İQLİM DƏYİŞMƏLƏRİNƏ TƏSİRİN YUMŞALDILMASI SAHƏSİNDƏ ARDNŞ-İN HAZIRKİ VƏ GƏLƏCƏK
FƏALİYYƏTİ
7 avqust 2014 BAKI
YENI QLOBAL RAZILAŞMANIN ELEMENTLƏRİ VƏ NƏZƏRDƏ TUTULAN TÖHVƏLƏRİN HAZIRLANMASI
ÜZRƏ MİLLİ MƏLUMATLANDIRMA SEMİNARI
AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI
DÖVLƏT NEFT ŞIRKƏTI (ARDNŞ)
• ARDNŞ dünya miqyaslı neft-qaz-kimya şirkəti olmağı qarşısına məqsəd qoymuşdur
• Şirkətin 10 ölkədə nümayəndəliyi, filialı, Türkiyə, Gürcüstan və İsveçrədə müəssisə və terminalları fəaliyyət göstərir
• ARDNŞ geniş miqyaslı ekoloji layihələr həyata keçirir
• Neftin sənaye üsulu ilə165 ildən yuxarı hasilatı dövründə neftlə çirklənmiş sahələrdən artıq 1430 hektara yaxın sahə rekultivasiya edilərək bərpa olunub. Bərpa olunmuş ərazilərində 550 min ağac və kollar əkilmişdir
• 2006-2013-cü il ərzində 1430 ha-ya yaxın neft və neft məhsulları ilə çirklənmiş ərazi rekultivasiya edilmişdir
ARDNŞ, Beynəlxalq neft-qaz-kimya şirkəti
ARDNŞ-in ətraf mühit üzrə strategiyası
ARDNŞ-in “EKOLOJİ SİYASƏTİ” təsdiq edildi
“İqlim dəyişmələri haqqında Çərçivə Konvensiyasının icrası ilə bağlı tədbirlər barədə” Əmr imzalandı
IEYQ-nin inventarlaşdırılmasına başlandı. Artıq 7-ci ildir inventarlaşdırma aparılır.
GGFR-la əməkdaşlığa başlandı
IEYQ-nin inventarlaşdırılmasına mobil mənbələr daxil edildi
2008 2009 2010 2011 2012
Almaniyanın DİW econ Şirkəti ilə əməkdaşlğa başlandı
Azəriqaz İB ARDNŞ-in tərkibinə verildi və onlar üçün də İEYQ hesablanmağa başlandı
Nəqliyyat vasitələrindən atmosferə atılmaların instrumental ölçülməsinə başlandı
Azərikimya İB ARDNŞ-in tərkibinə daxil olduqdan sonra onlar üçün İEYQ hesablanmağa başlandı
Instrumental ölçmələrə başlanmışdır
“Közərmə lampalarının enerjiqənaətli lampalarla əvəz edilməsi” layihə ideyası hazırlanmışdır
Beynəlxalq Konfrans: “Səmt qazının
yandırılmasının azaldılması və utilizasiyası üzrə Azərbaycanın təcrübəsi”
ARDNŞ-in ətraf mühit üzrə strategiyası
Atmosferə atilan səmt qazının azaldılması üzrə Plan hazırlandı
“Közərmə lampalarının enerjiqənaətli lampalarla əvəz edilməsi” Pilot layihəsi həyata keçirildi
İqlim dəyişmələrinə təsirin azaldılması strategiyası hazırlandı
2008 2009 2010 2011 2012
Tullantıların idarə edilməsi Planı hazırlandı
ARDNŞ-in 100 ha ərazisində meşə massivinin salınması
İnventarlaşdırma metodikası
təkmilləşdirilmişdir
AYİB-in dəstəyi ilə
“Karbon Limits”
Şirkətinin layihəsi Sumitomo Şirkəti ilə əməkdaşlıq
Ekoloji Park istifadəyə verilmişdir
Parkda külək və fotovoltaik qurğular istifadəyə verilmişdir
ARDNŞ-in ətraf mühit üzrə strategiyası
2008 2009 2010 2011 2012 2013
ARDNŞ-in ətraf mühit üzrə strategiyası
2008 2009 2010 2011 2012 2013
Nəqliyyat üzrə metodika hazırlandı
Sumitomo şirkəti ilə birgə NQÇİ də inventarlaşdırma Olimpia satdionunun
layihəsinə görə BOK-un diplomu alındı
“Ətraf mühitin qorunması məsələlərinə müasir baxış”
Beynəlxalq konfrans keçirildi
• Avtonəqliyyat vasitələrindən ayrılan zərəli qazların ölçülməsi üçün 3 ədəd Ekoloji Ölçmə məntəqəsi yaradılmışdır.
