Şiddete Varan Aşırıcılıkla Mücadeleye Çok Sektörlü Yaklaşımda İyi Uygulamalara Dair Ankara Mutabakatı
Giriş
Bu iyi uygulamalar belgesi şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede devlet kurumlarının, kuruluşların ve sivil toplumun rolüne yöneliktir. Bu belge, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’yla işbirliği içinde Polis Akademisi Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçları Araştırma Merkezi (UTSAM) tarafından hazırlanan sual nameye Terörle Mücadele Küresel Forumu üyeleri tarafından verilen yanıtlar temel alınarak oluşturulmuştur. Bu belge, Aralık 2012 Antalya ve Mart 2013 Ankara’da gerçekleştirilen Terörle Mücadele Küresel Forumu Şiddete Varan Aşırıcılıkla Mücadele Çalışma Grubu çalıştaylarında şiddete varan aşırıcılıkla mücadeleye çok-sektörlü yaklaşımlar üzerine yapılan tartışmalara dair bilgiler de içermektedir. Türkiye’de gerçekleştirilen bu çalıştaylar, Terörle Mücadele Küresel Forumu bünyesinde bulunan Şiddete Varan Aşırıcılıkla Mücadele Çalışma Grubunun “Kurumlar” başlığına odaklanan iş akışının önemli bir kısmını teşkil etmektedir.
Bağlayıcılığı olmayan bu belge, Terörle Mücadele Küresel Forumu üyelerine ve diğer ilgili paydaşlara, çeşitli üye ülkelerin şiddete varan aşırıcılıkla mücadele deneyimlerinde uyguladıkları örnek uygulamaların eksikten vareste olmayan bir listesini sunmayı amaçlamaktadır.
Tüm ülkeler, Birleşmiş Milletler Terörle Mücadele Küresel Stratejisinin birinci bölümünün uygulanmasına yönelik daha geniş çaplı çabalarının bir parçası olarak, ulusal şiddete varan aşırıcılıkla mücadele politikaları ve/veya programlarını geliştirmek isteklerinde, kendi yerel ihtiyaç ve koşullarını hesaba katarak bağlayıcılığı olmayan bu iyi uygulamaları dikkate almaları konusunda teşvik edilmektedirler. Bu uygulamalar, yürürlükte bulunan uluslararası insan hakları hukuku ile uyumlu bir şekilde icra edilmeli ve bu yapılırken ülkeler arasındaki tarihsel, kültürel ve yasal sistemlere dair farklılıklar göz önüne alınmalıdır.
Şiddete Varan Aşırıcılıkla Mücadeleye Çok Sektörlü Yaklaşımda İyi Uygulamalara Dair Ankara Mutabakatı, cezaevlerinde bulunan şiddete varan aşırıcılık suçlularının bağlı oldukları örgütlerden ayrılması ve rehabilitasyonuna yönelik iyi uygulamalara dair Haziran 2012 Roma Mutabakatını tamamlayıcı niteliktedir. Aynı zamanda, şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede toplumla birliktelik ve toplum-odaklı polislik üzerine Washington’da Mart 2013’te gerçekleştirilen ve ayrı bir iyi uygulamalar dizisinin geliştirilmesine öncülük eden TMKF Şiddete Varan Aşırıcılıkla Mücadele Çalışma Grubu çalıştayları ile de doğrudan ilgilidir. Söz konusu iyi uygulamalar mutabakatları, Ankara Mutabakatı içeriği, Birleşmiş Milletler Terörle Mücadele Uygulama Görev Gücü ve ilgili kuruluşlarının çalışmalarını tamamlamayı hedeflemektedir.
Arka Plan
Şiddete varan aşırıcılığın altında yatan çeşitli faktörlerden dolayı bu olgu ile mücadele çok sektörlü bir yaklaşımı gerekli kılmaktadır. Etkin ve sonuç odaklı bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele politikasının önkoşulu şiddete varan aşırıcılığın ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde ortak çaba gerektiren karmaşık doğasını anlamaktır.
