GAP Bölgesi Tarımsal Girdi İhtiyaçları

TARIM

GAP BÖLGESİ

TARIMSAL GİRDİ İHTİYAÇLARI

T.C.

BAŞBAKANLIK

GÜNEYDOGU ANADOLU PROJESi BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIGI

T.C.

BAŞBAKANLIK

GÜNEYDOGU ANADOLU PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIGI

GAP BÖLGESİ

TARIMSAL GİRDİ İHTİYAÇLARI

KASIM, 1993

T.C .

BAŞ8Al<ANLIK GAP BÔLGf l(P.t>'IN· '" ·~ .. ~ .. , o\~~KANt.ıOI

DÔ"~ ,J;.,."'flASVlı~ı ·'r # • t Li

YER NO

/ 16 -

(':>

DEMİRBAŞ

c, ^{':) 2} c,

NO

İ Ç İ N D E K İ L E R

1·

GİRİŞ

~· TARIMDA GİRDİ KULLANIMI VE GİRDİ İHTİYACI

1/f.

SONUÇ

.--1.-

k

^GİRİŞ

7Tarımsal üretimin artırılması ve sürekliliğinin sağlanabilmesi, bölge, ülke ve

uluslararası düzeyde yapılan yoğun tarımsal araştırma çalışmalarının ortaya

koyduğu günümüz ileri tarım tekniklerine dayalı olarak ve bu tekniklerin

öngördüğü tarımsal girdileri~optimal ölçülerde, uygun zaman ve yöntemlerle

uygulanmasına bağlıdır.

-~ Tarımsal girdilerin herbirinin üretim üzerinde belli oranlarda etkileri olmakla beraber, verimin maksimize edilmesi; kullanıldıkları agro-ekolojik koşullara en uygun yüksek verimli tür ve çeşitlere ait tohumlukların kullanımı, optimal gübre ve zirai mücadele ilaçları uygulaması ile bu uygulamalar için gerekli

tarımsal alet ve makinaların temini ile mümkün olabilecektir.

r;) Bunlara ilave olarak, yüksek verimliliğin ve devamlılığın sağlanabilmesinde,

önerilen ileri tarım tekniklerinin gerektirdiği tarımsal girdilerin temininde,

tarımsal kredi de önemli bir girdi olarak ortaya çıkmaktadır.

--7'

GAP

kapsamındii,J yaklaşık

^1.7

milyon rH~~~~rım alanının

^sulamaya

açılmasıyla,

bugüne kadar kuru koşullarda uygul~~ geleneksel ekstansif tarımdan, ^sulu

koşullarda entansif bir tarıma geçişin1Bölge'nin tarımsal girdi miktarı ve

çeşitliliğini artıracağı şüphesizdir.

-/ Bir başka ifade ile, sulamayla Bölge'de meydana gelecek tarımsal üretim potansiyelinin rasyonel kullanımı ile artacak tarımsal üretim ve

çeşitliliğinin gerektirdiği tarımsal girdilerin, zamanında ve yeterli miktarlarda temini ve dağıtımı gerekli görülmektedir.

~ Aşağıda halen GAP Bölgesi'nin mevcut tarımsal girdi kullanımı ile projenin

tamamlanmasıyla ihtiyaç duyacağı tarımsal girdi projeksiyonları1 ^{Türkiye geneli} ile karşılaştırılmalı olarak verilmektedir.

;>-' Bu bilgilerin, tarımsal girdilerin üretim, dağıtım ve P?Zarlaması ile ilgili

kuruluşlara ışık tutacağı ümit edilmektedir.

rY?~1~

~ ~ TARIMDA GİRDİ KULLANIMI VE GİRDİ İHTİYACI

~ Türkiye'nin ekonomik olarak sulanabilir toplam tarım alanı 8.5 milyon

hektardır. Bu miktarın 1.7 milyon hektarı GAP Bölgesi'nde yer almaktadır. Bir

başka ifadeyle, Bölge'nin 3,295,540 hektar olan tarım arazisinin 2,628,073

hektarlık bölümünde kuru tarım yapılmaktadır. Kuru tarım arazisinin %97'si ya ürün-nadas-ürün şeklinde bir rotasyona dayalı olarak veya nadas yerine mercimek veya nohut ekimi suretiyle işletilmektedir. Halbuki 3,295,540 hektar olan tarım

arazisinin %54'ü sulanabilir özelliktedir. Bu oran Türkiye genelinde %20'dir.

