EN RASYONEL HARİCİ SIVA
Eski zamanlarda bilcümle tuğla inşaat ile kârgir in- şaatın ve tabii taş ile olan inşaatın üzerlerine sıva yapılır- dı. Sıvayı çürütecek tesirler yalnız dışardan değilde köp- rü ve istinat duvarlarında olduğu gibi rutubetle arkadan da gelen duvar cephelerine de sıva yapılır.
18 inci asra kadar klişe ve şatolarda taştan inşa edil- miş en iyi kârgir inşaat üzerine ince bir tabaka sıva sür- mek ve bu sıvayı basit derzlerle süslemek nadirattan d e - ğildi. Bugün bile kesme taştan köşe taşları ve kesme taş pencere pervazları, kârgir inşaat ile bir satıhta olduğu za- man, hep birlikte sıvanmaktadır.
Kesme taş ve muntazam yontulmuş tabii taşlar, g ö - rülmesi lâzım gelen iyi bir malzeme olarak telâkki edil- miyordu. Bunlar yalnız adi kârgir inşaatın köşelerini ve pencere kenarlarını iyi bağlayıp keskin köşeler temin et- meğe yarar farz edilirdi.
Eskiden kalma bir itiyatla sıva, gözü aldatmağa hiz- met eden bir malzeme telâkki edilmektedir. Adi kârgirden yapılan inşaat, sıva yardımile, kesme taş gibi gösteril- mekte idi. Ahşaptan veya kafes kiriş, kerpiç, bağdadi ve yahut yapı levhaları, sıva ile, dolu kârgir gibi gösteril- mekte idi.
Bugün sıva, muhtelif cins harçlarla yapılan ve yapı malzemesinin görünen tarafına sürülen bir muhafaza ta- bakasıdır. Bu tabaka, malzemeyi havanın tesiratmdan k o - rur. Havanın tahrib kudreti pahalı ve yerine konması güç olan malzemeye tesir edeceğine sıvaya tesir eder ve bu da ucuzca ve kolayca islâh edilebilir veya yenilenebilir.
Bu suretle havanın tesiratma maruz kalmak vazifesi- ni almış olan sıva bu tesirata nekadar çok mukavemet edebilirse okadar iyi cinsten olur. En makul ve rasyonel bir sıva, sade ve tabii vasıtalarla yapılan ve içine bir ta- kım ilâçlar ve maddeler ilâve edilmeyen sıvadır.
Biz burada yalnız kireç harcından bahsedeceğiz. Bu harç el emeği ekonomi ve sanat bakımından bütün diğer harçlara üstündür.
Sıva nasıl olmalıdır
1 — Sürüldüğü satha iyi yapışıp bu sathı kavramalı.
2 — Sert olmalı.
3 — Kâfi derecede kalın olmalı.
4 — Kesif olmalı.
5 — Cilâlı gibi düz olmalıdır.
1 — Kireç harcı yalnız kaba satıhlara sıkça yapışabi- lir. Moloz taşından iyi olarak yapılmış yani derzleri boş bırakılarak işlenmiş duvarlarda sıva iyi tutunur. Tuğla inşaatta mala ile harç dökülürken sol el baş parmağile harç, bir santimetre kadar, duvar cephesinden içeri tu- tularak bu surette cephede tuğlalar arasında bir santi- metre derinlikte boşluk bırakılır ve sıvanın tutunmasına yardım edilir.
Adi duvar başındaki pürüzler ve derz boşlukları sı- vanın tutunmasına müsait olur. Fakat bugün makina ile işlenen veya sun'î imâl edilen taşlar düz cepheli olur. Ka-;
lıpta teşkil edilen çizgilerle bu sun'î taş sathında meydana getirilen pürüzler pek işe yaramaz.
Bu sebeple makina ile kesilen veya sun'î imâl edilen taşların derzleri harçla dolu olarak işlenir. Bu surette meydana gelen düz duvar sathına sun'î olarak pürüz yap- mak icabetmektedir. Eski devirde ilk kesilmiş taş duvar- larda bu pürüzler kendinden mevcut olurdu. Bu gün bu cisim pürüzleri bir kısım portlant çimentoyu 3 kısım kes- kin köşeli kaba kum ile karıştırarak ve bu harcı esaslı bir surette ıslatılmış kârgir satıh üzerine bir ince tabaka halinde serperek elde ediyoruz.
Sıvanacak sathın ratıp olması lâzımdır, zira portlant çimento harcındaki suyu alttaki satıh çekmemelidir. Aksi takdirde satha yapışmaz ve sertleşmez. Yine bu sebepten sıvanacak satha güneş vurmamalı ve havanın kapanması da beklenemiyeceğinden yaz sıcaklarında yapılacak sıva için iskelelere hasırlar örterek sıvanacak satha güneşin vurmasına mani olmalıdır.
2 — Sıvanın sert olması için kumu teşkil eden küçük taş kırıntılarının satıhlarının temiz olması yani kumun kirli olmaması iktiza eder. Kirli kumları yıkamak lâzım- dır. Kum taneciklerinin her biri üzerinde kalınca bir ki- reç tabakası olması yani harç içinde kâfi mikdarda kireç bulunması lâzımdır. Bir hacım yağlı kireç ile üç hacım ince kumdan mürekkep harçta kum tanecikleri kireç ta- bakasile tamamen örtülmüş olur.