Çoğu şiddete varan aşırıcı grup kendine has kültürel, psikolojik ve yapısal özelliklere sahiptir ve bu özellikler radikalleşme sürecinde önemli rol oynamaktadır. Yani, terörizmin ortaya çıktığı bağlam etnik, dinsel, sosyoekonomik ve çeşitli diğer faktörleri içermekte, hükümetleri çok yönlü ve giderek gelişmekte olan güçlüklerle baş başa bırakmaktadır.
Şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede politikaların uygulanması esnasında meydana gelen yanlış hesaplamalar ya da yanlış yorumlamalar verimi düşürebilmekte, söz konusu yanlış hesaplamalar terör örgütleri tarafından yoğun olarak manipüle edilmektedir. Şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede her ülkeye uyacak tek bir yaklaşım yoktur. Programlar tasarlanırken her ülke kendi yeterliliğini, yapısını ve ihtiyaçlarını göz önüne almalıdır. Ancak, deneyimler, belediye düzeyi de dâhil olmak üzere toplum ve devlet kuruluşları arasında işbirliğini içeren yapıcı bir diyalogun şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede başarı için bir önkoşul olduğunu göstermektedir. Devlet kuruluşları toplumun farklı kesimlerinin –örn. toplum liderlerinin, medyanın, sivil toplum kuruluşlarının ve özel sektörün– şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programları ve stratejilerinde işbirliği yapmak üzere bir araya gelebilmelerine imkân tanıyan bir çevre oluşturmalıdırlar. Daha da önemlisi, devletin rolü hayati olsa da, kapsamlı bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele stratejisi “devletin tüm kurumlarıyla” yaklaşımı yerine “toplumun tüm unsurlarıyla” yaklaşımını içermelidir. Şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede, devletin sivil ortaklarla işbirliği bu çabalara daha fazla kaynak sağladığından dolayı, sivil toplumun güçlendirilmesi daha etkin sonuçlar ortaya koyabilir.
Sorunun Tanımlanması
1. İyi Uygulama: Her devlet ilk olarak şiddete varan aşırıcılığın doğasını anlamalıdır. Devletler şiddete varan aşırıcılığa neden olan temel sebepleri tespit etmeli, şiddete varan aşırıcılıkla mücadele ile ilgili herhangi bir program geliştirmeye ve/veya uyarlamaya başlamadan önce kendi ihtiyaçlarını, hedeflerini kapasitelerini değerlendirmelidir.
Radikalleşme sürecinin anlaşılması şiddete varan aşırıcılığa verilen yanıtlarda ve bireylerin şiddet yoluna girmelerinin veya terör örgütü üyeleri haline gelmelerinin önlenmesinde en önemli noktalardan biri haline gelmiştir.
Etkin bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele politikası, stratejisi ya da programı oluşturmanın ilk adımını bu sürecin derinlikli bir şekilde anlaşılmasıdır.
2. İyi Uygulama: Şiddete varan aşırıcılıkla mücadele stratejileri bilimsel analizlere dayanmalıdır.
Radikalleşme ve şiddete varan aşırıcılığa katılım sıklıkla yerel olgulardır; şiddete varan aşırıcılığa neden olan faktörler, hassas topluluklar ve risk taşıyan demografik gruplar ülkeden ülkeye – hatta belli bir ülke içerisinde dahi – farklılık gösterebilmektedir. Şiddete varan aşırıcılığa yönelik bir müdahale stratejisi oluşturmadan önce, ilk adımda farklı kaynaklardan gelen bilgiler kullanılarak sorunun tanımlanması ve kilit gruplar ile hedef alanlara odaklanılması önemlidir. Devlet kuruluşlarından ve istihbarat servislerinden gelen bilgiler elbette ki kritik önemdedir, ancak bu bilgiler sorunun tüm boyutlarıyla anlaşılması için yeterli olmayabilir. Akademik kurumlar tarafından gerçekleştirilen bilimsel saha çalışmaları ya da düzenli izleme anketleri aşırıcı grupların dinamik yapısını ve yeni ortaya çıkan tehditleri anlamada resmin tamamlanmasına yardımcı olabilir. Birden fazla kaynaktan sağlanan bilgi akışı devletlere sorunu daha derin bir şekilde anlama olanağı sağlayacaktır.
