İmalat Sanayiinin Dijital Dönu şu mü Toplantısı Notları

(1)

(2)

İmalat Sanayiinin Dijital Dönüşümü Toplantısı

Notları

Oğuz Babüroğlu Tunç Evcimen İsmet Erdi Somuncuoğlu

Mehmet Kahraman

Arama Araştırma Organizasyon Danışmanlığı ve Tic. Ltd. Şti Kanlıca Çeşmesi Çıkmazı Sok. No:6

34810 Beykoz / İSTANBUL Tel: 0216 –425 95 70 Tel: 0216 –425 95 72

Reşit Galip Cad.34/3 06550 Çankaya / ANKARA Tel: 0312 –447 63 18 Tel: 0312 –447 63 21

URL : www.aramasearch.com E-Posta: arama@aramasearch.com

(3)

Açılış Konuşmaları (Özet)

Sn. Mustafa Erdoğan

TC Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürü

Saygıdeğer misafirler, davetimize icabetiniz için teşekkür ediyor, hepinizi hürmet ve muhabbetle selamlıyorum.

Bilindiği üzere, Avrupa Birliği ve ülkemiz arasındaki mali işbirliği çerçevesinde finanse edilen Rekabetçi Sektörler Programı’nın uygulanmasından Bakanlığımız sorumludur. Programımız kapsamında pek çok alanda ve sektörde gerçekleştirilen büyük ölçekli projelere mali destek sağlanmıştır ve sağlanmaya da devam edilmektedir. Rekabetçi Sektörler Programımızın 2007-2013 yıllarını kapsayan birinci döneminde yaklaşık 520 milyon Avro tutarındaki projelere destek verdik. Programın yeni döneminde ise 301 milyon Avro tutarında bir fonla tüm Türkiye’de ilk dönemden farklı olarak daha çok yüksek teknoloji odaklı yeni projeler gerçekleştirmeye devam ediyoruz.

İçinde bulunduğumuz çağda dijital teknolojilerdeki ilerleme, ürün ve hizmetlerin tasarım, üretim, ticarileşme ve katma değer yaratma süreçlerini değiştirmektedir. Netice itibariyle yeni sektörel süreçler ve küresel değer zincirlerinde değişimler ortaya çıkmaktadır. Sanayimizin bu dijital imkânları yakalaması açısından 18 milyon Avro bütçeli “İmalat Sanayiinin Dijital Dönüşümü” projemizi çok önemsiyoruz. Teşrif buyurduğunuz bugünkü toplantımızda, dijital dönüşüm ikliminin oluşmasına yönelik AB-Türkiye mali işbirliği kapsamında finanse edilebilir hususları değerlendirmeyi amaçlıyoruz.

Bugünkü toplantımızın, İmalat Sanayiinin Dijital Dönüşümü projemizin ve izleyen girişimlerimizin ülkemiz için hayırlı olmasını diliyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sn. Angel Gutierrez Hidalgo

AB-Türkiye Delegasyonu, Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Bölüm Başkanı

AB-Türkiye Delegasyonu ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı adına hepinize katılımınız için teşekkür etmek istiyorum.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile geliştirdiğimiz, dijital dönüşüm ile ilgili geniş bir alana müdahalede bulunacak bu proje bizim için oldukça önemlidir. Umarım bu toplantıda söz konusu müdahaleye konu olacak farklı açıları tespit etme imkânı bulacağız. Dijital dönüşümün, hammaddeden nihai ürüne uzanan çok farklı aşamaları bulunmaktadır.

Bu aşamalar tabii ki teknoloji, altyapı ve en önemlilerinden biri olan insan kaynağı gibi hususları içermektedir. Bu bağlamda bizim için bütün tarafların sürece dâhil edilmesi önem arz etmektedir. Burada, mevzunun farklı bakış açıları ile değerlendirilmesi ve tartışılması imkânı bulduğumuza inanıyorum.

Buradaki değerlendirmelerin ve istişarenin ardından, 2020 programlaması kapsamında sunulacak bir proje taslağına ulaşmayı amaçlıyoruz. Bu projenin hem politika içerikli makro hususlardaki hem de temeldeki dönüşüme nasıl yaklaşacağımıza ilişkin mikro nitelikli ihtiyaçlara cevap vermesi gerekmektedir. Ayrıca bu proje ile Türkiye’nin AB’deki dijital dönüşüm konseptine entegrasyonuna yardımcı olunması da oldukça önemlidir.

Değerli fikirleriniz için hepimize tekrar teşekkür ederim.

(4)

Sn. Oğuz Babüroğlu’nun Giriş Konuşması

Sayın Genel Müdürümüzün de anlattığı gibi Bakanlık bünyesinde yürütülen önemli çalışmalar var. Birinci çalışma yapılmış ve 2. dalga bir çalışma daha yapılacaktır. STK, Kamu ve sektör olarak kafa kafaya verip ve böyle bir desteği verebilmek ve almak için neler yaparız bunu konuşacağız. AB ile ciddi bir entegrasyonumuz var. Hali hazırda ihracatımız, ithalatlarımız var. Dijitalleşme de bu entegrasyonun ana bir parçası olacaktır. Türkiye’deki bu dönüşümü, kazan kazanı göz önünde bulundurarak, “sektörlerde daha fazla avantaj elde etmek ve Türkiye kazanımı olarak yürütmek için neler yapabiliriz?” sorusunu konuşuyor olmamız gerekiyor. Her düzlemdeki paydaşların hazır akıllar ve yeni akıllarını buluşturarak bir ortak akıl oluşturmamız önemlidir. “Arama”

paradigmasında çalışanlar olarak “Arama bitmez” diyoruz. Aklımızı çalışmayı durduramayız.

Bu tür çalışmaların katkısı kaslarımızı zinde tutup, AB’nin mali destekleri varsa “bunları nasıl kullanacağız?”, “nasıl olacağı?” ile alakalı çalışmalar yapıp bakanlığa sunacak, sonra uygulama kısmında da yer alarak bu iş tamamlanacaktır. Katılımlı yöntemlerde sizlerden gelen destek önemlidir. Bir günlük bu toplantıdan aslında beklentimiz çok yüksektir. Mümkün olduğu kadar telefonlarınızı aklınızdan ve kendinizden uzak tutunuz. Kendinizi vererek çalışmayı tamamlamamız hiç şüphesiz oldukça önemli olacaktır. Herkese tekrardan hoş geldiniz diyorum.

(5)

“İmalat Sanayiinin Dijital Dönüşümünde Mevcut Durum” Grup Çalışması

Grup çalışması öncesinde Oğuz Babüroğlu tarafından yapılan yönlendirme aşağıdaki gibidir:

Bugünkü çalışmamız iki bölümden oluşacaktır. Sabahki bölümde mevcut durumu dönüşüm ile alakalı sizin gözlemlerinizi mikro ve makro bazda almak istiyoruz. İkinci çalışmada ise bu dönüşümü nasıl yaparız, nasıl hızlandırırız konuları üzerinde duracağız. Yani bir nevi ekosistemin dijital dönüşümüne ne tür hızlandırıcı unsurlar, ne tür kaldıraçlar konulabilir diye öğleden sonra çalışacağız. Biraz önce size dağıtılan İmalat Sanayinin Dijital Dönüşümü Çerçevesinde 10 konu vardır. “Herkesten en az 5 konuda görüş alalım” diye bir çalışma tasarımı yaptık.

1-3-5 numaralı gruplar tek rakamlı maddeleri (teknoloji, teknoloji tedarikçileri, dönüşüm yapıları, finansman, iletişim), 2-4-6 numaralı gruplar ise çift rakamlı konuları (yönetişim, kullanıcılar, küresel entegrasyon, insan kaynağı, altyapı) çalışacaktır.

Öğleden sonraki gruplarda konu başlıklarını siz kendiniz seçip o şekilde gideceksiniz. Bir arkadaşımız yazacak, bir de sunucu olacaktır. Her madde ile alakalı 3 tane en öncelikli konuyu getiriniz. “Dijital Türkiye Yol Haritası” adlı bir çalışma var. Eğitim alt yapısı, tescil patent sayısı ile alakalı hedefler bu dokümanda yer almaktadır.

İmalat Sanayiinin Dijital Dönüşümü Çerçevesi*

Bölüm 1: “Dönüşümdeki mevcut durum, ihtiyaçlar ve beklentiler nelerdir?”

Bölüm 2: “Dönüşüm nasıl hızlandırılmalı, desteklenmeli ve yapılandırılmalıdır?”

