B a ş k a , m e m l e k e t l e r d e m i m a r î
( E c n e b i m e c m u a l a r d a n )
(Der Uaumeister 1 - 1924)
Amerika birleşik hükümetleri (Archltettura 12 -1933)
Şlkagoda "Bir asırlık tarakki sergisinden,, Generals Motors binası.
Mimar Albert Kahn.
Amerika yapı sanayiinde son vaziyet (Der Baumeister 1 -1934)
1.9.33 s e n e s i z a r f ı n d a A m e r i k a b i r l e ş i k h ü - k ü m e t l e r i y a p ı s a n a y i i n d e i k t i s a d î v a z i y e t ç o k s a r s ı l m ı ş t ı r . H ü k ü m e t v e b e l e d i y e l e r e m ü h i m v e c e z r î v a z i f e l e r y ü k l e n m e k t e d i r . 1 9 3 2 s e n e s i die b u h u s u s t a ç o k g a y r i m ü s a i t s a y ı l m a k l a b e r a b e r b u s e n e v a z i y e t ç o k d a h a e n d i ş e u y a n d ı r ı c ı m a - h i y e t t e g ö r ü l m ü ş t ü r . İ p o t e k , k r e d i , k i r a v e f a i z m e s e l e l e r i n d e e n b ü y ü k y a p ı m ü e s s e s e l e r i mühirr;
z i y a n l a r a u ğ r a m ı ş l a r d ı r , H ü k ü m e t l e r m a l z e m e s a - n a y i i n i n b ü y ü k z a r a r l a r ı n ı t e l â f i , v e f a a l i y e t l e r i n i k ı s m e n i d a m e e t m e k m a k s a d i l e g e n i ş m i k y a s t a k ö p r ü , y o l i n ş a a t ı v e m ü h i m su işleri p r o j e l e r i n i n t a t b i k i n e b a ş l a m ı ş t ı r . M a l z e m e s a n a y i i n i n b u g ü n , k ü f a a l i y e t i , u m u m î k a b i l i y e t i n a n c a k y ü z d e 3 0 ı k a d a r t a h m i n e d i l m e k t e d i r .
Çin (Der Baumeister 1 - 19Ş4) Çlnde imar faaliyeti S o n s e n e l e r z a r f ı n d a Ç i n i n b i l h a s s a c e n u p k ı -
s ı m l a r ı n d a , i m a r i ş l e r i n d e b ü y ü k b i r u y a n ı k l ı k g ö - r ü l m e k t e d i r . M u h t e l i f b e l e d i y e l e r , ş e h i r l e r i n d e k a n a l i z a s y o n , s u v e e l e k t r i k t e s i s a t ı n ı t e m i n için ç a l ı ş m a k t a , a s ı r l a r ı n ü s t ü s t e y ı ğ d ı ğ ı b i n a k ü m e - lerini g e n i ş y o l l a r l a a y ı r m a k t a d ı r . A n a c a d d e l e r ü z e r i n d e r e s m î v e h u s u s î b ü y ü k b i n a l a r y ü k s e l - m e k t e d i r .
K a n t o n ş e h r i n d e s o n 2 0 s e n e z a r f ı n d a 1 0 0 k i l o m e t r e y i m ü t e c a v i z e n m o d e r n v e e n m ü k e m - m e l t a r z d a o t o m o b i l y o l u y a p ı l m ı ş t ı r . H ü k ü m e t s ı n a î v e i d a r î p e k ç o k y a p ı l a r ı h i m a y e v e t a a h - h ü t e t m i ş b u l u n m a k t a d ı r . V i l â y e t l e r i n b i r ç o ğ u b i r k a ç s e n e l i k p r o ğ r a m l a r k a b u l e t m i ş t i r . B u p r o ğ r a m l a r a g ö r e a r s a i s t i m l â k l a r ı , i k a m e t g â h m m t a k a l a r ı y o l v e b i n a l a r y a p ı l m a k t a d ı r .
K w a n g s i ' n i n m o d e r n b i r t i c a r e t l i m a n ı h a - l i n e g e t i r i l m e s i , d r e n a j v e s u tesisleri, e l e k t r i k m e r k e z l e r i , p a r k y e m e k t e p l e r için m ü h i m p r o - j e l e r h a z ı r l a n m ı ş t ı r .