• Avtonəqliyyat vasitələrindən atmosferə atılmaların həcmi instrumental ölçmələrlə müəyyənləşdirilir
• Avro-4 standartlarına keçidə hazırlıq işləri aparılır.
Avtonəqliyyat vasitələrindən atmosferə
atılmaların ölçülməsi
• “ARDNŞ və ARDNŞ-in iştirak etdiyi layihələrdə atmosferə atilan səmt qazının azaldılması üzrə Planı” 2010-cu ildə təsdiq olundu
• Həyata keçirilən texniki tədbirlər nəticəsində səmt qazının
atmosferə atılması 2013-cü il üçün proqnozlaşdırılmış 456-dan 120 mln.m3-a endirilmişdir.
ARDNŞ-GGFR əməkdaşlığı
511,6 584,3
407,1 431,1 455,7
487,4 527,7
494
387,4
407,1
276,4 120,4
120,4
83,3
7,4 7,4
0 100 200 300 400 500 600 700
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Baza xətti Faktiki atılma Proqnoz atılma
mln.m3
• 2011-ci ildə texniki yardım çərçivəsində atmosferə atılan qazların həcmlərini təyin etmək üçün ölçmə cihazları verilmişdir
• ARDNŞ tərəfindən ölçmələri aparmaq üçün xüsusi metodika hazırlandı
• Mənbələrdə ölçmə işlərinə şərait yaratmaq üçün yardımçı avadanlıqlar hazırlandı
“Höntzsch” texnologiyalı ölçmə cihazı Yardımçı avadanlıq
ARDNŞ-GGFR əməkdaşlığı
• 2013-cü ildə Sumitomo şirkətinin sifarişi ilə “Siyəzənneft” NQÇİ- nin bütün quyularında instrumental ölçmə cihazları vasitəsilə atmosferə atılan səmt qazlarının həcmləri təyin edilmişdir
• NQÇİ-də aparılmış ölçmələr 27 mln. m3/il səmt qazının atmosferə atıldığığını göstərmişdir
• “Siyəzənneft” NQÇİ-də atmosferə atılan səmt qazının yığılması üçün TİƏ hazırlanır
• 2014-cü il üçün instrumental ölçmə planı tərtib olunmuşvə bu plan üzrə işlər davam etdirilir
İnstrumental ölçmələr
• “Günəşli” yatağı üzrə:
• Sutkada 4 mln.m3 həcmində səmt qazını yığan kompressor stansiyası tikilmişdir.
• Stansiyada hər biri 2 mln.m3 olan kompressor quraşdırılıb
• 4 may 2012 tarixdə Stansiya istifadəyə verilmişdir
• “Neft Daşları” yatağı üzrə:
• NQÇİ-də səmt qazının yığılması layihəsi üzrə 66 ədəd NQK-7/1- 5 tipli vakuum kopressorlar quraşdırılmışdır
• Kompressorlar yerli istehsalındır.
• İllik yığım 280 mln.m3-dir
• Layihənin TİM çərçivəsində validasiyası 1 ildən artıq davam edir
Səmt qazının atmosferə atılmasının azaldılması-
başa çatdırılmış layihələr
Səmt qazının atmosferə atılmasının azaldılması-
Günəşli yatağı, 4 saylı özül
• Bakının neftemalı zavodunda əlavə məhsul alınan “quru qaz”dan xammal kimi istifadə olunması üçün boru xəttləri vasitəsilə
Sumqayıt şəhərinin “Etilen-polietilen” zavoduna göndərilir
• Bu layihənin həyata keçirilməsi nəticəsində nəqliyyat xərcləri
azalmış, xammalın daşınması üçün istifadə olunan nəqliyyat ixtisara salınmış və bununla yanacağın yandırılması, İEYQ və digər zərəli maddələrin atmosferə atılması xeyli azalmışdır
• Ekologiya İdarəsində həmin azalmaların miqdarı dəqiqləşdirilir
İEYQ-nin azaldılması sahəsində ARDNŞ-də
həyata keçirilmiş digər layihələr
• AYİB-in dəstəyi ilə həyata keçirilən “Rusiya, Qazaxstan, Türkmənistan və Azərbaycanda səmt qazlarından səmərəli istifadə” layihəsinə iştirak edilmişdir
• Bank tərəfindən maliyyələşdirilə biləcək potensial layihələri müəyyənləşdirmək üçün onlara xırda layihələr təqdim olunub
• 2013-ün may ayında ““Səmt qazından səmərəli istifadə,
utilizasiya səviyyəsinin artırılması yolları” mövzusunda seminar keçirilmişdir
Carbon Limits Şirkəti ilə əməkdaşlıq
• Əməkdaşlıq çərçivəsində “ARDNŞ-də İqlim dəyişmələrinə təsirin azaldılması Strategiyası” sənədi hazırlanmışdır.