Dönüşüm Boyutları

(1) Teknoloji: Sektörlerin Sanayi 4.0 bileşenleri kapsamındaki ihtiyaçları ve olgunluk düzeyleri

(2) Yönetişim: Dönüşüm yönetişiminin kurumsallaştırılması ve güçlendirilmesi, yönetişim modeli alternatifleri (3) Teknoloji Tedarikçileri: Tedarikçilerin dönüşümdeki rolü

(4) Kullanıcılar: Üretim değer zincirindeki firmalar arası dijital süreçler ve KOBİ’lerin entegrasyonu

(5) Dönüşüm Yapıları: Merkezler (dönüşüm, yetkinlik, mükemmeliyet merkezleri, mobil merkezler vs.), çevrimiçi yapılar ve danışmanlık mekanizmaları

(6) Küresel Entegrasyon: Dönüşüm süreçlerinin küresel değer zinciri, ‘Digital Europe’ ve ‘Digital Single Market’

uygulamaları ile uyumu

(7) Finansman: Finansman mekanizmaları ve finansmana erişim

(8) İnsan Kaynağı: Değişen yetkinlik gereksinimleri ve bunlara uyum noktasında öncelikli çözümleri (9) İletişim: Dönüşümün tanıtımı, yaygınlaştırılması ve etkileşimi

(10) Altyapı: Temel teknoloji altyapısı gereksinimleri

*Grup çalışması öncesi dağıtılmıştır.

GRUP SUNUMLARI

Teknoloji, teknoloji tedarikçileri, dönüşüm yapıları, finansman, iletişim konularını çalışan Grup 1-3-5 sunumları aşağıda yer almaktadır.

Gruplar, çalışmanın başında beyin fırtınası yapmış, en öncelikli 3 konuyu seçmişlerdir.

GRUP 1

(6)

Teknoloji: Sektörlerin Sanayi 4.0 bileşenleri kapsamındaki ihtiyaçları ve olgunluk düzeyleri

 Teknoloji üreten + Uygulayıcıların ortak platformu

 Ortalama 2,5

 İhtiyaç olgunluk değerlendirme

 Değerlendirme sonrası uygulama yöntem/biçimleri

 Durum tespiti

 Sistem+ Donanım+ Yazılım+ İnsan ölçeklerinde doğru ve net ve esnetilemez tanımların yapılması

 Ortak bir değerlendirme

 Teknoloji: Uygulanıyor ama test edilemiyor.

 Süreç (İş yapış şekli)*

 Üründe dijitalleşme vs. üretimde dijitalleşme

 Problem tanımı

 Bilgilendirme

 Rekabet

 Veri toplama

 Örnek Uyglamalar (Best Practice)

 Tecrübe Paylaşımı

 Danışman ile çalışanlar arasında iletişim / uyum

 Esnek üretim

 Sektöre, Firmaya Özel yol haritası *

 Tüm imalat hattı

 Sadece firma değil tedarikçilerde

 Tüm tedarik zinciri

Teknoloji Tedarikçileri: Tedarikçilerin dönüşümdeki rolü

 Yurtdışından örneklerin getirilmesi

 Bilgi transferi

 %100 yabancı + Türk uygulayıcı firmalar

 Kendi uygulamalarını geliştiren firmalar

 İşbirliği kültürü ( Ortak iş yapış)*

 Firmalar eksiklerini söylemiyor.

 İşi uzmanları yapmalı.

 Çok fazla tedarikçi var.

 Disiplinler arası işbirliği

 Firmalara güven eksiği

 Açık inovasyon

 Yetkin İK eksiği

 Yetkin tedarikçi

 Milli ürünler (Donanım + yazılım)

 Az sayıda teknoloji tedarikçisi

 Daha rekabetçi ortam gerekir

 Teknoloji tedarikçi portalı ve bunun denetimi*

 Teknoloji firmaları ihtiyaç sahiplerine ulaşamıyor.

 Küçük teknoloji firmalarının sektördeki tecrübeli firmalar tarafından desteklenmesi

 Tedarikçilerin rekabetçiliğinin arttırılması

 Standardizasyon*

(7)

 Yerli firmadan ziyade bilinen yabancı firmalar tercih ediliyor.

Dönüşüm Yapıları: Merkezler (dönüşüm, yetkinlik, mükemmeliyet merkezleri, mobil merkezler vs.), çevrimiçi yapılar ve danışmanlık mekanizmaları

 Kimse kimseyi tanımıyor.

 İşbirliği anlayışı yok*

 Bir takım örgütler / katalizör

 Tecrübe paylaşımı*

 Ne istediğimizi bilmiyoruz.

 Bilişim sektöründe 15 Dernek

 Endüstri 4.0 için fuarlar (sürekli açık)*

o İhtiyaç sahipleri o Teknoloji firmaları

 Tepeden aşağı yaptırım

Finansman: Finansman mekanizmaları ve finansmana erişim

 Dijital dönüşüm için teşvik*

 Finansmanın ölçeklendirilmesi

 TÜBİTAK TEYDAB Ürün desteği verir(dijitalleşme international değer) kullanırsanız %80

 Finansman kaynaklarından habersizlik*

 Entegre finansman modeli*

 Eğitim için finansman

İletişim: Dönüşümün tanıtımı, yaygınlaştırılması ve etkileşimi

 Farkındalık artırımı*

 Portal*

 İletişim stratejisi*

 Tek elden iletişim (Organizasyon yapısı)

(8)

Seçilenler

 Tanım: Sistem/Donanım/ Yazılım/ İnsan (Üretim/Ürün) Renun Gibi

 Üst düzey yetkinlik araştırmasıTurquality, karşılaştırabilirlik, güven

 Sürece odaklanma(Alet, teçhizat öncesi nedeni)örnek uygulamalar sektörel, özel hazır yol haritaları(NACE)

 İşbirliği kültürü (ilkokuldan başlamalı) Yeni firmalar için tecrübeli firmaları yanına alsın (zorunlu)

 Yetkin firmaların girebildiği, oylandığı, yorumlandığı portal(denetim şart)(Rekabet ve kalite artışı)

 Standardizasyon (EU,TR)

 Tecrübe paylaşımı, iyi uygulama örnekleri (ne istediğimizi bilmiyoruz.)

 Endüstri 4.0 için sürekli açık merkezler, Fuar gibi örneklerin gösterildiği canlı, ihtiyaç sahibi ve teknoloji bir arada

 İş birliği anlayışı (strateji), katalizör yapılar STK birlikte, tanışma, güven

 Aslında var (yetersiz EU, USA ile kıyas), bilgilendirme iletişim

 Entegre finansman modeli= Birden fazla finansör, ortaklı proje, uluslararası tedarikçilerle birlikte otomotiv. Örnek: TÜBİTAK (Ürün)+Bakanlık(Yayılma)+Sivil Toplum (Pazarlama)

 Farkındalık artırımı: Tematik oluşumlar, fuarlar

 Efektif ve ortak bir portal (Kötü örnekler var, ders çıkartıp en iyi gibi)= Zorunlu

 İletişim stratejisi oluşturulmalı.

Açıklamalar

 Grup içerisinde öncelikle tanım konusuna odaklanıldı. İnsan odaklı donanım, dijitalleşme, ürün ve üretimde bunların tanımının yapılması gerektiği düşünülmektedir.

 İkinci olarak üst düzey yetkinlik araştırması, Turquality gibi üst kuruluşlar tarafından test edilerek daha güvenli bir ortam kurulabilir diye düşünüldü.

 Örnek iyi uygulamaların kullanılarak, NACE koduna göre “dijitalleşme kodunuz x’dir” diyerek dijitalleşme yol haritaları çıkarılabileceği dile getirilmiştir.

 Bir çağrıya girildiği zaman tedarikçinin yanına bir start-up almasının faydalı olacağını ve EU standartlarına göre standartların eksiksiz çizgilerle belirlenmesi gerektiği ifade edilmiştir.

 Hem örneklerin göründüğü ve oylandığı, hem de ihtiyaca göre tedarikçi bulunabilecek bir tedarikçi portalı olması gerektiği düşünüldü.

 Dönüşümle alakalı Endüstri 4.0 gibi sürekli açık fuar merkezlerinin olduğu, projelerin neler olduğu, atılması gereken adımların hangileri olduğunun gözlemlenebileceği bir alan sunulması gerekmektedir.

 Finansman kapsamında entegre bir finansman modeli oluşturulmalıdır. Aslında yeterince finansman var.