~ Güneydogu Anadolu Bölgesi 'nin iklimi karasal iklim olup, kuru ve sıcak bir yaz ve soguk ve yagışlı bir kış olmak üzere iki belirgin mevsim yaşanır. Yıllık

ortalama nem oranı %50 olup, yaz aylarında bu miktar %25-30, kış aylarında ise

%70-80 arasında degişmektedir. Bölge'nin yıllık ortalama yagış miktarının aksin~ olarak buharlaşma fazla olmaktadır.

rt

Güneydogu Anadolu Bölgesi'nde zengin su kaynakları (Fırat ve Dicle) dikkate

alındıgında1 Bölge'nin sulama bakımından sahip oldugu büyük potansiyel ortaya

çıkmaktadır. GAP kapsamında sulama ve enerji amaçlı 13 alt proje mevcuttur.

Projeler gerçekleştiginde 1.7 milyon hektar arazi sulamaya açılacak ve toplam 27 milyar kw/saat hidroelektrik enerji üretilecektir. Uretilecek enerji Türkiye'de sudan elde edilecek toplam enerjinin l/3'ünü oluşturmaktadır.

7'

GAP kapsamında yürütülmekte olan bu projelerin sulayacakları alanlar, havzalar olarak Tablo l'de verilmiştir.

et f-t

^{Tab 0 . rGAP 'da}

r;

Havzalar ~ Bazında Sulamaya Açılacak Alanlar

PROJELER SULANACAK ALAN (ha)

FIRAT PROJELERİ

ı. Urfa-Harran Ovası 141,835

2. Mardin Ceylanpınar ı. Aşama 185,639 3. Mardin Ceylanpınar 2. Aşama 149,000

4. Si verek-Hi 1 van 160,105

5. Bozova 69,702

6. Suruç-Baziki 146,500

7. Adıyaman-Göksu-Araban 71, 598

8. Adıyaman-Kahta 77 ,824

9. Gaziantep 89,000

DİCLE PROJELERİ

10. Dicle Sag Sahil Cazibe Sul. 52,033 1 ı. Dicle Sag Sahil Pompaj 74,047

12. Batman 37,744

13. Batman-Silvan 257,000

14. Garzan 60,000

15. Nusaybin 89,000

16. Silopi 32,000

TOPLAM 1,693, 027

Kaynak: DSİ, 1993.

tlo.. v~ ftA.

t

^d

-f

^sulama₁ ^projeleri DSİ'ce inşa edilen ve işletilen, DSİ'ce inşa edilen ve halk

tarafıpdan işletilen, sulama koorepatiflerince işletilen, DSI'ce inşa edilen ve

çeşit~i kuruluşlara devredilen ve bedeli karşılıgında DSI'ce inşa edilen sulama

tesisl~· olarak 5 ana kategoride incelenmektedir. Bu 5 kategori altında toplam 68,369 ha alan sulamaya açılmış bulunmaktadır. Bu sahaların dışında yaklaşık

30,000 alanda da çiftçi kendi imkanlarıyla derin kuyular vasıtasıyla sulama

yapmaktadır.

Diger taraftan GAP'ta en büyük sulama alanına hizmet verecek olan Şanlıurfa

sulama tü~lleri inşaatı da devam etmektedir. Tünellerin tamamlanması ve sulama tesislerinin inşaasını takiben ve 1994 yılından başlamak üzere

7bu proje ile 485.000 hektar alanın sulanması saglanacaktır.

Güneydogu Anadolu Projesi'nin tamamlanması ile,GAP Bölgesi 'ndeki toplam tarım

arazisi olan 3,295,450 hektarın %50'sinden fazla bir bölümünde, sulu tarıma

geçilecektir. 2010 yılında, toplam ekilen alan içinde tahılların payının %38.2

olması beklenmektedir. lahıllar arasında başlıca ürün olan bugday, tüm proje

alanlarında geniş oranda ekilmektedir. Baklagiller toplam sulu alanın yaklaşık

%20'sini kaplamakta, endüstri bitkilerinden pamuk, sulu alanın %11.7'sinde

yetiştirilmektedir. Bugday ve arpadan sonra ikinci ürün olarak ekilebilen yag bitkilerin/o payı ise %10'dur. Sebzeler, sulu alanda yumru bitkilerinden daha büyük bir alan kapsamaktadır. En yüksek toprak kullanım yo9unlu9u Urfa-Harran proje alanında gözlenmektedir.

'i GAP Projesi'nin tamamlanması ile sulamaya açılacak alanlardaki muhtemel ürün desenleri1havzalar ve bölge geneli olarak Tablo 2'de verilmiştir.

