AİLE HUKUKU -1
AİLE KAVRAMI
Aile Nedir ?
Ekonomik işbölümünün olmadığı dönemlerde birlikte yaşamak zorunda olan toplulukları aile olarak kabul ediyoruz.
Ekonomik yaşamın gelişmesi ile aile kavramı da değişmiş, hukukun düzenlemesi ile de farklı anlamlar kazanmıştır.
Medeni Kanun’ da aile
1. Dar Anlamda Aile : Sadece eşlerden oluşan birliktir. Evlilik birliğinin tarafları aile olarak tanımlanmış , birliği düzenleyen tüm hükümler dar anlamda aileyi ilgilendirmektedir.
2. Geniş Anlamda Aile : ana ,baba ve çocukların oluşturduğu topluluktur. Velayeti kapsayan bir kurumdur. Çoğunlukla ana babanın çocuğa karşı hak ve yükümlülüklerini düzenler.
3. En Geniş Anlamada Aile : ev başkanının yönetiminde aynı çatı altında yaşayan bireylerden oluşmuş insan topluluğudur.
Kan ve kayın hısımlığını, sözleşme ilişkisi içinde yaşayan diğer bireyleri de kapsar.
Aile Hukuku Kavramı
• Eşler arasındaki , ana baba – çocuk arasındaki kişisel ve mali ilişkileri düzenlemek üzere oluşan kuralların tümüne aile hukuku denir.
• Her devletin kendi yapısına uygun olarak oluşturduğu milli aile hukuku vardır.
• Türk Aile Hukuku , Türk Medeni Kanunu ile düzenlenmiştir.
Aile Hukukunun Kapsamı
1. Evlilik Hukuku ( Evlenme, boşanma , evliliğin genel hükümleri, mal rejimi)
2. Hısımlık ( soybağının kurulması, aile)
3. Vesayet ( Vesayetin düzeni, yürütülmesi, sona ermesi )
Aile Hukukunun Özellikleri
1. Süreklilik ve birlik ilkesi
• Tek yanlı irade açıklaması ile ortadan kaldırılamaz.
• Tüzel kişiliği yoktur ancak ortak yükümlülük olması açısından hukukta bir birlik olarak görülür.
• Tüzel kişi gibi korunmuştur.
Aile Hukukunun Özellikleri
2. Zayıfların Korunması İlkesi
• Çocukları ana ve babaya karşı korumaktadır. ( Velayetin kısıtlanması kaldırılması)
• Eşitlik esas alındığı için kadını erkeğe karşı özel olarak korunması sözkonusu değildir.
• Evlilik birliğinin giderlerine mal varlığı ve gücü oranında katılmayı öngörerek zayıfı korumuştur.
Aile Hukukunun Özellikleri
3. Düzenleme serbestisi bulunmaması :
Kanunla düzenlenmemiş bir durumu anlaşma ile düzenlenmesi mümkün değildir.
• Kanunda düzenlenmiş 4 mal rejimi dışında sözleşme yapmaları mümkün değildir.
• Evlatlıktan red diye bir kurum yoktur.
• Kardeş edinme gibi bir kurum sözleşme ile oluşturulamaz.
Aile Hukukunun Özellikleri
• 4. Devletin Karışması İlkesi
Kamu düzenini ilgilendiren bir kurum sayıldığı için devlet, kurulması , devamı ve sona ermesine müdahale ve denetleme yetkisine sahiptir.
• Evlenmenin resmi memur önünde yapılması
• Evlenmenin iptali ya da yok sayılması için Cumhuriyet Savcısının yetkisinin olması
• Boşanmanın ancak mahkeme kararıyla olması
• Birliği korumak için bazı yetkilerin kısıtlanması
Aile Hukukunun Özellikleri
5. Eşler arasında eşitlik ilkesi :
2001 öncesi TMK bazı durumlarda kocanın oyuna üstünlük tanınarak eşitlik bozulmuştur.
AY 41 de ailenin eşler arasında eşitlik ilkesine dayandığı açık biçimde kabul edilmiştir.
AY 10 “ kadın ve erkek eşit haklara sahiptir ve devlet bunu sağlamakla yükümlüdür.
• TMK karı- koca yerine eş kavramı kullanılmıştır.
• Ortak karar ve eşit oy kavramı getirilmiştir.
