Siyer Atölyesi 2011:
Türkiye' de Popüler Siyer Çalışmalan
Siyer Atölyesi 2012:
Türkiye' de Çocuklara Yönelik Siyer Çalışmaları Tebliğler Kitabı
Meridyen J<itaplığı - 4 Sonpeygamber.info Si yer Atölyesi 3-4
Türkiye'de Popüler Siyer Çalışınalan ve Türkiye'de Çocuklara Yonelik Siyer Çalışınalan ISBN: 978-605-89377-9-6
©Bu kitapta yer alan makalelerin yayım haklan Meridyen Destek Derneği'ne aittir.
içeriğin tamamı veya bir bölümü izinsiz olarak herhangi bir yolla çoğaltılamaz, dijital ortarnlarda paylaşırna açılamaz.
Kapak: Kenan Özcan Sayfa Düzeni: Çiğdem Dilbaz Birinci Basım: Nisan 2013 -İstanbul
Bu kitap, 16-17 Nisan 2011 tarihlerinde İstanbul'da gerçekleştirilen "Türkiye'de Popüler Siyer Çalışmaları" ve 21-22 Nisan 2012 tarihlerinde yine İstanbul' da gerçekleştirilen
"Türkiye'de Çocuklara Yönelik Siyer Çalışmaları" konulu "Sonpeygamber.info Siyer Atölyesi" toplantılannda sunulan bildirilerin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.
Meridyen Destek Derneği
Mimar Sinan Mah. Dr. Fahri Atabey Cad. No: 5 34672 Üsküdar-İstanbul
0216 310 30 39 www.meridyendemegi.org meridyen@meridyendemegi.org
Sonpeygamber .info www.sonpeygamber.info
info®sonpeygamber.info
Baskı ve Cilt Seçil Ofset
100. Yıl Mahallesi Massit Matbaacılar Sitesi 4. Cadde No: 77 Bağcılar- İstanbul
0212 629 06 ıs
CUMHURiYET DÖNEMi POPÜLER SIYER KITAPLARINA DAIR BAZI MÜLAHAZALAR
1Rahile Kızılkaya Yılmaz ı
Giriş
Popüler siyer çalışmalannın konu edildiği III. Siyer Atölyesi'nin bu çerçeve tebliğinde Cumhuriyet döneminde akademik kaygılar ol-
maksızın Türk mü elliller tarafından kaleme alınan veya başka diller- de yazılıp Türkçe'ye çevrilen popüler siyer kitaplan çeşitli özellikle- ri nazar-ı dikkate alınarak tasnif ve tavsif edilmeye çalışılacaktır.
Tebliğde söz konusu eserlerin temel vasıflanndan hareketle popüler siyer literatürünün özellikleri, problemleri, sahaya katkılan itibariy- le genel bir panoramasının ortaya konulması hedeflenmektedir.
Araşhrmada tarafımızdan hazırlanan 1923-2011 yıllan arasında
Türkiye' de yayınlanan popüler si yer kitaplarının yer aldığı liste- den, siyere dair bibliyografik bilgi içeren kitaplardan,3 Meridyen Destek Derneği'nin yayınladığı Cumhuriyet Dönemi Türkçe Akademik Siyer Çalışmaları Kııtalogu adlı veritabanından,4 Adnan Demircan'ın
1 Atölye çerçeve tebliği.
2 Ar. Gör., Marmara Üniversitesi, ilahiyat Fakültesi.
3 Öztürk, Osman; Topaloğlu Bekir, Cumhuriyet Devrinde Yayınlanan Islami Eserler Bibliyog- rafyası, Ankara: Diyanet İşleri Başkanllğt, 1975; Er, Hamit, lstnnbul Darülfünunu İ/ahiyat Fakültesi Mecmuası Hoca ve Yazorlan, İstanbul: İslam Medeniyeti Vakfı, 1993.
4 Cumhuriyet Dönemi Türkçe Akademik Siyer Çalışmalan Kııtalogu, Haz. Cemal Toksoy, Tuba Nur Saraçoğlu, İstanbuL 2010.
Siyer Atölyesi Tebliğler Kitabı
Cumhuriyet Dönemi (1923-2001) İslamTarihi ve Medeniyeti Çalışmaları
(Bir Bibliyografya Denemesi)S adlı çalışmasından, Milli Kütüphane
tarafından hazırlanan Türkiye Bibliyografyası'ndan6 ve dijital ortam- da yer alan çeşitli arama motorlarından/ kataloglardan tarama ya-
pılmak suretiyle kitaplar hakkında değerlendirmede bulunulacak-
tır. Ayrıca araşhrmamız için hazırlarup yayınevlerine gönderilen anketler ve editörleriyle8 yapılan röportaj sonuçlan da tebliğin
önemli verileri arasında zikredilmelidir.
1. Popüler Türkçe Siyer Kitaba Vasfına Dair
Araştırmanın kapsamına giren çalışmalar için Cumhuriyet Türki- yesi'nde yayımlanmanın dışında belirlenen temel kıstas, akademik amaçlara bina en yayımlanmamış olmadır. Dolayısıyla Türkiye' de
hazırlanan yüksek lisans ve doktora tezleri ile makale, tebliğ gibi akademik metinler değerlendirmeye alınmamakla birlikte, akade- mik standartlarda hazırlanmasına rağmen popüler okuyucuya hi- tap edecek şekilde yayımlanmış eserler bu çalışmanın kapsamına
dahil edilmiştir. Tebliğin incelemeye çalıştığı kitapların ortak özel-
liği, çok basılma veya satılrna değil; Türkiye' deki genel kitap oku- yucusuna hitap eden ve yayımianma sürecinde akademik kaygıla
rın temel saik olmadığı çalışmalardır.
5 http:/ /ilahiyat.harran.edu.tr 1 e_yayinlar 1 ademircan_islam_tarihi_bibliyografyasi.pdf
{Erişim tarihi: 20.01.2010)
6 Türkiye Bibliyografyası, Ankara: Milli Kütüphane, 1928-2002 yı~an arası kitap ve 2003- 2007 yılları arası CD halinde mevcut olmak üzere, tamamı tarandı. 2007 sonrası ise Mil- li Kütüphane'nin internet sayfasından tarandı.
7 http:/ /ktp.isam.org.tr/ (297.92 tasnifinde yer alan 1727 eser tarandı); http:/ /mksun.mku- tup.gov.tr /F /942FTJ11LAHX77ERQ4XUF33HXBGPTKHK4PE9SGV58CJF643AKE- 0113S? func=find-b.&request=peyga mber&find_code= WR D&local_ba- se=NLT01&x=22&y=7 (670 adet kitap tarandı); http:/ /www.kitapyurdu.com/konu/defa- ult.asp?id=A27 (Kategoriler-İslam-Siyer konulu 386 eser tarandı); http:/ /www.ide- fix.com/Kitap/kategori.asp?tree=01018 (İslam kategorisindeki toplam 6561 ürün tarandı)
(Erişim tarilıi: 01.04.2011).