1

~

,,..,

Tablo 2¹ Sulama Havzalar Bazında 2010 Yılı Oran Ekiliş Alanları Projeksiyonu

SİVEREK ADIYAMAN ADIYAMAN BATMAN URFA MARDİN

ÜRÜNLER HİLVAN KAHTA GÖKSU DİCLE GARZAN BATMAN SiLVAN HARRAN CEYLANP l NARI

Buğday 49,793 12,530 14,534 37 ,698 7,800 12. 606 27,242 58,862 65 ,924

Mısır - - - - - ^{- - 78,293} -

Arpa 24,976 24,904 21,050 14,378 18. 780 5,511 85,838 12,056 36,101

Pirinç - ^- - - ^- - ^{- - -}

Çavdar - - ^{- - -} - - - -

Nohut 17,451 17 ,433 lB,329 10,066 14,040 5,983 53,993 - -

K.Fasulye 15,690 - - ^2,396 - - ^{9,766 -} -

Mercimek - ^{- -} - - - - 10,638 49, 192

Pamuk 21,934 11,595 2,864 32 ,781 4,800 9,625 21,588 - 58,562

Ş. Pancarı - - - - ^2,400 - 10,023 - 38,149

TUtün - - - ^- - ^{- -}

Ayçiçe\')i - - ^- 7,565 2,400 - 2 ,570 - -

Soya 11,367 1,479 9,236 13,869 80 8, 153 6, 168 - 52,538

Vpr C1st191 11,207 - - ^{5,043 1,800} - 2,313 - -

- w

"' ^{- - - 1,639 300} - - ^{- -}

Patates - ^{78 1,217 -} - - ^{- 40, 139 -}

Soğan - - ^{- - -} - ^{- - 12, 716}

Domates - - ^- - ^- - ^{- - 13,386}

Patlıcan - - - - - ^{- -} - -

Kavun - - - ^- - - - ^{851 9,370}

Karnabahar - - ^{- - -} - ^{- - -}

Karpuz - ^{- - - -} - - - 6,693

Havuç - ^- - - ^{- - - -} -

Lahana - 78 1,217 - - ^{- - - -}

Sa 1ata1ı k - - ^{1,575 -} - - - - -

Bamya - - - - - ^{- - -} -

Biber - 389 1,217 3,025 - - ^{- - -}

Kıvırcık - - - - 420 - - - -

Ispanak - ^{- - -} - ^{- - -} -

Kabak - - ^{- -} - ^{- - 1,277} -

Pırasa - - - - ^{- - - - -}

~eytin - - ^{- - -} - - ^{- -}

Uzüm - - 9,021 - - - ^{- 18. 722 25 ,767}

incir - ^- - - ^{- - - - 3 ,012}

Elma 129 10,818 - 11,473 7,920 1,661 33,667 - -

Armut - - - - - ^{- - - -}

Şef ta 1 i - - - - ^{- - - -} -

Kayısı 5,924 - 1,718 - ^{- 1,321 - - -}

Kiraz - - - ^{- -} - - - -

Vişne - - - - - - - - ^{14. 724}

Nar - - - - - - - ^{- -}

A.Fıstığı - - ^{- - - -} - ^- -

Yem Bitkil. - - ^- - ^{- - - - 7,028}

Mısır-Silaj - - - - - ^- - - 7,028

Toplam 171,473 79,303 81,979 139,948 60, 720 45,859 263, 168 220 ,837 400,229 Kaynak: Tarımsal Pazarlama ve Ürün Deseni Çalışması, GAP idaresi Başkanlığı, 1992

(1): Ürün desenindeki ~kiliş alanları hesaplanırken 2.ürün de gözönüne alınmıştır.

Birim-Hektar TOPLAM TOPLAM

SURUÇ NUSAYBİN SULU KURU GAP

BOZOVA BAZiK! GAZiANTEP CiZRE SiLOPi ALAN ALAN TOPLAMI 7 ,737 27 ,249 2B ,747 29 ,459 7,64B 328,828 339 ,732 66B,560

- ^{3,077 4,450} 4,530 4,320 94,678 o 94,668

14 ,498 20,950 15,753 14,240 1,216 316,2B5 o 316,285

- - ^{1,869 445 - 2,314 o 2 ,314}

- - ^- - ^{- o 46,437 46,437}

- ^- - - ^{- 148,315 o 148,315}

- - ^{- -} - ^{27,B52 o 27 ,852}

13,243 19,631 28,558 27, 145 4,384 152,891 258,000 410,891 10,943 18,020 l,058 - 11,328 205, 108 o ^205,108

