TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) RET KARARI

(1)

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

(OMBUDSMANLIK)

Adres : Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA Telefon : 0 (312) 465 22 00 Faks : 0 (312) 465 22 65

e-Posta : iletisim@ombudsman.gov.tr İnternet Adresi : www.ombudsman.gov.tr

.

SAYI : 2020/69323-S.20.75517 BAŞVURU NO : 2020/87471

KARAR TARİHİ : 26/08/2020

RET KARARI

BAŞVURAN :

BAŞVURUYA KONU İDARE : TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU BAŞKANLIĞI BAŞVURUNUN KONUSU : Özlük hakları hakkında.

BAŞVURU TARİHİ : 10/07/2020

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1) Kurumumuza yapılan başvuruda başvuru sahibi Türkiye Atom Enerjisi Kurumunda 696 Sayılı KHK kapsamında sürekli işçi olarak istihdam edildiklerini, sürekli işçi kadrosuna geçmeden önce ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlasıyla ödendiğini, ancak işçi kadrosuna geçtikten sonra ücretlerinin asgari ücretin % 160 fazlasına denk gelecek şekilde hesaplandığını belirterek daha önceki ödenen ücret ile kadroya geçtikten sonra ödenen ücret arasındaki farkın geriye yönelik olarak ödenmesini ve mevcut ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlası dikkate alınarak güncellenmesini talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2) Kurumumuzun 11/03/2020 tarih ve S.20.6060 sayılı şikâyet konusuna ilişkin bilgi/belge isteme yazılarına istinaden, Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun 15/04/2020 tarih ve

sayılı yazılarında;

2.1) Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 ve Geçici 24 üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul Ve Esaslar” ın "Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesi” başlıklı 21 inci maddesi kapsamında başvuru sahiplerine asgari ücretin % 160 fazlası ile birlikte Yüksek Hakem Kurulunun, 01.03.2018 tarihinde karar altına alınan toplu iş sözleşmesi hükümlerinin 33 üncü maddesi gereği yılda iki kez 5'er günlük ikramiye ve 6772 sayılı kanun gereği yılda dört kez 13 günlük tediye ödemesi yapıldığı,

2.2) Aynı ve/veya benzer işi yapan ve aynı ve/veya benzer unvanlara sahip kişiler arasında oluşacak maaş farkının iş barışını bozacağı düşünüldüğünden idare tarafından 696 sayılı KHK çıkmamış olsaydı yeni ihale döneminde (12/01/2018-11/01/2019) çalışan personellere ihale

(2)

kapsamında çalışan işçilerin maaşlarını dengeleyecek şekilde ücretler belirlendiği, ancak söz konusu KHK yürürlüğe girdiğinden yeni ücretlerin uygulanamadığını,

2.3) Başvuru sahipleri 696 sayılı KHK ile anılan KHK'ya istinaden çıkarılan “Usul ve Esaslar”

kapsamında oluşturulan Tespit Komisyonunun 02/04/2018 tarihli kararı ile sürekli işçi kadrosuna geçirildiği, başvuruya konu işçi kadrosuna geçişten önceki ücret hesaplaması (asgari ücretin %200 fazlası) devlet memurları ile sürekli İşçi kadrolarına geçen işçiler arasında işçiler lehine oluşacak büyük ücret farkının, hakkaniyet, eşitlik, iş barışı, çalışma düzeninin sağlanması ve dengelenmesi amacıyla kadroya geçişten sonraki ücretlerde dikkate alınmamış ve güncel ücretlerine yansıtılmadığı,

2.4) Aynı veya benzer işi yapan ve aynı ve/veya benzer unvanlara sahip kişiler arasında oluşacak maaş farkının iş barışını bozacağı düşünüldüğünden idare tarafından 696 sayılı KHK çıkmamış olsaydı yeni ihale döneminde (12/01/2018-11/01/2019) bu ücret dengesizliğinin giderilmesi hedeflendiği, bu kapsamda yeni ihale yapıldığı, ancak ihaleyi kazanan firma İle sözleşme imzalanmadan 696 sayılı KHK yürürlüğe girdiği, yapılan işlemler Kurum iş barışını sağlamak adına hakkaniyete, eşitliğe uygun olarak gerçekleştirildiği,