8 İz Yayıncılık Yayın Koordinatörü Harndi Akyol, Beyan Yayınları Genel Yayın Yönetme- ni Ali Ternizer, Kayıhan Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Adem Kuşkulu, Nesil Yayın
ları Yayın Danışmanı Metin Karabaşoğlu, Tirnaş Yayınlan Genel Yayın Yönetmeni Emi- ne Eroğlu, Siyer Yayınlan Genel Yayın Koordinatörü Ömür Yıldırım, İnsan Yayınları Editörü Er han Güngör, Kitabevi Yayınlan Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Vanş, Profil
Yayınları Genel Yayın Yönetıneni Cem Küçük ve Pamuk Yayınlan yetkili kişisi ve yazar-
larından Abdurrahman Pamuk ile görüşüldü.
Rahile Kızılkaya Yılmaz
Kelamda peygamberliğin mahiyeti, fıkıhta sünnetin delil değeri,
tefsirde Hz. Peygamber' e yönelik Kur'-an' daki hitap ifadeleri gibi
konuları işleyen çalışmalar, başlıklarında Hz. Peygamber'in adı
geçse bile, O'nun hayabm değil; aslında tebliğ ettiği dini veya bu dinin kaynaklarını inceledikleri gerekçesiyle dışanda bırakılmıştır.
Yine belli bir kronolojiyi esas almadan sadece bir grup veri üzerin- den herhangi bir konunun ele alındığı "sünnetle veya hadislerde şu
konu" başlıklı kitaplar, Asr-ı Saadeti kapsayan kronolojik bir muh- tevaya sahip çalışmalar dışında sahabenin geneli veya ayrı ayrı her- biri için hazırlanan eserler ile edebi türdeki siyer çalışmaları tarafı
mızdan incelemeye tabi tutulmamıştır.
ll. Popüler Siyer Kitaplarının Belli Parametreler Çerçevesinde Genel Özellikleri
Analizi yapılmaya çalışılan verinin nasıl sınırlandırıldığının belir- tilmesinin ardından söz konusu literatürün oluşturduğu müktese- babn geı1el özelliklerine dair şu tespitlerde bulunabiliriz: Öncelikle
oluşturulan listede yer alan kitapları kronolojik olarak üç temel dö- neme ayırmak mümkün: 1949 Öncesi, 1950-1990 Arası ve "Son Yir- mi Yıl". Sürecin bu şekilde tasnif edilmesinde belirleyici olan un- sur, kitap neşrindeki nicelik, istikrar 1 devam ve ortaya konan ürün- lerin sayısıdır.
Celal Nuri, Ali Himmet Berki, Ahmet Harndi Akseki ve Ahmet Cevdet Paşa gibi sayılı müellifin eserinin yer aldığı 1949 öncesinde
neşredilen kitapla.rda9 müstakil konu sınırlandırmasına gidilme- den kronoloji esa.s alınarak siyer yazıını gerçekleştirilmiştir. Mo- dern siyer yazıcılığını başlattığı kabul edilen Ahme·t Cevdet Pa-
şa'nın ayet ve hadislerden hareketle Hz. Peygamber'in hayabnı ko- nu edindiği Kısas-ı Enbiya adlı eseri1° ise sade bir dille yazılmış ve
9 Bu sayı, 35'i ancak bulur.
10 Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya ve Tevarilı-i Hulefn, İstanbul: Türk Neşriyat Yurdu, 1947 [İs
tanbul: Türk Neşriyat Yurdu, 1952] [İstanbul: Türk Neşriyat Yurdu, 19551 [İstanbul: Be- dir Yayınevi, 1966] [İstanbul: Üç Dal Neşriyat, 1969] [İstanbul: Üç Dal Neşriyat, 1970]
[Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1972] [Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1973] [İstanbul:
Bedir Yaymevi, 1976) [İstanbul: Bedir Yayınevi, 1977) (Peygamberlerin Kıssalan ve Halife/e·
rin Tarihleri, Sdl., Ali Arslan, İstanbul: Arslan Yayınları, 1977] [Haz. Mahir İz, Ankara:
Kilittir ve Turizm Bakanlığı, 1985] [Haz. Mahir İz; Nşr., M. Ertuğrul Di.izdağ, İstanbul:
Gonca Yayınevi, 1986] [Peygamberleriıı Hayatlan (Kısns-ı Enbiya), Çev. Sadi Irmak, İstan
bul: Akşam Yayınları, [t.s.J] [İstanbul: Akşam Yayınları, [t.s.]].
Siyer Atölyesi TebliğJer Kitabı
kendisinden sonraki dönemde telif edilen siyer kitaplarını etkile-
miştir. Toplumun Hz. Peygamber' i tanıma ve öğrenme ihtiyacı, bü- yük ölçüde yukanda zikredilen çalışmalarla yani Osmanlı modern-
leşmesinin bakiyesi mahiyetindeki metinlerin yeni dönemin şartla
rına uygun şekilde yayımlanmasıyla giderildiği anlaşılmaktadır.
Cumhuriyetin ilk yıllarını kapsayan 1949 öncesi gibi erken bir dö- nemde ön plana çıkan müellif ve eserlerden hareketle siyer kitaplan
sayısının az ve bu yayınların da daha çok irşat amaçlı kaleme alın
dıklan ve söz konusu durumun büyük oranda dönemin siyasi şart
larıyla irtibatlı olduğu ifade edilmelidir. IL Meşrutiyet'le birlikte ge-
lişen Osmanlı modernleşmesinin zayıflaıruş, kalitesi hayli düşmüş
bir devamından ibaret olan 1949 öncesinde sayısal ve niteliksel va-
sıflar itibariyle durgun bir yazınsal dönemin yaşandığını söylemek gerekir. Pozitivizmin dine bakışının elit kesimlerin söylemine hakim oluşu, genel olarak İslam, özel olarak siyer hakkındaki yaklaşırnlara
yansımıştır. Bu etki, kendini daha çok resmi eğitim programlarından
dini ilimierin ve meselelerin seyreltilmesiyle hissettirdi.
Reinhar.t Pieter Anne Dozy,11 Emile Derrnenghem 12 ve Leona Ca- etani13 gibi rnüsteşriklerin kitaplannın Türkçe'ye tercüme edilmesi de dönemin dikkat çeken özellikleri arasında zikredilmelidir. Örne-
ğin bir Osmanlı dönemi tercümesi sayılan Caetani'nin bu dönemde hala gündernde oluşu -ki Asım Köksal'ın yıllar sonra bu esere cevap
niteliğinde çalışmalar yapmasının sebebi budur- döneme hakim olan atmosferin anlaşılması noktasında ipucu vermektedir.