8,573 26,956 - - - ^{86, 101 o 86' 101}

- - - - - ^{o 64,100 64,100}

- - - ^{12,535 96' 150 108,685}

- 13 ,478 9,434 - - ^{125. 782 o 125,782}

- - - - - 20,364 o ^20,364

- - - ^{- - 1,939 16,025 17,964}

- - - - - ^{41,434 o 41,434}

- ^{- -} 445 3,282 16,393 o 16,393

1,603 4,395 2 ,314 - ^{- 21,698 o 21,698}

- ^{3,077 - -} - ^3,077 o ^3,077

2 ,858 4 ,240 - - - 17 ,327 o ^17,327

- ^{- - - 576 576 o 576}

- ^{293 2 ,581 7,} 120 1,664 18,351 17. 627 35,978

- ^{679 -} - - ^{879 o 879}

- - - - - ^1,295 o ^1,295

- - - ^{- - 1,575 o 1,575}

- ^{- - 356 160 516 o 516}

- - - ^{- - 4,532 o 4,532}

- 293 - - ^{- 755 o 755}

349 - ^{- - l, 120 1,469 o 1,469}

- ^- - - - ^{1,277 o 1,277}

906 147 - - - 1,053 o 1,053

- ^{- - - - o 21,532 21 '532}

2,230 3,370 9,879 8,010 1,856 78,855 160,251 239,106

140 6,300 - - 352 9,804 o ^9,804

- - ^- - ^{- 78,668 o 78. 668}

- - - ^{- - o o o}

3,903 6,153 801 356 - ^{11,213 o 11,213}

- ^{- - - - 8,963 o 8,963}

- 6,007 - - - ^{6,007 o 6,007}

- - - - - ^{14 ,724 o 14,724}

4,182 - ^{623 4,539 - 9,344 o 9,344}

- - ^{- - - o 165,059 165,059}

627 - - 178 - 7,833 o 7,833

627 - - 178 1,024 8,857 o ^8,857

72 ,420 164,520 106,177 97. 722 38,848 1,942 ,467 1,184,913 3,127,380

Tablo

1 ~ 2010 Yılı

^Ürün

Ekiliş Alanları

Projeksiyonu Birim-Hektar TOPLAM TOPLAM

SULU KURU GAP

ÜRÜNLER ALAN ALAN TOPLAMI

Buğday 328,828 339,732 668,560

Mısır 94,678

o

94,668

Arpa 316,285

o

316,285

Pirinç 2,314

o

2,314

Çavdar

o

46,437 46,437

Nohut 148,315

o

148,315

K.Fasulye 27,852

o

27,852

Mercimek 152,891 258,000 410,891

Pamuk 205, 108

o

205, 108

Ş.Pancarı 86,101

o

86, 101

Tütün

o

64, 100 64, 100

Ayçiçeği 12,535 96,150 108,685

Soya 125,782

o

125,782

Yer Fıstığı 20,364

o

20,364

Susam 1,939 16,025 17,964

Patates 41,434

o

41,434

Soğan 16,393

o

16,393

Domates 21,698

o

21,698

Patlıcan 3,077

o

3,077

Kavun 17,327

o

17,327

Karnabahar 576

o

576

Karpuz 18,351 17,627 35,978

Havuç 879

o

879

Lahana 1,295

o

1,295

Salatalık 1,575

o

1,575

Bamya 516

o

516

Biber 4,532

o

4,532

Kıvırcık 755

o

755

Ispanak 1,469

o

1,469

Kabak 1'277

o

1,277

Pırasa 1 ,053

o

1,053

Zeytin

o

21,532 21,532

Üzüm 78,855 160,251 239,106

İncir 9,804

o

9,804

Elma 78,668

o

78,668

Armut

o o o

Şeftali 11,213

o

11,213

Kayısı 8,963

o

^8,963

Kiraz 6,007

o

6,007

Vişne 14,724

o

14,724

Nar 9,344

o

9,344

A.Fıstığı

o

165,059 165,059

Yem Bitkileri 7,833

o

7,833

Mısır-Silaj 8,857

o

8,857

TOPLAM 1,942,467 1,184,913 3,127,380 Kaynak: Tarımsal Pazarlama ve Ürün Deseni Çalışması,

~AP İdaresi Başkanlığı, 1992

Ürün desenindeki ekiliş alanları hesaplanırken

2.ürün de qözönüne alınmıştır.

