Çocukluk çağında beslenme Salı/

gelisimedu igugelisim 1

HEMŞİRELİK

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

Dersin Haftası: 3. Hafta

Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Öğr. Gör. Bahar KANBUR

E-Posta: bnkanbur@gelisim.edu.tr Telefon: 212 422 70 00 - 407 Bölüm

Adı

Dersin Adı

2

DersGünü

ve Saati Salı/14.20–16.40

Ders Bilgileri

Salı/16.00–19.10

https://gbs.gelisim.edu.tr/ders-detay-5-51-12713-1

B Blok Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Görüşme

Gün ve Saatleri Dersin Öğretim Üyesinin Konumu

Dersin Kredisi GBS Linki

12 Kredi

3

Haftalık Akış

Çocuk Hemşireliği Büyüme ve Gelişme Yenidoğan Çocukluk çağında beslenme Beslenme bozuklukları Davranış bozuklukları Çocuk ve ailesi ile iletişim

Kalp ve Dolaşım Sistemi Hastalıkları-Solunum Sistemi Hastalıkları

Nörolojik sistem hastalıkları-Üriner sistem hastalıkları Sıvı-elektrolit bozuklukları-Hematoloji ve Onkoloji Genetik ve Metabolizma Hastalıkları Çocukluk Çağında Sık Görülen Kazalar Çocuk istismarı ve İhmal

4

Haftalık Öğrenim Kazanımları

• Yenidoğan tanımını bilir.

• Yenidoğan sınıflandırmasını bilir.

• Yenidoğan fiziksel özelliklerini bilir.

5

YENİDOĞAN ÖZELLİKLERİ VE

BAKIMI

Doğumu takip eden ilk 4 hafta yani 28 günlük döneme yenidoğan (neonatal) dönemi olarak isimlendirilir.

• Döllenme ile başlayan ve normal şartlar altında 40 hafta süren normal bir gebelik süresi 38 ile 42 hafta arasında değişebilir.

Yenidoğanların Gestasyon Haftasına Göre Sınıflandırılması

• Preterm:37 gestasyon haftası + 6 günden önce doğanlar.

• Term:38 – 42 gestasyon haftası içinde doğanlar.

• Postterm:43. gestasyon haftasından sonra doğanlar.

Yenidoğanların Doğum Ağırlıklarına Göre Sınıflandırılması

Doğum ağırlığı 2500 gr düşük doğum tartılı, 1500 gramın

1000 gramın

Bebeğin gestasyonel yaşını doğum ağırlığı ile sınıflandırmak

Appropriate for gestational age – AGA

• Doğum ağırlığı belirlenmiş, gebelik haftasına göre3-97. persantil arasındaolan bebekler normal doğum tartılı bebeklerdir

Small for gestational age- SGA

• Doğum ağırlığı3. persantilin altındaolan bebekler intrauterin büyüme geriliği veya gebelik haftasına göre düşük doğum tartılı bebekler olarak kabul edilir.

Large for gestational age LGA

• Doğum ağırlığı 97. persantilinüzerinde olan bebekler gebelik haftasına göre fazla tartılı bebekler olarak kabul edilir

Bebeğin gestasyonel yaşını doğum ağırlığı ile sınıflandırmak

YENİDOĞAN BEBEĞİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ BAŞ

• Doğumda baş çevresi: (31-38) ortalama35 cm

Yenidoğanın kafa kemikleri yumuşak ve fibroz doku ile bağlı olduğundan basınca bağlı olarak başta şekil değişiklikleri görülebilir.

Mikrosefali:Vucut boyuna göre başın küçük olmasıdır. Gecikmiş beyin gelişimini yansıtır.

Makrosefali:Vucut boyuna göre başın büyük olmasıdır.Serebro spinal sıvını birikmesi sonucu oluşabilir.

BAŞ

• Başın önde gelen kısmına uygulanan basınca bağlı oluşan ödem izlenebilir, 2-3 gün içinde azalır.

• Kafa derisinin altında su toplanmasıdır.

• Kafa kemiğinin üst zarının (periost) altına kanamadır.

• Doğum travmasına bağlı ya da uterusun içi ve dışı arasındaki basınç farkı sonucu gelişebilir.

• Kanama yavaştır.

• Doğumdan hemen sonra farkedilmeyip saatler sonra anlaşılabilir.

