MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAK 482-Mühendislik ve Etik
Doç. Dr. Naci KURGAN
Profesyonel Yaşama Hazırlık
Hafta-12
MAK 482-Mühendislik ve Etik
Hedef
Performansta ulaşılan seviyenin izlenmesi için gerekli iş ve yetkinlik çıktılarıdır.
Hedef Belirleme Stratejisi
Olumlu olmalı
Faydalı olmalı
Kontrolünüzde olmalı
Detaylandırılmış olmalı
Mantıklı ve ulaşılabilir olmalı
Somut ve ölçülebilir olmalı
İyi Yazılmış Hedefler S.M.A.R.T Olmalıdır
S : Specific – Özgün, Belirgin
M : Measurable – Ölçülebilir
A : Attainable – Ulaşılabilir
R : Result Oriented – Sonuçları Olan
T : Time Bound – Zamanı Belli
Belirsizlik
Belirsizlikler çoğumuzun kaygı duyduğu, korktuğu durum ve anlardır.
ANCAK.. Belirsizlik aynı zamanda yepyeni bir bilinmeyene de gebe olan boş bir uzay-
zaman parçasıdır.
Belirsizliğin 2 yönde büyük gücü vardır:
Tehlike, kaygı
Fırsat
Hangi yönü seçeceğimiz bize kalmış!
Potansiyel
Potansiyel sonsuzdur!
Ortada paylaşılması gereken bir pasta yoktur!
Performans - Motivasyon
Performans; belirli bir hedefe gitmek için sergilediğimiz enerjidir.
Bu enerjiyi elde etmek için
“Motivasyon” a ihtiyacımız vardır.
Yöneticilik
Yönettiği kişilerin görev tanımına uygun olarak verilen işi verilen tanımlar çerçevesinde
yürütmek
Kişilere ne yapması gerektiğini “dikte eder”
Kontrol ---- İkna --- Tartışma ---- Vazgeçme Yönetici Çalışan
Liderlik
İyi yöneticiler işleri doğru yaparlar İyi liderler ise doğru işleri yaparlar
Etkin bir lider vizyon geliştirir, sonuç alır, elemanlarını
motive eder, yüreklendirir, sürekli işbirliği içindedir, her iş her proje onun için ilerleme nedenidir, iyi iletişim kurar, değişimi yönetebilir.
Liderler geleceğe yönelik kişilerdir, yöneticler ise daha çok günlük işlerle ilgilidirler
Gelecekteki hedefler hakkında konuşur ve değişiklikleri tahmin eder, kolay ulaşılabilir, yeni insanlarla kaynaşır, ajandasını doldurmaya çalışmaz, sezgilerini kullanır ve stratejik düşünür, farklı seviyeler arasında ilişki sağlar, vs..
Durumsal liderlik !! HEPİMİZ LİDERİZ !!
Durumsal Liderlik
ÇOK LAF AZ İŞ
S3
ÇOK LAF ÇOK İŞ
S2
AZ LAF AZ İŞ
S4
AZ LAF ÇOK İŞ
S1
DÜŞÜK YÜKSEK
YÜKSEK
Durumsal Liderlik
DÜŞÜK YÜKSEK
YÜKSEK
S1: Ne yapması gerektiğini söyle, Yakından takip et S2: Sadece açıkla ve netlik sağla
S4: Karar verme ve Uyarlama işini devral S3: Fikirlerini paylaş, karar verme sürecine kat
Durumsal Liderlik teorisi temel olarak, bir
yöneticinin karar verirken sabit bir strateji ve tekniği kullanmaktan ziyade, spesifik bir görev için, ilgili çalışanın motivasyon ve kabiliyetlerini analiz ederek, değişken teknikler ve yaklaşımlar kullanmasını tavsiye eder.
Bu analiz yapılırken kişilerin gelişim seviyeleri, o ise ilişkin yetkinlikleri, kabiliyetleri ve
motivasyonlarına göre sınıflandırılır.
Bu kategoriler, özet olarak şu şekilde açıklanabilir:
D1 Konuya ilişkin yetersiz yetkinlik seviyesinde ancak yüksek motivasyon ve ilgi sahibi. Bu kişiler genellikle işi yapma konusunda tecrübesiz ancak son derece istekli, genellikle işin acemisi, meraklı, bazen fazlasıyla iyimser, ve kimi zaman tecrübe ve bilgi eksikliklerinin farkında olmayan kişilerdir.
D2 Düşük ila orta yetkinlik seviyesinde, ve düşük
motivasyonlu. Bu kişilerin genel özellikleri konu hakkında biraz bilgi sahibi ancak destek ve yönlendirme
gerektiren, işin sıkıntıya girmesi durumunda yılgınlık gösterebilen, işi yapmak için yeterli istek göstermeyen, bırakmaya ve bahane bulmaya hazır, işin tamamlanması konusunda tam olarak güvenmediğimiz ve tutarsız kişiler olmasıdır.
D3 Orta ila yüksek yetkinlik seviyesinde, işi
başarabilir ancak temkinli, kararlılık ve kendine güveni değişken. Bu kişiler genellikle kendi
kendilerine başarılı işler çıkarabilir ancak genelde fikirlerinin başkaları tarafından
onaylanmasını beklerler. Bazen kararsızlık ve kendilerine güven eksikliği sergileyebilir ve aşırı eleştirici olabilirler. Motivasyon seviyeleri düşük olmakla beraber, genellikle başarılı işler
çıkarırlar.