( 1) :

'?-Halen kuru tarım alanlarının hakim oldu9u Güneydo9u Anadolu Bölgesi, suyun

kısıtlayıcı etkisi dışında, toprak özellikleri ve ekolojik koşulların uygunlu9u yönünden tarımsal üretim potansiyeli yüksek olan bir yapıya sahiptir. Güneydo9u Anadolu Projesi (GAP) kapsamında planlanan,1.7 milyon hektar tarım alanının, aşamalı olarak sulamaya açılmasıyla1tarımsal üretimi artıran girdilerden;

tohum, gübre, tarımsal mücadele ilacı, tarımsal mekanizasyon ve tarımsal kredi

ihtiyaçları artacaktır. Güneydo9u Anadolu Bölgesi genelinde son 1.5 yıllık

zaman dilimi içerisinde, girdi kullanımı açısından olumlu gelişmeler saptanmıştır. Girdi kullanımının düzeyi, niteli9i ve bileşimi, tarımsal gelişmişlik seviyesini belirlemek açısından önemli göstergelerdir. Verimi ve

dolayısıyla üretimi artırabilmek için, yeteri kadar, zamanında ve iyi nitelikli girdi sa9lamak ve kullanabilmek gerekir. Tarım sektöründe, zamanı iyi de9erlendirmek, ölçüyü do9ru kullanmak, iş ve makina gücünü başarılı bir

şekilde sevk ve idare edebilmek, kayıpları en alt düzeyde tutabilmek, varolan birikimi akıllı biçimde kullanmak ve üretimi artırıcı işlemleri eksiksiz yapmak zorunludur.

Tohum:

; Bitkisel üretimin artırılması için en önemli girdilerden biri olan tohumluk

kullanımı; verim düzeyi yüksek, üstün kaliteli, ekolojik koşullara adaptasyon derecesi yüksek tohumlukların kullanılması, tarımsal üretimi artıran etmenlerin

başında gelmektedir. İyi tohumlu9un tek başına verimi %20-25 artırdı9ı kabul edilir. Kalitesiz tohumlu9un kullanılması halinde di9er girdilerin verim üzerindeki etkileri yetersiz kalmaktadır.

~ Ülkemizde1tohumluk üretim, temin ve da9ıtım faaliyetlerinde çok sayıda kamu ve özel kuruluş görev almaktadır. Halen ülkemizde sertifikalı tohumluk üretim ve

kullanımının yeterli bir düzeyde oldu9u söylenemez. öte yandan tohumluk ithalinin serbest bırakılmasıyla ve özel sektör tohumculu9unun teşvik

edilmesiyle tarımsal üretimdeki artış ve kalite standardizasyonu konularındaki gelişmeler., çiftçilerimizin kısıtlı da olsa, kendi tohumlukları yerine

sertifikalı ve hibrit tohum kullanmaya başlamalarını sa9lamıştır.

7 Türkiye'de 1992 yılı tohumluk ihtiyaçları, temin ve da9ıtımları aşa9ıdaki Tablo 3'de yer almaktadır!

'Tablo

(ı

Ülke Genelind:-Tohumluk

İhtiyacı

^(Ton)

Ürünler Toplam Tohumluk

İhtiyacı Da9ıtım Temin

Soya 8,000 2,760 6,651

Mısır 13, 750 4,848 8, 775 Ayçiçe9i 4,210 2,087 6,056 Patates 100,000 9,476 10,280 Pamuk 30,000 28,910 28,997 Bu9day 346,000 132 ,000 159,000 Arpa 138,000 16,925 19,483

Sebzeler 6,000 940 940

Yem

Bitkileri 3, 104 1,981 3,320 Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlı9ı, 1992

6

-JBölge'de tohumluk kullanım oranları yıllar itibariyle önemli değişiklikler

gösterecektir. Arpa, nohut, mercimek, ayçiçeği, pamuk, susam, soğan, patates ve sebze ekiliş alanı ve üretimi paralelinde tohumluk kullanımı da artacaktır.

Tablo 4: GAP İllerinde Tohumluk Kullanımı (ton) ve Türkiye'de Tohumluk Kullanımı İle Karşılaştırması

(1991 - 1992)

İLLER ^Buğday Arpa

1991 1992 1991 1992

Adıyaman - 254 - -

Batman - 102 - 23

Diyarbakır 1,069 2,445 ^- 150

Gaziantep 7,356 788 - 800

Mardin 1,006 631 - -

Siirt 38 906 - 249

Şanlıurfa 1, 715 15,587 2 -

Şırnak - 297 - 132

GAP TOPLAMI 11,184 21,010 2 1,354

TÜRKİYE TOPLAMI 116,235 132,000 8,477 159,000

GAP (%) 9.6 20 0.02 0.9

Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 1992

i Tohum İhtiyacı:

Güneydoğu Anadolu Bölgesi 'nde hakim olan kuru tarım alanlarının, GAP kapsamında

planlanan 1.7 milyon hektarının yıllar itibariyle aşamalı olarak sulamaya

açılmasıyla,Bölge'nin mevcut ürün deseni değişecektir. Yeni ürün desenine göre ihtiyaç duyulacak çeşitli ürünlerin tohum ihtiyaçları da artacaktır.