• Kanama kemik yapı içinde olduğundan şişlik süturları aşmaz.

• Hematomun iğne ile boşaltılması ya da cerrahi girişim yapılması uygun değildir. 6 hafta içinde geriler

Sefal Hematom

• Baş kemiklerinin birleşme yerindeki membranöz kısımlardır

• 1 anterior, 1 posterior, 2 sfenoid ve 2 lambdoid fontanel olmak üzere 6 fontanel vardır

• Anterior fontanelin çapı (1–5 cm) yaklaşık 3 cm

• Anterior fontanel dışındakiler ilk haftalarda kapanır

• Ön fontanelin 10-12. ayda, en geç 18. ayda kapanması gerekir

Fontaneller

• Sıklıkla suturalar boyunca ve perietal kemiklere, hafifçe bastırıldığında parşömen kağıdı, ping pong topu gibi içeri çökmesi, sonra normal pozisyona gelmesidir

• 3 aya kadar bu bulgu fizyolojiktir.

Kroniotabes DERİ

• Yenidoğan derisi pembe renkte, ince ve yumuşaktır.

• Doğumu izleyen ilk birkaç saat daha koyudur.

• Deri verniks kazeoza denilen beyaz renkte bir tabaka ile kaplıdır.

Kızarma (Pletore),Yenidoğanın koyu gül kırmızısı görünümünde olmasıdır. Kandaki erirosit miktarının fazla olmasına bağlı olabilir. Aşırı oksijenlenme ve bebeğin ısısının yüksek olmasıda neden olabilir.

Akrosiyanoz,El ayak uçlarında ve dudak kenarlarında siyanoz ilk 48 saat içinde normaldir.

Yenidoğan göz kapaklarında, el ve ayak sırtında ödemler görülebilir. Doğumu izleyen birkaç gün içinde kaybolur.

Peteşi,Yüzeysel kan damarlarının yırtılması sonucunda nokta şeklinde deri kanaması. Deride tek tük ufak peteşiler olabilir.Peteşiler, başlangıçta kırmızı, mor veya kırmızı, kahverengidir

Sayıca fazla olması, sepsis ve kan uyuşmazlığını düşündürmelidir

.

Özellikle kalçalar ve sakrum üzerinde görülen, kenarları düz, mavimsi gri-mor renkteki lezyonlardır. Bu pigmentasyon 1 yaşına doğru kaybolur.

Genellikle esmer çocuklarda görülen patolojik olmayan bir durumdur.

Mongol lekeleri

Preterm çocuklarda Lanugo tüyleri boldur.

Miadında doğan çocuklarda nadir görülür genellikle kaybolmuştur.

Lanugo tüyleri

Kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesidir. İlk 24 saatten sonra görülen sarılık fizyolojik sarılıktır.

Bebeklerde genelde bu tip sarılık görülür

. Sarılık

Yenidoğan döneminde her çeşit hemanjiyom bulunabilir. Ancak maküler anjiyomlar (Salmon lekeleri) yenidoğan bebeklerin hemen hemen yarısında görülür. Soluk kırmızı renkte özellikle alın, boynun ön yüzü, burun kökü, göz kapakları gibi daha çok orta hatta yerleşme gösteren bu lezyonlar, bebek birkaç aylık olunca solmaya başlar ve bir

yaşına doğru tamamen kaybolur.

Genişlemiş kan damarlarının iyi huylu tümörüdür.

Hemanjiomlar

Toplu iğne başı büyüklüğünde, sarımsı beyaz renkte, daha çok burun üzerinde, genellikle küçük gruplar halinde bulunan sert 1-2 mm

çapında papüler lezyonlardır.

Kendiliğinden kaybolurlar.

Milia

• Deri mermer görünümü alır.

Çevre ısısı değişimine bağlı fizyolojik bir reaksiyondur.

Nörovasküler olgunlaşma eksikliği sonucudur.

Cutis Marmoratus YÜZ

Göz, burun, ağız yeri, simetrik yönünden incelenir.

Down sendromu gibi genetik hastalıklar tipik yüz görünümü ile doğumda tanımlanabilir.

Yüz :Yüz, yuvarlak ve basıktır. Gözler çekik olup, kapaklarında kıvrım mevcuttur.

