• Hafta 2

(1)

• Hafta 2

(2)

İşletme Gelirleri

• İşletmelerin yaşamlarını sürdürmeleri için

ürettikleri mal ve hizmetlerin satışlarından elde

edecekleri gelirlere ihtiyaçları vardır.

(3)

Ana Faaliyet ve Satış Gelirleri

• İşletmenin belirli bir plan ve program çerçevesinde faaliyet konusu olarak ürettiği mal ve hizmetlerin parasal değeri ana faaliyet geliri olarak ifade edilir.

• Bu gelirin iki öğesi üretilen mal ve hizmetlerin satışından elde edilen satış geliri ve aynı

dönemde üretilen ancak satılmayan mal ve

hizmetlerin değeri.

(4)

Diğer Gelirler

• İkincil ve Yan Gelirler

• İştirak ve Faiz Gelirleri

• Kira Gelirleri

• Hurda ve Atık Madde Geliri

• Bağış Geliri

(5)

İşletme Giderleri

• İşletmelerin gerek kuruluş ve gerekse kurulduktan

sonra faaliyetlerini sürdürebilmeleri için yapması

gereken harcamalara işletme giderleri denir.

(6)

İşletmecilik Giderleriyle İlgili Başlıca Maliyetler

• Sabit Maliyetler

• Değişken Maliyetler

• Toplam Maliyetler

• Ortalama Maliyetler

• Marjinal Maliyetler

• Alternatif Maliyetler

• Doğrudan ve Dolaylı Maliyetler

(7)

Sabit Maliyetler

• İşletmelerin üretim miktarı ve faaliyet sonuçlarına bağlı olmayan, üretim miktarı ne olursa olsun

değişmeyen maliyetlerdir.

• Çalışanlara ödenecek ücret ya da mekan için

ödenecek kira gibi.

(8)

Değişken Maliyetler

• İşletmelerin üretim miktarı ve faaliyet sonuçlarına

göre değişen maliyetlerdir.

(9)

Toplam Maliyetler

• Sabit ve değişken maliyetlerin toplamıdır.

(10)

Ortalama Maliyetler

• Toplam maliyetlerin üretim miktarına bölünmesiyle

bulunan değere denir.

(11)

Marjinal Maliyetler

• İşletmede üretilen her ilave mal ve hizmetin

toplam maliyetlerde meydana getirdiği artış

miktarıdır.

(12)

Alternatif Maliyetler

• İşletmelerin herhangi bir seçenekten vazgeçme maliyeti olarak tanımlanabilir.

• Örneğin bir öğrencinin eğitim öğretimine harcanan paranın alternatif maliyeti paranın bankaya

yatırılmasından elde edilecek faiz geliridir.

(13)

Doğrudan ve Dolaylı Maliyetler

• İşletmelerin yaptığı bir gider herhangi bir maliyet konusu ile ilişkilendirilebiliyorsa doğrudan,

ilişkilendirilemiyorsa dolaylı maliyet olarak adlandırılır.

• Örneğin vergi dolaylı bir maliyettir.

(14)

İşletmelerin Türleri

• İşletmelerin Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri

• Tüketici Türlerine Göre İşletme Türleri

• Üretilen Mal ve Hizmet Türlerine Göre İşletme Türleri

• Üretim Araçlarının Mülkiyet Biçimlerine Göre İşletme Türleri

• İşletmelerin Büyüklüklerine Göre İşletme Türleri

(15)

Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri

• Üretim İşletmeleri

• Ticari İşletmeler

• Her iki tür faaliyeti birlikte yürüten işletmeler

(16)

Tüketici Türlerine Göre İşletme Türleri

• Nihai tüketicilere yönelik işletmeler

• Örgütsel tüketicilere yönelik işletmeler

• Her iki tüketici grubuna aynı zamanda yönelen ve

faaliyette bulunan işletmeler

(17)

Üretilen Mal veya Hizmet Çeşitlerine Göre İşletme Türleri

• Mal ve Hizmetlerin Kullanım Süreleri

• Dayanıklı mallar üreten

• Dayanıksız mallar üreten

• Mal veya Hizmetlerin Ait Olduğu Sektörler

• Tarımsal mal üreten işletmeler

• Endüstriyel mal üreten işletmeler

• Hizmet üreten işletmeler

(18)

Üretim Araçlarının Mülkiyet Biçimlerine Göre İşletme Türleri

• Özel İşletmeler

• Kamu İşletmeleri

• Karma İşletmeler

(19)

İşletmelerin Çevresi

• İşletmenin iç çevresi ve sistemi

• Genel olarak işletmenin dış çevresi

• İşletmenin makro dış çevresi

(20)

İşletme Sistemi

• İşletme sistemi bir işletmeyi oluşturan tüm birimler

ve faaliyetlerden oluşur, bu birimler ve faaliyetler

kendi içinde düzenli ve uyumlu parçalardır.