'7 Bölge'de havzaların sulamaya açılması ile tohumluk kullanım oranları yıllar

itibariyle önlemli değişiklikler gösterecektir. Tablo 5'de GAP'ın tamamlanması

ile sulamaya aç11acak alanlardaki muhtemel tohum1uk ihtiyac1)havzaJar ve böJge genelinde verilmiştir.

00

Tablo 5: ZOlO yılı ftfb.!rıyle pro;eler bazında totıı.nlulı:. ihtiyacı (Kg)

AOIYAKAH

SiVEREK ADIYAl1AN GOKSU BATMAN

ÜRÜNLER HiLVAN KAHTA ARABAN DiCLE GARZAN BAlllAN SiLVAN

Bugday 9 ,956,500 2.506,900 2,906,700 7,539,600 1 ,560.0DO 2.521 ,3oo 5.'46.•00

H1Sır D o D o o o o

Arpa 4 ,995,300 4,960,700 421.0DO ı ,674 ,600 37: .6DD 1.102.100 17 ,167 ,600

Pirinç o o o o o o o

Ça"'da.r o o o o o o o

Nohut 1 ,745,100 1.743,300 1.632 ,900 1.006,600 ı ,4().ı! .000 698,300 6,399,300

K.Fasulye 156,900 o o 239 ,600 o o 976.600

Herc1mek o o o o o o o

Pamuk 1 ,096,700 579,600 143,200 l,639,000 2<0.000 481,200 1.079,400

Ş.Pancarı o o o o 12 .ooo o 50,!00

Ayçıçegı o o o 75.500 2<,000 o 25,700

Soya 1,136,100 !47 ,900 923 ,600 1.386,900 cc .000 815,300 616,800

Yer Fıstıgı 1,120,700 o o 504 ,300 180.000 o 231 ,300

Susam o o o 16,400 '.ooo o o

Patates

1

o 15.600 243,400 o o o ^o

-.. ^{~. o o o o o o o}

Oorn4tes o o o o o o o

Pathcan o o o o o o

lta"'un o o o o o o o

K.ırnabanar o o o o o o o

Karpuz o o o o o o o

lia'-'UÇ o o o o o o o

lahana o ıs 365 o o o o

Salatalık o o 3,940 o o o o

B41T1ya o o o o o o o

Biber o 200 600 1.500 o o D

Kıvırcılı: o o o o 126 o o

lspanak. o o o o o o o

Kabak o o o o o o o

Pırasa o o o o o o o

Zeytin o o o o o o

Ozuııı o 9.021.000 o o o o

lnctr o o o o o

Elma 3,262,250 2.704,500 o 266,650 l,9ôC ,000 415,250 B,'16,750

Armut o o o o o o

Seftal ı o o o o o o

Kay1S1 1,481 ,000 o 429.500 o o 330,250 o

Kiraz o o o o o o

Y1$ne o o o o o D

Har o o o o o o

A.Fıstıgı o o o o o o

Yem Bt tkı 1. o o o o o o

Hısır-Stlaj o o o o o o

Not: Tarımsal Pazarlama ve Urun Deseni Ça11şmas1 Çılı;tıları Esas Alınarak H.tıl:ırlarvın~tır. GAP

Idaresı Başlı::anllgı, 1993.

LRFA HARDIH HARRAN CEYLANP 1 HAR

11.772,400 13,184,600

2,346,BDO o

ı.•11,200 7 .226.BDD

o o

o o

o ^o

o o

!,063,800 4,912.200 o 2,928.100 o 190,700

o o

o 5,253.800

o o

o o

8.027 ,900 o

o 63.600

o ^40,000

o ^o

2.100 23.425

o o

o ^26.800

o o

o o

o o

o o

o o

o o

o o

640 o

o o

o o

!.872,200 2,576.700 o 301.200

o o

o o

o o

o o

o o

o 3,681.000

o o

o o

o 702 .800 o 702,800

SULU KURU

SURUÇ NUSAYBiN ALAN ALAN GAP

BOZOVA BAZIKI GAZiANTEP CiZRE SiLOPi TOPLAM! TOPLAM! TOPLAM!