• Aşağıdakı təkliflərlə bağlı birgə qiymətləndirmə işləri aparılmış və aparılır:
• İEYQ-nin inventarlaşdırılmasında monitorinq sisteminin təkmilləşdirilməsi;
• ARDNŞ-in Ekoloji parkının gələcək inkişaf perspektivləri;
• Köhnəlmiş kompressorların yeniləri ilə əvəz edilməsi;
• ARDNŞ-in nəqliyyat sistemində alternativ enerjidən istifadə;
• ARDNŞ-in ərazisində meşə massivinin salınması
Almaniyanın DİW econ Şirkəti ilə əməkdaşlıq
Azneft İB
ARDNŞ
Azəriqaz İB Azerikimya İB Emal Digərləri
ƏŞ və BM - 10
NQÇİ-lər MQKS- 8
QPS - 67
Etilen-Polietilen zavodu
Üzvi-kimya zavodu
NXTİ
H.Əliyev adına BNEZ
Azərneftyağ NEZ QEZ
Xidmət sahələri - 7
Xidmət sahələri - 5
Kateqoriyalar üzrə mənbələri Daxili
tələbat Boruarxası
qazlar Səmt qazı
atılmaları Neftin
hazırlanması Texnoloji
itkilər Elektrik enerjisi Nəqliyyat hasilatı
I mərhələ
II mərhələ
İEYQ-nin inventarlaşdırılmasında monitorinq
sisteminin təkmilləşdirilməsi
• ARDNŞ-in Eko-park ı – Azərbaycanda ilk ekoloji nümayiş layihəsidir
• Elektrik enerji təchizatının təxminən 40%-ni alternativ mənbələr təmin edir, Parkın tam alternativ enerjidən istifadəsi planlaşdırılır
• Rekultivasiya ediləcək əraziləri yaşıllaşdırmaq üçün Eko-parkda hər il 500 min ədəd ağac tingi yetişdirilir
• Layihə nəticəsində, hər il 9 min ton karbon qazının atmosferdən udulması baş verir
Ekoloji Parkın inkişaf etdirilməsi
Alternativ enerji mənbələri
Parkın ərazisi – 9,3 ha
Eko-mərkəz.
Ekoloji Parkın inkişaf etdirilməsi
• “Azneft” İB-nin Qaz anbarları istismarı İdarəsinin kompressor
stansiyalarında istismar olunan köhnə kompressorların yeniləri ilə əvəz edilməsi məqsədilə DİW econla birgə texniki-iqtisadi
qiymətləndirilmə aparılmış və yeni layihə ideyası hazırlanmışdır
Qaz sıxıcı kompressor
• Bu layihə həm enerji
effektivliyinin artırılmasına, həm də müsbət ekoloji
təsirlərə malikdir
• Layihənin icra olunması nəticəsində əməliyyatların daha effektiv aparılması ildə 18,3 mln.m3 qaza qənaət edilməsinə və atmosferə 37 min t karbon qazının
azalmasına gətirəcək.
Köhnəlmiş kompressorların yeniləri ilə əvəz
edilməsi
• Sumqayıtda “Azərikimya” İB-nin maye yanacağı ilə işləyən
köhnəlmiş xidməti avtobusların hidrogen yanacağından istifadə edən yeni avtobuslarla əvəz edilməsi layihəsi hazırlanmışdır.