Türkçe popüler siyer literatürünün ikinci temel dönemi şeklinde belirttiğimiz 1950-1990 yıllarında siyer çalışmaları sayısının14 önceki· döneme nazaran arttığı ve aynı zamanda kitap basımında da bir is-
11 Dozy, Reinhart Pieter Anne, Tarih-i İslmniyet, tre. Abdullah Cevdet Karlıdağ, Kahire:
Matbaa-i İetihad, 1908: [İslam tarihi, çev. Abdullah Cevdet; Türkçesi Vedat Atila, İstan
bul: Gri Yayınevi, 2006].
12 Dermenghem, Emile, Hazreti Muhammed'in J:Iayatı/ç-eviren: Reşat Nuri Güntekin. İlk Maarif V ekaleti 1930 (İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1958] [tre. Ahmet Ağırakça, İstanbul: İn
san Yayınları, 1997) (İstanbul: Alkun, 2006.320 s. Metin Türkçe, Fransızca'dan çeviri) Ki-
tabın tanıhnll ve tenkidi için bkz. Kızilkaya, Necmettin, "Bir Oryantalistin Hz. Peygam- ber Tasavvuru: Ernile Dermenghem'in Hz. Muhammed'in Hayatı. isimli Eseri", Umran,
2006 (146)' s. 89-97. .
13 Caetani, Leona, İslam Tarihi, tre. Hüseyin Cahid [Yalçın], İstanbul: Tanin Matbaası, 1924- 1927, I-X.
14 Yaklaşık 250 kitap mevcut.
· Rahile Kızılkaya Yılmaz
tikrarın ortaya çıktığı gözlenmektedir. Zira 60'lı yıllardaki eğitim ku-
rumlarının etkisiyle akademik eserler kaleme alınmaya ve bu çalış
malar siyer literatürü içindeki yerini almaya başlamıştır. Özellikle İlahiyat Fakültesi, Yüksek İsl_aınEnstitüleri ve daha da önemlisi İHL'lerin açılmasıyla birlikte kitap sayısında kayda değer bir artış
gerçekleşmiş ve bu durum uzun yıllar devam etmiştir. ıs
1950-1990 arası dönemde Hz. Peygamber ve hayatı hakkında ya-
pılan çalışmalar arasinda öncelikle zikredilmesi gereken biri yerli
diğeri yabancı iki müellifin kaleminden çıkan telif vardır ki bunlar hem kendi dönemlerinin hem de sonraki dönemlerin en çok basılan
kitapları olmakla birlikte, özellikle alana ait özgün ve kalıcı çalış
malar niteliğine sahiptirler. Söz konusu çalışmalar, M. Asım Kök- sal16 ve Muhammed Hamidullah'a aittir.
İslami tercümelerin altın dönemi diye ifadelendirilen 1960'lı yıl
lardan 1970'li yıllara geçiş dönemindeki kitaplar da literatürü zen-
ginleştiren si yer çalışmalarına dahildir. Ortadoğu, Pakistan ve Mısır menşeli aktivist müelliflerin çeviri telifleri, Türkiye' de farklı pey- gamber tasavvurlarının veya daha çok belli yönleri ön plana çıkan peygamber algısının yerleşmesine neden olmuştur. ,Belirtilen özel- likteki çalışmalar dışında ilk defa 1955' te basılan ve iızun yıllar bo- yunca basılmaya devam eden Muhammed Hamidullah'ın İslamPey
gamberi gibi sahasına yöntem ve dil açısından yenilikler sunabilen ve büyük kitlelere ulaşmayı başarabilen çalışmalar da mevcuttur.
Popüler siyer literatürünün üçüncü dönemini teşkil eden "Son Yirmi Yıl" da önceki senelerde yayınlanan siyer kitapları sayısının toplamından daha zengin bir literatürle karşılaşmaktayızY Yazın
15 60'lı yıllardaki eğitim kurumlarnun etkisiyle akademik eserler kaleme alınmaya ve bu
çalışmalar siyer literatürü içindeki yerini almaya başlamıştır.
16 Köksal, Mustafa Asım, İslam Tarihi Hz. Muhammed (Aieyhisse/am) ve İslamiyet, [y.y.): Öğ
retmenler Matbaası, 1966 [İstanbul: İrfan Yayırıevi, 1969]; İslam Tarihi, İstanbul: İrfan Ya- yınevi, 1974 [İstanbul: İrfan Yayınevi, 1976] [İstanbul: İrfan Yayınevi, 1978] [Ankara: Ak- çağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş., 1979] [İstanbul: Misvak Neşriyah, 1980] [İstanbul: Şa
mil Yayınevi, 1981] [İstanbul: Şamil Yayınevi, 1987]; İslam Tarihi: Hazreti Hüseyin ve Ker- bela Faciası, Ankara: Akçağ Yayınları, 1979; İslam Tarihi: Hazreti Muhammed (A.S.) ve İsla
miyet: Medine Devri, İstanbul: Şamil Yayınevi, 1981 [İstanbul: Şamil Yayınevi, 1984] [İs
tanbul: Şamil Yayınevi, 1987]; İslam Tarihi: Hazreti Muhammed (A.S.) ve İslamiyet: Mekke Devri, İstanbul: Şamil Yayınevi, 1981; Peygamberler Tarihi, Ankara: Türkiye Diyanet Vak- fı, 1990 [Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1993]; Efendimiz ve Yolu, İstanbul: Gelenek Ya- yıncılık, 2003 [İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2004].
17 Bu sayı 400'ü aşkındır.
Siyer Atölyesi Tebliğler Kitabı
dünyasının artık bir piyasaya dönüştüğü ve basın-yayın politikala-
nnın daha çok popüler kaygılarla belidendiği 1980 ve özellikle 1990
sonrasındaki dönem, yayıncılık açısından çok ciddi bir mesafe ka-
zanmış, popüler siyer çalışmalarının niceliği de buna paralel art-
mıştır. 1980'li ve özellikle 1990'lı yıllarda yayıncılıktaki gelişmele
rin tesiriyle artış gösteren rakam, bu dönemin sonuna kadar hiç azalmadan devam etmiştir. En fazla siyer kitabının yayın piyasa-
sında görüldüğü dönem ise hiç kuşkusuz 1990'lı yıllardır.181990'lı yıllarda bazı seneler artış bir önceki yıldan çok farklı olmazken ba-
zı yıllarda ise bu artışın önceki yılı katladığı görülmektedir.19 1989 yılından itibaren düzenlenen "Kutlu Doğum Haftası" et- kinlikleri, 1990'lı yıllardaki siyer kitaplannın baskı sayısını ciddi manada etkilemiş ve yayın hayatına pekçok siyer eserinin dalili ol-
masını sağlamıştır. Aynca bu dönemde telif edilen siyer çalışmala
nnın kısmen da olsa akademik içerikle sunulduğu görülmektedir.