1 ,547 ,<OD 5,449,600 5,749,400 5,691,BDO !.!29,6DD 71 ,566.BOO 67 ,946,400 145,513,200 D 923 ,000 133,SDD 136,200 129,600 ı ,840,350 o 2,840,350 2 ,899 ,600 41,699,000 3,150,600 2,646,000 243.200 62.057.000 o 62 ,057 ,000

o o 373 ,600 69 ,000 o 462 ,800 o 462 .aoo

o o o o o o ^{4,643,700 4,643,700}

o o o o o 14,831 ,500 o 14,831.500

o o o o o 2,785,180 o 2 ,785,180

1 .324 ,300 1.963,100 2,865.800 2,714,500 438,400 15,269,090 25,600,000 41,089,090

547 ,200 900,988 53,400 o ^{566.•00 10,255,400 o} 10,225,400

42 ,900 134,780 o o o 430.500 o 430,500

o o o o o 125.350 9,615,000 9,740.350

o 1 ,347 ,800 943,400 o o 12,576.200 o 12,578,200

o o o o o ^2.036,400 o 2 ,036,400

o o o o o ^19,400 48,075,000 48,094 ,400

o o o o o 8,286.860 o 8.286.860

o o o 2.200 16.160 Bl .970 o 81 ,970

5,000 13.100 1,000 D o 65.100 o 65.100

o 15,400 o o o 15,400 o ^!5,JOO

7 ,100 10.620 o o o 43,320 o 43,320

o o o o 172 172 o 172

o 1.170 10,300 28,500 ô,656 73.400 ıo.5oo 143 ,900

o 2,640 o o o 2.640 o 2.ô40

o o o o o 390 o 390

o o o o o ^{3,940 o 3,940}

o o o 14 ,240 6,400 20.640 o 20,640

o o o o o 2.320 o 2.320

o 90 o o o 220 o 220

100 o o o 2.2•C 2.940I o 2.d•C

o o o o o 6•C o ⁶⁴⁰

450 74 o o o 524 o 524

o o o o o o 2.153.200 2.153.200

223,000 337 ,000 967 ,900 8,010,000 1.856.000 86,344 ,000 175,470,323 261.814 .323

14,000 630.000 o o 35.200 1 ,015.800 o 1.015,800

o o o o o 17 .776,750 o 17 ,776,750

o o o o o o o o

975,750 1 ,536,250 200,250 89,000 o 2,539,500 o 2.539,500

o o o o 3 .386,000 o 3.386.000

o 1.501 ,750 o o o 1 .269 ,750 o 1,269,750

o o o o o 3,386.000 o 3 ,366.000

2,760,120 o 411 ,180 2.995,740 o 5,586,900 o 5,586.900

o o o o ^o o 26,409.440 26,409 ,440

62,700 o o 17 ,800 o 846,500 o 846 ,500

62,700 o o 17 ,600 102,400 646.500 o 646,500

Tablo 5: GAP Bölgesi 2010 Yılı Tohumluk İhtiyacı (Kg)

SULU KURU

ALAN ALAN GAP

ÜRÜNLER TOPLAMI TOPLAMI TOPLAMI Bu9day 77 ,566,800 67,946,400 145,513,200

Mısır 2,840,350

o

^2,840,350

Arpa 62,057,000

o

62,057,000

Pirinç 462,800

o

462,800

Çavdar

o

4,643,700 4,643,700

Nohut 14,831,500

o

14,831,500

K.Fasulye 2,785,180

o

2,785,180

Mercimek 15,289,090 25,800,000 41,089,090

Pamuk 10,255,400

o

10,225,400

Ş.Pancarı 430,500

o

^430,500

Ayçiçe9i 125,350 9,615,000 9,740,350

Soya 12,578,200

o

12,578,200

Yer Fıstı9ı 2,036,400

o

^2,036,400

Susam 19,400 48,075,000 48,094,400

Patates 8,286,860

o

^8,286,860

So9an 81,970

o

81'970

Domates 65,100

o

65,100

Patlıcan 15,400

o

15,400

Kavun 43,320

o

43,320

Karnabahar 172

o

172

Karpuz 73,400 70,500 143,900

Havuç 2,640

o

^2,640

Lahana 390

o

³⁹⁰

Salatalık 3,940

o

3,940

Bamya 20,640

o

^20,640

Biber 2,320

o

2,320

Kıvırcık 220

o

220

Ispanak 2,940

o

^2,940

Kabak 640

o

640

Pırasa 524

o

524

Zeytin

o

2,153,200 2,153,200

Üzüm 86,344,000 175,470,323 261,814,323

İncir 1,015,800

o

1,015,800

Elma 17,776,750

o

17,776,750

Armut o

o o

Şeftali 2,539,500

o

2,539,500

Kayısı 3,386,000

o

3,386,000 Kiraz 1,269,750

o

^1,269,750

Vişne 3,386,000

o

3,386,000

Nar 5,586,900

o

5,586,900

A.Fıstı9ı

o

26,409,440 26,409,440 Yem Bitkil. 846,500

o

846,500

Mı sır-Sil aj 846,500

o

846,500 Not: Tarımsal Pazarlama ve Ürün Deseni Çalışması

Çıktıları Esas Alınarak Hazırlanmıştır. GAP Idaresi Başkanlı9ı, 1993.

