BİLGİ MERKEZLERİ YÖNETİMİ
KAVRAMLAR
KAVRAMLAR
Kütüphane ve belge ve bilgi merkezleri kavramları, hem benzer hem de farklı işlevlere sahip örgütleri ifade eden; aynı zamanda, günümüzde, kapsamları değişik boyutta algılanabilen kavramlardır.
Türkçe’ de library terimi karşılığı olarak bazen kitaplık bazen de kütüphane terimlerinin kullanıldığı görülmektedir. Documentation and information centers karşılığı olarak dar anlamda belge ve bilgi merkezleri kavramı kullanılmaktadır.
Geniş anlamda ise kavram arşiv, kütüphane, dokümantasyon merkezi, bilgi merkezi,
müze olarak adlandırılan kuruluşları kapsayabilir. Bunun nedeni, bu kuruluşların işlev
ve hizmetlerinde farklılıklar olmasının yanında benzer özelliklerin bulunmasıdır. Bu
kuruluşların benzer ya da ortak olan başlıca özelliği ise, her birinin kendine özgü bir
bilgi hizmeti vermeleri ve bu hizmeti, büyük ölçüde belgelerden yararlanarak
gerçekleştirmeleridir.
KAVRAMLAR
Kütüphaneler ile bilgi ve belge merkezleri, hizmet verdikleri kullanıcı kesimlerinin gereksinimlerini karşılamak amacıyla sistemli ve düzenli olarak belge ve bilgi sağlayan, bunları işlemden geçirerek en uygun biçimde ve en kısa sürede yararlandırmaya sunması beklenen merkezlerdir.
Belge/dokümantasyon merkezleri, belirli belgelerle ilgili talepleri karşılamak için belge teslimi yapmak üzere belgeleri sağlayan, örgütleyen ve depolayan merkezlerdir. Bu merkezlerin belgelerle ilgili amacı, belgeleri arşivlemek değil, belge dağıtmaya yönelik olmasıdır.
Enformasyon/bilgi merkezleri, normal olarak belgeleri toplayan, örgütleyen, depolayan, belgelere erişim sağlayan ve dağıtan bağımsız bir örgüt ya da bir örgütün yönetsel birimidir.
Bilgi merkezinin yayın tarama, bibliyografya ve özler hazırlama, seçmeli bilgi yayımı gibi temel hizmetleri bulunmaktadır.
KAVRAMLAR
Bu kuruluşların farklı özellikleri ise, hizmet verdikleri kullanıcı gruplarının, kullandıkları belgelerin, yöneldikleri konu alanlarının kapsamına ve özelliklerine ya da hizmet verilen coğrafi bölge gibi başka etmenlere göre değişik türlere ayrılırlar.
Bu kuruluşları, yürüttükleri faaliyetlerdeki farklılıklara göre üç ana grupta
toplamak mümkündür:
KAVRAMLAR
1. Grupta yer alan birimler arşiv, kütüphane ve medya merkezi gibi birincil belgelerin sağlanması ve korunmasına ağırlık verirler. Arşivler, kurumların ürettiği belgeleri kapsarlar ve bu belgeleri kurum dışına ödünç vermezler. Arşivlerin aile arşivleri, yerel arşivler, resmi ve özel kuruluşların arşivleri gibi değişik türleri vardır.
Kütüphaneler ise yazma, basma, baskı dışı, elektronik materyalleri kapsarlar. Yazma
ve derleme kütüphaneleri gibi bazı kütüphaneler ve belli kaynak türleri hariç olmak üzere,
kurum dışına ödünç verirler. Halk ve çocuk kütüphaneleri, okul kütüphaneleri, araştırma
kütüphaneleri, milli kütüphane, özel kütüphaneler gibi türleri bulunmaktadır.
KAVRAMLAR
2. Gruptaki birimler, belgenin içerik tanımlaması ve analizlerinin
yapılmasına, bunların yayılmasına ve bilgi kaynaklarının duyurulmasına yönelik
faaliyetler yapan belge merkezleridir. Çeşitli bibliyografyalar ile öz ve dizinlerin
hazırlanması, duyurulması, yayınlanması gibi işlevler üstlenebilen bu merkezler
genellikle araştırmacılara hizmet verir. Kendilerine talep gelmesini
beklemeksizin de dokümantasyon faaliyetlerini sürdürürler.
KAVRAMLAR
3. Grupta ise bilgi kullanımına dayanan ve böylece bilgi taleplerini karşılayan
bilgi merkezleri yer alır. Amaçları, kullanıcı talebini beklemeden ya da talebe
bağlı olarak, kullanıcı gereksinimlerine uygun bilgi sağlamaktır. Hizmetlerini
sözlü olarak, basılı, yazılı ve baskı dışı araçlarla gerçekleştirirler.
İŞLETME
İşletme, üretim araçlarının uyumlu biçimde birleşmesinden meydana gelen mal ya da hizmet üreten bir birimdir.
İşletmenin temel ögeleri
Doğal kaynaklar
Emek
Sermaye (parasal olanaklar)
Örgüt
Bu ögelerin gelişi güzel değil, belli oranlarda ve belli bir düzen ortaya koyacak biçimde bir araya gelerek oluşturdukları birim işletmedir.
Bir işletmede ya sermaye ya da emek önem taşımaktadır. Böylece ortaya sermaye yoğun
işletmeler ve emek yoğun işletmeler kavramları çıkmaktadır.
İŞLETMENİN TEMEL ÖGELERİ
Doğal kaynaklar : Kar işletmesinde kar etmek için kullanılan temel nesnelerdir: Kömür, çelik, ilaç ham maddesi vs. Kütüphanede hizmet vermek için gerekli temel nesne ise doğrudan doğruya kütüphanenin koleksiyonudur.
Sermaye : Kütüphanenin bütçesidir. Isıtma, aydınlatma, bina, raflar,
dolaplar, araç ve gereç, kırtasiye, çalışanların maaşları kütüphanenin
bütçesinden verilir.
İŞLETMENİN TEMEL ÖGELERİ
Örgüt : Belli ortak amaçları olan insanlardan oluşmaktadır. Bir işletmeden söz edebilmek için kesinlikle bulunması gereken bir özelliktir. Örgüt olmadan işletmeden söz edilemez. Belli bir örgüt yapısı olmayan bir kütüphane de olmaz.