Türkiye' de yaşanan siyasi olayların İslami yayıncılığı en bariz
şekilde etkilediği yıllar 1997 ve sonrasıdır.ıo Bu dönemde kitap sa-
yısında bir azalma gerçekleşmiş ve bu azalma 2000' e kadar sürmüş
tür. Siyer kitabı yayımında en yoğun artış ise genel olarak ikibinli
yıllarda yaşanmış ve bu yıllar arasında da özellikle 2005 ve sonrası
söz konusu artışın en fazla yaşandığı dönem olarak tespit edilmiş
tir. ll Eylül saidmsı ve karikatür krizinin bu artış üzerinde doğru
dan bir etkisi olmuştur.
Son yirmi yıla ait siyer eserleri, ilk iki dönemdeki çalışmalardan
öncelikle üslup ve anlatım özellikleri daha sonra içerik bakımından farklılık arzetse de bu çalışmalara kaynaklık eden kitaplar daha çok ilk iki dönemin müelliflerdinden Ahmet Cevdet Paşa, Muhammed Hamidullah, Asım Köksal, Ali Hirnmet Berki ve Martin Lings'in ki-
taplarıdır.
Yukarıda kısaca ·verilen dönemlendirmenin ardından Cumhuri- yet Türkiye' sinde oluşan siyer literatüründe ön plana çıkan kitap- lar, müellifler, konular zikredilecek ve ilgili literatürün problemle- ri müellif, okuyucu kitlesi ve yayınevleri açısından ele alınacaktır.
18 Neredeyse her yıl70'e yakın çalışma yayın dünyasına gi'rmiştir.
19 Örneğin, 1992-1995 yıllan arasında az da olsa bir artış gerçekleşmiş, 1995-1998 yılların
daki arbş ise önceki yılları katlamaktadrr.
20 28 Şubat 1997 kararları.
. Rahile Kızılkaya Yılmaz
Cumhuriyet dönemi popüler siyer çalışmaları incelendiğinde li- teratürde yer alan kitapların kaleme alındığı kültürel köken- ler /kodlar hakkında bazı değerlendirmelerde bulunmak mümkün hale gelir. Ahmed Cevdet Paş~21 ve Ali Himmet Berki'nin araların
da bulunduğu Osmanlı kültürüyle şekillenen siyer literatürünün müellifleri, siyerin kronolojisini esas alarak savaş, muahede gibi megazi geleneğinde üzerinde çokça durulan konuları kitaplarında
ön plana çıkarmış, Mekke yıllarını ise çok silik bir şekilde tasvir et-
miş ve şemailliteratürü bilgilerine yer vermişlerdir. Bu eser guru- bunun en önemli temsilcisi, 2000'lerdeki baskı sayısı yarım milyo- na yaklaşan Peygamber Efendimiz adlı kitabın yazarı Ahmed Cevdet
Paşa' dır. Klasik siyer geleneğinin modernleşme sürecinde aldığı şekli yansıtan çalışmalar, Osmanlı geleneği bakiyesi durumunda
olduklarından halkta bir güven oluşturmakta ve genel bir kabul görmektedir ler.
Ülkemizde tercüme siyer kitaplarının oluşturduğu literatürün büyük bir bölümünü Muhammed Hüseyin Heykel,22 Abdurrah- man Şarkavi,23 Ebü'l-Hasan Ali el-Haseni en-Nedvi,24 Muhammed
21 Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya ve Tevarilı-i Hulefa, İstanbul: Türk Neş.riyat Yurdu, 1947 [İs
tanbul: Türk Neşriyat • Yurdu, 1952] .. [İstanbul: Türk Neşriyat • Yurdu, 1955] •. [İstanbul: 1 Be·
dir Yayınevi, 1966] [Istanbul: Uç Dal Neşriyat, 1969] [Istanbul: Uç Dal Neşriyat, 1970) [Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1972) [Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1973] [İstanbul:
Bedir Yayınevi, 1976] [İstanbul: Bedir Yayınevi, 1977] [Peygamberlerin Kıssalan ve Hali- Jelerin Tarihleri, Sdl., Ali Arslan, İstanbul: Arslan Yayınları, 1977] [Haz. Mahir İz, An- kara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1985) [Haz. Mahir İz; Nşr., M. Ertuğrul Dü.zdağ, İs
tanbul: Gonca Yayınevi, 1986) [Peygamberlerin Hayatlan (Kısas-ı Enbiya), Çev. Sadi Ir- mak, İstanbul: Akşain Yayınları, [t.s.]] [İstanbul: Akşam Yayınları, [t.s.J]; iki Cihan Gü-
neşi Hz. Muhammed, İstanbul: Alısen Yayınları, 2003; Peygamber Efendimiz, Haz. Mahir İz; Nşr., M. Ertuğrul Düzdağ, İzmir: Işık Yayınları, 1996 [İstanbul: Erkam, 2002] [İstan
bul: [yayl.y.], 2004] [[Sdl]: Muallirn Mahir İz; neşre hazırlayan: M. Ertuğrul Düzdağ. İs
tanbul: Erkarn Yayınevi, 2005. xiv, 368 s.) (İstanbul: Hediye Kitaplar, 2006] [(y.y.]: Er- kam Matbaası, 2007]; Peygamber Efendimiz'in Hayatı, Çamlıca Basım Yayın, Yayın Yılı:
2010; 328
s.;
Son Peygamber Hz. Muhammed, Sdl:· Mustafa Kasadar. İstanbul Ravza Ya-yınları, 2005.
22 Heykel, Muhammed, Hazreti Muhammed Mustafa, tre. Ö. Rıza Doğru!, İstanbul: 1985;
Hz. MuhamıiJ.ed'in hayatı, 2 cilt, Türkçesi: Vahdettin İnce. İstanbul: Yöneliş, 2000.
23 Şarkavi, Abdurrahman, ÖZgürlük Peygamberi Hz. Muhammed, Çev. Muharrem Tan, İstan
bul: Alteratif Düşünce Yayınevi, 2004.
24 en-Nedvi, Ebü'l-Hasan Ali el-Haseni, Rahmet Peygamberi Hazreti Muhammed, Çev. Abdül- keTim Özaydın, İstanbul: İz Yayıncılık, 1992 (İstanbul: İz Yayıncılık, 20041 [İstanbul: Mil- . li Gazete, 2005. 47 s. Milli Gazete'nin ücretsiz ekidir].
