, yüksek ithal girdi kullanıyor.
El k ikli M ki B l b bi “ d ”
–Elektrikli Makine: Başlı başına bir “case study”.
Başarı ve başarısızlık hikayelerinin beraber
yaşandığı bir sektör. Teknolojik yatırımlar kilit rol oynamakta.
Pazar Payının Fiyatlara Duyarlılığı, 2000‐2007
Dizel, motorlu taşıt 40%
50%
60%
ksi Değişimi (Yüzde)
Demir Çelik
b2 b4
Renkli televizyon b6
b7 b8
b10 Dizel, toplu yolcu taşıtları
b12 b15
fındık
‐30%
‐20%
‐10%
0%
10%
20%
30%
Göreli Fiyay Endek
b12
‐40%
‐8% ‐6% ‐4% ‐2% 0% 2% 4% 6% 8% 10%
Pazar Payı Değişimi (Yüzde)
Sonuçlar
• Reel kur ihracat ilişkisini daha doğru değerlendirmek için dışsal faktörler ayrıştırılarak rekabetçilik ve adaptasyon üzerinde yoğunlaşmalı.
• Kurun toplam ihracat rekabetçiliği üzerindeki etkisi sektörel bazda önemli farklılıklar gösterirken
ihracatımızın temelini oluşturan sektörlerden sadece konfeksiyonda belirgin bir etki göze çarpıyor.
• Adaptasyonda yakalanan başarı daha çok düşük teknolojili malların yükselen pazarlara kaymasıyla teknolojili malların yükselen pazarlara kaymasıyla gerçekleşmiş.
• Sonuçlar, olması gereken değil olan üretim yapısıyla paralel.
Mevcut Üretim Yapısında Olası Politika Önerileri
• Sektörlerin küresel arz zincirine dahil olması i i litik ü til i
için politika üretilmesi,
• Bunun mümkün olmadığı durumlarda dış ticaret politikasının “yol gösterme” üzerinde yoğunlaşması
• İhracat sigorta mekanizması gibi belirsizliğiİhracat sigorta mekanizması gibi belirsizliği azaltacak politikaların yaygınlaştırılması
