ROM?
■
Rom Bellek (Read Only Memory, Salt Okunur Bellek)
■
ROM çipleri dört çeşittir
□ ROM (salt okunur)
□ PROM, (programlanabilir)
□ EPROM (silinebilir)
□ EEPROM (Flash ROM, elektrikle silinebilir)
■
Son teknikte kullanılan Flash ROM'ların özelliği çipin karttan çıkarılmadan, hatta bilgisayar kasası açılmadan
programlanabilmesidir.
■
Güncellenmiş ROM’un anakart üreticisinin
sitesinden indirilerek yüklenmesi BIOS terfii
için yeterlidir. AMI, Award, Phoenix gibi
büyük bios üreticileri tanınmıştır ve birçok
OEM bağımsız olarak kendi ROM’larını
üretmektedir.
Anakart – PS/2 Port
■
PS/2 adı 1987 yılında üretilem IBM Personal System/2
PC’lerinden kalmıştır.
■
Daha önceleri kullanılan DE-9 RS- 232 (seri fare bağlantısı) ve 5-pin DIN (klavye bağlantısı) yerine geçmişlerdir.
■
Anakartlar üzerinde 2 adet PS/2 yuva bulunur. Biri fare diğeri klavye içindir.
■
Genellikle farklı renktedirler. Bu
renklerden yeşil olan fare, mor
olan klavye içindir.
Anakart – USB Port
■ USB (Universal Serial Bus)
■ Harici aygıt kurulumu, hem yeni hem de usta bilgisayar kullanıcıları için zor bir iştir.
Gerekli bağlantıları yapmanın yanı sıra, aygıtı konfigüre etmek de zaman alır.
■ Bazen, bir aygıt, sistemin boot işlemi
esnasında takılı olmadığı için çalışmayabilir.
Genel olarak, bu problemi çözmenin tek yolu, aygıtı bağlayıp sistemi yeniden başlatmaktır.
■ Universal Serial Bus (USB), yukarıda
anlatılan zorlukların üstesinden gelmek için bulunmuş çözümlerden birisidir.
■ Yukarıdaki eksiklikleri tamamlamak için USB, tek bir bağlantı tipi ve anında
takma/çıkartma özellikleri sunar.Bu iki özellik sayesinde, USB tipi bir çevresel aygıtı
takmak oldukça kolaylaşmaktadır.
■ Sistemin açık veya kapalı olmasına dikkat etmeden, USB aygıtı sisteme kolaylıkla bağlanabilir.
Anakart – Seri (Com) Port
■ Seri port seri bir bağlantı noktası, seri
iletişim (serial communication), her seferinde içeriye veya dışarıya doğru bir bit bilgi
transfer eden fiziksel bir arayüzdür.
■ Kişisel bilgisayarların tarihi boyunca
terminaller veya modemler gibi cihazlar ile bilgisayarlar arasındaki veri transferi
çoğunlukla seri bağlantı noktaları üzerinden sağlanmıştır.
■ Fare, klavye, diğer çevre birimleri de bu yolla bilgisayarabağlamaktadır.
■ 2006 yılı itibariyle USB ara yüzü artık seri bağlantı noktasının yerini almış durumda, modern bilgisayarların çoğunluğu diğer cihazlara USB bağlantısı ile bağlanmakta ve bir çoğunda artık tek bir seri bağlantı noktası bile bulunmamaktadır.
■ Seri bağlantı noktalarından maliyeti
düşürmek için vazgeçilmekte ve bu bağlantı noktaları legacy port olarak
adlandırılmaktadır.
Anakart – Paralel Port
■ Paralel port, bilgisayarın kasasının arkasında bulunan 25 pinlik D şeklindeki konnektördür.
■ Seri porta göre hızlı olmasına rağmen aynı stabiliteyi sağlayamaz. Bu baglantı
noktasına aynı zamanda LPT (LinePrinTer) de denmektedir.
■ Bu portun bir pini bir seferde 8 bit veri gönderebilir. DB25 isimli portu kullanır.
