FİTOKOZMETİKLER
Dr. Ecz. Derya ÇİÇEK POLAT
FARMASÖTİK BOTANİK ANABİLİM DALI
Kozmetik nedir?
• Kozmetik, insan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar ve dış genital organlar gibi değişik dış kısımlarına, dişlere ve ağız mukozasına uygulanmak üzere hazırlanmış, tek veya temel amacı bu kısımları temizlemek, koku vermek, görünümünü değiştirmek ve/veya vücut kokularını düzeltmek ve/veya korumak veya iyi bir durumda tutmak olan bütün preparatlara veya maddelere denir.
Kozmetik nedir?
Kosmein;
• Dekore etmek,
• Süslemek
• Düzenlemek.
• KOZMESÖTİK
• NUTRİKOZMETİK
• FİTOKOZMETİK
Kozmesötik nedir?
•
Kozmesötikler, deri ve deri eklerinin yapı ve
fonksiyonlarını biyofizyolojik etki yoluyla olumlu yönde değiştirmek suretiyle kozmetik etki
gösteren topikal olarak uygulanan preperatlardır.
•
Bunlar klasik kozmetik tanımına tam olarak
uymayan ilaç ve kozmetik arasında bir grup
preparattır.
• Kozmetiklerin insanlar üzerinde etkileri:
• Dekoratif,
• Psikolojik,
• Sosyal
• Klinik etkileri
Nutrikozmetikler nedir?
• Amaçları cildin fonksiyonu ve yapısını desteklemek olan gıda katkılarıdır. Aynı zamanda «güzellik hapları»
veya «oral kozmetikler» olarak da bilinirler. Başlıca iddiaları yaşlanma karşıtı etkilerinin olması, güneş ışığının oluşturduğu serbest radikallerle savaşarak kırışıklıkları azaltmalarıdır.
• Bu grup ürünlerin yanlış kullanımı yan etkiye sebep olabileceğinden dolayı bilinçli ve doğru kullanımı çok önemlidir. Bu nedenle eczacılarımıza büyük rol
düşmektedir.
Fitokozmetik nedir?
• Kozmetik ürünler içerisinde yer alan bitkisel bileşikler ve standardize edilmiş bitki ekstrelerinin hepsine
fitokozmetikler adını vermekteyiz.
• Günümüzde üzerinde DOĞAL ibaresi bulunan pek çok
müstahzar mevcuttur. Oysa bunlar sentetik maddelerden üretilmelerinin yanında, içinde bir bitki ekstresi veya uçucu yağı bulunduğu için doğal olarak sunulmaktadır. Fakat bir doğal müstahzarda etken ve yardımcı maddenin yanında ambalaj malzemesi de doğal kaynaklı olmalıdır.
Kozmetik preparatlar
• Kozmetik preparatları ilaç şekillerinden ayıran en önemli farklılık, yalnızca ‘etkin madde içermemesi’
değildir.
• Bazı kozmetik preparatlar, düşük konsantrasyonlarda etkin madde içermelerine karşın , yine de ‘kozmetik’
olarak sınıflandırılır.
• ABD’de, çil giderici ve deri beyazlatıcı amacıyla kullanılan hidrokinon taşıyan preparatlardaki,
hidrokinon miktarı düşük ise kozmetik yasalarına göre, hidrokinon miktarı yüksek ise farmasötik yasalarına
göre değerlendirilmektedir.
Tarih Boyunca Kozmetikler
• Güzellik belki de herkesin sahip olmayı arzuladığı bir şeydir. Sonuç olarak estetik her zaman çok önemli bir husus olmuştur.
• Güzellik ve kozmetik konsepti insanlık ve medeniyet kadar eskidir. Arkeolojik çalışmalara bakıldığında
kozmetiklere dair ilk bulguların Mısırlılara ait olduğu anlaşılmaktadır.
Tarih Boyunca Kozmetikler
• Antik Mısır döneminde yüz boyaları ile merhemlerin kullanılmış olduğuna ilişkin bilgilerimiz, bu ürünlerin konulduğu kaplara ait kalıntılardan gelmektedir. Bu sayede kozmetiklerin M.Ö. 4000 yıllarından itibaren kullanılmakta olduğunu söyleyebiliyoruz.
