OECD ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER REHBERİ

OECD

OECD Ç Ç OK ULUSLU OK ULUSLU Şİ Şİ RKETLER REHBER RKETLER REHBER İ İ

ZERG ZERG Ü Ü L L Ö Ö ZB ZB İ İ LG LG İ İ Ç Ç DA DA İ İ RE BA RE BA Ş Ş KANI KANI

15.06.2009

15.06.2009

OECD

OECD Ç Ç OK ULUSLU OK ULUSLU Şİ Şİ RKETLER RKETLER REHBER

REHBER İ İ

OECD OECD ÇÇokok UUlusluluslu ŞŞirketlerirketler RehberiRehberi,, iyi iyi kurumsal davran

kurumsal davranışıışı sasağğlamak ilamak iççin in ççok uluslu ok uluslu şşirketlere yapirketlere yapılan baılan bağğlaylayııccıı olmayan olmayan

tavsiyelerden olu

tavsiyelerden oluşşmaktadmaktadıır.r.

19761976’’da OECD da OECD ÇÇok Uluslu ok Uluslu ŞŞirketler irketler Deklarasyonu

Deklarasyonu’’nunnun bir parbir parççasasıı olarak kabul olarak kabul edilmi

edilmişş; 2000; 2000’’de de revizerevize edilmiedilmiştir.ştir.

Kat Kat ı ı l l ı ı mc mc ı ı Ü Ü lkeler lkeler

Rehber 30 OECD Rehber 30 OECD üüyesi yesi üülke, Arjantin, Brezilya, lke, Arjantin, Brezilya, ŞŞili, Slovak Cumhuriyeti, ili, Slovak Cumhuriyeti, EstonyaEstonya, , Litvanya, Litvanya,

Slovenya

Slovenya, , İİsrail, srail, LetonyaLetonya,, RomanyaRomanya ve Mve Mııssıırr taraf

tarafıından benimsenmindan benimsenmişştirtir..

AMA AMA Ç Ç LAR LAR

 ŞŞirketlerin faaliyetlerinin hirketlerin faaliyetlerinin hüükküümet politikalarmet politikalarıı ile uyumlu olmas

ile uyumlu olması,ı,



 Toplum ve şToplum ve şirketler arasirketler arasıında karnda karşılşılııklklıı ggüüvenin venin sasağğlanmaslanmasıı veve

 ÇÇok Uluslu ok Uluslu ŞŞirketlerin sirketlerin süürdrdüürrüülebilir lebilir kalkıkalkınmaya katknmaya katkısısıınnın saın sağğlanmaslanmasıı

İ İ Ç Ç ER ER İ İ K K

Genel PolitikalaGenel Politikalarr

BilgileBilgilerin Arin Aççıklanmasıklanmasıı (Ş(Şeffafleffaflıık)k)

İİstihdam ve Endstihdam ve Endüüstri stri İİlilişşkilerikileri

ÇÇevreevre

RRüüşşvetle Mvetle Müücadelecadele

TüTüketiciketici HaklarHaklarıı

Bilim ve TeknolojiBilim ve Teknoloji

Rekabet Rekabet

VergiVergilendirmelendirme

Genel Politikala Genel Politikala r r

Sorumlu

Sorumlu şirket davranşirket davranışıışı içiçin gerekli olan konular yer in gerekli olan konular yer almaktad

almaktadıır. r.

Bunlar

Bunlar ÇÇUUŞ’Ş’larlarıınn; ;

SSüürdürdürrüülebilir kalkılebilir kalkınmaynmayıı desteklemek idesteklemek için ekonomik, sosyal çin ekonomik, sosyal ve çve çevresel gelievresel gelişmeye katkşmeye katkııda bulunmalarda bulunmaları,ı,

YYüürürüttttüükleri faaliyetlerden etkilenen insanlarıkleri faaliyetlerden etkilenen insanların haklarn haklarıına saygna saygıı ggööstermeleri,stermeleri,

Yerel toplumla yakıYerel toplumla yakın ilin ilişkide bulunarak yerli kapasitenin şkide bulunarak yerli kapasitenin oluoluşturulmasşturulmasıına katkna katkııda bulunmalarda bulunmalarıı,,

İİstihdam olanaklarstihdam olanaklarıınnıı ve eve eğğitim fıitim fırsatlarrsatlarıınnıı artıartırarak insan rarak insan kaynaklar

kaynaklarınınıın olun oluşumunu teşumunu teşvik etmeleri,şvik etmeleri,

ÇÇevre, saevre, sağlğlıık, ik, işçşçi, vergi, i, vergi, finansalfinansal teteşvikler veya dişvikler veya diğğer er konulardaki yasa veya mevzuat

konulardaki yasa veya mevzuat çerçerçevesiyle baçevesiyle bağğdadaşmayan şmayan muafiyetleri istemek veya kabul etmekten ka

muafiyetleri istemek veya kabul etmekten kaçıçınmalarnmalarııddır. ır.