(21)

Sistemin Öğeleri

• Girdi

• Süreç

• Çıktı

• Geri Bildirim ve Kontrol

(22)

Genel Olarak İşletmenin Dış Çevresi

• İşletmelerin içinde bulundukları, faaliyetlerini

sürdürdükleri, sürekli ilişki içinde oldukları bir dış çevre bulunmaktadır.

• Dış çevre işletme için fırsatlar ve tehditler yaratır.

(23)

• İşletmelerin Makro Dış Çevresi ve Dış Çevre Faktörleri

• İşletmelerin Mikro Dış Çevresi ve Dış Çevre

Faktörleri

(24)

İşletmelerin Makro Dış Çevresi ve Dış Çevre Faktörleri

• Demografik Çevre Faktörleri

• Kültürel ve Sosyal Çevre Faktörleri

• Ekonomik Çevre Faktörleri

• Politik ve Hukuki Çevre Faktörleri

• Teknolojik Çevre Faktörleri

• Doğal Çevre Faktörleri

(25)

Demografik Çevre Faktörleri

• Demografik çevre faktörleri ulusal makro çevre

içinde yer alan tüm nüfusun miktar, yaş, cinsiyet,

eğitim düzeyi, mesleki durum, aile yapısı, kent ve

kırsal bölgelere göre dağılımı gibi özelliklerden

oluşur.

(26)

Kültürel ve Sosyal Çevre Faktörleri

• Kültür en temel çevre faktörlerinden birisi olarak

ele alınmalıdır.

(27)

Ekonomik Çevre Faktörleri

• Ekonomik çevre, bir toplumun ekonomik yapısı, uygulanan ekonomik sistemler, bu sistemlerle oluşan piyasa yapıları, ekonomik piyasa

mekanizmasını oluşturan fiyat ve fiyat dışı

ekonomik faktörler, üretim faktörleri ve bunların

paylaşımı gibi faktörlerin bütününden oluşur.

(28)

Ekonomik Piyasayı Belirgin Kılan Değişik Piyasa Türleri

• Tam Rekabet

• Tekelci Rekabet

• Oligopolcü Rekabet

• Tam Tekel

(29)

Tam Rekabet Piyasası

• Çok sayıda üretici, satıcı ve alıcıdan oluşur

• Piyasalara giriş ve çıkış serbest ve engelsizdir

• Piyasaya sürülen mal ve hizmetler arasında önemli farklılıklar yoktur.

• Alıcı ve satıcılar kendi çıkarları doğrultusunda rasyonel hareket ederler

• Fiyat sistemin işlemesinde temel belirleyici

ekonomik değişkendir

(30)

Tekelci Rekabet Piyasası

• Bu piyasayı tam rekabet piyasasından ayıran ürünlerin kalitelerinin ve özelliklerinin

farklılaştırılması sonucu piyasalarda benzer

olmayan farklı ürünlerin rekabeti söz konusudur.

(31)

Oligopolcü Rekabet Piyasası

• Az sayıda satıcı ve çok sayıda alıcı vardır. Fiyatı

lider konumundaki firma belirler. Pazarlama ve

satış stratejileri çok etkilidir.

(32)

Tam Tekel Piyasaları

• Tek satıcının piyasada egemen olduğu

piyasalardır.

(33)

Politik ve Hukuki Çevre Faktörleri

• Bir toplumu oluşturan insan ve kurumların belirli bir sistem içinde ve düzenli yaşama arzuları,

toplumun yönetimi ve bu yönetimi düzenleyen

kuralların oluşmasına neden olur. Böylece siyasal düşünce ve bunun uzantısı olarak

nitelendirilebilecek yasal düzenlemeler işletmelerin içinde yaşayacakları çevrenin politik ve yasal

belirleyicileri ve faktörleri şeklinde ortaya çıkar.

(34)

Teknolojik Çevre Faktörleri

• İşletmenin tüm sisteminin kurulması ve

faaliyetlerini sürdürmesinde daha fazla katkı

sağlayan, bulunmuş, geliştirilmiş, iyileştirilmiş veya

kullanım kolaylığı sağlayan herşey teknoloji olarak

nitelendirilir.

(35)

Doğal Çevre Faktörleri

• Doğal çevre genelde toprak, su ve hava

koşullarından oluşur. İşletmeler bu faktörlerden

oluşan doğal çevre içinde kurulur ve faaliyetlerini

sürdürürler. Dolayısıyla doğal çevre zaman zaman

işletmeler için hayati öneme sahip bir faktör haline

gelir.

(36)

İşletmenin Mikro Dış Çevresi

• İşletmelerin faaliyetlerini sürdürme aşamasında doğrudan veya dolaylı ilişkiler kurduğu çevredir.

- İşletmenin Yakın Mikro Dış Çevresi

- İşletmenin Genel Mikro Dış Çevresi

(37)

İşletmenin Yakın Mikro Dış Çevresi

• Bu çevrede yer alan kişi ve kuruluşlar, sürekli işletmeyle ilişki içindedir.

• İşletme sahipleri ve ortaklar

• Yönetici ve çalışanlar

• Tüketiciler (müşteriler)

• Tedarikçiler

• Rakipler

(38)