DB25 ismindeki 25 rakamı kablo girişindeki pin sayısını ifade etmektedir.
■ Yazıcı ve tarayıcı bu portu kullanmaktadır.
■ Paralel port, seri port gibi yerini USB'ye bırakmaya başlamıştır.
■ Doğabilecek sorunlardan kaçınmak için uzunlukları 5 metreyi aşan kablolar kullanılmamalıdır.
■ Hedef aygıt sadece PC tarafından
gönderilen komutları işlemekle kalmaz PC' ye kendisi de veri gönderebilir.
Anakart – Game & Sound Ports
■
Oyun portu ses kartları üzerinde yer alan seri bir porttur. Ses kartı anakart üstünde bulunuyorsa oyun portu da anakart üzerinde
bulunabilir.
■
Ses kartının chipset olarak
bulunduğu durumlarda anakart
üzerinde Sound Card Connectors
bulunur.
Anakart – Firewire Port
■
Bilgisayara, çevre ürünlerinin
bağlanmasında kullanılan yüksek hızlı arabirim teknolojisi destekleyen
porttur.
■
USB teknolojisinden farklı olarak yüksek hızda çalışan ara birim cihazlarını destekler.
■
1400 MBit data transferini destekler.
■
FireWire yüksek hızlardan dolayı real- time (gerçek zamanlı) data transferi yapabilen, video, video camcorder, synthesizer gibi arabirimler için idealdir.
■
IEEE 1394 standardını destekler.
■
Apple tarafından geliştirilmiştir.
Anakart – RJ-11 Modem Port
■
Telefon / Modem portudur.
■
Telefon hattı üzerinden internet
bağlantısı kurmak için kullanılır.
Anakart – RJ-45 Ethernet Port
■
LAN bağlantısı için kullanılır.
■
10 Mbps ile 1GB arasında veri transfer
hızı sağlar.
Anakart – Mikroişlemci (CPU)
■
■
■
■
■
■
■
Mikro İşlemci (Central Processing Unit)
Çevresel birimlerden gelen sayısal verileri işleyerek gelen kodların yapısına göre sanal ortama ya da diğer çevresel birimlere uyarlayan işlevsel ve programlanabilir bilgiünitesi.
Genel bir ifade ile bir bilgisayarın beyni, esas işi yapan kısımdır.
Yaptığı işlemlerin mikro saniyeler mertebesinde olması ve aynı zamanda içindeki elektronik devrelerin ve bölümlerin mikron boyutlarında olması nedeniyle Mikro önadını almıştır.
Mikroişlemcilerin sınıflandırılmasında önemli bir ölçü olan bit sayısı işlemcinin üzerinde işlem yapabildiği en uzun verinin bit sayısını gösterir. Kelime uzunluğu (word length) de denilen bu parametre 4 bit, 8 bit, 16 bit, 32 bit gibi değerler alabilmektedir.
1978 yılında ilk 16 bitlik işlemcisi olan 8086'yı üreten Intel bir yıl sonra 1979'da harici veri yolu genişliği 8 bit olmanın dışında 8086 ile aynı yapıya sahip olan 8088'i piyasaya sürdü. 8088, 1981 de üretilmeye başlanan IBM PC (Personal Computer -Kişisel Bilgisayar)'nin ilk işlemcisi olmuştur.
16 bitlik işlemcilerde endüstri standardı olan 8086/8088 günümüze kadar gelen çeşitli ürünlerle x86 ailesi diye isimlendirilen mikroişlemci ailesinin çekirdeği olmuştur.
Anakart – Bellekler
■ Bilgisayar içinde RAM ve ROM bellek olmak üzere iki çesit bellek bulunur.
■ RAM (Bellek) - (Random Access Memory – Rasgele Erişimli Bellek)
Açık olan dosya ve programları aktif halde belleğinde tutarak, işlemciyle sürekli iletişim halinde işlemlerin yapılmasını sağlar. Bilgiler bilgisayar kapandığında ya da elektrik
kesildiğinde silinir kaybolur.