TÜBİTAK, Bakanlık vb. çok fazla yardım etmektedir. Bununla birlikte ABD ve Avrupa Birliği’ne göre kaynak çeşitliliği düşüktür. STK pazarlama gibi farklı alanlara da sponsorluk verilmelidir. Mevcut kuruluşların destekleri ile alakalı sürekli bir portal olması kurgulanmalıdır.

(9)

 İletişim de farkındalığın artırılması için fuarlar kullanılabilir.

 Daha aktif kullanılabilecek, efektif şirketlerin tecrübelerini paylaşabildiği bir portal hayata geçirilmelidir.

GRUP 3

Mevcut Durum

 Her sektörün ihtiyaçları sektör kırılımları sektör bazında belirlenmelidir.

 Hazır giyim: Makine haberleşmesi

 Sektörel heterojenlik, teknolojik fizibilite belirsizlik, sıçrama gereği, dijital ikiz entegrasyonu, robot otomasyon çalışmasının olmaması ( hazır giyim), iş gücü odaklı ekonomi, teknoloji geliştirmek, İK eksikliği, yatırım geri dönüş hızı, teknolojik altyapıların konuşması, bilinmesi / üretilmesi/ uygulanması beklentilerin ortaya çıkması, fayda/maliyet sektör bazında + firma bazında analiz edilmeli, toplanan verinin görselleştirilmesi dijital yol haritası okunmalı, teknolojilerin izlemesi, yol haritasının çıkarılması için dış destek, 30-40 senelik teknoloji gelişim(otomotiv) hangi pazarda, nasıl, ölçek ekonomisiyle, marka rekabet, markalaşma, kurumsallaşma, standardizasyon dünya rekabet için sistem kurulumu, dijital sistemlerin kullanımı, rekabet öncesi işbirliği açık inovasyon farkındalık yaratılması, AR-GE çalışmaları eksikliği(Satın alınması yerine içerde üretilmesi), RoI teknoloji dışa bağımlılıktan kurtulma

 Farkındalık:

o Mevcut ortak nasıl uygulanacağı net değil.

o Finansman /İletişim? Kanallar / beklentiler o Ne gerektiği tespit edilecek. Üretmek nasıl olacak?

 Üretim, alt sanayi gerekliliği, mekanik eksikliği, siber güvenlik, alt yapılar, sadece yazılım değil block chain cloud altyapı / hazırlık süreci, program izlenmesi gerekliliği, CAD programı eksikliği, büyük firmaların çözüm sunmaması ve start-up’ların eksikliği  kurumsal iletişim eksikliği, sermaye eksikliği, sermaye desteği eksikliği, envanter eksikliği, yabancı firmalarla çalışılmasının olumsuz etkileri (Müşterilere bağlı ise döviz farklılığı, finansmana etki) otomotiv (Endüstriyel tasarım, yazılım) Öneri: Kore modeli uygulamasıbüyük markaların yönlendirmesi (GE, Siemens vs.) Bakanlıklar ile işbirliği, firmalardan destek yapılarının kurulması (Arçelik’te Teknopark), Özel sektör ile işbirliği, sektör oyuncusu ile yönlendirme, sektöre özel çözümler, teknoloji entegrasyonuna destek, her firma özelinde yazılım geliştirilmesi gerekebilecek, mevcut kurumsal yazılım firmalarının gelişimi, program / yazılımlarda standardizasyon, teknoloji tedarikçilerinin güçlendirilmesi, ekosistem desteklenmesi  kurum eksikliği

 Tekstil: ne yapılacağı, nasıl yapılacağı, hangi parametreler?

 Teknoparklardaki eksiklikler, talebe karşılık verecek hizmetlerden habersizlik, yönlendirme desteği eksikliği

 Start-up’lar: kısa vadeli satış odaklı dönüşümlerin sürdürülebilirlik sıkıntısı

 Madencilik  Avustralya METS oluşumu ekosistem yaşayan laboratuvarlar (Üniversiteler, start-up’lar, madencilik firmalar altında incubator center’lar oluşturuldu.)

 STK’ların eğitim/farkındalıkta yer alması

 Yetkinlik

 Enstitülerin uygulamalı araştırma eksikliği (Frahofer)

(10)

 MM rehberlik olarak kullanılıyor.

 Operasyonel giderlerin desteklenmesi (Konu desteği) Örnek: Almanya Kobileri

 Kurumların özelleşmiş hizmet sunması (Almanya beceri merkezleri, İngiltere Katabult) Fikirlerin kısa süreli olması

 Altyapı gerekliliği, inovasyon / AR-GE finansmanı  Konsolidasyon, küme olarak yatırım, Start-up’ların, Kobilerin finansman konusunda farkındalığın artırılması, AB Kaynaklarına erişim hakkında farkındalık, Proje yazma destekleri değerlendirme, kimin tarafından finanse edileceği, ortaklaşa çözümler

 Web portalı gerekliliği, mevcut yapıların / kanalların ortaya konulması, ne yapıyoruz anlatılıyor ancak ne için yapılacak anlatılmıyor (Fayda, katma değer), beklentiler

 (+)Sektör dernekleri etkinliği + güçlendirilmesi

 (-)Ortak/ görünür slogan olmaması, ülke imajı bağlantısı veri paylaşımı kültürü, iş gücü piyasalarına olumsuz etkiden ötürü kamuoyu algısı

Seçilenler

 Durum: Heterojenlik, Biliniyor / Az uygulama öğretilmiyor.

 İhtiyaç: Fizibilite (RoI), Envanter oluşturma (Teknolojinin olgun seviyesi), standart process

 Beklenti: Dijital yol haritası/ firma, yetkinlik geliştirme, İş birliği /ekosistem

 Durum: Yerlileşme zayıf, tedarikçi ile sınırlı teknoloji kullanımı, yazılım + robotik + otomasyon/donanım

 İhtiyaç: Tedarikçi envanteri, tedarikçi geliştirme

 Beklenti: Tailor-made tedarikçi, ekosistem güçlenmesi

 Durum: Dönüşüm yapıları yetersiz, Danışmanlık seviyesinde

 İhtiyaç: Uygulama merkezi, kültürel değişim, yetkinlik gelişim

 Beklenti: Özel sektör-devlet-üniversite ortaklı Fraunhofer gibi enstitüler, Mükemmellik merkezleri

 Durum: Altyapı yatırım ihtiyacı (veri toplamak için)

 İhtiyaç: Kaynaklara erişim bilgisi

 Beklenti: AR-GE / İnovasyon finansman konsolidasyonu

 Durum: Ortak amaç deklare edilmemiş, mevcut yapıların dağınıklığı

 İhtiyaç: Bakanlıklar / Kamu kuruluşları koordinasyon

 Beklenti: Çatı iletişim kanalı (Neden dönüşeceğiz?), kazanımların anlaşılması

(11)

Açıklamalar

 Teknolojide heterojen bir durum söz konusudur. Sektörlerin ve firmaların veya aynı çatı altındaki firmaların durumları da birbirinden farklıdır. Dolayısıyla dönüşüm için tek bir ölçüm önerilemez. Her sektörün ihtiyacını görmemiz gerekmektedir.

 Endüstri 4.0 imalat sektöründe biliniyor. Küçük oranda da uygulanabiliyor. Daha da düşük oranda transfer edilebiliyor.

 İhtiyaçlar konusunda teknoloji uygulamasına yönelik fizibilite ve iş değeri yaratabilecek noktalara yönelik çalışma yapılmalı, kullanılabilecek teknolojilerin envanterinin çıkartılması gerekmektedir.

 Endüstri 4.0’da vaatkar teknolojiler var. Hazır olmuşluk seviyesinin çıkartılması gerekiyor. Bu uygulamalar için süreç standardizasyonunun yapılması da gerekmektedir. Beklentilerle ilgili firma ve sektör bazlı yol haritaları çıkartılmalıdır.

 İşbirliği ortamlarını geliştirme ve ekosistem yaratmak üzerine sektörde bir beklenti var.

 Teknoloji tedarikçileri konusunda getirilen yorumlardan bir tanesi yerlileşmenin zayıf olması idi. Yerli teknoloji kapasitesi düşüktür. Şirketler tedarikçileriyle sınırlı uygulama yapabilmektedir.

 Teknoloji tedarikçilerinin yazılımda şansları vardır. Fakat otomasyon, robotik ve fiziksel uygulamalarda sorun var. Teknoloji tedarikçilerin envanteri ile ilgili sıkıntılar yaşanmaktadır.

 Tedarikçiler, üreticilerin ihtiyacına özel terzi işi (tailor-made) beceriler geliştirebilmelidir. Toplamda ekosistem geliştirme ihtiyacından bahsedilmektedir.