Ç i n ş e h i r l e r i n i n s o n z a m a n l a r a k a d a r e n p i s v e e n i h m a l e d i l m i ş l e r i a r a s ı n d a b u l u n a n F u k i a d a A m o y ş e h r i için 5 s e n e l i k b i r p r o ğ r a m k a b u l e-
d i l m i ş v e b u r a s ı n ı n e n a s r î b i r ş e h i r h a l i n e g e t i r i l - m e s i için t e d b i r l e r a l ı n m ı ş t ı r . A m o y ş e h r i b ü t ü n Ç i n i n e n g ü z e l p a r k ı n a m a l i k t i r . B u ş e h r i n Ü n i - v e r s i t e b i n a l a r ı d a e n a s r î t a k s i m a t ve" t e r t i b a t ı
Ç i n i n e n sık n ü f u s l u v i l â y e t i o l a n C h e c h v a n ın ç o k s ü r a t l i t e r a k k i f a a l i y e t i g ö r ü l m e k t e d i r . Ş a n g h a y d a v e T i e n t s i n d e Ç i n i n e n a s r î b a n k a bi- n a l a r ı v a r d ı r .
1 9 2 7 d e n i t i b a r e n Ç i n i n p a y i t a h t ı o l a r a k k a b u l e d i l e n N a n g k i n g ' d e o z a m a n d a n b e r i 4 0 0 0 y e n i b i n a y a p ı l m ı - t ı r . Ş h a n g h a y 1 5 s e n e d e d ü n y a - n ı n e n b ü y ü k ş e h i r l e r i a r a s ı n d a b e ş i n c i l i ğ e y ü k . s e l m i ş t i r . B e t o n a r m e s i s t e m i m e m l e k e t i n h e r t a - r a f ı n d a r a ğ b e t b u l m a k t a d ı r .
M e m l e k e t i n i p t i d a î y a p ı m a l z e m e s i s a n a y i i h t i y a c ı n ı ö r t m e y e k â f i g e l m e d i ğ i n d e n e c n e b i m e m l e k e t l e r d e n m ü h i m i t h a l â t y a p ı l m a k t a d ı r . Y e r l i o l a r a k a n c a k ç i m e n t o , çini, t u ğ l a v e k i r e m i l t e m i n e d i l m e k t e d i r . D i ğ e r m a l z e m e b i l h a s a A - m e r i k a , i n g i l t e r e , J a p o n y a v e A l m a n y a d a n geti- r i l m e k t e d i r .
İngiltere (Der Baumeister 1 -1934) Ingilierede ev inşaetı î n g i l t e r e d e y a p ı f a a l i y e t i c i h a n i k t i s a d î b u h -
r a n ı n d a n a z m ü t e e s s i r o l m u ş v a z i y e t t e d i r . B u f a a - l i y e t i n ü ç t e ikisini e v l e r t e ş k i l e t m e k t e d i r . H u s u s î t e ş e k k ü l viet e ş e b b ü s l e r i n b u h r a n d o l a y ı s i l e t e h l i k e g e ç i r d i ğ i z a m a n l a r d a h ü k ü m e t v e b e l e d i y e l e r i n d e y a r d ı m i l e e v i n ş a a t ı d i k k a t e d e ğ e r b i r y e k û n a v a r d ı r ı l m ı ş t ı r . U m u m î - h a r p t e n b u g ü n e k a d a r î n - g i l t e r e d e 2 m i l y o n y e n i i k a m e t g â h i n ş a e d i l m i ş - tir. B u n l a r ı n h e m e n h e p s i o r t a h a l l i v e d a h a r e -
f a h l ı a i l e l e r e m a h s u s b i n a l a r d ı r . Y e n i b i n a l a r a g e - ç e n a i l e l e r d e n b o ş a l a n e v l e r i n e n f a k i r t a b a k a y a tahsisi d ü ş ü n ü l m e k t e i s e d e b u n l a r ı n k i r a l a r ı f a - kir işçiler i ç i n a ğ ı r g e l m e k t e d i r . Y e n i y a p ı l a r ı n m a s r a f l a r ı a s g a r î h a d d e i n d i r i l m i ş t i r . B u g ü n iki o d a l ı b i r i k a m e t g â h a z a m î 2 5 0 S t e r l i n e m a l e d i l - m e k t e d i r . B e ş s e n e i ç i n k a b u l e d i l e n b i r k a n u n l a k ü ç ü k i k a m e t g â h l a r ı n k i r a m e s e l e s i e n m ü s a i t v e h e r k e s i t a t m i n e d e c e k b i r ş e k l e k o n u l m u ş t u r .