~Gübre:

.-J ().--{'

.s~·

TarımdaJ birim alanda ürün artırılmasında, çeşitli girdiler arasında gübre ön

sıralar a yer almaktadır. Binlerce yıldan beri sürdürülen tarımsal üretimle sömürülen topraklar fakirleşmiş, gübrelemenin önemi giderek artmıştır. Tarımsal

üretimde uygun bir gübreleme, veri~~ yükselterek, ürün kalitesinde ve bitki fizyolojisinde olumlu etkiler~e ~~}-Onur. · Buna karşılık, tek yanlı ve sürekli gübre kullanımı1bitkilerde beslenme bozukluklarına yol açmakta, ayrıca toprakta bitkiye elverişli öteki besin maddelerinden yararlanmayı önlemektedir. Bu nedenle, gübrelemenin uygun miktar, zaman ve yöntemle yapılması gerekmektedir.

-? Gübrenin verime yapacağı katkı düzeyi, kuşkusuz öteki girdi ve yetiştirme

tekniklerinin birlikte uygulanmasına bağlıdır.

--J. _yBitki_{ıl içer}sel _isindeüretimde _{, Bölge'de} kullanılan _yeni ana girdil_alanlarıerden olan gübrenin _{n sulamaya} açılmasına kullaparalel olarak bir nımında7^{son beş}

artış görülmektedir. Tablo 6'da 1990 - 1993 dönemi Bölge illerinde toplam saf madde olarak N, P205, K20 cinsinden gübre tüketimleri, Türkiye genel tüketimi ile karşılaştırmalı olarak yer almakta olup, tablodan GAP Bölgesi'nde Türkiye tüketiminin %9'u oranında bir gübre tüketimi olduğu görülmektedir.

10

Tablo 6: GAP Bölgesi 'nde Kullanılan Gübre Miktarları (Ton)

İLLER 1990 1991 1992 1993 (1)

ADIYAMAN

*Azotlu N 11,471 12,322 9, 715 3,052

*Fosforlu P205 5,079 6,648 5,286 265

*Potaslı K20 16 7 15 20

DİYARBAKIR

*Azotlu N 31,424 29,251 28,385 7,259

*Fosforlu P205 15,843 20,229 18,980 523

*Potası ı K20 4 2 3 21

ŞANLI URFA

*Azotlu N 31,993 25,250 30,811 6,665

*Fosforlu P205 18,148 19,383 27,806 888

*Potaslı K20 1 3 27

o

BATMAN

*Azotlu N

o

4,068 3,880 537

*Fosforlu P205

o

3,016 2,957 16

*Potaslı K20

o o o o

ŞIRNAK

*Azotlu N

o

920 1,925 195

*Fosforlu P205

o

610 1,666 9

*Potaslı K20

o o o o

SİİRT

*Azotlu N 6,001 2,076 1,978 583

*Fosforlu P205 2,667 1,987 1,631 55

*Potaslı K20

o o

2

o

MARDİN

*Azotlu N 10,572 8,698 9,175 2,853

*Fosforlu P205 7,103 7,635 7,692 91

*Potaslı K20

o

31

o o

GAZİANTEP

*Azotlu N 15,248 16,361 14,161 5,167

*Fosforlu P205 6, 716 8,641 8,282 508

*Potaslı K20 127 231 99 42

GAP TOPLAMI

*Azotlu N 106,709 98,946 100,030 26, 311

*Fosforlu P205 55,556 68,149 74,300 2,355

*Potaslı K20 148 271 146 83

TÜRKİYE TOPLAMI

*Azotlu N 1,199,663 1,103,706 1,206,230 -

*Fosforlu P205 624,818 618, 168 658, 0'85 -

*Potaslı K20 63,402 47,526 63,328 -

GAP (%)

*Azotlu N 9 9 8 -

*Fosforlu P205 9 ^1ı.2 1ı.2 -

*Potaslı K20 0.002 0.6 0.2 -

Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlı~ı, 1993

(1): 1993 yılı verileri Mart ayına kadar geçerlidir.

Gübre İhtiyacı:

~~

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yeni alanların aşamalı olarak sulamaya açılması

ile Bölge'de gübre kullanımında artışlar olacaktır. Pamuk, yaş meyve, sebze ve bakliyat üretiminde gözlenen gelişmeler, gübre kullanımında meydana gelen

artışın başlıca gerekçelerindendir.

-0-GAP, toprak ve su kaynakları projelerinin tamamlanmasıyla Bölge'nin gübre tüketiminde büyük artışlar olacaktır. Aşağıdaki Tablo 7'de saf madde olarak havzalar ve bölge genelinde gübre ihtiyaçları verilmektedir.

12