Siyer Atölyesi Tebliğler Kitabı
Gazali,25 Said Ramazan el-Buti26 gibi yazarların kaleminden çıkan
modem Ortadoğu çalışmalan teşkil etmektedir. Modern dönemde gelişen selefi tavırla çok yakından ilişkisi olan ve genelde İslam
dünyasının özelde ise Arap dünyasının bunalımlannı, tartışmaları
nı, dilini yansıtan bu çalışmalar daha çok siyerden dersler-İbretler çıkarma örneklerinin hakim olduğu literatürü oluşturmaktadır.
Salt siret çalışmalan özelliğinden uzak, seçmeci bir yaklaşımla ve güncel kaygılarla Hz. Peyhamber'in hayatına yönelen bu kitaplar, modern hayatta müslümanlara bir kılavuz sunmayı amaçlamakta-
dırlar.
Modern Ortadoğu literatürünün başarılı örneklerinin yanısıra
içinden çıktıklan modernleşen İslamcı kültürün, zihniyetin, dilin ve ilginin izlerini buna bağlı olarak bazı problemlerini de berabe- rinde getiren çalışmalar siyer alanında yer almıştır. "Kaynaklara
dönüş" söyleminin ısrarla vurgulandığı ve siret verilerinin doğru
dan hüküm olarak ele alındığı kitaplar, başta siyeri popüler kaygı
lar karşısında araçsallaştırmakta daha sonra da modern kavram ve
kurumların içinden çıktıkları şartlar göz önünde bulund urulmadan
bunların bilinçsizce kullanılmalarından kaynaklanan anakronizm tehlikesi, kavram kargaşası ve bulanıklığı gibi hatalara sebep ol- maktadırlar. Özellikle Efendimiz'in yaşanunda bir olayı, hayatının
tamamından veya siyere dair bir veriyi bütününden ayırarak o du- rumu ön plana çıkaran çalışmalarda yukarıda zikredilen hataları görmek daha.kolaydır.
Batı dillerinden özellikle İngilizce' den çevirisi yapılan çalışmalar da tercüme siyer literatürünün önemli bir bölümünü oluşturmakta
dır. Martin Lings'in Hz. Muhammed'in Hayatı adlı eserinin en önem- li temsilcisi sayıldığı Batı dillerindeki eserler, her zaman Lings kadar
başarılı olamamakta; ancak yine de bu dillerden siyer kitapları ter-
25 GazaJ.i, Muhammed, Fıkhu's Sire Rasululla/ı'ın Hnyatı, İstanbul: Bilirnevi Basın Yayın, 2000; (Çeviren, Resul Tosun, İstanbul; Risale Yayınları, 2004] [İstanbul: Bilirnevi Basın Yayın, 2005); Nebevi Sünnet: Fakıniere ve Muhaddislere Göre, Çev. Ali Özek, Ankara: İslami Araştırmalar, 1992; Peygamberimizin Hayatında Dua ve Zikir, İstanbul: Zafer Yayınları, 2004.
26 Buti, Muhammed Said Ramazan, Fıklıii's-Siyer, Çev. Orhan Aktepe, İstanbul: 1984 [Çev.
Orhan Aktepe, İstanbul: İslami Edebiyat Yayınları, 2002] (çev: Ali Nar, Orhan Aktepe.
[İstanbul]: Milli Gazete, (2006?] 568 s. Eserin özgün adı: Fıkhu's-siyre. Eser, Milli Gaze- te'nin okurlarına armağanıdır].
Rahile Kızılkaya Yılmaz
cüme edilmeye devam etmektedir. Bu nitelikte bazı çalışmalarda
tercüme hatalarma rastlanabilmektedir. Bu durumun temel sebeple- ri arasında mütercimlerin alana dair eksiklerinin fazla, konuya haki- miyetlerinin zayıf olması ve siyer kaynaklanndan akademik İngiliz
ce' ye, oradan popüler İngilizce'ye, oradan da Türkçe'ye çevrilen
kavramların ilgili süreçte tahrife uğraması sıralanabilir.
Tercümesiyer kitaplannın Türkçe'ye kazandınlmasının pekçok sebebi vardır. Bunlar.arasında en önemli hatta bir yönüyle "İslam
medeniyeti mensubiyeti"nin kompleksini barındıran neden, Batılı
lar' ın İslam' ı övmesinin Türk halkı için hala ciddi bir değer ifade et- mesi, bir Batılı'nın Müslüman oluşunun, bir Afrikalı'nın veya Çin- li'nin Müslüman oluş haberinden daha fazla heyecan uyandırması
dır. Bazı yayınevleri de ne yazık ki bu duyguyu bir fırsat bilip kara
dönüştürmektedir. Tasviri yapılan duruma en uygun örnek, bir Ba-
tılı' nın ilgisi düzeyinde Hz. Peygamber'in hayabnın ele alındığı Ka- ren Armstrong'un Hz. Muhammed27 adlı kitabının kapağında bu ça-
lışma ile ilgili The Economist'te yayınlanan "Abartmadan saygılı, bil- giçlik etmeden bilgili ve en önemlisi rahat okunabilir" şeklindeki değer
lendirmenin yer alması ve sürekli müellifin insafına, sağduyusuna
vurguda bulunulmasıdır. Sözü edilen tutumun yayınevlerince na-
sıl suistimal edildiğine örnek ise Tank Ramazan'ın Peygamber'in
İzinde28 adıyla basılan çalışmanın kapağında The Independent'ta ki- tapla ilgili yapılan şu değerlendirmenin verilmesidir: "Müslümanlar ile laikleriniki ayrı alemde yaşadıkları bir dünyada, Tarık Ramazan yeni bir diyalog olanağı sunuyor"
Türkiye' de İslamcılığın yaklaşımlarını benimsemeyip İslamla çok yakın bir hayat sürmeyen; ancak yine de siyer okumak isteyen,
diğer taraftan Batı kamuoyunun ilgisini, endişelerini taşıyan "talep dilimlerinin" ihtiyacını karşılamak ve Batı üniversitelerinde hazır
lanan veya prestijli yayınevleri tarafından basılan bazı çalışmaları
27 Armstron~, Karen, };iz. Muhammed: ls/ımı peygamberinin biyografisi/ çeviren: Selim Yeniçe- ri. 1. bsk. Istanbul: Koridor Yayıncılık, 2005. 392 s. Eserin özgün adı: Muhammnd, a biog- raphy of the proplıet. Bu çalışma kısa sürede üç milyon adet satış rakamına ulaşmıştır. Söz konusu kitapta ilgili değerlendirme için bkz. http:/ /www.sonpeygarnber.info/karen-
armstrongun-iki-kitabi-uzerine-degerlendirıne2
28 Tarık Ramazan, Peygamber'in Izinde, Çev. Serdar Cihan Güleç, İstanbul, 2008.
Siyer Atölyesi Tebliğ]er Kitabı
kaynak kabul edenlerin varlığı da Batı dillerinde kaleme alınan ki-
tapların Türkçe'ye tercüme edilmesinin sebepleri arasında zikredi- lebilir.