3. İyi Uygulama: Şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programları şiddete varan aşırıcılığı herhangi bir din, kültür, etnik grup, milliyet veya ırk ile özdeşleştirmekten kaçınmalıdır.
Şiddete varan aşırıcılığa etnisite merkezli yaklaşım şiddete varan aşırıcılıkla mücadele stratejilerinin oluşturulmasından sorumlu kişilerin vizyonunu daraltacaktır. Bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programının belli bir din, kültür, etnik grup, uyruk veya ırk ile özdeşleştirilmesi, programın başarısında sunacakları işbirliğinin önemli olduğu topluluk üyelerini yabancılaştırabilir.
4. İyi Uygulama: Şiddete varan aşırıcılık ile ilgili olarak herkese uyan tek bir yaklaşım söz konusu olmadığı için her şiddete varan aşırıcı grup ayrı olarak değerlendirilmelidir. Bu yüzden, verilen karşılıklar ve yapılan müdahaleler gruplara özgü olmalıdır.
Ülkeler farklı şiddete varan aşırıcılık türleri ile karşı karşıya kalabilirler ve her birinin hem kendine özgü hem de diğerleri ile ortak özelliklerinin olduğunu kabul etmelidirler. Herhangi bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programı bu benzerlik ve farklılıkları göz önüne almalıdır. Radikalleşme, şiddete varan aşırıcı grupların ideolojilerine bakılmaksızın, benzer aşamaları içerir.
5. İyi Uygulama: Şiddete varan aşırıcılığı sadece bir güvenlik meselesi olarak görmek yanıltıcı olabilir. Şiddete varan aşırıcılık çok-disiplinli ve çok-kurumlu bir müdahaleyi gerekli kılan çok yönlü bir sorun olarak ele alınmalıdır.
Şiddete varan aşırıcılık ile mücadele psikoloji, sosyoloji, siyaset bilimi, eğitim, kamu politikaları ve kamu yönetiminin yanında refah politikaları da dâhil olmak üzere geniş bir yelpaze üzerindeki alanları içermektedir. Bu alanlar birbiriyle ilişkilidirler. Gerçek ya da algılanan mağduriyetler, kolektif veya kişisel aşağılanmalar, eşitsizlikler, işsizlik, ekonomik, sosyal ya da politik katılımdan dışlanmışlık gibi şiddete varan aşırıcılığa neden olan durumlar temel olarak güvenlik yaklaşımlarının ötesindedir ve daha geniş bir yelpazede yapılacak müdahaleleri gerekli kılmaktadır.
Devlet İçerisinde Çok-Kurumlu Yaklaşım
6. İyi Uygulama: Devlet kuruluşları ve devlet dışı aktörler arasında şiddete varan aşırıcılığın doğasına dair ortak bir anlayışın geliştirilmesi, şiddete varan aşırıcılığı hedef alan tüm programların başarısında kritik bir unsurdur.
Şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında birden çok kurumun müdahil olması şiddete varan aşırıcılıkla mücadelenin karmaşık bir yönüdür. “Devletin tüm kurumlarıyla” yaklaşımı diye anılan yaklaşım bazen çok özen gösterilmesi gereken bir süreç olabilir.
Farklı kurumların sahip olduğu değişik farkındalık düzeylerinden dolayı kapsamlı projeler sonuçsuz çabalara dönüşebilirler. Özellikle operasyonel kurumlar, şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede önleme stratejilerinin önemini kavrayamayabilirler. Ayrıca, operasyonel faaliyetler kamuoyunda şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede bir şeyler yapılıyor algısını güçlendirdiği için siyasetçiler tarafından tercih edilebilirler.