GÖZLER

• Herhangi bir anormal, boyutlar, nistagmus (gözlerin ritmik titreşimi) ve strabismus (gözün kayması, şaşılık)yönünden değerlendirilir.

• İlk iki günde yenidoğanın gözlerinde hafif mukoid akıntı sıktır ve nasolakrimal kanalın kanalizasyon yetersizliği önemli bir sebeptir.

• Kırmızı ve şiş gözle birlikte görülen akıntı varsa bakteriyel araştırma yapmalı ve tedavi etmelidir

BURUN

Bebekler zorunlu olarak burnundan nefes alıp verir. Bu yüzden tam nazal obstruksiyon ağır solunum sıkıntısına yol açar ve derhal araştırma ve müdahale gerektirir.

KULAKLAR

• Kulakların büyüklüğüne posizyonuna bakılmalı ve kulak kıkırdağı hissedilmelidir.

• Düşük kulak bulgusu kaydedilmelidir. Bu durum kromozom ve böbrek anomalisini düşündürmelidir.

DUDAK

• Ağız içi; damak yarığı, yüksek damak, tavşan dudak yönünden gözlenmelidir.

Yenidoğanda oral kandidiazis sıktır. Çoğunlukla annedeki vajinal kandidiazisin doğum kanalından yenidoğana bulaşması ile olur.

GÖĞÜS

Göğüs kafesi simetri asimetri ve deformite yönünden gözlenmelidir.

Term yenidoğanlarda meme dokusunda hafif büyüme gözlenebilir.

Kesinlikle sıkılmamalı ovulmamalıdır Kendiliğinden yok olur.

KALP

Kalbin dinlenmesinde ilk 48 saat intrauterin şantların kapanmamasına bağlı olarak üfürüm duyulabilir. 3. günden itibaren kalpte üfürüm duyulmasıdoğumsal kalp hastalığıbelirtisidir

Yenidoğan Kan Değerleri:

Hb: 17 g/dl Hct:% 43-52 Kan şekeri: 55-60 mg/dl Eritrosit:5 mil / mm 3 Lökosit: 10.000-30.000 / mm 3

KARIN

Göbek çevresinde kızarıklık ve akıntı olup olmadığı izlenmelidir. Diyabetik annelerin bebeklerinde kalın jelöz görünümlü kordon vardır. Düşük doğum tartılı bebeklerde ise kordon incedir.

Karın duvarı zayıf olan bebeklerde umbilikal hernilere sık rastlanır. Karın kasların gelişmesi ile bir yaşına doğru spontan kaybolur.

GENİTAL ORGANLAR

Kız genital organlar

• Anneden geçen hormonlardan dolayı kız çocuklarında hafif vajinal sekrasyon veya kanama olabilir. Bunlar geçici tedavi edilmeyen bulgulardır.

• İlk 48 saatte labialar arasında bir akıntı olabilir

• Vajen ve anüs arasında bir parmak ara olmalıdır

Erkek genital

Term yeni doğanlarda testisler skrotumda veya kanalda palpe edilebilir. Testislerin buralarda palpe edilememesi durumunda ilk yaş sonuna kadar inmeleri beklenir. Aile bu gerçekleşmezse cerrahi girişim gerekeceği yönünde uyarılmalıdır.(Kriptorşidizm).

• Penis ucunda üretra ağzı aranır. Üretra açıklığının penisin tam ucunda olması gerekir.

• Altında olması(hipospadias),üstünde olması(epispadias)’dır.

Hidrosel : (Skrotumda sıvı

birikmesi), bu yaşta genellikle olabilir, fakat spontan olarak kaybolur ve tedavi gerekmez.

SIRT

• Bebek prone (yüzükoyun) pozisyonunda iken sırt veya orta hatta spina üzerinde anormallik (kitle,gamze, kalınlaşma), orta hatta çukurluk, saçlı deri lezyonu açısından muayene edilmelidir.

• Bunlardan herhangi birisinin varlığında vertebral kolon veya spinal kord anomalisi düşünülür.

Vertebral kolonda konjenital skolyoz, meningosel ve meningomiyolesel gibi yumuşak doku kitleleri görülebilir.

ANÜS

• Yenidoğan ilk 24 saat içinde idrarını

• İlk 48 saat içinde gaitasını yapmalıdır.