D4 Kendine yetebilen, yüksek yetkinlik ve yüksek motivasyon seviyesine sahip. Bu kişinin temel
nitelikleri, çevresindekiler tarafından o işin uzmanı olarak kabul edilmeleri, benzer görevlerde tutarlı şekilde başarı sergilemiş, işin başarılacağı
konusunda kendinden emin, bağımsız (otonom) çalışabilen, çevresindekileri başarıya yönelik
motive edebilen, kararlı ve girişimci (proaktif) niteliklere sahip olmalarıdır.
Genel olarak D1 ve D2 "Öğrenen" , D3 ve D4
"Yapan" olarak kabul edilir.
Etik
Kişisel Etik
Toplumsal Etik
İş Etiği- Medya, Siyaset, Spor, Sağlık, Sivil Toplum, Eğitim…
“ Türkiye Etik Değerleri Merkezi Vakfı”
Etik – Ahlak ?
Ahlak; insanların birbirleriyle veya devletle olan ilişkilerinde “ yapmalı istenen” davranışlarla toplum düzenini sağlayan kurallar ve normlar bütünüdür.
Toplumsal bir olgudur.
Her toplumun kendine göre ahlak anlayışı vardır
Çok değişkene bağlı olup, bölgeye ve zaman göre de farklılık gösterir
Etik; değişik ahlak anlayışlarının kesiştiği ortak nokta olan evrensel normların bütünüdür.
Evrensellik demek, vardığımız yargılarda tutarlı olmak demektir.
Bir hareket bir kişi için doğruysa, benzer şartlarda benzer kişiler için de doğru olmalıdır.
Kişisel Etik
1. Dünya savaşına kadar tüm kitaplar başarıyla ilgili temel in
“Herkese İyilik Et” şeklinde tanımlayabileceğimiz Karakter Etiğine dayalıydı. Alçakgönüllü, ölçülü, sabırlı, çalışkan, azimli..
İnsanları, kendilerine başkalarına sevdirmeye, hatta bunun için bazı tekniklerden yararlanmaya yöneltti
..gibi görünmeye, başkalarını etkilemeye dayanıyordu
1. Dünya savaşından sonra başarı temel görüşü “Kişilik Etiği” ne kaydı. İnsan ve toplumla ilgili ilişkiler & pozitif zihinsel tavır.
Toplumsal ödüllere verilen tepki olmaktan çok, insanın kendisiyle ilgili duygularının ifadesi
Kendi değer duygularımızın, çocuğumuzun “kabul edilebilir”
davranışlarından bağlı olmaktan kurtulması
Kişisel Etik Öğeleri
Kişilik Etiğinin öğeleri:
Kişilik gelişimi
İletişimde ustalık
Etkileme stratejileri
Pozitif düşünce
Temelde karakter bozuklukları varsa (ikiyüzlülük, düzenbazlık,vs) iyi niyetle davranmak sürekli
gelişimi sağlamaz. Güven yoksa veya azsa sürekli başarı yolunda ilerlemek zorlaşır. Kısa süreli durumlarda etkin olabilirsiniz.
Davranışlarınız yaptıklarınızın önüne geçer.
Kişisel etik ve ahlak aynı anlamda kullanılmakta
Toplumsal Etik
Toplumsal Etik :
Toplum öğelerinin karşılıklı hak ve özgürlüklerini sağlar.
Sorumluluk : Kişinin davranışlarının sonuçlarını üstelenmesi
Erdem: Ahlaki kurallara göre davranış
Vicdan: Bireyin kendi tutum ve eylemlerini değerlendirme ve yargılaması
Ahlaki tutum ve karar: Bireyin tüm bunlara özgür iradesiyle uyma kararı
Toplumsal etik de ahlak ile çok yakın anlam
taşımaktadır. Kültürden doğan farklılıklar nedeniyle.
Profesyonel (İş) Etik
Roche Olayı ?
Medya: Kişilik haklarına, gizliliğe,özel hayata
saygı, şiddet içeren görüntülerin gösterilmemesi, delillerin yasal yollardan elde edilmesi…
Hizmet Sektörü: Fiyat politikası, dürüstlük,
garanti ve servis kalitesi, yanıltıcı karşılaştırmalar yapmama..
Tıp: Hipokrat yemini !
Milletvekili yeminleri: Dürüstlük, ülkenin çıkarlarını koruma..
Hani nerede mühendis yemini ??????
Temel Etik Kuralları Uygulaması
Aksaklıkların önlenmesi için temel kurallar
İnsan kalitesi
Sistem kalitesi
Yönetim kalitesi
İnsan ne kadar iyi eğitilmiş olsa da sistem ve yönetim kuralları yeterli değilse, o toplumda yozlaşma kaçınılmaz olur!
Ülkemizde çığ gibi büyüyen “ sivil toplum” bilinci oluşmakta, ortaya çok güzel çalışmalar çıkmakta
Kendi payımıza düşeni çalışalım
Türkiye Etik Değerleri Merkezi Vakfı
Etik değerlerin araştırılması, değerlendirilmesi, geliştirilmesi
Etik standart ve ilkelerin belirlenmesi
Yurt çapında duyurulması ve eğitimi
Ulusal etik değerler bilgi bankası ve arşivinin oluşturulması
Etik değerlerle ilgili her türlü bilimsel çalışmanın yapılması
Uluslar arası işbirlikleri kurulması ve bu
konularda tüm kurumlara hizmet verilmesi