3) Konuyla ilgili görüşüne başvurduğumuz Aile, Çalışma Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 20/03/2020 tarih ve sayılı yazısında;

3.1) Alt işveren işçilerinin kamuda istihdamına ilişkin çalışmalar tamamlanmış olup, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 127 nci maddesiyle, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23 ve geçici 24 üncü maddelerinde belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından çalıştırılanların sürekli işçi kadrolarına veya mahalli idare şirketlerinde işçi statüsüne geçirilmesine ilişkin hususlar düzenlendiği, bu hükme dayanılarak "Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 ve Geçici 24 üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esasların yürürlüğe girdiği

3.2) 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 127 nci maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen geçici 23 ve 24 üncü maddeleri ile sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin şartları Yüksek Hakem Kurulu'nca karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesi hükümleri esas suretiyle belirlenmiş ve Bakanlıkça 12/4/2018 tarihinde ilan edildiği,01.01.20120-30.06.2020 tarihleri arası ücret zammının, işçilerin 01.01.2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirleneceği düzenlendiği,

3.3) Toplu iş sözleşmesinin ücret zammı maddesinde 01/01/2020 tarihindeki ücretlerine yüzde dört oranında zam yapılacağı belirtildiğinden, günlük çıplak brüt ücretleri, günlük 98,10 TL'nin altında kalan işçilerin ücretlerinin asgari ücret seviyesine yükseltilmesi ve bu miktarın üzerine Bakanlığımızca ilan edilen toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince 01/01/2020 tarihinden geçerli olmak üzere yüzde dört oranında zam yapılması gerekmekte olduğu;

Açıklamaları yapılmıştır.

(3)

.

III. İLGİLİ MEVZUAT

4) Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı”

başlıklı 53’üncü maddesinde “Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu sözleşme yapma hakkına sahiptirler. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir. Toplu sözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu sözleşmeden yararlanacaklar, toplu sözleşmenin yapılma şekli, usulü ve yürürlüğü, toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılması, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun teşkili, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar kanunla düzenlenir.”

“Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74’üncü maddesinde, “…Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler…” ,

5) 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”

6) 6356 sayılı Sendikalar Ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 51 nci maddesinde; (2) Yüksek Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu iş sözleşmesi hükmündedir.

7) 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde KararnameninGeçici 23 üncü Maddesinde– (Ek: 20/11/2017-KHK-696/127 md.; Aynen kabul: 1/2/2018- 7079/118 md.)(1) 5018 sayılı

Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, bu Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatlarında; ödemeleri merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden karşılanan 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanlar; a) 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6), (7) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımak, b) Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak, c) Bu kapsamda çalıştırılmalarına ilişkin olarak açtıkları davalardan ve/veya icra takiplerinden feragat edeceğine dair yazılı beyanda bulunmak, ç) En son çalıştığı idare ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında

(4)

herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek…”,

7.1) Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu iş sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel iş sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu iş sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitiminden önce toplu iş sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesine göre belirlenir. Bu madde kapsamındaki idarelerde; 6356 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinde belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabilir, ancak geçişi yapılan işçiler için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra yetki başvurusunda bulunulabilir

8) 01.01.2018 tarihli ve 30288 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına Veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 Ve Geçici 24 Üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul Ve Esaslar” da,