EKSTREMİTELER

Fleksiyon pozisyonundadır

Sindaktili(yapışık parmaklar), polidaktili(parmak sayılarının fazla olması)

NÖROLOJİK DEĞERLENDİRME

Yenidoğan Merkezi Sinir Sistemin olgunlaşmaması ve korteks kontrolünün henüz gelişmemiş olması sonucu bu döneme özgü primatif refleksler vardır. Bu refleksler belirli bir gestasyon yaşında belirir ve doğumdan bir süre sonra kaybolurlar. Bu reflekslerin alınmaması merkezi sinir sistemi depresyonuna ya da periferik motor bozukluğa işaret eder.

Tüm term bebeklerde görülür Sırtüstü yatan bebeğin başının gövdeye doğru birkaç cm

yaklaştırılması; bileklerinden tutulup kaldırılıp, aniden bırakılması veya ani seslerde önce kollarını açması, parmaklarını germesi, sonra kollarını kucaklar gibi yapıp

göğsünde kavuşturmasıdır Doğuşta vardır, 4-5 ayda kaybolur Moro

Refleksi

• Bebeğin elinin içine parmakla hafifçe bastırıldığında,parmağı yakalar

• Yokluğu periferik sinir zedelenmesi veya serebral bozukluğu gösterir

• Normalde 3-4 aylarda kaybolur

• Ayaklarda 8-10 aya kadar devam eder Yakalama

Refleksi

• Yatar pozisyondaki bebeğin başını aniden bir tarafa çevirmekle, o taraf ekstremitelerde ekstansiyon, karşı tarafta fleksiyon görülmesidir

• Doğumdan 3-4 hafta sonra daha belirginleşir

• 7.aydan sonra görülmesi patolojiktir Tonik Ense

Refleksi

Koltukaltlarından tutulup kaldırıldığında, ayaklar düz bir yere bastırılırsa birkaç adım atabilir

2-3 aylarda kaybolur

Yürüme Refleksi

Ayak tabanı sivri bir cisimle çizildiğinde, küçük parmaklarının hiç oynamamasına karşın ,baş parmağın ayak tabanına doğru kıvrılmasıdır

Babinski Refleksi

• Sırt üstü yatmış bir bebek ellerinden tutularak yavaş yavaş oturma pozisyonuna getirilir. Başın gövdeye göre pozisyonu değerlendirilir.

Dirseklerin fleksiyonu ve başın gövde ile aynı hatta olup olmadığı kontrol edilir.

Kas tonosu ve Gerginliği

El bileğin göğsüne gelecek şekilde çocuk yüzüstü pozisyonda tutulur.

Sırtta ekstansiyon derecesi ve kol ve bacakların fleksiyon derecesi gözlenir.

Ventral Süspansiyon

• Bebeğin dudağına ve yanağına dokunulduğunda ,ağzını açarak cismi araması ve yakalarsa emmeye başlamasıdır

• Emme gücü ve koordinasyonu değerlendirilir. Emme refleksi pretermde bile doğumda mevcuttur

• 5-6. aylarda yavaşlar, 1 yaşta kaybolur

Emme Refleksi

• Doğumda

• Doğum sonrası ilk 48 saat içinde

• 15. günde

• 41. günde

• 2, 3, 4, 6, 9 ve 12. aylarda

• 1 – 3 yaş arası altı ayda bir kez

• 3 yaş sonrası yılda bir kez.

Bebek ve Çocuk İzlem Sıklığı

Soru veÖneriler

Soruları cevaplayalım

63

Önerilen Haftalık Çalışmalar

• Konu tekrarı yapalım

• Preterm bebeklerin özellikleri konusunu okuyalım

64

Başvurulan Kaynaklar

• Töröner, E., Büyükgönenç, L. (2017). Çocuk Sağlığı, Ankara, Nobel Tıp Kitapevi

• Çil, E. (2017). Çocuklarda Öykü Alma ve Fizik Muayene, İstanbul, Nobel Tıp Kitapevi

• Köse, S. (2020). Anne ve Çocuk Sağlığı, Ankara, Eğiten Kitap

• Gomella, T.L. (2012). Neonatoloji, İstanbul, İstanbul Tıp Kitapevi

65

Bir Sonraki Ders Hakkında

Preterm Yenidoğanlar

66

gelisimedu igugelisim 67