□ Static RAM (SRAM), Dynamic RAM (DRAM)
■ ROM (Bellek) – (Read Only Memory – Sadece Okunur Bellek)
Bilgisayarın açılış işlemlerinde yardımcı görev alır. Sadece okunabilir bellek olup, bir defa üretici tarafından yazılır ve kullanılır.
Elektrik kesintilerinden etkilenmez, bilgiler güvenli ve kalıcıdır.
□ PROM, EPROM, EEPROM, FLASHROM
Anakart – Ön Bellekler
■
Ana bellek olarak kullanılan bu bellekler dört ana görev noktasında kullanılırlar. Bunlar; L1, L2, L3
önbellekleri ve Ana sistem belleğidir.
■
L1 işlemci üzerinde bulunur 64 KB üzerinde kapasitesi yoktur.
■
L2 anakart ya da İşlemci üzerinde bulunabilir. 128-1024 KB arasında değişmektedir.
■
L3 anakart üzerinde bulunur. 512 KB büyüklüğündedir.
■
Önbelleklerin (Cache) tek amacı
işlemci ile anabellek arasındaki hız
farkının olumsuz etkisini düşürüp
işlemci bekleme zamanını en aza
indirmektir.
Anakart – Ön Bellekler
■
Bir uygulamayı ikinci çalıştırdığımızda, ilk açılışından hızlı açıldığını görürüz. Peki bu olayın perde arkası nedir?
■
Cache Bellek, en son yaptığımız işlemleri değerlendirerek; bir sonraki işlemi %90 tahmin edip, bu bilgileri tutan L1 ve L1 in %10 tutturamaması durumunda bu %10 un da %90'ı oranında tahmin eder ve bu bilgileri tutan L2 adı verilen işlemci çekirdeğine gömülü iki adet statik “ram”den oluşur.
■
Cpu L2'de de bu bilgileri bulamaması durumunda ram'e gider.
■
Orada da yoksa HDD'e (harddisk) gider.
■
Cache Bellek ilk icat edildiği yıllarda board üzerinde yer alıyor ve sadece L1'den oluşuyordu.
■
Geliştiriciler, cache'i cpu içine koymak istiyorlardı. Fakat bu o kadar kolay değildi.
■
Cache belleğin cpu içine yerleştilememesi üzerine, bir dönem çekirdeğe en yakın yere konumlandırılması denendi. (SLOT İşlemciler)
■
Geliştiriciler bir süre sonra cache'i çekirdeğe gömmeyi başardılar, hatta L2 ile birlikte gömdüler. Cache’ li işlemciler normallerinden daha pahalıydı. (%2 başarılı CPU
üretimi)
Anakart – Ön Bellekler
■
Bir lokantaya ilk defa gidip bir kase çorba istediğinizde çorbanın yapılıp gelmesi uzun sürebilir.
■
ğer yemeğin yapıldığı yerin (HDD) hemen ön tarafında belirli bir miktar
yemeği sıcak tutabilecek bir hazne varsa (RAM) ve siz oradaki çeşitlerden birini yiyecekseniz çorbanın pişmesini
beklemezsiniz.
■
Siz eğer aynı yere daha sık gelmeye başlarsanız garson sizi tanır ve sizin geleceğiniz saatlerde yemek arabasına (L2) sizin çeşitlerinizi de koyar.
■
Sürekli müşterisi olursanız ve %90 aynı siparişleri veriyorsanız geleceğiniz saatte çorbanızı masanızda (L1) hazır
bulursunuz.
Ana Bellekler - DRAM
■
DRAM: Dinamik Rastgele Erişimli Bellek (Dynamic Random Access Memory)
■
DRAM Dr. Robert Dennard tarafından 1966’da IBM Thomas J.
Watson Araştırma Merkezi'nde icat edilmiştir ve 1968 yılında patenti alınmıştır.
■
DRAM daha çok kişisel bilgisayarlarda kullanılan bir hafıza türüdür.