Bilgilerin A

Bilgilerin A ç ç ı ı klanmas klanmas ı ı ( ( Ş Ş effafl effafl ı ı k) k)

Bu Bu bbööllüümm ÇÇUUŞŞ’’larlarıınn faaliyetlerifaaliyetleri konusundakonusunda ggüüvenilirvenilir bilgibilgi aaççııklanmasklanmasıınana iliilişşkin kin hushususlaruslarıı iiççerirerir..

İ İ stihdam ve End stihdam ve End ü ü stri stri İ İ li li ş ş kileri kileri

Bu böBu böllüüm im işşççilerin temsili, ayrilerin temsili, ayrıımcmcııllıık yapmamak ve k yapmamak ve ççocuk iocuk işçşçi i çalçalıştıştıırrıılmasılması gibi konularıgibi konuları içiçermektedir.ermektedir.

YYüürrüürlrlüükteki yasa mevzuat ve ikteki yasa mevzuat ve işşggüüccüü ilişilişkileri ile istihdam kileri ile istihdam uygulamalar

uygulamalarıı çerçerççevesinde evesinde şşirketler:irketler:

Sendikalar tarafSendikalar tarafından temsil edilecek iından temsil edilecek işşççilerin haklarilerin haklarına, ına, iişşççilerin diilerin diğğer gerer gerççek temsilciler tarafek temsilciler tarafıından temsil edilme ndan temsil edilme

haklar

haklarına saygına saygılılıı olacakolacak

ÇÇocuk iocuk işşççi kullani kullanıılmaslmasıınnıın etkin olarak kaldn etkin olarak kaldıırrıılmaslmasıına na katkkatkııda bulunacak ve da bulunacak ve

ÇÇalalışışanlaranlarınınıı istihdam ederken ayrıistihdam ederken ayrımcmcılılıktan kaıktan kaççınacak ınacak ve eve eşşitliitliğği gelişi geliştirmeye katktirmeye katkııda bulunacaklardda bulunacaklardıır.r.

Gerekli olduğGerekli olduğu takdirde, toplu su takdirde, toplu söözlezleşşmelerin etkili bir melerin etkili bir şşekilde tamamlanmasekilde tamamlanmasıı iiççin işin işççi temsilcilerine kolayli temsilcilerine kolaylııklar klar tanıtanıyacaklardyacaklardıır.r.

İİstihdam ve endüstihdam ve endüstriyel ilistriyel ilişşkiler konusunda, bulunduklarkiler konusunda, bulunduklarıı ülkede uygulanana külkede uygulanana kııyasla daha dyasla daha düüşşük bir standart ük bir standart

uygulamayacaklard uygulamayacaklardıır.r.

Faaliyetlerinde mesleki sağFaaliyetlerinde mesleki sağllıık ve gk ve güüvenliğvenliği temin etmek i temin etmek üzere gerekli adüzere gerekli adımlarımlarıı atacaklardatacaklardıır.r.

Her tüHer türlrlüü zorla ya da zorunlu istihdamzorla ya da zorunlu istihdamıın kaldn kaldırırılmasılmasıına na katkkatkııda bulunacaklardda bulunacaklardıır.r.

İşİşççi ve bunlari ve bunlarıın temsilcilerine firmann temsilcilerine firmanıın mn müümkmküün olduğn olduğu u takdirde t

takdirde tüüm kurulum kuruluşşun un ççalalışmasışmasıı hakkhakkında doında doğğru ve adil ru ve adil ggöörrüşüş sağsağlayacak alayacak aççııklamalar temin edeceklerdir.klamalar temin edeceklerdir.

Ç Ç evre evre

Bu bBu bööllüümde mde ÇÇUUŞŞ’’larlarıınn faaliyetlerinin faaliyetlerinin ççevre evre üüstüstündeki etkisi ve çndeki etkisi ve çevresel yevresel yöönetim sistemi netim sistemi

hususunda

hususunda şşirketlerin yirketlerin yüükküümlmlüüllüükleri yer alkleri yer alıır.r.

R R ü ü ş ş vetle M vetle M ü ü cadele cadele

RRüüşşvetle vetle MMüücadelecadele’’dede yer alan hyer alan hüükküümler mler Yolsuzluk ve R

Yolsuzluk ve Rüüşvet Hususundaki OECD şvet Hususundaki OECD Konvansiyonu

Konvansiyonu’’nu yansnu yansııtmaktadtmaktadıırr

. .

T T ü ü ketici Haklar ketici Haklar ı ı

ÇÇUUŞŞ’’larlarıınn kalite ve kalite ve üürrüün gn güüvenirlivenirliğği gibi konulari gibi konularıı iiçeren tçeren tüüketici haklarıketici hakları hususuna sayghususuna saygıı

ggööstermelerini sastermelerini sağğlamaylamayıı amaamaççlar.lar.