8.1) “İşçi kadrosuna geçirilme” başlıklı 16 ncı maddesi – (1) Sınavlarda başarılı olanlar;

a) 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından çalıştırılmalarına ilişkin olarak idarelere karşı açtıkları davalardan feragat ettiklerine dair örnek-2’de yer alan dilekçenin ilgili Mahkemesine sunulması üzerine, mahkemece kimlik tespiti yapıldığını ve bu feragat dilekçesinin davacı tarafından mahkemeleri dosyasına sunulduğunu gösterir ilgili mahkeme şerhini taşıyan belge veya feragat beyanını içerir mahkemece onaylanmış duruşma tutanağı veya feragat nedeniyle davanın reddine dair kararın onaylı örneğini, ve/veya icra takiplerinden feragat ettiklerine dair örnek-3’te yer alan dilekçenin ilgili İcra Müdürlüğüne sunulması üzerine, İcra Müdürlüğünce kimlik tespiti yapılarak, feragat dilekçesinin takip dosyasına sunulduğunu gösteren belgenin aslı veya onaylı sureti veya feragat nedeniyle icra takip dosyasının işlemden kaldırıldığına dair İcra Müdürlüğü kararının aslı veya onaylı suretini idareye ibraz etmek,

(5)

b) En son çalıştığı idare ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23 üncü madde ile tanınan haklar karşılığında idarelerden herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair örnek-4’te yer alan sulh sözleşmesini idareye ibraz etmek,

8.2) “Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesi” başlıklı 21 inci maddesi;

(1) Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu Usul ve Esasların 3 üncü maddesinde belirtilen idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz.

(2) Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu iş sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel iş sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu iş sözleşmesi bulunmakla birlikte bu Usul ve Esasların 3 üncü maddesinde belirtilen idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitiminden önce toplu iş sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesine göre belirlenir.

(3) Bu Usul ve Esasların 3 üncü maddesinde belirtilen idarelerde; 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinde belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabilir, ancak geçişi yapılan işçiler için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra yetki başvurusunda bulunulabilir.

Hükümleri yer almaktadır.

IV. KAMU DENETÇİSİ ARİF DÜLGER’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ 9) Başvuru sahibinin iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde başvuru konusuna ilişkin “Ret Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme 10) Başvuru sahibi özetle 696 Sayılı KHK kapsamında sürekli işçi olarak istihdam edildiklerini, sürekli işçi kadrosuna geçmeden önce ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlasıyla

(6)

ödendiğini, ancak işçi kadrosuna geçtikten sonra ücretlerinin asgari ücretin % 160 fazlasına denk gelecek şekilde hesaplandığını belirterek daha önceki ödenen ücret ile kadroya geçtikten sonra ödenen ücret arasındaki farkın geriye yönelik olarak ödenmesini ve mevcut ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlası dikkate alınarak güncellenmesini talep etmektedir.

11) Çalışanların özlük hakları ile sosyal ve mali hakları, ülkenin ekonomik ve mali olanakları, bütçe imkânları ve çalışanların talepleri dikkate alınarak belirlenmektedir. Anayasanın 55 inci maddesi asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumunun da göz önünde bulundurulacağını, 65 inci maddesi Devletin, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getireceğini düzenlemiştir.

12) Başvuru konusu hakkında idare tarafından başvuru sahiplerinin 696 sayılı KHK ile anılan KHK'ya istinaden çıkarılan “Usul ve Esaslar” kapsamında oluşturulan sürekli işçi kadrosuna geçirildiği, başvuruya konu işçi kadrosuna geçişten önceki ücret hesaplaması (asgari ücretin

%200 fazlası) devlet memurları ile sürekli İşçi kadrolarına geçen işçiler arasında işçiler lehine oluşacak büyük ücret farkının, hakkaniyet, eşitlik, iş barışı, çalışma düzeninin sağlanması ve dengelenmesi amacıyla kadroya geçişten sonraki ücretlerde dikkate alınmamış ve güncel ücretlerine yansıtılmadığı, aynı veya benzer işi yapan ve aynı ve/veya benzer unvanlara sahip kişiler arasında oluşacak maaş farkının iş barışını bozacağı düşünüldüğünden idare tarafından 696 sayılı KHK çıkmamış olsaydı yeni ihale döneminde (12/01/2018-11/01/2019) bu ücret dengesizliğinin giderilmesinin hedeflendiği, bu kapsamda yeni ihale yapıldığı, ancak ihaleyi kazanan firma İle sözleşme imzalanmadan 696 sayılı KHK yürürlüğe girdiği, yapılan işlemler Kurum iş barışını sağlamak adına hakkaniyete, eşitliğe uygun olarak gerçekleştirildiği açıklaması yapılmıştır.