■
DRAM’lerde verilerin saklanması için üzerinde enerji depolayan
kondansatörler kullanılır. Fakat bu kondansatörler zamanla (çok kısa zamanda) üzerlerindeki enerjiyi kaybederler. Dolayısıyla enerji
varken 1 durumunda olan hücre enerji boşalınca 0’a döner. Bu
durumda bir transistörün açılıp kapanması suretiyle sürekli olarak bu enerjinin tazelenmesi gerekmektedir. Dinamik ifadesi buradan
gelmektedir.
■
FPM DRAM, EDO DRAM, BEDO DRAM, MDRAM
Ana Bellekler – DRAM
■ FPM DRAM (Fast Page Mode)
Hızlı Sayfa Modu DRAM, 60 ve 70 ns
hızlarında çalışmaktadır.33MHz saat hızıyla çalışırlar.
■ EDO DRAM (Extended Data Out) 66 MHz üzerindeki veriyolu hızlarında çalışamazlar. Hızları 70,60 ve 50 ns’dir.
SIMM yuvalarını kullanırlar.
■ BEDO DRAM (Burst EDO)
EDO’dan farkı bir seferde daha fazla veri paketi gönderebilme özelliğine sahip olmalarıdır.
■ MDRAM (Multibank DRAM)
Ekran kartlarında kullanılan en son teknoloji hafıza çeşidir. Daha yüksek performans isteyen kullanıcılara hitap eder. 66 MHz hızında çalışıyor ve 80 MHz’ e kadar çıkabilir.
Ana Bellekler – SDRAM
■
SDRAM (Senkronize DRAM)
İşlemcilerin hızlanması ile birlikte bu işlemcilerin maksimum
seviyede işlem görebilmeleri için yüksek hızlı RAM’lere ihtiyaç duyulmuştur.
■
SDRAM’le birlikte işlemci ve RAM birbirine aynı saat hızında
kilitlenirler. Böylece işlemci ve
RAM aynı saat hızında senkronize olarak çalışmaktadır.
■
PC100 ve PC133 sandartlarında iki ayrı türde üretilmiştir. Erişim hızı ilk defa 10 ns’nin altına düşmüştür.
■
168 pinlik DIMM yuvalarına takılır.
SIMM? DIMM? SODIMM?
■
■
■
■
■
■
Modern sistem boardlarında, RAM, SIMM veya DIMM modüllerinin üzerine kurulmuştur. Daha önceleri, küçük kişisel DRAM’ler kullanılmaktaydı. Genellikle, board üzerinde 36 küçük çip için odalar bulunmaktaydı. Bu durum, yeni RAM çiplerini kurmayı elverişsiz hale getiriyordu. Sonra, birisi bu olayı çözmeyi başardı.
İlk olarak SIPP modülleri geldi. Onlar, board üzerinde sabitlenen çoklu ayakları sahipti. O zamandan sonra SIMM modülleri geldi.
Bunlar, bir kenar bağlayıcıya sahip kart üzerinde kuruluyorlardı.
Ana kart üzerinde, soketlerin içerisine takılıyorlardı ve herkes bunları kurabiliyordu. Günümüzün teknolojisi de şu anda budur.
SIMM (Single In-line Memory Module): RAM ın uzerinde
gördüğünüz entegrelerinin (chiplerinin) montajının yapıldığı bakır plaketinadıdır.
SIMM in iki tipi vardır. Biri büyük, diğeri küçük. Büyük olanın 72-pin ayağı vardır. Küçük olanının 30-pin ayağı vardır. Büyük olanı 32 bit veri çalışma hızına sahiptir. Küçük olan 8 bit veri çalışma hızına sahiptir.
DIMM (Dual In-line Memory Module): SIMM in çalışma hızının 64- bit hale getirilmiş şeklidir. DIMM de toplam 72 bağlantı ayağı vardır. 36 sı bir tarafta, 36 sı diğer taraftadır.
SODIMM (Small Outline DIMM): SODIMM ler notebooklarda kullanılmak için dizayn edilmiştir. DIMM ler ile aynı özelliklere sahip fakat boyut olarak dahaküçüktürler.