7. İyi Uygulama: Devletler, hem devlet hem de devlet dışı aktörler ile işbirliği içerisinde olarak, şiddete varan aşırıcılığın önlenmesi ve bu olgu ile mücadelede kapsamlı eylemleri dikkate alma
konusunda teşvik edilmektedirler. Devletin rolü çok önemli olsa da, “devletin tüm kurumlarıyla”
yaklaşımının yanında “toplumun tüm unsurlarıyla” yaklaşımını da içeren bir strateji etkin olabilir.
Şiddete varan aşırıcılığın ortaya çıkmasına olanak sağlayan faktörlerin etkin bir şekilde ele alınması güvenlik kuruluşlarından daha geniş bir yelpazeyi gerekli kılmaktadır. İnsan haklarının ve temel özgürlüklerin korunması, yeni iş olanaklarının yaratılması, toplumsal istikrarın devam ettirilmesi, göç akışının düzenlenmesi ve radikalleşme ile şiddete varan aşırıcı gruplara katılıma karşı direnç seviyesinin artırılması konularından farklı devlet kuruluşları sorumludur. Devletler ve barındırdıkları yapılar, devlet kurumları tarafından şiddete varan aşırıcılık ile mücadelede sarf edilen çabaları ve şiddete varan aşırıcılıktan kaynaklanan olumsuz sonuçları daha etkin bir şekilde açıklayabilmek adına toplumu bilgilendirme çalışması yapmanın ve bu çalışmaları yoğunlaştırmanın faydasını görebileceklerdir. Ancak, devlet tarafından başlatılan çabalar başarılı bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programı için yeterli olmayabilir. Farklı aktörlerden (örn. uluslar arası ve yerel ortaklar, sivil toplum örgütleri, dinî kuruluşlar, üniversiteler ve topluluklar) oluşan bir yelpaze bu çabalarda yer almaya teşvik edilebilir ve bu uygun yasal çerçeve ve/veya politikalar çerçevesinde ele alınabilir.
Devletler, uygulanma sürecinde bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programının karşılaşabileceği engeller karşısında herhangi bir topluluk içerisindeki farklı gruplarda ortaya çıkan olumlu seslerden fayda sağlayabilirler.
8. İyi Uygulama: Aktif bir koordinasyon mekanizması şiddete varan aşırıcılıkla mücadele stratejisinin başarılı bir şekilde uygulanmasında çok önemlidir.
Herhangi bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programının başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için hem devlet kurumları arasında hem de devlet ve sivil paydaşlar arasında koordinasyonun sağlanması olmazsa olmaz bir durumdur. İlgili kuruluşlar arasında koordinasyonun bulunmaması halinde bir kurumun faaliyetleri diğerlerinin kendilerinden beklenen hedeflere ulaşabilmelerini olanaksız hale getirebilir. Şiddete varan aşırıcılık ile etkin bir şekilde mücadele edebilmek için devletler, gerekli yasal ve/veya politika çerçevelerine uygun olacak şekilde, tüm ilgili resmi kurumlar arasında aktif koordinasyon mekanizmaları oluşturmayı değerlendirmelidirler.
Kamu-Özel Ortaklıkları
9. İyi Uygulama: Sivil toplum şiddete karşı anlatılar ve mesajlar sağlayarak; ortak hedeflere yönelik alternatif ve şiddet içermeyen araçlar sunarak ve şiddete varan aşırıcılık karşısında bir sur vazifesi gören karşılıklı anlayışı besleyen kurumsal çeşitliliğe önayak olarak şiddete varan aşırıcılıkla mücadele çabalarına katkı yapabilir.
Sıklıkla, devletler mesajlarını şiddete varan aşırıcılığa dair potansiyel bir zemin oluşturabilecek topluluklara gönderirler. Ancak, devlet tarafından gönderilen bu mesajlar çoğunlukla istenilen şekilde anlaşılamazlar. Devletler aşırıcı gruplar tarafından çoğunlukla çatışmanın bir tarafı olarak görülmektedir. Topluluğun ve/veya şiddete varan aşırıcı grupların kalbine ulaşabilmek için devletler kendi ulusal kanunlarına uyumlu olacak şekilde, çoğunlukla ilgili yerel topluluklarla güçlü bağlar geliştirmiş olan sivil toplum veya bireylerle birlikte çalışmayı göz önünde bulundurmalıdırlar.