• Layihənin müsbət cəhətləri:
1. SOCAR üçün odur ki, hidrogen özünün kimya zavodunda əlavə məhsul kimi alınır və deməli, yanacağa pul xərclənməyəcək
2. Ətraf mühit üçün “0” tullantı alınır, həmçinin İEYQ və zərərli maddələrin emissiyalarının qarşısını alır.
• Hazırda Eko-parkın ərazisində gəzintilər elektromobillər vasitəsilə hayata keçirilir.
• Bundan əlavə Ekopark işçilərini və digər sərnişinləri Ekoparka çatdırmaq üçün elektroavtobusun alınması planlaşdırılıb.
ARDNŞ-in nəqliyyat sistemində alternativ
yanacaqdan istifadə
• Ekologiya İdarsi tərəfindən “ARDNŞ-in 100 hektar ərazilərində meşə
massivlərinin salınması” adlı layihə ideyası hazırlanmışdır
• Məqsəd ARDNŞ-in istehsal sahəsi olmayan ərazilərində meşə sahələri yaratmaqla ətraf mühiti abadlaşdırmaq və ən əsası atmosferdən karbon qazının azaldılmasına yardım etməkdir
• Aparılmış hesablamalara görə 100 ha meşə massivinin ağacları hesabına ildə 1,8 min t CO2-nin udulmasına nail
olunur
ARDNŞ-in ərazisində meşə massivinin salınması
Yaşıllaşdırılan ərazilər
• ARDNŞ-nin personalı arasında qabaqcıl təcrübələrin və ekoloji biliklərin aşılanması üçün təlim kursları keçirilir
• Uşaqlar, məktəblilər və gənc nəsil
arasında ekoloji tədbirlər, olimpiadalar təşkil olunur
• Hər il məktəblilər arasında “İNEPO- AVRASİYA” Ətraf Mühitin Mühafizəsi Beynəlxalq Layihə Olimpiadası keçirilir
• Məktəblilər arasında “Ekoerudit”
Breyn-rinq yarışı keçirilir;
• İctimaiyyətin məlumatlandırılması və KİV-lə əlaqələr üzərində işlər gedir.
Ekoloji maarifləndirmə
ARDNŞ-in gələcək işləri
ARDNŞ gələcəkdə də iqlim dəyişmələrinə təsirin azaldılması istiqamətində işləri davam etdirmək niyyətindədir. Belə ki, yaxın gələcəkdə aşağıdakı işlər planlaşdırılıb:
- Klima East layihəsi çərçivəsində ekspert xidmətinin göstərilməsi üçün forma doldurularaq göndərilmişdir. Görəcəyimiz fəaliyyətin adı:
“ARDNŞ-də iqlim dəyişmələrinə təsirin azaldılması startegiyasının təkmilləşdirilməsi”
- ARDNŞ – UNDP əməkdaşlığı çərçivəsində NAMA layihələrinin həyata keçirilməsi. 3 layihə nəzərdə tutulub:
1. Yaşıl binalar
2. Nəqliyyatda alternativ enrjiyə keçid
3. Səmt qazının yığılaraq istifadəçiyə çatdırılması
Və ən nəhayət
- ARDNŞ-nin Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin
30.06.2014-cü il tarixli, 3NK/1291-02-04 nömrəli məktubuna cavab olaraq aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi planlaşdırılmışdır:
1. “Azneft” İB-nin enerji sərfiyyatı yüksək olan qaz kompressorlarının enerji qənaətli kompressorlarla əvəz edilməsi;
2. Neft hasilatında səmt neft qazının utilizə edilməsi;
3. Neft hasilatı və emalında vahid məhsula sərf olunan enerji və karbon tutumunun azaldılması;
4. Maqistral qaz kəmərlərində qaz nəqlinin enerjisindən istifadə edərək, elektrik enerjisinin alınması (turbodetanderlərin quraşdırılması);
5. Nəqliyyat sektorunda təbii yanacaq növündən alternativ yanacağa keçmək;
6. ARDNŞ-də alternativ və bərpa olunan enerjidən istifadə imkanlarının genişləndirilməsi;
7. Yaşıllıq zonalarının genişləndirilməsi
ARDNŞ-in gələcək işləri
DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKÜR EDİRƏM!
Məhərrəm Mehtiyev
ARDNŞ, Ekologiya idarəsi
www.socar.az
SOCAR – təbiətlə harmoniyada