AİLE MAHKEMESİ
• 09.01.2003 tarih ve 4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun 18 Ocak 2003 de RG de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
• Hakimlerin adli yargıda görevli tercihan evli ve çocuk sahibi, otuz yaşını bitirmiş ve aile hukuku alanında yüksek lisans yapmış hakimler arasından seçilir.
• Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.
Görevleri
1. Aile hukukundan doğan işler ( vesayet sulh hukuk mahkemesine verilmiştir)
2. Aile hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi
3. Kanunla verilen diğer görevler ( 6284 Ailenin Korunması Hakkında Kanun uyarıca alınacak tedbirler, ÇKK Kanunu uyarınca alınacak tedbirler gibi )
Koruyucu, eğitici , sosyal önlemler
1. Yetişkinler hakkında
a) Evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri konusunda eşleri uyararak, gerektiğinde uzlaştırmaya,
b) Ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan malî yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin
gerekli önlemleri almaya,
c) Resmî veya özel sağlık veya sosyal hizmet kurumlarına, huzur evlerine veya benzeri yerlere yerleştirmeye,
d) Bir meslek edinme kursuna veya uygun görülecek bir eğitim kurumuna vermeye,
Koruyucu, eğitici , sosyal önlemler
• Küçükler hakkında
a) Bakım ve gözetime yönelik nafaka yükümlülüğü konusunda gerekli önlemleri almaya,
b) Bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş halde kalan küçüğü, ana ve babadan alarak bir aile yanına veya resmî ya da özel sağlık kurumuna veya eğitimi güç çocuklara mahsus kuruma yerleştirmeye,
c) Çocuk mallarının yönetimi ve korunmasına ilişkin önlemleri almaya,
d) Genel ve katma bütçeli daireler, mahallî idareler, kamu iktisadî teşebbüsleri ve bankalar tarafından kurulmuş teşekkül,
müessese veya işletmelere veya benzeri işyerlerine yahut meslek sahibi birinin yanına yerleştirmeye,
Uzmanlar
• Üzere Adalet Bakanlığınca, tercihan; evli ve çocuk sahibi, otuz yaşını doldurmuş ve aile sorunları alanında lisansüstü eğitim yapmış olanlar arasından, birer psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı atanır.
• Bu görevlilerin bulunmaması, iş durumlarının müsait olmaması veya görevin bunlar tarafından yapılmasında hukukî veya fiilî herhangi bir engel bulunması ya da başka bir uzmanlık dalına ihtiyaç duyulması hallerinde, diğer kamu kurum ve
kuruluşlarında çalışanlar veya serbest meslek icra edenlerden yararlanılır.
• Hakimin reddi sebeplerine göre reddedilebilir
Uzmanların Görevleri
1. Davanın esasına girilmeden önce veya davanın görülmesi sırasında, mahkemece istenen konular hakkında taraflar arasındaki uyuşmazlık nedenlerine ilişkin araştırma ve inceleme yapmak ve sonucunu bildirmek,
2. Mahkemenin gerekli gördüğü hallerde duruşmada hazır
bulunmak, istenilen konularla ilgili çalışmalar yapmak ve görüş bildirmek,
3. Mahkemece verilecek tedbirleri izlemek
4. Mahkemece verilecek diğer görevleri yapmak,
Uzmanlar hangi konularda inceleme yapıyor
1. Evlilik birliğindeki uyuşmazlık nedenleri
2. Velayetin belirlenmesi / kısıtlanması/ kaldırılması 3. Kişisel ilişkinin süresi ve biçimi
4. Evlat edinme
5. Babalığın hükümle kurulması 6. Evlenmeye izin
7. Uygun tedbirin tespiti
8. Mahkemece verilen diğer konularda ….
Yargılama
Aile mahkemeleri, önlerine gelen dava ve işlerin özelliklerine göre, esasa girmeden önce, aile içindeki karşılıklı sevgi, saygı ve hoşgörünün korunması bakımından eşlerin ve çocukların karşı karşıya oldukları sorunları tespit ederek bunların sulh yoluyla çözümünü, gerektiğinde uzmanlardan da yararlanarak teşvik eder.
Sulh sağlanamadığı takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında karar verilir.
Kaynaklar
Turgut Akıntürk Aile Hukuku, Seçkin Yay.
Çocuk Hakları Sözleşmesi 14. Genel Yorum Ian McEwan, Çocuk Yasası
Örnek Sosyal İnceleme Raporları