Bilim ve Teknoloji Bilim ve Teknoloji

Bu bBu bööllüüm m ÇÇUUŞŞ’’larlarıınn fikri ve sfikri ve sıınai mnai müülkiyet lkiyet haklar

haklarınınıı riske atmadan yerel bilgiyi artriske atmadan yerel bilgiyi artıırmak rmak yyöönnüünde belirgin rol oynayabilecende belirgin rol oynayabileceğğini belirtir. ini belirtir.

Rekabet Rekabet

ÇÇUUŞŞ’’larlar rekabete saygrekabete saygıı ggööstermeli ve stermeli ve antianti-- rekabet

rekabet’’ee yyööneliknelik davrandavranışışlarda bulunmamalılarda bulunmamalıddır.ır.

Vergilendirme Vergilendirme

ŞŞirketlerin vergi irketlerin vergi öödeme ydeme yüükküümlmlüüllüüklerini klerini zaman

zamanıında yerine getirerek ev sahibi ünda yerine getirerek ev sahibi ülkenin lkenin kamu finansman

kamu finansmanıına katkna katkııda bulunmalarda bulunmalarıı iiççin in vergi yasalar

vergi yasalarıına lafzna lafzıı ve ruhuyla tam olarak ve ruhuyla tam olarak uymalar

uymalarıı, istisna talep veya kabul etmemeleri , istisna talep veya kabul etmemeleri beklenmektedir.

beklenmektedir.

İŞ İŞ LEY LEY İŞ İŞ

Ulusal Temas NoktalarUlusal Temas Noktalarıı

OECD YatOECD Yatıırrıımlar Komitesimlar Komitesi

OECD OECD nezdindenezdinde İşİş AdamlarAdamlarıı DanDanışışma Komitesi ma Komitesi

OECD OECD nezdindenezdinde Sendikalar DanSendikalar Danışışma Komitesi ma Komitesi

OECDOECD--WatchWatch –– STK Platformu STK Platformu

Ulusal Temas Noktalar Ulusal Temas Noktalar ı ı

Ulusal Temas NoktalarUlusal Temas Noktalarıı OECD OECD ÇÇok Uluslu ok Uluslu ŞŞirketler Rehberininirketler Rehberinin

 TanTanııttıım faaliyetlerini germ faaliyetlerini gerççekleekleşştirmekte,tirmekte,

 Şikayetleri deŞikayetleri değğerlendirmekte, veerlendirmekte, ve



 Ortaya çOrtaya çııkan sorunlarkan sorunlarıın n çözçözüümmüüne katkıne katkı sasağğlamaktadlamaktadıır.r.

Konuyu Ele Alacak

Konuyu Ele Alacak UTN UTN ’ ’ nin nin Belirlenmesi

Belirlenmesi

EğEğer söer söz konusu kurumsal faaliyet Tz konusu kurumsal faaliyet Tüürkiyerkiye’’de de

gerçgerçekleekleşşmekte ise temas kurulacak uygun UTN Tmekte ise temas kurulacak uygun UTN Tüürkiye rkiye UTNUTN’’sidir.sidir.

EğEğer faaliyet er faaliyet RehberRehber’’ee uyan uyan üülkelerden birinde lkelerden birinde

gerçgerçekleekleşşmekte ise bu mekte ise bu üülkenin lkenin UTNUTN’’sisi ele alacaktele alacaktır.ır.

EğEğer faaliyet er faaliyet RehberRehber’’ee babağğlılı olmayan bir olmayan bir ülkede yer ülkede yer almakta, ancak sorumlu g

almakta, ancak sorumlu göörrüülen len ÇÇUUŞŞ ya da Çya da ÇUUŞŞ’un’un ilgili ilgili bbööllüümmüü TTüürkiye merkezli ise, konuyu Trkiye merkezli ise, konuyu Tüürkiye rkiye UTNUTN’’sisi ele ele alacakt

alacaktıır.r.

Sunulmas

Sunulmas ı ı Gerekli Bilgiler Gerekli Bilgiler

BaBaşşvuru yapanvuru yapanıın kimlin kimliğği ve konuyla ilgisi,i ve konuyla ilgisi,

KuruluKuruluşun adşun adıı,,

İİddia konusu ihlalin gerddia konusu ihlalin gerççekleekleşştitiğği bi böölge,lge,

İİhlalin rehberin hangi böhlalin rehberin hangi böllüümümü ile ilgili olduile ilgili olduğğu,u,

İİddia konusu ihlalin tanddia konusu ihlalin tanıımmıı ve destekleyici ve destekleyici kankanıtlar,ıtlar,

Firmaya/kuruluFirmaya/kuruluşşa nelerin a nelerin

aaçıçıklanabileceklanabileceğği(i(öörnerneğğin iddiayıin iddiayı atanıatanın kimlin kimliğği, i, belgelere dayanan kan

belgelere dayanan kanııtlar vs.)tlar vs.)