Isveçte yapı işleri
15 s e n e k a d a r e v v e l İ s t o k h o l m d e m e s k s n b u h r a n ı m ü h i m b i r t e ş e b b ü s e y o l a ç t ı . H e r k e s k e n d i s i d e bilfiil ç a l ı ş a r a k k e n d i n e e v y a p m a k t e c r ü b e s i n d e b u l u n d u . B u t e ş e b b ü s b i r k a ç s e n e i ç i n d e ç o k iyi n e t i c e l e r vardij. Y a p ı n ı n b i r ç o k kı- s ı m l a r ı için h a z ı r t i p l e r k a b u l e d i l d i . M u h t e l i f u - s u l l e r t e k e m m ü l e t t i r i l e r e k e v l e r i » h e m e n b i i i ü n y a p ı k ı s ı m l a r ı e n i k t i s a d î v e e n k o l a y m o n t e e- d i l e b i l i r ş e k i l l e r d e h a z ı r l a n d ı , ş e h r i n c i v a r ı n d a b u t a r z d a y ü z l e r c e e v k u r u l d u .
A r s a v e s e r m a y e işlerini t e m i n e t m e k ü z e r e tesis e d i l e n b i r ç o k m ü e s s e s e l e r h a l k a esaslı k o . l a y l ı k l a r g ö s t e r d i l e r v e u z u n v a d e l i k r e d i l e r a ç - tılar. I s t o k h o l m ü n y a k ı r m d a , y e ş i l l i k l e r i ç i n d e v e m u n t a z a m y o l l a r ü z e r i n d e i k t i s a d î v e t e m i z m a - h a l l e l e r v ü c u t b u l d u .
B u g ü n ş e h r i n r e s m î b i r t e ş e k k ü l ü o l a n k ü - ç ü k e v l e r i d a r e s i b u işi m u a f f a k i y e t l e b a ş a r m a k -
t a d ı r . B u r a d a s e n e l i k p r o g r a m v e t e k l i f l e r h a z ı r - l a n ı r , m ü r a c a a t l a r a i z a h a t v e r i l i r , m a l z e m e v e iş- çilik m u k a v e l e l e r i y a p ı l ı r , h e s a p v e p a r a i ş l e r i n e b a k ı l ı r .
B i r s e n e l i k p r o g r a m v e y a p ı t a f s i l â t ı b i r s e n e e v v e l i n d e n b a ş l a n a r a k h a z ı r l a n ı r , e v i n m ü s t a k b e l e a h i p l e r i l e a r s a l a r g e z i l e r e k t s s b i t e d i l i r , m u k a v e - l e l e r i m z a l a t t ı r ı l ı r , y a p ı h a r c ı a l ı n ı r ; b u n u n ü z e r i , r e y a p ı s a h i b i n e b i n a s ı i ç i n l a z ı m m a l z e m e g ö n - d e r i l i r . Y a p ı n ı n b i r ç o k k ı s ı f n l a r ı f a b r i k a l a r d a n h a z ı r v e y e r i n e k o n m a s ı k o l a y b i r h a l d e g e l i r . B u n l a r ı n m o n t a j ı n d a b i z z a t y a p ı s a h i b i , ailesi e f - r a d ı ile b i r l i k t e çalışır. Y a p ı n ı r i h t i s a s i s t i y e n k ı - s ı m l a r ı u s t a işçiler t a r a f ı n d a n i k m a l e d i l i r .
Ş e h r i n m e r k e z i n d e n a z a m î 12 k i l o m e t r e y e v a r a n b i r s a h a d a b u s u r e t l e v ü c u d e g e l e n m u h - telif t i p e v l e r d e b u g ü n 3 7 b i n irisan o t u r m a k t a - d ı r .
Itaıya (Architettura 12-1933) Bari'de Lise. Mimar C. Petrucci
(Kokusai - Kenchik j 12 -1933) Osakada iki ilk mektep binası