 Dönüşüm yapılarında çok yapı ama aynı zamanda yetersizlik de vardır. Dönüşüm yapılarında bir sürü kurum var. Örneğin, çok sayıda Teknoloji Transfer Ofisi var. Fakat dönüşüm mihmandarlığı yapacak durumda değildir. Danışmanlıklar seviyesinde bilgi verilebiliyor.

 Dijital dönüşüm için öncelikle kültürel dönüşüme ihtiyaç vardır.

 Kurumlaşma ise istenilen seviyede değildir. Özel sektörün, üniversitelerin ortaklığında enstitü tipinde kurumlara ve yetenek merkezlerine ihtiyaç olduğu ifade edilmiştir.

 Finansman en önemli noktalardan biridir. Bu konuda altyapı ihtiyacı vardır. Özellikle altyapıya yapılacak yatırımın finansman ihtiyacı yükselmektedir.

 İhtiyaç tarafında kaynaklara nasıl erişebileceğinin kolay olması gerekmektedir. Finansman kaynağına ulaşımda sıkıntılar vardır.

 Beklenti tarafına bakılacak olduğunda, altyapı ağırlığı ve endüstri 4.0’ın kendi karakteristiğinde problemler vardır. Bunun finansmanı da şirketler için bir sorun teşkil etmektedir. Büyük şirketler ise bunu daha iyi yapabilir durumdadır. Konsolide finansman yapılarına ihtiyaç duyulduğundan daha önce de bahsedilmiştir. Şu anda gelinen noktada, Endüstri 4.0 tartışmalarından beri konu “dijital dönüşüm” olarak ifade edilmektedir. Bunun bir ortak adının olması, paylaşılan amaç noktasında netliğe ihtiyaç var. Böyle bir deklerasyon eksikliği vardır.

 Mevcut yapıların dağınıklığına dikkat çekilmektedir. Kamu kurum kuruluşlarında koordinasyon ihtiyacı vardır. Bunun içerisinde yetkinlik gelişiminde olan ihtiyacın altının çizilmesi gerekmektedir. Bunun için de konsolide efor sarf edilmelidir. Çatı bir iletişim noktası oluşmasına ihtiyaç duyulduğu ve iletişimin daha profesyonel yapılması ve “neden dönüşülmeli” sorusuna yanıt verilerek, hangi kazanımların elde edileceğine dair finansal geri dönüşün ötesinde cevaplar verilmesi gerekmektedir.

GRUP 5 Beyin Fırtınası

 Otomasyon – Dijital Dönüşüm kavram kargaşası

 Uçtan uca bütünleşik yaklaşım

(12)

 İnsan odağı

 Teknolojilerin gelişim sürecine / Yaşayan henüz tam olgunlaşmamış olması

 Dijital dönüşümün tam olgunlaşamaması

 IT + IOT entegrasyonu teknoloji seçiminde ihtiyaç analizi üzerine oturtulması,

 Firma – Sektör özelinde yol haritası

 Yatay/Dikey entegrasyonu, üretimde siber güvenlik, yapay zeka, büyük veri ve analitiği, dijital ikiz, PLM/PDM

 Teknoloji Tedarikçileri Açık Stand Çalışması

 Teknoloji tedarikçilerinin sürdürülebilirliği

 İhtiyaçlara göre Teknoloji Tedarikçilerinin konumlandırılması

 Lojistik ve hizmet süreçlerine öncelik verilmesi

 Teknoloji tedarikçilerinin envanterinin önemi

 Teknoloji tedarikçilerinin bilinmemesi

 TK – Teknoloji Tedarikçilerinin bir araya gelmesi, Teknoloji tedarikçilerinin kümelenmesi, TÜSİAD SD2 Programı gibi

 Ulusal ve uluslararası birbirine uyumluluk.

 Girişimci firmaların teşvik edilmesi

 Yatırım tekrarında kaç üniversite ve sanayi bölge Çözüm odaklı dijital dönüşüm Mük. Merkezi

 Özerk ve Sürekli ve paydaşlarıyla çalışan yapılar

 Sektörel farklılıklar dikkate alınmalı.

 Dijital dönüşümde yapılar yol haritası, firma sektör bazında danışmanlık

 Danışman envanteri

 Dijital Dönüşüm rehberi (Toolkit)

 Pratik satışı ve promosyonun amaçlanması

 Dijital dönüşüm yatırım belirsizliği / maliyeti finansa ulaşma zorluyor.

 Teknoloji tedarikçilerinin teşvik edilmesi

 Firmaların(Kullanıcı) teşvik sorunu / edilmesi, etki analizinin yapılması, güdümlü projelerin teşvik edilmesi, Akıllı finansman modelleri

 IT Envanter / Platform, Dijital Dönüşüm Farkındalık/ Kavramlar, Toolkit/Rehber

 Başarılı/ Başarısız uygulama örnekleri

 Dijital dönüşüm ücretsiz tanıtım eğitimi bakanlık ve firma bazında

Seçilenler

 Otomasyon – Dijital Dönüşüm kavram kargaşası, Teknolojilerin gelişim sürecine / Yaşayan henüz tam olgunlaşmamış olması, Dijital dönüşümün tam olgunlaşamaması

(13)

 Uçtan uca bütünleşik yaklaşım, IT + IOT entegrasyonu teknoloji seçiminde ihtiyaç analizi üzerine oturtulması, Firma – Sektör özelinde yol haritası

 Yatay/Dikey entegrasyonu, üretimde siber güvenlik, yapay zeka, büyük veri ve analitiği, dijital ikiz, PLM/PDM, Akıllı Ürün

 Teknoloji tedarikçilerinin envanterinin önemi, Teknoloji tedarikçilerinin bilinmemesi, TK – Teknoloji Tedarikçilerinin bir araya gelmesi , Teknoloji tedarikçilerinin kümelenmesi, TÜSİAD SD2 Programı gibi

 Teknoloji tedarikçilerinin sürdürülebilirliği, İhtiyaçlara göre Teknoloji Tedarikçilerinin konumlandırılması, Lojistik ve hizmet süreçlerine öncelik verilmesi

 Ulusal ve uluslararası birbirine uyumluluk, Girişimci firmaların teşvik edilmesi

 Yatırım tekrarında kaç üniversite ve sanayi bölge Çözüm odaklı dijital dönüşüm Mük. Merkezi, Özerk ve Sürekli ve paydaşlarıyla çalışan yapılar,

 Sektörel farklılıklar dikkate alınmalı.

 Dijital dönüşümde yapılar yol haritası, firma sektör bazında danışmanlık, Danışman envanteri

 Dijital Dönüşüm rehberi (Toolkit), Pratik satışı ve promosyonun amaçlanması

 Dijital dönüşüm yatırım belirsizliği / maliyeti finansa ulaşma zorluyor.

 Teknoloji tedarikçilerinin teşvik edilmesi

 Firmaların (Kullanıcı) teşvik sorunu / edilmesi, etki analizinin yapılması, güdümlü projelerin teşvik edilmesi, Akıllı finansman modelleri

 IT Envanter / Platform, Dijital Dönüşüm Farkındalık/ Kavramlar, Toolkit/Rehber

 Başarılı/ Başarısız uygulama örnekleri

 Dijital dönüşüm ücretsiz tanıtım eğitimi bakanlık ve firma bazında

Açıklamalar:

 Teknoloji konusunda özellikle kavram kargaşalığının giderilmesi gerekmektedir. Özellikle otomasyon ve dijitalleşme kavramları arasında böyle bir sorun olduğunu söylemek mümkündür.

 Teker teker teknolojiye bakmaktansa uçtan uca, gerekirse IT ve diğer teknolojilerin birlikte ele alınması gerekmektedir.

 Bazı teknolojilerin gelişmekte olduğu ve yatırım açısından yeni yatırımlara sebep olabileceği ifade edilmektedir.

 Yapay zeka gibi konularda sanayiciler sıkıntı yaşamaktadır. Teknoloji tedarikçileri ve kullanıcılarının bir kümede bir araya gelmesi gerektiği konuşuldu. Kümelenme ihtiyacı vardır.

 Yerli çalışmalarımızı artıralım ama konuyla ilgili uluslararası uyumluluk da önem arz etmektedir.

 Dönüşüm yapıları ile ilgili de yatırım tekrarından kaçınacak şekilde demo fabrikaların dışında üniversite ve sanayi merkezlerinde “dijital dönüşüm mükemmeliyet merkezleri”nin kurulması gerekmektedir.