10. İyi Uygulama: Toplumlarla birlikte çalışırken güven inşa etmek devletler için olmazsa olmaz bir durumdur. Şiddete varan aşırıcılıkla mücadeleyle ilişkili aktivitelerde devletler toplumun kaynaklarını harekete geçirebilmek için toplumun anlamlı katılımını sağladıklarından emin olmalıdırlar.
Toplumla etkin bir ilişki kurulması devlet kuruluşları ile tüm toplum arasında karşılıklı güvenin tesisini gerekli kılmaktadır. Toplumun bazı kesimleri ve devlet kurumları arasında önceden var olan gerilimler, bu hedefin karşısına hayati öneme sahip engeller olarak çıkabilir. Bu durumda en önemli ilk adım gelecekte işbirliğinin üzerine inşa edilebileceği güvenin yeniden tesis edilmesidir. Aksi halde her iki taraftan gösterilen çabalar çıkmaza girecektir. Devlet aktörlerinin bu faaliyetleri sadece bilgi toplamak amacıyla kullandıklarına dair toplulukların şüpheleri olabilir. Bu durum ilgili topluluk ve devlet kuruluşları arasındaki karşılıklı güvenin tesisini engelleyeceği için, söz konusu faaliyetlerin başarısını tehlikeye sokabilir. Toplumda mensubu olunan topluluğun potansiyel terörist yuvası olarak damgalandığı yönündeki muhtemel algı da devlet ve topluluklar arasında karşılıklı güvenin inşasında başka bir engel olarak karşımıza çıkabilir. Böyle bir algı toplulukların tüm kapılarını işbirliğine kapatmaları ile sonuçlanabilir. Bu yüzden, devletler, topluma ırk, din ve etnik arka plan gibi kendilerine has özelliklerinden dolayı topluluklarının hedef alınmadığına dair açık bir mesaj göndererek böyle bir algının yaratılmasından kaçınmalıdırlar.
Şiddete varan aşırıcı görüşlerin sahiplenileceği hassas topluluklarda devlet kuruluşları genelde tek başlarına kolayca çalışamazlar bu nedenle devlet kuruluşlarının bu topluluklarda güven tesis etmeleri hayati önem taşır. Devlet kurumları, topluluk üyeleri ve liderleriyle şiddete varan aşırıcılıkla mücadele konusunda ortak hedefe dair bir anlayış inşa etmek üzere çalışmalıdırlar. Devlet kuruluşları, yerel ağları ve ortaklıkları desteklemek üzere kolaylaştırıcı, çağrı yapıcı ve bilgi kaynağı olarak temel seviyede hizmet vererek hassas ve yerele özgü şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programlarını güçlendirebilirler. Devlet kurum ve kuruluşlarının söz konusu faaliyetlerde bizzat yer almalarına gerek olmasa da kaynakların koordinasyonu, fon ve eğitim sağlanması konusunda topluluklara yardımcı olabilirler.
11. İyi Uygulama: Devletler şiddete varan aşırıcılıkla mücadele faaliyetlerinde sivil topluma yardımcı olabilirler.
Pek çok sivil toplum grubu farklı alanlarda (örn. insan hakları, toplumsal hizmetler, kültürel faaliyetler) faaliyet göstermekle birlikte sıklıkla bu çabaların şiddete varan aşırıcılık ile mücadeleye sağladığı katkılardan habersiz olabilirler. Şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede hayati bir rol oynayabileceklerinin farkında değildirler. Yeterli kaynaklara da sahip olmayabilirler. Başka açılardan bakıldığında, şiddete varan aşırıcılıkla mücadeleye yönelik özel uzmanlığa sahip olmayan güçlü STK’lar olabilir. Devlet aktörleri, sivil toplumu şiddete varan aşırıcılıkla mücadele farkındalıklarını ve kapasitelerini artırmak üzere destekleyebilirler.