• Ebers papirüslerinden de anlaşıldığı üzere Mısırlılar saç ve yüz görünümlerine çok önem vermekteydi.
• Kadınlar arasında göz boyalarının yaygın olduğu, göz kapaklarının ve göz altlarının yeşil, siyah, mavi ve gri renklerle boyandığı
anlaşılmaktadır. Güzellik amacıyla kullanımlarının yanı sıra, gözlere sürülen bu boyalar aynı zamanda güneşin yakıcı etkilerinden de korunmalarını sağlamaktadır.
Tarih Boyunca Kozmetikler
• Mısırdaki bu kozmetik uygulamalarının Yunanlılara,
Asurlulara, Babillilere, Perslere ve İbranilere de geçmiş olduğu bilinmektedir. M.Ö. 2000’li yıllarda
Mezopotomya ilaç ve kozmetiklerde kullanılan
hammaddelerin ticareti için önemli bir merkez haline gelmiştir.
• Kına ile saç, el ve ayakların boyanması yine bu bölgede karşımıza çıkmaktadır.
• Babil’in Asma Bahçeleri’nde ise parfüm yapımında
kullanılmak için gül, zambak ve çeşitli çiçeklerle otların yetiştirildiği bilinmektedir.
Tarih Boyunca Kozmetikler
• Doğunun diğer kültürlerinden etkilenen Hint uygarlığı M.Ö. 500’lerde kozmetik ürünlerin yapımında tütsü, sandal ağacı ve diğer kokuları kullanmıştır.
• Bu dönemde Çinli kadınlar ise yüzlerini güzelleştirmek ve kırışıklıklarını gizlemek için gece boyunca
beklettikleri çay yağı ve pirinç tozu maskesinden faydalanmışlardır.
Tarih Boyunca Kozmetikler
• Kuzey ve Güney Amerika yerlileri ve Afrikalıların da törenlerde yüzlerini ve vücutlarını boyadıkları, ayrıca çeşitli bitkilerden kozmetikler hazırlamak için
yararlandıkları bilinmektedir.
• İbrani zenginleri ciltlerini yağlamak için zeytin, badem, susam tohumu kullanır ve bu sayede ciltlerini güneş ışınlarına karşı korurlardı. Kadınlar ise dekoratif
amaçlarla dudaklarını kırmızı boyalar ve çeşitli yağlarla karıştırılmış demir oksitle, tırnaklarını ise kül ve
balmumu karışımlarıyla boyamışlardır.
Tarih Boyunca Kozmetikler
• Yunanlı kadınların da saç ve tırnaklarını yaldızlı boyalarla
boyadıkları, kokularını güzelleştirmek için merhem sürdükleri, yağ bazlı ilk kremin Galenos tarafından üretildiği bilinmektedir.
• Romalılar da Yunan kültüründen etkilenmiştir; Romalı kadınlar saçlarını koyulaştırmak için ceviz ekstreleri, gözlerini boyamak için ise antimon kullanmışlardır.
• Anlaşılacağı üzere kozmetikler antik Yunan ve Roma
imparatorluğunda da makyaj ve cilt bakımı ürünleri olarak yaygın şekilde kullanılmaktaydı. Bundan başka, pek çok arkeolojik kayıt göstermektedir ki antik uygarlıklardaki kozmetik teknolojisi
şaşırtıcı şekilde günümüzdekine benzerdir.
Tarih Boyunca Kozmetikler
• Daha yakın zamanlara gelirsek, Orta Çağ’da ve
Rönesans döneminde beyaz (soluk) cilt ayrıcalık olarak görülmekte ve zenginler ve asiller ciltlerini daha da
beyazlaştırmak için tebeşir ya da çoğunlukla beyaz kurşundan yapılan ürünler kullanmışlardır. Ancak bu uygulama ölümcül kurşun zehirlenmesi vakalarına neden olmuştur.
• 1920-1930 yıllardan sonra kozmetik endüstrisi
gelişmeye başlamış ancak kozmetoloji ve kozmetik maddelerin bilinçli bir şekilde kullanımı II: Dünya savaşından sonra başladığı söylenebilir.
