Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yaban hayatı geliştirme sahası olarak ilan edilen Erzurum’un İspir İlçesi’ne bağlı Aksu Vadisi, aynı bakanlığın doğa hakkını ve yasaları ihlal ederek inşasına izin verdiği Hidroelektrik Santraller (HES) yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya
Hayatında Doğu Karadeniz’e gitmemiş, gitse de yeyip içmekten başka bir şey düşünmemiş insanlara, derelerin
hayatın merkezinde olduğunu anlatmak çok zor. Aynı şekilde Dersim’i ancak kitaplardan okuyan tipler için Munzur’un önemini tarif edemezsiniz. Bazıları için ha baraj yapılmış, ha nükleer santral, her şey kapitalizm yolunda mübahtır. Bu mantaliteye göre 'çevre fetişizmi' yapılıyordur. “Kesilecek ağaçların yerine yenisini dikersin olur biter” diyen de, “Su boşa mı akacak baraj yapılsın her yere” diyen de bu zihniyettir. Allianoi’yi kuma gömerken ruhları bile sızlamaz çünkü tek düşündükleri kendi küçük hayatları ve çıkarlarıdır. Tam da bu yüzden başkalarını 'küçük düşünmek'le suçlarlar.
Ha ekosistem, ha kekosistem, onlar için fark etmez! Ha Allianoi, ha Dersim, umurlarında değildir... 305 önemli alandan biri
HES felaketinin nasıl bir hastalık gibi yayıldığını ve nelere yol açacağını anlatmak için bugün sözü gazeteci-yazar Uğur Biryol’a bırakıyorum. Biryol, bir ay önce Erzurum’un İspir İlçesi’ndeki Aksu Vadisi’ne gidip kendi gözüyle gördü. doğakaradeniz dergisine yazdığı yazıdan alıntılıyorum:
“Macahel’den Fındıklı’ya, Palovit’ten İkizdere’ye kadar Doğu Karadeniz Bölgesi’nin en özellikli, en korunmaya muhtaç ve savunmasız doğa alanları birer birer yok edilmeye çalışılıyor. Hidroelektrik santrallerle Karadeniz’i donatmaya kararlı görünen hükümet ve özel firmalar amaçlarına ulaşmak için nedense hep doğa korumada öncelikli bölgeleri seçiyor.
Şimdilerde, su kaynağını Kaçkarlar’ın 3 bin 711 metrelik Verçenik Tepesi’nden alan Salaçur (Aksu) Vadisi’ne santral yapma girişimleri başlamış durumda. çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yaban hayatı geliştirme sahası olarak ilan edilen Erzurum’un İspir İlçesi’ne bağlı vadi, aynı bakanlığın doğa hakkını ve yasaları ihlal ederek inşasına izin verdiği Hidroelektrik santraller (HES) yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
Salaçur Vadisi, Türkiye’deki dünya ölçeğinde öneme sahip 305 Önemli Doğa Alanından biri. Vadi, Türkiye’de çok az bilinmesine rağmen dünya ölçeğindeki değeri nedeniyle 2005 yılından bu yana çevre ve Orman Bakanlığı’nın talebi üzerine Bakanlar Kurulu’nun verdiği kararla Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak korunuyor.
Geri dönüşü yok
Ancak şu günlerde, alanın koruma statüsüne rağmen, vadiyi oluşturan derenin su kullanım hakkının özel şirketlere satılması sonucunda bölgedeki HES inşaatları tüm hızıyla sürüyor ve alanın doğa mirasını geri dönüşsüz yok ediyor. HES inşaatlarından çıkan on binlerce ton molozun dere yatağına dökülmesi sonucunda kırmızı benekli alabalık, su samuru gibi canlılar yok oluyor ve ceviz ağaçları hafriyat altında kalıyor. Aksu halkı, vadideki yaşam için büyük değer taşıyan Aksu Deresi’nin yok edilmesine sert tepki veriyor ve HES inşaatlarına karşı çıkıyor.”
Salaçur vadisinde projeden geçilmiyor... Şu anda yapım aşamasında iki tane HES var. Yöre halkı avukata vekâlet vermiş ve dava açılmış. Ne var ki mahkemeden sonra suyun yarısını bırakılmasına karar verilmiş. Yoksa vadinin tamamen kuruyacağı söyleniyor.
Yöre halkı sıkıntısını şöyle anlatıyor: “Tribünler kondu, yüksek gerilim hatları gelince sıkıntılar oldu. Mahkeme kararını bekliyoruz, ama henüz bir ses çıkmadı. Sürekli gelip ‘mağdur etmeyeceğiz’ diyorlar, ama bilemiyoruz. Buradaki insanların çoğu kışın burada yok belli bir kısmı yaşıyor, onları da şirket işe almaya başladı. Her şey karıştı aslında, arazi zaten doğru dürüst yok, arazisi olanın da tapusu yok gibi bir şey.”
İyi pazarlar...
KiM TAKAR YABAN HAYATI?
- Aksu Vadisi Koruma ve Yaşatma Derneği Başkanı Yakup Kaplan: “HES için inşa edilen tünellerden çıkan on binlerce ton moloz dere yatağına döküldü. Bu molozla önce dere yatağında herkesin ortak kullanımındaki ceviz, meyve ağaçları, meralar ve canlı yaşamı son buldu. Bunu kırmızı benekli alabalıkların ve su samurlarının ölümü izledi. Yasadışı yürüyen bu inşaatlar bitmedikçe sıra diğer canlılara ve bize gelecek. Santraller bittiğinde suyumuz yatağından akmak yerine kilometrelerce uzunluğundaki tünellerle başka yerlere taşınacak. Bu da buradaki insan
yaşamıyla birlikte boz ayıdan vaşağa, yaban horozundan dağ keçisine diğer tüm canlıların da yok olması anlamına geliyor.”
- Doğa Derneği Başkanı Güven Eken: “Yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarıyla ilgili yönetmeliğin 13’üncü maddesi ,‘Yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında, yönetim ve gelişme planlarında yer alan faaliyetler ve yapılaşmalar dışındaki faaliyetler ve yapılaşmalara izin verilemez’ diyor. Buna rağmen, Çevre ve Orman Bakanlığı Çoruh Aksu Vadisi’ndeki yıkımı görmezden geliyor. Gerekçe olarak HES inşaatının bölge doğasına etki etmeyeceğini iddia eden bilimsellikten uzak raporları gösteriyor. Dağların dinamitlendiği, derelerin molozla kaplandığı ve suyunun çekildiği bir ortamda sahte raporların arkasına daha ne kadar saklanabilirsiniz?”
KARADENİZ’DEN RENKLİ KARELER
ÜÇ ayda bir yayımlanan doğakaradeniz dergisinin, 16'ıncı sayısı çıktı. Bu defa kapak konusu Amasya. Berna çetin Akgün'ün Sinop'la ilgili tanıtıcı yazısına Faruk Akbaş'ın enfes kareleri eşlik ediyor... Murat Karasalihoğlu'nun kaleminden tarihi fotoğraflarla Kastamonu kent mimarisi...
Prof. Dr. Şengül Öymen Gür'ün Karadeniz geleneksel evleri ve konakları. Karadeniz'in alternatif ziraat ürünlerinden Bektaşi üzümü de Prof. Dr. Hüseyin çelik tarafından anlatılıyor.