12. İyi Uygulama: Devletler, birbirlerinin farklılıklarını takdirle karşılayan ve birbirini anlayan topluluklar inşa etmek üzere toplumda toleransı teşvik edip diyalogu kolaylaştırabilirler.
Kültürler-arası, dinler-arası ve etnisiteler-arası diyalog ortamı oluşturma yollarının belirlenmesi önemlidir. Fikir alışverişi bir kişinin diğerlerinin dünyayı nasıl gördüğünü anlamasına yardımcı olabilir. Diyalog yollarının oluşturulması toplulukların birbirini tanımalarında ilk adımı teşkil eder.
Farklı topluluklar birbirini tanımaya başladıktan sonra aralarında daha ileri diyalog süreçlerinde ortak
zemin olarak kullanılabilecek pek çok ortak yön bulunduğu gerçeğini görebilirler. Devletler eğitim ve sosyal yardım programları ile aynı zamanda demokratik değerleri, insan haklarını, çoğulculuğu ve özgürlüğü yüceltmek ve yaygınlaştırmak üzere de faaliyet gösterebilirler. Dini cemaatler hoşgörüyü yaygınlaştırmak ve şiddete varan aşırıcılığa olan desteği engellemek için birlikte çalışabilirler. Bu çabaların bir parçası olarak genç din bilimciler arasında değişim programları oluşturabilir ve dinler- arası diyalog ve hoşgörüyü teşvik etmek üzere öğrenciler için toplantılar düzenleyebilirler. Farklı önyargı ve düşmanlık türlerine dair farkındalık yaratacak eğitim programları hoşgörüsüzlük ve ayrımcılığın önlenmesi için uygulanabilir.
13. İyi Uygulama: Devletler ve toplum, dinin şiddete varan aşırıcı gruplar tarafından istismar edilmesine karşı çıkan sesleri güçlendirmek için birlikte çalışabilirler.
Hiçbir din inananlarını kendi adına vahşet içeren eylemler gerçekleştirmeye teşvik etmez. Ancak, tarih boyunca, neredeyse her zaman inanç topluluklarını şiddetin yetiştirildiği bir zemin olarak kullanan aşırıcı gruplar var olmuştur. Hoşgörü, diyalog ve karşılıklı anlayışı yücelten ılımlı seslerin kendi dini grupları içinde ve diğer dini gruplar tarafından duyulmalarına ve öz-izleme (kendi kendilerine izlemelerine) yapmalarına teşvik etmenin, aşırıcı retoriğin susturulması ya da en azından olumsuz etkilerinin hafifletilmesi için etkin bir yol olduğu ortaya konmuştur.
Sosyoekonomik Yaklaşımlar
14. İyi Uygulama: Şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programları oluşturulurken radikalleşme ve örgütlere katılım riski altında bulunan gençlere özel vurgu yapılmalıdır.
Gençler, şiddete varan aşırıcı gruplar için doğal bir yeni eleman havuzu oluştururlar. Hemen her şiddete varan aşırıcı veya terörist gruba katılım yaşı 15 ve 25 arasında değişmektedir. Bu yüzden, şiddete varan aşırıcılıkla mücadele çabaları gençlere odaklanmalıdır. Gençler yalnızca potansiyel bir şiddete varan aşırıcılık sorunu olarak değil, şiddete varan aşırıcılık ile mücadelede çözümün bir parçası olarak görülmelidirler. Gençler genellikle enerjiktir, eyleme ve kabul edilmeye isteklidirler ve sıklıkla daha büyük bir şeyin parçası olmaya çalışırlar – bu özellikler şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programlarının oluşturulmasında bir temel teşkil edebilir. Ülkeler, risk altındaki gençleri aktif ortaklar olarak şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programlarının tasarımına ve uygulanmasına dâhil etmelidirler. Bunun yanında, gençler kendi akranlarına karşı ebeveynlerine nazaran daha alıcı oldukları için, gençlere yönelik şiddete varan aşırıcılıkla mücadele programlaması gençler arasında akran grupları oluşturmalı ve bu grupları desteklemelidir. Aynı zamanda, bu programlama rehberleri, aileleri ve cemiyetleri içermelidir; araştırmalar şefkatli ve tutarlı bir rehberin gençlerin pozitif gelişiminde en etkin unsur olduğunu göstermektedir.