 Sektörel farklılıklar dikkate alınarak, sektör odaklı çalışmalar yapılmalıdır.

 Farkındalığı yüksek olan kuruluşlar. Fakat zayıf olanlar için danışmanlık verilmelidir.

(14)

 Toolkit: El kitabı gibi dijitalleşmeye girecek her firma için nerden başlayacakları, use case’lerin yer aldığı bir taslak hazırlanabilir.

 Finansman konusunda yüksek maliyetler var. Finansmana ulaşılamıyor. Firma sahipleri öncelikle geri dönüşüne baktığı için önceliklendirmelerin doğru yapıldığı bir finans modelinin oluşturulması gerekmektedir.

 Teşvik konuları tartışılmıştır. Vergi muafiyeti, devlet arazileri gibi finans değil teşviklerin de önemli olduğu düşünülmektedir.

 İletişimde bir envanterin oluşması ve bunlarla ilgili bir dilin kullanılması gerekmektedir.

 “İyi-kötü” ifadesi yerine “başarılı ve başarısız” uygulama örneklerin paylaşılmasında fayda vardır.

Yönetişim, kullanıcılar, küresel entegrasyon, insan kaynağı, alt yapı konularını çalışan Grup 2-4-6 sunumları aşağıda yer almaktadır.

GRUP 2

Yönetişim: Dönüşüm yönetişiminin kurumsallaştırılması ve güçlendirilmesi, yönetişim modeli alternatifleri

 Mevcut durum: Dijital dönüşüm platformu var ama bilinmiyor. Yönetişim geliştirilmeli (katılımcılık) o Üniversite yeteri kadar dahil olmadı.

o Sektör derneklerinin katılımı/katkısı alınmalı. (yazılım, makine, elektronik vb.) o Sürecin katılımcı olarak devam etmesi gerekli.

 İhtiyaç ve beklentiler

o Yol haritası ve eylem planı üst doküman

- Sahaya inilerek yol haritasının güncel ve yaygın sahipliği gerekli

o İŞKUR, Ticaret Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, KOSGEB, TÜBİTAK, Girişimcilik Ekosistemi) ilgili destek mekanizmaları var. Ama birbirleri ile konuşmuyor. Desteklerin etkin planlanması.

Seçilenler

 Katılımcılık gelişmeli.

 İlgili destek mekanizmaları var ama birbirleri ile konuşmuyor. Desteklerin etkin planlanması (open innovation platform/aid effectiveness)

Kullanıcılar: Üretim değer zincirindeki firmalar arası dijital süreçler ve KOBİ’lerin entegrasyonu

 Kamu rolü o Düzenleyici o Kolaylaştırıcı

o Kaynak etkinliği & dağılımı (nitelik önemli) o Yatırımcı programı

o Yönlendirme-davranışsal analizler o İhtiyacı anlama

o Arayüzleri canlandırabilmek (mevcut + yeni) (innovation, platfom vb., TTO,Ar-ge, tasarım dönüşüm merkezleri)

o Standardizasyon o Pilot uygulama desteği

o Yönetişimin kapsayıcı ve hızlı etki sağlanması (çalışma grupları yol haritası bileşenleri kapsamında etkin yönlendirme: PORTAL, platform)

(15)

o Yarışma: Katılımcılığı teşvik etmek için bir organizasyon (başarı hikayeleri) kamu eliyle

 Firma rolü o Uygulayıcı

o Dönüşümü sahiplenme o Kaynak ihtiyacı (teknik, idari) o İhtiyaçların doğru belirlenmesi

- Start-upların büyümesi için katkıya ihtiyaç var.

- Hızlandırıcılar (mentor) - Şirket evlilikleri

o Firma yetkinliklerinin belirlenmesi, mevcut durum tespiti

Küresel Entegrasyon: Dönüşüm süreçlerinin küresel değer zinciri, ‘Digital Europe’ ve ‘Digital Single Market’

uygulamaları ile uyumu

 Küresel değer zincirlerine entegrasyon

 Rekabet edebileceğimiz niş alanlar hangileri?

 Farklılaşma/rekabet avantajının belirlenmesi

 EU Digital tek pazar gereklilikleri (kamu + lobi gücü)

 Uluslararası standartlaşma çalışmalarına katılım (TSE) ve sertifikasyon

İnsan Kaynağı: Değişen yetkinlik gereksinimleri ve bunlara uyum noktasında öncelikli çözümleri

 Dijital yetkinliklerin arttırılması/uyum

 Eğitim modeli/müfredat (ilk-orta-yüksek)

o 1- genç mühendisler: 1 yıl yatırım yapılarak eğitim almaları ve kaynak grup olarak hizmet vermeleri

o Genel – ayrı bir konu

o Akademik Güç Birliği-sektör ile bağlantı

Altyapı: Temel teknoloji altyapısı gereksinimleri

 Open data kullanım/yaygınlaştırma

 Fikir-mobil iletişim altyapısı ve bağlantılılık düzeyi

 Yerli üretimin kamu özelinde teşvik edilmesi

 5g ve ileri teknolojilerin geliştirilmesi Temel teknolojiler

 Üniversite vs. pratik deneyim (uyumlaşma)

 Çok merkezli kuluçka modeli

 Yeni frekans altyapılarının lisans ticarileştirme

 EU Digital tek pazar gereklilikler?/ yeterlilikler

 “Buluttaki bilgi”

o Veri analizi o Veri analitiği

o Faydanın belirlenmesi o Faydanın gösterilmesi o Yönetişim

o Altyapı

o Entegrasyon (üniversite-sanayi)

o İyi uygulama (çözüm) örneklerinin paylaşılması

(16)

Açıklamalar

 Yönetişim konusunda dijital platformun varlığı herkes tarafından bilinse dahi belli uygulamalar konusunda aksaklıklar var. Kendi üyeleri dâhil gelişmelerden haberdar olunmadığı, sonraki adımlara dair ne yapılacağının bilinmediği gibi sorunlar teşvik mekanizmasına da yansımaktadır.

 Doğru noktalarda doğru müdahale alanları geliştirilebiliyor. Uygulamaya geçme noktasında sıkıntılar var.

Uygulama kapasitesi ve bu minvalde yönetişim becerilerinin güçlenmesi gerektiği grup tarafından vurgulanmıştır.

 KOSGEB, TÜBİTAK gibi ilgili destek mekanizmaların doğru kurgulanması ve daha etkin harekete geçirilmesi gerekmektedir.

 Destekler verilmeli ve etkin planlanmalıdır. Destek mekanizmalarına erişim daha rahat olmalıdır. En büyük eksikliklerden biri etki analizidir.

 Dönüşüm yapısında Bakanlığın girişimi olumlu duyuldu. Fakat alt sektör bazında ihtiyaç ve eylem planlarının yansıtılması gerekmektedir.

 Özel sektör temsilcileri sonuç odaklı çalışma grupları olacaksa bu çalışmaların önceliklendirilmesi ve etkisinin değerlendirilmesi gerektiğine vurgu yapıldı.

 Kullanıcılar kamu ve firma olarak ikiye ayrıldı. Teknolojik ihtiyaçlarda kesişimler var. Kamunun yönlendirici, kolaylaştırıcı ve hızlı olması gerekiyor. Ciddi anlamda destek mekanizmaları olmalıdır.

 Kaynakların artırılması konusunda, AB fonları kadar dönüşüme yönelik yatırımların da desteklenmesi gerekmektedir. AB desteği ile belli adımlar atılabilir ama bunun yaygın sahiplenilmesi ve kamu kaynaklarının doğru kurgulanması gerekmektedir.

 Yeni kurumlar yaratmaktansa mevcut yapıların daha iyi kullanılması ve eğitim merkezlerinin, model fabrikaların etkileşim içerisinde olması ve iyi uygulama örneklerinin aktarılarak yaygınlaşması gerektiği vurgulanmaktadır.

 Başlangıç noktası olarak mevcut durumu doğru bir şekilde tespit etmek ve ihtiyaca yönelik çözüm önerilerini, birbirini besleyecek şekilde belirlemek gerekmektedir.

 Eylem planları var ama envanter çalışmasıyla bağlantı içerisinde olmalıdır. Mevcut durumu daha iyi duruma götürmek için kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır. Daha katılımcı süreçlerle mevcut durumu tespit etmek ve bunu anladıktan sonra çözüm odaklı önerileri geliştirmek gerekmektedir.