İngiliz asıllı Müslüman düşünür Martin Lings'in Hz. Muham- med'in Hayatı adlı eserini -tercüme hatta hitap edebildiği geniş oku- yucu kitlesi açısından değerlendirildiğinde-genel siyer çalışmaları arasında özgün kılan vasıfların tespiti, kitabın başansının daha iyi aniaşılmasını sağlayacaktır. İlk defa 1983 yılında yayımlanan kitap, Türkiye' de olduğu gibi bütün dünyada da en çok satan siyer kitap-
ları arasında yer almaktadır. Sade ama aynı oranda ayrıntılı bir özellikte olan çalışma, Nazife Şişman tarafından başarılı bir şekilde
Türkçe'ye tercüme edilmiştir. Bölümlerin kısa tutulması, içeriği, üs- lubu ve rahat okunabilmesi, roman olmamasına rağmen roman ta-
dında olması nedeniyle övülen kitap mühtedi, araştırmacı, edebi- yat uzmanı, sufi olan müellifinin kimliğinden izler taşıdığı için de ilgi görmüştür.
Yazarın sahlh malzeme seçiminde titiz davranması, bazı karak- terler üzerinde durup tahkiyeye dayalı bir üslupla daha detaylı bil- gi sunabilmesi, kahramanların birbiriyle olan bağlantılarına değin
mesi, anlatılan olaya okuyucunun dahil edilmesi ve abartılı dilden uzak durması29 kitabın tarafsız büyük bir okuyucu kitlesine ulaşa
bilrnesini sağlayan özellikleri arasında zikredilebilir. Belli karakter- ler üzerinden siyerin bazı kesitlerinin verilmesi, diğer si yer kitapla-
rında pek görülemeyen bir özellik iken örneğin Lings, Mekke' de
Haşimoğulları'na uygulanan ambargoyu anlatırken Ebu Leheb'in uygulanan ambargonun kaldırılmasına yönelik muhalefetini, ağa
beyi Ebu Talib'in çok yaşayamayacağının farkında olması ve ondan sonra kendisinin kabile reisi olacağını bilmesinden dolayı ailesiyle iyi ilişkiler içinde bulunmayı zorunlu görmesi durumu üzerinden okuyucuya aktarmaktadır.
Mevcut siyer müktesebatını besleyen önemli çalışmalardan ba- zıları İbrahim Canan, İsmail Lütfi Çakan, M. Yaşar Kandemir, Ah- med Lütfi Kazancı, Hüseyin A!gül gibi Türkiye'nin Modern yüksek ·
29 Günümüz insanı geleneksel sevgi ve övgü ifadelerini beğenmemekte, zira dil ve o dili meydana getiren dünya görüşü büyük oranda değişmiştir. Bu kitapta "Enbiyalar serve- ri, Asfiyalar Rehberi Efendimiz" ya da "Yoluna kurban olduğum, ayağının tozu oldu-
ğum" gibi sevgi ifadeleri kullarulmamakta.
Rahile Kızılkaya Yılmaz
din eğitimi kurumlarında rol alan akademisyenler tarafından kale- me alınmıştır. Türkçesiyer literatürünün bu kategorisinde yer alan kitaplar kaynak kullanımı, sahlh malzeme seçimi ve popüler eser- leri akademik çizgiye y~klaş~ırma gibi özellikleri itibariyle diğer
popüler siyer çalışmalarından ayrılmaktadırlar.
Kaleme alındığı kültürel kökenler itibariyle cemaat önderlerine veya cemaat içinden bazı yazariara ait siyer kitapları, mevcut si- yer literatürünün en.büyük bölümünü oluşturmaktadır, denilebi- lir. Zira Türkiye' de özellikle cemaatler söz konusu olduğunda si- ret yazımında bazı eserlerin ön plana çıktığı görülmektedir. Belli
tarikatların, cemaatlerin, vakıfların hatta yayınevlerinin siyer ki-
tapları veya siyere dair bakış açılarını şekillendiren yayınların varlığını, cemaat veya tarikat müntesiplerinin daha çok kendi ka- naat önderlerinin eserlerini tercih etmelerinde görmek mümkün- dür. Şöyle ki Fethullah Gülen Cemaati'nin siyer bilgisi Sonsuz Nur
adlı kitap ve aynı cemaatin başka kitapları çerçevesinde şekillen
mekteyken Altınoluk Cemaati'nin Osman Nuri Topbaş'ın kitapla-
rı merkezli bir siyer algıları vardır, denilebilir. Haydar _Baş'ın Hz.
Peygamber'in hayatına dair kitapları da siyasi oluşurnlara örnek verilebilir.
Bu çalışmayı gerçekleştirirken, Türkiye' de herhangi bir eserin kesin satış rakamına ulaşmanın ne kadar zor olduğunu ve ban- drol uygulaması ç~ktıktan sonra dahi korsan yayıncılık gibi se- beplerle bir kitabın Türkiye' de kaç kişi tarafından satın alİndığı
nı tespit etmenin kesin bir yolu olmadığını müşahade ettik. Bu- nunla birlikte gerek kitaplar hakkında elde ettiğimiz ikinci el bil- giler, tesadüfi kayıtlar, piyasa gözlemlerimiz, gerekse bu eserle- rin baskı sayıları bize "en popüler hangisi" sorusu hakkında ge- nel bir liste oluşturma imkanı verdi. En çok satan kitapların niçin çok satıldıklarına dair soru, bu eserlerin muhtevaları kadar muh- teva dışı unsurların da etkili olduğu gerçeğiyle karşı karşıya bı
rakmaktadır.
Popüler siyer çalışmalarının içerikleri, adları, ödül alıp almama-
ları, yayını gerçekleştiren kurum veya yayınevleri, promosyon ola- rak dağıtılmaları, müellifleri ve özellikle müellifin bir cemaat veya grubun lideri veya önde geleni olup olmamas~ baskı sayısını doğ
rudan etkilemektedir.