Araştırmalar motivasyon, azim ve riskten uzak durma gibi özelliklerin hayat başarısını öngören özellikler olduğunu, takım çalışması ve sorun çözümü gibi başlıklara odaklanan “yaşam yetenekleri”
eğitimi ile bu kapasitelerin inşa edilebileceğini göstermektedir. Şiddete varan aşırıcı gruplara katılmış olan gençler çoğunlukla ait olma ve bir amaca sahip olma arzularını ifade etmişlerdir; bu yüzden, bu psiko-sosyal ve diğer gençlik ihtiyaçlarını ele alabilecek kapsamlı bir gençlik programı radikalleşme ve katılıma dair birden fazla faktörün ele alınmasını sağlayabilir. Program tasarımı, söz konusu olduğunda, genç kadınların genç erkeklere nazaran sahip oldukları farklı ihtiyaçları göz önüne almalıdır.
15. İyi Uygulama: Eğitim kurumları şiddete varan aşırıcılıkla mücadelede önemli bir platform görevi görebilirler.
Eğitim Dünyada muazzam sayıda çocuk ve gence ulaşarak onları şekillendirdiği için kritik bir şiddete varan aşırıcılıkla mücadele platformu olabilir. Eğitim sistemleri, yarının üretken ve yapıcı yurttaşlarını şekillendirerek hayatta bireysel başarı için gerekli olan değer, yetenek ve araçları öğretebilir. Bazı araştırmalar, eleştirel düşünce yetilerinin, öğrencilere her tür aşırıcılığın ortak özelliği olan siyah ve beyazdan oluşan tartışmayı ayırt edebilmek için gerekli olan kapasiteyi sağladığı için, radikalleşmeyi önlemeye katkı yapabileceğini ileri sürmektedir. Özellikle riskli topluluklarda vatandaşlık bilgisi, topluluğa katılım ve gönüllülük etrafında oluşturulacak okul temelli müfredat ve programlar, risk altındaki gençleri yapıcı şekilde meşgul edecek ve ailelerine, içinde yaşadıkları topluluğa ve ülkelerine dair bağlılık duygularını güçlendirecektir; resmi eğitimin dışında kalmış olan risk altındaki gençler ya da genç kızların okula gitmelerine izin verilmeyen durumlarda, geniş ölçekte benzer yaklaşımlar için başka alanlar daha uygun olabilir.
16. İyi Uygulama: Risk altındaki nüfusun ekonomik fırsatlarının güçlendirilmesi, şiddete varan aşırıcılığa yol açan faktörlerden bir tanesini ortadan kaldırmaya yönelik bir girişimdir.
Araştırmalar yoksulluğun şiddete varan aşırıcılığı ortaya çıkardığı tezini reddetseler de, bireylerin sosyoekonomik statülerine dair beklentileri ile gerçekte olan durumları arasındaki fark bireyleri şiddete varan aşırıcılığa yönelten önemli bir faktör olabilir. Diğer zamanlarda, şiddete varan aşırıcılar tarafından bireylere ve/veya ailelerine önerilen finansal ödemeler veya maddi destekler bu grupların saflarını güçlendirebilir. Belli bir bağlama bağlı kalarak, mesleki eğitim ve istihdam desteği gibi ekonomik geçim kaynaklarının desteklenmesine yönelik olarak geliştirilecek programlar, risk taşıyan ilgili gruplar arasında radikalleşme ve örgütlere katılımın ekonomik faktörlerini ortadan kaldırabilir.
Böyle projelerin başarılı olabilmeleri için, bu projeler tasarlanırken söz konusu risk altındaki topluluk veya nüfusların sahip oldukları özel ekonomik ihtiyaçların, kapasitelerin ve fırsatların göz önüne alınması önemlidir.