13) Konu ile ilgili görüşüne başvurulan anılan KHK ile yasanın uygulanmasından sorumlu Bakanlık olan Aile, Çalışma Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 127 nci maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen geçici 23 ve 24 üncü maddeleri ile sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin şartları Yüksek Hakem Kurulu'nca karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesi hükümleri esas suretiyle belirlendiği, Toplu İş Sözleşmesinin ücret zammı maddesinde 01/01/2020 tarihindeki ücretlerine yüzde dört oranında zam yapılacağı belirtildiği ve Bakanlıkça 12/4/2018 tarihinde ilan edildiği, 01.01.20120- 30.06.2020 tarihleri arası ücret zammının, işçilerin 01.01.2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirleneceği düzenlendiği anlaşılmaktadır.

14) Sürekli işçi statüsüne geçmiş olan başvuran ve onunla aynı statüde olan sürekli işçilerin özlük hakları, sosyal ve mali haklarına ilişkin hükümler 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23 üncü maddesi ile düzenlenmiştir. Söz konusu madde hükmü çerçevesinde, Yüksek Hakem Kurulu Kararı (375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. maddesi uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret İle Diğer Mali Ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri) ile sürekli işçilerin özlük hakları 31/10/2020 yılına kadar belirlenmiş olup başvuran da taşeron şirket bünyesinde çalışmaktayken sürekli işçi statüsüne geçmeyi kabul etmiştir.

15) Sürekli işçilerin toplu sözleşme hakkının 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 üncü maddesinde nasıl uygulanacağı düzenlenmiş ve bu çerçevede hazırlanan

(7)

Yüksek Hakem Kurulu Kararı ile sürekli işçilerin ücretlerine 2019 yılından itibaren uygulanacak zam oranları belirlenmiştir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 51 inci maddesine göre Yüksek Hakem Kurulu Kararları kesindir. Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinin ücret, diğer mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacaktır.

16) 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinde bir iş sözleşmesine dayanılarak çalışan gerçek kişi “işçi”, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği bulunmayan kurum ve kuruluşları “işveren”, işçi ile işveren arasında kurulan ilişki ise “iş ilişkisi” olarak tanımlanmış, Kanununun 1 inci maddesinde; bu Kanunun 4 üncü maddesindeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine (faaliyet konularına bakılmaksızın) uygulanacağı düzenlenmiştir. İş Kanununun işverenlerle bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlediği, anılan Kanunda asgari hususların belirtildiği, çalışma koşullarının işçi ve işveren arasında akdedilen iş sözleşmeleri ve taraflar arasında bağıtlanan toplu iş sözleşmeleri ile belirlenebilmesinin mümkün bulunduğu ifade edilmiştir. Toplu iş sözleşmesinin amacı, işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlendiği, işçi ve işveren arasındaki çalışma barışının tesis edilmesi, çalışma koşullarında ve ekonomik şartlara ilişkin çıkabilecek ihtilafları engellemeyi hedeflemiştir.

17) 375 sayılı KHK’nın Geçici 23 üncü maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlarda, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanların; söz konusu maddede belirtilen şartların yanı sıra, en son çalıştığı idare ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmesi kaydıyla, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün içinde idaresinin hizmet alım sözleşmesinin yapıldığı birimine, sürekli işçi kadrolarında istihdam edilmek üzere yazılı olarak başvurabilecekleri ile sürekli işçi kadrolarına geçirileceklerin istihdam edilmesine esas hizmet alım sözleşmelerinin, birinci fıkrada öngörülen geçiş işleminin yapıldığı tarih itibarıyla feshedilmiş sayılacağı düzenlenmiştir.