Siyer Atölyesi Tebliğler Kitabı
Literatürün tamarnı göz önünde bulundurulduğunda baskı sa-
yısı en fazla olan 10 kitap şunlardır:
1. Ali Himmet Berki, Hatemü'l Enbiya Hazreti Muhammed ve Hayatı30
2. Ahmed Cevdet Paşa, Peygamber Efendimiz31
3. en-Nedvi, Ebü'l-Hasan Ali el-Hasen1, Rahmet Peı;gamberi Haz- reti Muhammed32
4. M. Fetbullah Gülen, İnsanlığın İftihar Tablosu: Sonsuz Nı1r33
5. Muhammed Hamidullah, İslamPeygamberi34
6. Necip Fazıl Kısakürek, Çöle İnen Nur: "Çöle ve Bütün Za- mana Mekana"35
7. Martin Lings, (Ebu Bekir Siraceddin,), Hazreti Muhammed'in
Hayatı36
30 Ali Himmet Berki, Osman Keskioğlu. 1956, 14. bsk. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1993,447 s. (17. bs. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1997,447 s.] [Ankara: Diyanet İşle
ri Başkanlığı, 1998) [21. bsk. Ankara: Diyanet İşleri Bşk., 2001] 24. Basım, Ankara 2000.
31 Haz. Mahir İz; Nşr., M. Ertuğrul Düzdağ, İzmir: Işık Yayınları, 1996 [istanbul: Erkam, 2002] [İstanbul: [yayl.y.], 2004] [[SdJ]: Muallirn Mahlı" iz; neşre hazırlayan: M. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: Erkarn Yayınevi, 2005. xiv, 368 s.] [istanbul: Hediye Kitaplar, 20061 [[y.y.]: Erkarn Matbaası, 2007).
32 Çev. Abdilikerim Özaydın, İstanbul: İz Yayıncılık, 1992 [İstanbul: İz Yayıncılık, 2004] [İs
tanbul: Milli Gazete, 2005. 47 s. Milli Gazete'nin ücretsiz ekidir].
33 İzmir: Nil Yayınları, 1993 [İzmir: Nil, 1994] [2. bsk. İzmir: Nil Yayınları, 1995] [12. bsk. İz
mir: Nil, 1999] [İzmir: Nil Yayınlan, 2000] [.İzmir: Nil Yayınları, 2001] [İstanbul: Nil Ya- yınları, 2002] [İzmir: Nil Yayınları, 2003] [İzmir: Nil Yayınları, 2004.] [İzmir: Nil Yayınla
rı, 2005) [İzmir: Nil Yayınları, 2006]. Bu kitap, Fethullah Gülen'in Üsküdar Valide Sultan Camü'nde 13 Ocak 1989-16 Mart 1990 tarihleri arasında 62 hafta boyunca devam eden
vaazlarının yazıya geçirilmesi suretiyle hazırlanmıştır. Kronolojik olarak Peygamber Efendimiz'in (s.a) hayatı anlatılınasa da kitabın vaazlardan hazırlanması, sohbet üslubu- na sahip olması metne akıcılık kazandırıyor.
34 Çev. Salih Tuğ, M. Said Mutlu, istanbul: İrfan Yayınevi, 1966 (İstanbul: İrfan Yayınevi, 1969) [Çev. M. Said Mutlu, istanbul: İrfan Yayınevi, 1972] [Resulullah Muhammed, Çev.
Salih Tuğ, İstanbul: İrfan Yayınevi, 1973] !Çev. Salih Tuğ, İstanbul: İrfan Yayınevi, 1980) [İstanbul: İrfan Yayınevi, 1990J [İstanbul: İrfan Yayınevi, 2003]. 20 yıllık sabırlı bir çalış
manın sonucu kaleme alınnuş olan İslamPeygamberi, ilk defa 1955 yılında basılmış ve modem dönemde yazıliın en iyi si yer kitabı olarak kabul edilmiştir. Bu kaynak diğer mo- dem siyer çalışmalarından iki özelliği itibariyle ayrılmaktadır: İlk dönem temel kaynak-
larına dayanması; Hz. Peygamber'in hayatını kronolojik olarak vermesi.
35 12. bs. İstanbul: Büyük Doğu, 1992 [13. bs. İstanbul: Büyük Doğu, 1993] [17. bs. İstanbul:
b.d Yayınları, 2002, 598 s.] Modern döl).emde bir Türk şairin kaleminden çıkan ilk ve tek siyer kitabıdır. Başka siyerlerde pek görülmeyen ayrıntılara yer veren eserin en büyük
özelliği, yazarın Hz. Peygamber'in hayatı anlatılırken bazen durum değerlendirmeleri yapması, fikrini beyan etmesidir.
36 Çev. Nazife Şişman, İstanbul: .iz Yayıncılık, 1991 [6. bsk. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997] [İs
tanbul: İz Yayıncılık, 1997] [İstanbul: İz Yayıncılık, 1998) [Ankara: Akçağ, 2000] (22. bsk. is- tanbul: İnsan Yayınları, 2001] [23. bsk. istanbul: İnsan Yayınları, 2002] [Türkçesi: N112ife Şiş-
Rahile Kızılkaya Yılmaz
8. Salih Suruç, Kılinatın Efendisi Peygamberimizin Hayatı37 9. Lev Nikolayeviç Tolstoy, Hz. Muhammed38
lO. Vehbi Yıldız, Düşün, Anla ve Ağla.39
Müelliflerden eseri en fazla basılanlar şu isimlerdir: Ahmed Cevdet Paşa, Hüseyin Algül, Abdurrahman Azzarn, Ali Hinunet Berki, İbrahim Canan, İsmail Lütfi Çakan, Şaban, Ebü'l-Hasan Ali el-Haseni en-Nedvi, Mustafa Eriş, M. Fethullah Gülen, Muhammed Hamidullah, Mustafa Asım Köksal4o, Martin Lings, Salih Suruç,
man. 7. bsk. İstanbul: İz yayıncılık, 2002] [Türkçesi: Nazife Şişman. 24. bsk. İstanbul: İnsan Yayınlan, 2003.479 s.] [Türkçesi: Nazife Şişman. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.541 s.] [İstan
bul: İz Yayıncılık, 2003] [24. bsk. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004] [Türkçesi: Ali Çavuşoğlu.
1. bsk. İstanbul: A.kçağ, 2004. 456 s.] [Türkçesi: Ali Çavuşoğlu. 1. bsk. Ankara: Akçağ, 772 s.]
[38. bsk. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005] [107. bsk. İstanbul: İnsan Yayınları, 2006] [İstanbul:
İnsan Yaymları, 2010] Eser, Pakistan devletince her yıJ verilen "Siret Ödülü" ne layık görül- müştür. Eserin özgün adı: As Muhammad: his life bassed on the ear/iest soıırces. İngiliz asıllı Müslüman düşünür Martin Lings'in çalışması, son dönemlerde alanmda yazılmış en önem- li eserlerdel) birisidir. İlk defa 1983 yılmda yayımlanan kitap, Türkiye'de olduğu gibi bütün dünyada da en çok satan siyer kitapları arasmda yer almaktadır. Sade ve ayrıntılı bir özel- likle olan çalışma, Nazife Şişman tarafından başanb bir şekilde Türkçe'ye tercürne edilmiş
tir. İçeriği, üslubu ve rahat okunabilmesi nedeniyle övülen kitap mühtedi, araştırmacı, ede- biyat uzrnaru, şair, sılfi olan müellifinin kimliğinden izler taşıdığı için de ilgi görmüştür.