Kireç içinde sönmemiş kısım bulunmamalıdır. Sön- memiş kısımların büyük ve gözle görünür olması şart de- ğildir. Küçük ve gözle görünmeyen sönmemiş zerreler de sonradan yavaş yavaş harcın kıymetini düşürürler. Bil- hassa harici sıvada emniyetle çalışmak için altı ay evvel-
den söndürülmüş ve kuyuda saklanmış kireç kullanmak münasiptir. Kireç söndüren ve karıştıran amele yapının en şayanı itimat amelesi olmalıdır.
Sıva vaktinden evvel kurumamalıdır. Kârgir, ratıp olmalı veya ıslatılmalıdır. Rüzgâr ve güneşe karşı port- lant çimento sıvasında olduğu gibi korunmalıdır.
3 — Harici sıvanın kalınlığı mimarın veya inşaat şe- finin arzusuna bağlı olamaz. Bu kalınlık kullanılacak har- cın hususî vasıflarına ve üzerine harç sürülerek muha- faza edilmek istenilen kârgirin cinsine bağlıdır. Meselâ Münihte veya yukarı Bavyerada eskidenberi sıva ka- lığının 2 santimetre olarak şartnamelere kayıt edilme- sinin sebep ve hikmeti vardır. Daha ince sıva yapmak tecrübe edilmiş ki bu tecrübe bazı büyük inşaat üstatları tarafından yapılmıştır - ve. derz şebekesi meri kalacak derecede ince bir sıva tabakasile kârgir kaplanmıştır. O - tuz sene nihayetinde sıva parçalarının tuğladan bir par- mak kalınlığında parçalar kopararak düştüğü görülmüş- tür. Sıva havanın tesiratma mukavemet etmiş isede yağ- mur sularının tuğlaya geçmesine mani olamamış ve za- manla tuğla, yumuşayarak donun tesirile parçalanmıştır.
Bu hususta pratik bir kaide vazetmek mümkündür:
Yapıya gelen tuğlaları, kırılıp dağılmamaları için, arabadan el ile indirmek mecburiyeti varsa yani tuğla cinsi adi ve killi ise 2 santimetro yapmalı eğer araba devrilerek birden tahliye ediliyor ve tuğlalar kırılmıyorsa o zaman sıvayı daha biraz ince yapmak muvafık olur.
4,5 — Sıva düz ve mücella olduğu takdirde ancak ke- sif olabilir. Bir sıva nekadar düz ve kesif olursa havanın tesiratmm alt tabakaya geçmesine okadar fazla mukave- met eder. Sıva nekadar kaba olursa, harici sathı, tesira- ta okadar açık olur ve o nisbette ufki satıhlar ve girinti-
ler hasıl olarak buralarda yağmur suları toplanır. Y a ğ - mur suyu içinde karbon asidi ve buna ilâveten şehirlerde ve endüstri sahalarında kükürtlü asitler bulunduğundan bunlar kireci eritirler.
Kaba bir sıvanın üzerine duman isi, toz toprak ça- buk toplanır ve havanın tesiratı bu pis tabaka altındaki sıvaya daha çabuk geçer.
Harici sıva ekseriyetle nasıl yapılır:
Uzun senelerdenberi şartnamelerde harici sıvanın üç tabaka olarak yapılması kaydı konulmaktadır.
Birinci tabaka 1/3 nisbetinde portlant çimento, harcı, yukarıda bahis ettiğimiz hazırlanmış satıh üzerine serpilir.
İkinci tabaka olarak 1/3 nisbetinde beyaz kireç harcı sürülür ve bu harcın sürülme şekli aşağıdaki gibi olur:
Duvara duvarcı lalası yardımile şakuli sıva çıtaları çakılır Duvar sathı müstevi değilse bu çıtalar arasına ip çekilir ve çıtalar aynı yüksekliğe getirilir. Bu surette sıva mümkün mertebe riyazi surette düz olur. Çıtalar arasına sıva, mala ile ve ancak bir ustanın yapabileceği el mafsalı hareketile serpilir, çıtalar arasında lata gezdirilerek satıh düzeltilir ve çukur noktalara dolu mala ile harç atılır.
Satıh, iki el ile tutulan bir tahta ile sürtülerek müstevi tamamen düz ve mücellâ olmaz, zira tahtanın altında y u - varlanan ve sürtünen kalın kum taneleri sıvada kanal ve çukurlar hasıl eder.
Üçüncü tabaka ince kum ve yağlı kireç harcı ile y a - pılır. İkinci tabakanın yaşlığı çekilince ve kurumadan üçüncü tabakayı sürmek lâzımdır. İkinci tabaka kuru- duktan sonra sürülen üçüncü tabaka bir sıva er geç mut- lak düşmeğe mahkûmdur.
Y. Mimar Ş. Demiren
Çok basit, suyun nereden k a ç d ı ğ ı n ı simdi sana İzah edebilirim.
cMatch dan