18) Ayrıca; sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağı; sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu iş sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel iş sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu iş sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitiminden önce toplu iş sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve

(8)

süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesine göre belirleneceği hususlarına da söz konusu maddede yer verilmiştir.

19) Geçiş işlemleri tamamlanan işçilere idarelerce uygulanmak üzere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31/10/2020 tarihine kadar uygulanacak olan toplu iş sözleşmesinin ücret ve diğer mali ve sosyal haklara ilişkin hükümler Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının resmi internet sayfasında yayınlanmıştır. Buna göre; 01/01/2019 – 30.06.2019 tarihleri arası ücret zammının, işçilerin 01/01/2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 oranında zam yapılacağı belirlenmiştir.

20) Öte yandan başvuru sahibi tarafından ibraz edilen benzer bir konuyla ilgili Bölge Adliye Mahkemesinin istinafa konu kararında; … davalı Bakanlığın sürekli işçi kadrosuna atandığı tarih itibariyle asgari ücretin % 35 fazlası olarak belirleneceğinin hüküm altına alındığını, ancak davalı kurum tarafından geçiş sonrası davacının ücretinin asgari ücrete indirilerek ücretinin eksik ödendiğini ileri sürdüğü, işçilerin 01.01.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirlenmiş olup davalının istinaf talebinin yerinde olmadığına” yer verildiği, kesinleşmeyen söz konusu karara karşı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca sürekli işçi kadrosuna geçen işçilerin 01/01/2020 tarihinde almış oldukları ücretler üzerinden zam yapılmasının (% 4 + % 4) öngörüldüğü, bu durumun da Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlandığı anlaşılmaktadır.

21) Başvuru konusu olayda, başvuran Usul ve Esaslar’da işçilerin, sürekli işçi kadrolarına aynı haklarla geçirilmesinin öngörüldüğünü belirtmekte ise de, KHK’da bu yönde bir düzenleme bulunmadığı, işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının usulüne uygun bir şekilde yürürlüğe girmiş toplu iş sözleşmesinde belirtilen haklardan fazla olamayacağının düzenlendiği görülmektedir. Diğer bir deyişle, sürekli işçi kadrosuna geçenlerin kadroya geçtikleri tarih itibariyle almakta oldukları mali ve sosyal haklar ile diğer ücretlerin 6 aylık dönemler halinde uygulanacak zam üzerinden ve brüt asgari ücrete yapılacak değişikliklerden muaf tutularak hesaplanması öngörülmektedir.

22) Yukarıda yapılan açıklamalar ve dosya kapsamı ışığında Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde, başvuru sahibinin her ne kadar sürekli işçi kadrosuna geçtikten sonra ücretlerinin asgari ücretin % 160 fazlasına denk gelecek şekilde hesaplandığını, daha önceki hizmet sözleşmesi dikkate alınarak geçmiş ve mevcut ücretlerinin asgari ücretin % 200 fazlası dikkate alınarak güncellenmesi talebinin yerinde olmadığı, zira Yüksek Hakem Kurulu kararı Toplu İş Sözleşmesi ile kesinleştiği üzere sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağının açıkça belirlendiği, işçilerin 01.01.2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmak suretiyle belirleneceği değerlendirildiğinden ücretlerin düzeltilmesi işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

(9)

.

23) İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin idare tarafından tam ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde “kanunlara uygunluk”, “hesap verilebilirlik”, “kararların gerekçeli olması” ve “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun davrandığı, ancak idarenin başvurana verdiği cevapta hangi sürede, hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği, bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uygun davranılmadığı tespit edilmiş olup, idarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

24) 6328 sayılı Kanunun 21’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Ankara İş Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE;

Bu kararın BAŞVURANA ve TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU BAŞKANLIĞINA tebliğine;

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.

e-imzalıdır Şeref MALKOÇ Kamu Başdenetçisi