 Yarışma yapılırken subvansiye edip ürünleştirilmesi gerekiyor. Bu konuyu destekleyecek start-upların desteklenmesine ihtiyaç vardır. Girişimcilik ekosistemi üzerine düşünürken sadece teknoloji geliştirme bölgeleri değil, hızlandırıcılar, mentorler ve şirket evliliklerinin teşviki gibi konularda destekleyici adımların atılmasına ihtiyaç vardır.

 Portal ihtiyacı var. Mevcut mekanizmaların birbirinden bağımsız olabilmesi adına AB projelerinde bu tarz araçlar olur. Hedef kitlesinin doğru belirlenmesi ve mekanizmaların doğru seçilmesi gerekmektedir. Onu ne kadar kullanabiliyoruz veya yararlanabiliyoruz? Küresel entegrasyonla ilgili tek pazar konusu ne kadar biliniyor? Bu sorular üzerinde düşünülmesi gerekmektedir. Bu konuda etkin olunmasına ihtiyaç vardır.

 Standardizasyon ve sertifikasyonun önemine dikkat çekilmektedir.

 Dijital yetkinliklerin artırılması ve eğitime bakış açısının tekrar ele alınması gerekmektedir.

 Sadece üniversite odaklı değil gereken noktalarda müdahalelerin yapılması ve iki alanın uyum içinde ilerlemesinin altı çizilmiştir.

 Grup öneri olarak, yetenekli mühendislerin yatırımlarla ilgili farklı platformlarda değişik roller üstlenerek dönüşümü tetiklemesi gerekmektedir. “Görev gücü” adı altında doğrudan uygulamaya yönelik ekipler olması önerilmiştir. Teknik anlamda güçlü olmasa bile bütün entegrasyonu sağlayacak, gerekli donanıma sahip ne yapılması gerektiğini bilen kişilerin süreçte yer alması önemli olacaktır

 “Grup gücü” uygulaması işbirliği modellerine de örnek olabilir. İnsan kaynakları altyapısına da fayda sağlayacaktır. Sadece bir firma için değil kamunun kolaylaştırıcı rol verip o paylaşımın belli sınırlar içerisinde yapılabildiği her ölçekte bu uygulamaya yer verilebilir. Sonuçta “x” görevlerin yerine

(17)

getirileceği, “x” kadar start-uplarla büyük firma bağlantısını kuracak, uygulama yeteneğini güçlendirecek görev güçlerine ihtiyaç olacaktır.

 Araştırma merkezlerinin uygulamaya yönelik yeteneklerinin artması gerekmektedir. Mevcut altyapı var ama yeterli değildir. Bu konudaki yatırımlar devam ediyor ama bunların ticarileştirilmesi ve ön aşamada Türkiye’ye getirilmesi gibi meseleler var.

 Üniversitede pratik deneyim ve işbirliği var. Güzel uygulama örnekleri var. Akademinin teorik kaldığı, ayağının yere basmadığı ifade edilmektedir. Uygulamaya yönelik sadece akademik odaklı değil uygulama ve ticarileşme konusunda kontrollü ortamda yapılabileceği düşünülmektedir.

 Veri analizi ve veri analitiği konusunda güçlü değerlendiricilere ve analitik bilgiye ihtiyaç var.

 Faydanın gösterilmesi kritiktir. Yönetişim altyapı ve entegrasyon konuları arasında yer alabilir ve hatalı uygulamaların ortak alanda görülmesi ve paylaşılması gerektiği vurgulanmaktadır.

Yorumlar

 Çalışma ile ilgili devlet sponsor olabilir. Dijital dönüşüm gençlerinin hazırlanması ve daha sonra dönüşümün tecrübeli öncüleri olarak sektörde yer alması hedeflenmelidir.

GRUP 4

Yönetişim: Dönüşüm yönetişimin kurumsallaştırılması ve güçlendirilmesi, yönetişim modeli alternatifleri

 Koordinasyon ihtiyacı

 Aktörler

 Dağınık yapı

 Bilgi eksikliği

 Farkındalık eksikliği

 Mükerrer eforlar

 Zaman ve önceliklendirme eksikliği

 Planlama eksikliği

 Paydaşların platformlara erişememesi, haberdar olmaması

 Sektör ihtiyaçları ele alınmıyor.

 Yol haritası olması olumlu (Dijital Türkiye yol haritası)

 Farklı platformlar (kurumsal, sektörel, vs.)

 TÜBİTAK çalışması (Teknoloji yol haritası)

 Dijitalleşme ne demek?

 Dijitalleşme seviyemiz nedir? Referans noktalarına göre neredeyiz?

 Teşviklerin etki analizi (desteklerin)

 Üretim dışı alanlarda dijitalleşme ihmal ediliyor mu?

 İhtiyaçlar

o Koordinasyon ihtiyacı

o Üst çatı kuruluş-sahip-sorumlu-yetkili o BSTB Koordinasyonu olmalı.

o Bütüne erişebilecek platform (arayüz) – tekil erişim o Kaynak/ihtiyaç eşleştirilmesi

o Sektör teknoloji bazlı gruplaşma ve buna özel teşvikler

o Dijital teknoloji üreticilerin yönetişime katılması/desteklenmesi o Yerli tedarikçilerin güçlendirilmesi için projeler

o Üniversitelerin sürece dahil olması (Araştırma, Eğitim, Akademik yayn, vs) o Ülke stratejisinin belirlenmesi ve hayata geçirilmesi

(18)

 Talep edenler değil, tedarikçi yönlendirmesi

 Mühendislik değil-pazarlama

 Danışma/bilgi alma otoritesi platformu/ enstitü/teknoloji Merkezi

 Mentörlük ihtiyacı özellikle KOBİ’ler

 Teşvik/destek/zorunluluk

 Teknoloji üreticileri ve kullanıcıların buluşturulması/ihtiyaca özel üretim

 Sürecin KOBİ’lerin ihtiyaçları üzerine değil tedarikçi/pazarlamacıların satış vs. çalışmaları ile sürdürülmesi

 Model Fabrikalar (sektörel olabilir)

 Uygulamaların izlenebileceği fabrikalar/fuarlar/teknoloji merkezi

Seçilenler

 Danışma/bilgi alma/mentorluk otoritesi/platformu/Enstitüsü Teknoloji Merkezi

 Teknoloji üreticileri ve kullanıcıların buluşturulması, ihtiyaca göre üretim

 Uygulamaların izlenebileceği fabrikalar, fuarlar, teknoloji merkezleri model fabrikalar (sektörel olabilir)

 Teşvik, destek (Finansman’da yazılmış olabilir)

 Yatay ve dikey entegrasyonunun tamamlanması

 Kamu mevzuatının tamamlanması

 Siber güvenlik/veri güvenliği: Mükemmeliyet merkezleri/lab/ sertifikasyon IOT cihazları uluslararası akreditasyon

 Yerli teknoloji üreticilerin küresel aktörlerle işbirliği yapması

Seçilenler

 Yatay ve diken entegrasyonun tamamlanması

 Kamu mevzuatının tamamlanması

 Yerli teknoloji üreticilerinin küresel aktörlerde işbirliği yapması

 Teknoloji üreticisi insan kaynağı yetiştirilmesi

 Teknoloji kullanıcısı insan kaynağı yetiştirilmesi

 Dijitalleşme müfredatı/kürsüleri oluşturulması (geleceğin meslekleri bölümleri)

 KUSİ’nin etkinliğinin artırılması

 Temel eğitim/ilköğretim /okul öncesi eğitim seviyesinde dijitalleşme eğitimi verilmesi

 Kurum içi eğitim/uygulama programları

 Dijitalleşme süreçlerinin sebep olacağı işgücü /iş kayıpları/sosyal problemler/mesleki adaptasyon

 Yetişmiş eleman gücünü engelleyici tedbirler

Seçilenler

 Eğitim/ yetiştirme

o Teknoloji üreticisi insan kaynağı o Teknoloji kullanıcısı insan kaynağı

o Dijitalleşme kürsüleri müfredatı oluşturulması (geleceğin meslekleri)

(19)

o Temel eğitim/ilköğretim/okul öncesi eğitim seviyesinde dijitalleşme eğitimi farkındalığı o Kurum içi eğitim uygulama/programları

 Ülkenin işletmelerin ve işgücünün dijital yetkinlik seviyesinin ölçülmesi ve buna göre aksiyon alınması

 Dijitalleşme süreçlerinin sebep olacağı işsizlik/iş kaybı /sosyal problemler/mesleki adaptasyon

 Yetişmiş eleman göçü

 Ulusal geniş bant stratejisinin hayata geçirilmesi (5G ve ötesi)

 Yasal/hukuki altyapı / KVKK

 Veri güvenliği/siber güvenlik test, belgelendirme, akreditasyon, lab, mükemmeliyet merkezi

 Yerli bulut

Seçilenler

 Teknoloji, üretim altyapısının dönüşümü

 Ulusal geniş bant stratejisinin hayata geçirilmesi (G5 ve ötesi)

 Yasal hukuki altyapı /kvkk veri güvenliği/siber güvenlik test, belgelendirme, akreditasyon, laboratuar, mükemmellik merkezleri

 Yerli bulut

Açıklamalar

 Yönetişimde yol haritası vardır. Bununla birlikte paydaşların haritaya erişiminde eksiklikler var. Sektörde yapılanmaların olması gerekmektedir. Sektörel bir yaklaşıma ihtiyaç vardır.