17. İyi Uygulama: Yerel şiddete varan aşırıcılıkla mücadele çabalarında, özellikle kadınlar kritik aktörler olabilirler.
Tüm ülkelerde kadınlar kendi ailelerinde anne, eş, kız, kız kardeş ve temel bakıcılığın yanında ekmek kazananlar olarak da özellikle hayati bir rol üstlenmektedirler. Pek çok yerde kendi yerel topluluklarına dair derin kavrayışlar sağlamakta, hatta kendi yerel topluluklarında kurumsal hafıza görevi görmektedirler. Kendileri itibariyle kadınlar yerel olarak bilgili, güvenilir ve yankıları uzaklara ulaşan şiddete varan aşırıcılıkla mücadele sesleri olmak üzere özellikle iyi konumlanmış ve kendilerine iyi bir yer edinmişlerdir. Kadınlar radikalleşme işaretlerini fark ederek ailelerinde ve topluluklarında bu olguya dair hevesleri kırabilirler. Bazı yerlerde, diğer yerel kadınların farkındalıklarını artırmak ve kapasitelerini güçlendirmek adına en iyi aktörler olabilirler ve böylece radikalleşme ile örgütlere katılımın en muhtemel olduğu topluluklarda kuvvet-çarpan etkisi görevi görebilirler.
Kolluk Kuvvetlerinin Rolü
18. İyi Uygulama: Kolluk kuvvetleri, şiddete varan aşırıcılık ile mücadelede en hayati kurallardan birinin şiddete yönelik radikalleşme ve örgütlere katılım riski yüksek olan bireylerde güvenin tesis edilmesi olduğunu bilmelidirler.
Kolluk kuvvetleri, risk altındaki toplulukların merkezlerine ulaşabilmek için topluluk odaklı bir polislik yaklaşımı içerisinde olmalıdırlar. Çeşitli topluluklarda çalışan toplum odaklı polisler farklı kültürel anlayışları bilmeli ve saygılı olmalıdırlar. Topluluk güvenlik programları uygulanırken, güven inşasına yönelik olarak, topluluklar arasındaki farklılıklar yerine ortak zeminlere odaklanmalıdırlar.
Nasıl ki kolluk kuvvetlerinin gündelik görevleri yurttaşların canını, malını ve kamusal alanları korumaksa bu programlar da halkın kalbini ve zihnini kazanmaya yönelik olmalıdır. Polis memurları ve topluluk üyeleri arasındaki yakın iletişim ile devletin meşruiyeti güçlendirilebilir.
19. İyi Uygulama: Devletler şiddete varan aşırıcılıkla mücadeleyle ilgili konularda kolluk kuvvetlerine eğitim vermelidirler.
Özellikle sokakta toplumun içinde çalışan kolluk kuvveti mensupları şiddete varan aşırıcılık konusunda her zaman iyi bir bilgi ve anlayışa sahip değildir. Şiddete varan aşırıcılığın erken belirtileri konusunda bilgileri yetersiz olabilir ve buna nasıl yanıt verileceği konusunda neredeyse hiç eğitim almamış olabilirler. Şiddete varan aşırıcılıkla mücadele ile ilgili konulara dair eğitimler kolluk kuvveti mensuplarına şiddete varan aşırıcı faaliyetlerin göstergelerini fark etme ve potansiyel olarak suç ile ilişkili davranışlar ile dinsel veya kültürel bir pratiğin parçası olan davranışlar arasında ayrım yapma konusunda yardımcı olmalıdır. Bu eğitimin temel yönlerinden birisi kültürel, toplumsal, dinsel davranış normları ve aşırıcı faaliyetleri anlama ve bunlar ile suç faaliyetleri ya da şiddete varan aşırıcı faaliyetler arasında ayrım yapma konusuna odaklanmalıdır. Çeteleşme ile mücadelede uluslararası deneyimler ve inisiyatifler bu tür programların oluşturulmasında bir ilham kaynağı olabilir.