37 İstanbul: Yeni Asya Gazetesi, 1990, 2c. Ustanbul: Feza Gazetecilik, 1998] [İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2001] [İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2003] [İstanbul: Timaş Yayınları, 2006] [İstanbul: Timaş Yayınları, 2007] [İstanbul: Timaş Yayınları, 2009] (İstanbul Timaş Yayınları, Yayın Yılı: 2010, 926 s.] Kitap, dünyasiyer ödül birincisi. Duygusal bir dil ve üslupla yazılan kitapta Hz. Peygamber'in hayall Mekke Devri ve Medine Devri şeklinde
iki ciltte incelenmiş. Kitabın en büyük özelliği, yararlanılan kaynakları zikretme.kle aka- demik bir yapı arz etmesi ve aynı zamanda her okuyucu kitlesine hitab edebilmesidir.
38 Rusça'dan Azerice'ye çev: Telman Hurşidoğlu Aliyev, Vakıf Tehrnezoğlu Halilov; Aze- rice'den Türkçe'ye çeviri: Arif Arslan. İstanbul: Karakutu Yaymları, 2005 [20. bsk. İstan
bul: Karakutu Yayınlan, 2007. 109 s. Metin Türkçe, Azerice' den çeviri.] [21. bsk. İstanbul:
Karakutu Yayınları, 2007. 109 s. Metin Türkçe, Azerice'den çeviri] [24. bsk. İstanbul: Ka- rakutu Yayınları, 2007. 109 s. Metin Türkçe, Azerice'den çeviri] [İstanbul: Moralite Ya- yınları, 2007] [Hz. Muhammed, İstanbul: Karakutu Yayınları, 2009], Hz. Muham- med/Rusça'dan Azerice'ye çev: Telman Hurşidoğlu Aliyev, VakıfTehmezoğlu Halilo'll";
Azerice'den Türkçe'ye çeviri: Arif Arslan. İstanbul: Karakutu Yayınları, 2005 [20. bsk. İs
tanbul: Karakutu Yayınları, 2007.109 s. Metin Türkçe, Azerice'den çeviri.] [21. bsk. İstan
bul: Karakutu Yayınları, 2007. 109 s. Metin Türkçe, Azerice'den çeviri) [24. bsk. İstanbul:
Karakutu Ya)'lnları, 2007. 109 s. Metin Türkçe, Azerice'den çeviri] [İstanbul: Moralite Ya- yınları, 2007] [Hz. Muhammed, İstanbul: Karakutu Yayınlan, 2009].
39 1. bsk. İzmir: Nil Yayınları, 1994, 102 s. [İzmir: Nil Yayınları, 1995, 138 s.] [10. bsk. İzmir:
Nil, 1998, 138s.] [11. bsk. İzmir: Nil Yayınları, 1999] [12. bsk. İzmir: Nil Yayınlan 2000] [16.
bsk. İstanbul: Nil Yaymları, 2001].
40 İslamTarih i, Asım Köksal: Yirmi yıllık bir çalışmanın semeresi olan bu eserin orijinali top- lam 18 cilttir. 1983 Yılında Pakistan si yer ödülüne layık görülen eser, en kapsamlı Türk- çesiyer kaynağıdır. Müellif, bu eseri sayesinde 1997'de kültür bakanlığı tarafından Tür- kiye'de yılın ilim adamı seçilmiştir. Bu eserin 4 ciltlik bir versiyonu da mevcuttur.
Siyer Atölyesi Tebliğ~er Kitabı
Osman Nuri Topbaş, Lev Nikolayeviç Tolstoy, Vehbi Yıldız.
Siyer kitabı en fazla olan müellifler ise şöyle sıralanabilir: M. Ya- şar Kandemir, Ahmet Lütfi Kazancı, Şibli Numani, Adem Saraç, İh
san Süreyya Sırma.
Türkçesiyer literatüründe ön plana çıkan müelliflerden bazıları
nın akademisyen olduğu ancak büyük bir bölümünün akademik
çalışmalarıyla bilinmeyen kimseler olduğunu ifade etmek gerekir.
Ayrıca ilk dönem siyer müelliflerinin hepsinin erkek olduğunu ve ancak 1990'lı yıllardan sonra birkaç kadın müellifin çalışmasının
ortaya çıktığını özellikle bu sayının 2000' den sonra arttığını ifade etmek mümkündür.41
Siyer literatürünü oluşturan eserlerin konuları esas alındığında bazı dönemlerde çeşitli sebeplerden dolayı birtakım konuların si- yer araştırmalarında ön plana çıktığı ve topluında tartışılıp popü-
lerleşen konuların ilgili dönemlerdeki çalışınaların odak noktasını oluşturduğu görülmektedir. İlk dönemde telif edilen çalışmalarda daha çok kronolojik olarak, sonraki dönemlerde ise bazı yönleri ön plana çıkarılarak Hz. Peygamber'in hayatı ele alınmıştır. Kitaplar- da en çok işlenen konular şunlardır: Hz. Peygamber'in hoşgörüsü, diğer din mensuplarıyla ilişkisi, sevgi ve merhamet kaynağı oluşu,
Hz. Peygamber'in eşleri, evlilikleri, bu evliliklerindeki stratejisi ve
kadınlara karşı tutumu veya asr-ı saadette kadının durumu, Hz.
Peygamber'in eğitime verdiği önem, çocuklara sevgisi, gençlere il- gisi, yaşlılara saygısı, engeliilere tesellisi, hizmetçilere şefkati, kom-
şulara nasihati, vb.
Siyer kitaplannın odak noktasını bazen Hz. Peygamber'in yaşa
mından bazı kesitler veya unsurlar oluştururken bazen de doğru
dan si yerin meselesi olmadığı halde İslam' a ait bazı unsurların si- yer konusu haline getirildiği ve özellikle modern hayatın parçası sayılabilecek problemierin çözümü için Asr-ı Saadet' e gidilip ora- dan çözüm arandığı görülmektedir.
Hz. Peygamber'in hayatını inceleyen biyografi çalışmaları siyer
kitaplarının en büyük bölümünü teşkil etse de O'nun hayatının bir bölümünü veya bir açıdan yaşam qyküsünü ele alan çalışmaların 41 Bayan müelliflerden Sibel Eraslan, Aynur Uraler ve Mürşide Uysal'ı (farklı konularda
pekçok eseri var) zikrctmck gerekir.