 Dijital dönüşümde herkesin kendi hikâyesi olması gerekmektedir. Herkesin ihtiyacı farklıdır.

 Teknoloji üreticilerinin birbirleriyle buluşturulması gerekmektedir.

 Konuyla ilgili kamu mevzuatının da tamamlanması gerekmektedir. Küresel entegrasyon bağlamında mevzuat ihtiyacı vardır.

 Yerli teknoloji üreticilerinin aktörlerle işbirliği yapması gerekmektedir. Bazı şeylere kendimiz çözümler bulabiliriz. Önce elimizdekilerle ne yapılacağını anlamamız önemlidir.

 Örneğin, insan kaynağı konusunda bir inovasyon var. Bazı meslekler yok olsa bile bu aynı zamanda yeni meslekler ortaya çıkacak demektir.

 Herkes geleceğin mesleklerini tartışmaktadır. Kurumlar arası eğitimin önemi bu noktada çok önemlidir.

3. Konu da elde yetişmişi kaçırmamak olacaktır.

 Altyapıların dönüşümünü sağlamak gerekmektedir.

 Dijital dönüşümde veri konusu var. Sibel güvenlikten bahsediyorsak, bu çalışmaların önemli olduğunu söylemeliyiz. Verinin hızlı bir şekilde ve anında işlenmesi önemli olacaktır.

 Altyapılarla ilgili siber bir dünya geliyor. Bunun yasal bir süreci var. Bununla ilgili çalışılması gerekiyor.

GRUP 6

Yönetişim: Dönüşüm yönetişiminin kurumsallaştırılması ve güçlendirilmesi, yönetişim modeli alternatifleri

 Ülkemizde başkanlık sistemi ile gelen DDO Başkanlığı daha aktif bir şekilde çalışmalı ve kurumsallaşmalı.

Bunu tüm diğer kamu kuruluşları ile koordineli şekilde (alt organizasyon ve kırılımları ille) çalışma mekanizması oluşturulması gerekiyor (genel otorite oluşturulması)

 Avustralya Dijital Dönüşüm Ofisi vb. dünya örneklerinde olan başarılı çalışma modelleri örnek alınarak, ilgili STK ve paydaşları bir araya getirerek iyi bir platform kurulması ve iyileştirilmesi. Bu sayede tüm dünya ile küresel entegrasyon sağlanması

(20)

 DSM (Digital single market) ile koordineli şekilde çalışmalar uyarlanmalı ve ilgili kanun ve mevzuatları uyumlu hale getirilmelidir. (AB mevzuatı ile)

 Dijitalleşmeden ne anlaşıldığı ile ilgili bilinçlendirme yapılması gerekiyor.

 Şirketler ürettikleri ürünlerde son kullanıcıya fayda sağlayacak dijital gelişmeler sağlamalıdır

 Turquality dijitalleşmeyi bir madde olarak olsa da etkili bir şekilde değerlendirmiyor.

 Dijital dönüşümü nasıl (dönüştürüp yöneteceğiz). Bu yol haritasını gösterecek, başvuru mekanizmalarının erişilebilirliğini artırmak ve sağlamak gerekiyor.

 Dijitalleşme-ar-ge vb. ana kavramların yukarıdan aşağıya inen bir yapıda ve en ufak KOBİ’ye kadar erişilebilir olması lazım. Kobilerle-büyük şirketleri entegre etmeliyiz. (sadece finansman değil akıl olarak da)

 Özellikle kritik ürünlerde yerli-milli politikası uygulayarak dijital dönüşümün gerçekleşmesi için kullanılacak ürünlerin Türkiye’de üretilmesi teşvik edilmelidir (yerli tedarikçiler listesi)

 Eksik ve ihtiyaç olan alanlarda Dijital dönüşüm envanteri çıkarılmalıdır. Bunların teşvik mekanizmaları oluşturulmalıdır.

 Devletin ve büyük sermayedarların gerçek anlamda dijital dönüşümü bir politika haline getirdiğini toplumun tüm kesimine hissettirmesi gerekmektedir.

 Ticarileştirilebilir ürün ortaya koymaya yönelik (farklı paydaşları) bir merkez kurulması gerekiyor.

Seçilenler

 Ülkemizde başkanlık sistemi ile kurulan Dijital Dönüşüm Ofisi henüz aktif ve kurumsal değil. Tüm diğer kamu kuruluşlarında genel merkezi bir otoriteye ihtiyaç var.

 Dünyadaki başarılı Dijital Dönüşüm Ofisi ve projeleri çalışma ve uygulama modellerini takip ve hayata geçirme eksikliği var. Tüm paydaşları bir araya getirecek küresel bir platform bulunmamaktadır

 Devletin ve büyük sermaye sahiplerinin Dijital dönüşümü gerçek anlamda bir politika haline getirdiklerini, toplumun tüm kesimlerinin hissetmesi gerekiyor

 Turquality dijitalleşmeyi değerlendirme kapsamında etkin bir şekilde değerlendirmiyor.

 Dijital dönüşümün nasıl yönetileceği ile ilgili bir yol haritası yok. Başvuru mekanizmalarının erişilebilirliğinin arttırılması gerekiyor.

 Dijital dönüşüm envanterinin çıkartılması ve teşvik mekanizmalarının sağlanması gerekiyor.

 Tedarikçiler ve kullanıcılar arasında bilgi eksikliği var. Bu nedenle ürün ve üreticiye erişim konusunda eksiklikler var. Küçük üreticileri büyük firmalarla bir araya getirmek ihtiyacı olunan ürünlerin birlikte üretilmesi, tasarlanması ve global ölçekte pazarlanmasını kolaylaştıracak bir mekanizma üretilmelidir.

 KOBİLERİN yenilikçi ve rekabetçi ürün üretememesi ve dünya piyasasını yeterince takip edememeleri

 Kobilerin uluslar arası risk sermayesi çekememesi projelerini tam kapasite hayata geçirememesine neden oluyor. DYD’leri bu projelere aktaracak ve projeleri uluslararasılaştıracak bir yapının kurulması gerekiyor.

Seçilenler

 Dijital dönüşüm için gerekli ürünlerin (yerli-milli) politikası uygulayarak Türkiye’de üretilmesini teşvik edecek mekanizma eksikliğinin giderilmesi

 Tedarikçiler ve kullanıcılar arasında oluşan bilgi eksiliğini (yerli tedarikçiler listesi) nedeniyle ürün ve üreticiye erişim konusunda eksiklikler var. Küçük üreticileri, büyük firmalarla bir araya getirecek, ihtiyaç olunan ürünleri birlikte üretip, tasarlanıp, global ölçekte pazarlanmasını sağlayacak bir mekanizmanın oluşturulması gerekmektedir.

(21)

 Kobiler rekabetçi ve yenilikçi ürün üretmiyor ve dünya piyasalarını takip edemiyor. Buna istinaden kobiler uluslararası risk sermayesini çekemiyor ve projelerini tam kapasite hayata geçiremiyor. DYD’leri bu noktalara aktaracak mekanizmaların kurulması gerekiyor.

 Digital single market ile koordineli şekilde bir çalışma ortamının sağlanması gerekmektedir. İlgili kanun ve mevzuatlar AB ile uyumlu hale gelmelidir.

 Üreticilerin küresel değer zincirine entegrasyonunun sağlanası gerekmektedir

 İnsan kaynağı tarafında da yetkinlik envanterinin çıkarılması ve buna bağlı olarak eğitim planlanmasının oluşturulması gerekiyor.

 Ana teknoloji trendleri takip edilerek üniversite, akademisyen ve teknoloji geliştiricilere hedef sektör ve projeler verilerek etkili ve efektif çalışmalar gerçekleştirilmesi

 Dijital dönüşüm sürecinde üniversite-sanayi işbirliğinin daha da geliştirilerek sistemler yaratılması, öğrencilerin eğitim dönemlerinin büyük kısmının sahada tamamlanması

 Üniversite-meslek liseleri-OSB işbirliği ile ortak projelerin oluşturulması

Seçilenler

 İnsan kaynağı yetkinlik envanterinin çıkarılması ve buna istinaden eğitim planlarının oluşturulması gerekmektedir.

 Hedef sektör ve projelerin belirlenmesi ve üniversite/akademisyen ve teknoloji geliştiricilerle bu bağlamda çalışmalar yapılması gerekmektedir.

 Mevcut dijital yetkinliklerinin geliştirilmesi

 Mevcut eğitim-öğretim müfredatının yetkinliklerinin geliştirilecek şekilde revize edilmesi

 Mevcut çalışanların yetkinliğinin geliştirilmesi

 Ucuz ve kesintisiz internet alt yapısının en ücra kesime kadar erişilebilir olması

 Bulut ve siber güvenlik konularında eksikliklerin giderilmesi (proje, veri güvenliği, data ve üretim süreçleri)

 Dijital dönüşüm süreçlerinin sürdürülmesinde gerekli olan ürün yazılım ve alt-yapı süreçlerinde dışa bağımlılığın azaltılması

Açıklamalar

 Yönetişimde Dijital Dönüşüm Başkanlığı Ofisi önemlidir. Bunun hızlı bir şekilde merkezi bir otorite olarak kamuya inecek şekilde ve daha aktif kurumsal çalışmaların yapıldığı bir organizasyona dönüşmesi gerekmektedir.

 Yurtdışında başarılı ofislerin uygulama modellerinin takip etmesi ve buna uygun bir platform kurulması gerekiyor. Dijital dönüşümün gerçek anlamda politika olduğu topluma hissettirilmelidir. Bununla ilgili bir yol haritası olmalı ve konuyla ilgili envanter çıkartılarak buna erişim sağlanmalıdır.

 Kullanıcılar kısmı için dijital dönüşüm çok önemlidir. Dijital dönüşüm için gerekli ürün milli savunma ve sanayi Türkiye’de üretilebilmelidir. Bunu hayata geçtirecek politikalara ihtiyaç vardır. Bunu yurtdışından ithal etmek imalat sektörü için negatif bir etki yaratacaktır.

(22)

 Tedarikçi ve kullanıcılar arasında bilgi eksikliği vardır. Bunun için bir platform kurulmalıdır. Bu konuda çalışma yapılarak küçük üreticiler ve büyük firmaları bir arada tasarlayıp global ölçekte harekete geçirecek bir mekanizma kurulmalıdır.

 KOBİ’lerin dünyayı takip etmediğini görüyoruz. Hangi ürünler üretildi ise bunların takibi yapılmalıdır.

Projelerini geçirmeye yeterli risk sermayesi olmadığı görülmektedir. Trendleri takip edecek bir mekanizmanın oluşturulması ve KOBİ’lerin aktif rol oynamaları gerektiği düşünülmektedir.

 Küresel entegrasyon konusunda üst düzey sahiplenme eksikliği vardır.

 İnsan kaynakları konusunda bir yetkinlik envanteri çıkartılması gerekiyor. Konuyla ilgili eğitim planları da çıkartılmalıdır. Üniversite akademisyen ve mekanizma ile birlikte çalışma yapması gerekmektedir.

 Çalışan personellerin yetkinliklerini geliştirecek müfredat geliştirilmelidir.

 Altyapı konusunda birçok proje vardır. Hala ucuz ve kesintisiz altyapı topluma tanıtılamıyor. Bu olmayınca dönüşüm beklemek mümkün değildir. Teknoloji altyapısının her noktaya dokunması gerekiyor. Bunlarla ilgili hala çeşitli eksiklikler var.

 Dijital dönüşüm süreciyle ilgili donanım, altyapı ürününde bağımlılığı azaltıp yerli ve milli üretime geçilmesi gerekiyor.

(23)

Değerlendirme ve Yorumlar

OĞUZ BABÜROĞLU

Doğru tanımın oluşmasıyla ilgili olarak, grupların “ortak dil” olarak ifade edildiği bir retoriğe ihtiyaç vardır. Buna ek olarak ürün ve üretim dijitalleşmesinin birbirlerinden ayrı şeyler olduğunun altı çizilmiştir. Şirketler için yol haritası olduğu gibi sektörler için de yol haritasının bir gereklilik olduğunu yapılan sunumlardan anlıyoruz. İş birliği ekosistemi ve bunun avantajları ile ilgili olarak USAMA Eskişehir örneği verildi. Amerika’da pil ve enerjinin otomotiv ile işbirliği kurduğu gibi belirli sektörlerde de iş birliği kurulması gerektiğinin önemli bir konu olarak karşımızda durduğunu anlıyoruz. Teknoloji tedarikçileri kısmına baktığımızda ise hayal edilen sistemde, yüklenici firmalarla alt firmalar nasıl bir araya gelecek? Bu soru üzerinde düşünmemiz gerekiyor.

Teknolojide yerlileşmenin yeterli seviyede olmadığı düşünülmektedir. Buna ek olarak, ortak portal fikri var.

Dijitalleşmenin olmazsa olmazı gibi görülen bir konudur. Farklı teknoloji tedarikçileri ile olan ilişkilerin bildiğimiz anlamda tedarikçi ile olan ilişkilerden farklı olduğunu söylemek mümkündür. Sektörlerin geliştirdiği farklı modeller var. Teknoloji oraya girecek mi yoksa girmeyecek mi? Katalizör kim? İşbirliği ile alakalı yansımalar var. Dönüşüm yapıları nasıl kaldıraç olacak? TİM’deki yarı kamu yarı özel gibi yapılar mı gerekiyor? Bu soruların da ortaya çıktığını anlıyoruz.

Finansmana gelince, bir grup “yeterince var” dedi. Her teknolojik deviniminde olduğu gibi önden mi takip edeceğiz? Arkadan mı gideceğiz? Bununla alakalı fikirler çıkmıştır. İletişim konusunda farkındalık var. Fakat 20 senedir aynı şey konuşuluyor. Burada da teşvikler nerede? “Turquality” gibi talep edenin net olduğu zaman mı daha iyi olacak? Bunu konuşmamız gerekiyor.

Yönetişim konusu, Dijital Dönüşüm Başkanlığı’nın kurulması, Savunma Sanayi Başkanlığı deneyimi oldukça önemlidir. Ona benzeyecekse söylendiği gibi ümit var demektir. Destekler meselesi var. Alt sektörlere kadar gitme meselesi ve mühendislik işi de ilginç bir tespitti. Gerek yönetişim gerekse dönüşüm yapıları altında bir başvuru organizasyonu “referent organizasyonu” ortaya çıkmalıdır. “Otorite mi enstitü mü olacak?" karar verilmelidir.

Ara yüzde koordinasyon ve iş birliğinde sektör sanayi iş birlikleri bazı noktalarda çok iyi bazılarında ise istenildiği kadar iyi değildir. Kamu-sanayi-üniversite işbirliği bu aşamada kritik olacaktır. Teknopark ve Teknoloji Transfer Ofisleri dijital dönüşümde farklı bir yere evirilebilir. Yenilikçilik ile alakalı da imalatta dijital dönüşüm var. Doğduğu anda küresel olma meselesi önemlidir. Mevzuat açısından da bunu söyleyebiliriz. Küresel değer zinciriyle çalışan firmalarımız vardır. Bu eklemlenme know-how’ı önemlidir. Zincirin her halkasında eklemlenme know-how’ı yatmaktadır.

Diyelim ki Nike’a üretim yapan “x” kadar firma var. Oradaki uygunluk (compliance) ile ilgili süreçlerden geçmek için belli sofistikasyon ve yetkinlikler gerekiyor. Dijital dönüşümde de benzer bir durum var. Görev gücü (Geek squad) önerisi getirildi. Best buy ve Teknosa’da da benzer bir uygulama vardır.

İnsan kaynağı sadece üniversite ile sınırlı değildir. İstanbul’da bir lise “kod kafalı” diye bir program yaptı. Dilde ilginç sloganlar yardımcı olabiliyor. Mevcudun dönüşümünde destekler de var. Altyapı ile ilgili olarak kilit noktalar vurgulandı. Uygulamalı araştırmaların önemi, diğer üniversitelerde de konuşulmaktadır. Dijitalin kök meselesi tüm boyutlarıyla en kritik meselelerden biridir.

Çıktıyı değerlendirmek istersek; sizler ne söylemek istersiniz?