DIP, SIPP, SIMM 30 pin, SIMM 72 pin, DIMM (168-pin), DDR DIMM (184-pin)
Pin?
■ Pin en basit anlatımla veri ve güç ileten bakır veya alüminyum çubukların herbirine verilen addır.
■ Bu işlemci, HDD üzerinde veri için, jumperlarda,
kasa içi düğme ve ışık bağlantılarında kısaca bilgisayarın her
bileşeninde olan bir
parçadır.
Ana Bellekler – RD & DDR
■ RDRAM: Rambus şirketi tarafından geliştirilen 800 ve 1066 MHz hızlarında çalışabilen bellek türüdür.Paralel olarak çalışan kanallar sayesinde yüksek çalışma hızına erişmektedir. 184 pin slotlarla RIMM yuvalarına takılır.
■ DDR SDRAM: 168 pinlik DIMM yuvalarını kullanır.
PC1600(200MHz x 8 Byte), PC2100(266MHz x 8 Byte), PC2400(300MHz x 8 Byte), PC2700(333MHz x 8 Byte),
PC3200(400MHz x 8 Byte)çeşitleri vardır.
■ DDRII SDRAM: Yüksek sistem saat
hızlarında çalışabilmektedir. Geçmiş uyumlu değildir. 240 pinlik slotlar kullanmaktadır.
DDR2-400, DDR2-533, DDR2-667, DDR2- 800 çeşitleri vardır.
Ana Bellekler – Besleme Gerilimi
■ İşlemci ve bellek, daha genel haliyle her yonga, çalışabilmesi için bir besleme gerilimine ihtiyaç duyar.
■ Besleme gerilimi, suyu, vanaları ve boruları kullandığımız benzetmemizde suyun
kaynaklarındaki (emme ya da basma) akış hızına ya da bir bakıma basıncına denk gelir.
■ Su ne kadar basınçlıysa hazneye olan su akışı o derece hızlı gerçekleşir dolayısıyla bellek belli bir görevi daha hızlı yerine getirir.
■ Voltaj seviyelerinin yeni nesillerde giderek düşmesine rağmen performansın artması çelişkisinin yanıtı, üretim teknolojileri
geliştikçe küçülen transistörlerin aynı hızda çalışabilmeleri için daha az gerilimle
beslenmeye ihtiyaç duymalarında ve bellek mimarilerindeki ilerlemelerdeyatmaktadır.
RAM Türü Besleme Gerilimi
SDRAM 3.3 Volt
DDR-I RAM 2.5 Volt
RD-RAM 2.5 veya 1.8 Volt DDR-II
RAM 1.8 Volt
Sabit Disk (HDD)
■
Sabit disklerin tek amacı bilgileri kalıcı ve düzenli bir şekilde saklamaktır.
Sabit disk, vakumlu, sürtünmesiz bir metal kutu içerisine yerleştirilmiş disklerden meydana gelmiştir.
■
Sabit disk içerisinde her disk yüzeyine ait bir okuma yazma kafası
yerleştirilmiştir. Bu okuma yazma
kafaları disk yüzeyine değmeyip
tamamen manyetik alan mantığı ile
okuma yazma işlemi yapar.
Sabit Disk (HDD) - Yapısı
■
Disk yüzeyinin büyüklüğüne bağlı olarak 2.5 " 3.5 " 5.25 " olarak üretilmektedir.
■
Disk yüzeyi ile okuma yazma kafası arasında çok küçük bir mesafe bulunmaktadır. Çalışma anındaki temas halinde disk zarar görebilmektedir.
■
Sabit diskteki bilgi elektrik
kesildiğinde de bir sonraki bilgi kaydedilene kadar kalıcıdır.
■
Bir sabit diskin saklayabileceği
bilgilerin miktarı, MB (Mega Byte)
ve GB(Giga Byte) ile ölçülür.
Sabit Disk (HDD) - Bağlantı
■
Bilgisayarınızda birden fazla sabit disk sürücü bulunabilir veya bir sabit disk iki yada daha fazla
bölüme ayrılabilir. İlk sabit disk, C sürücüsü diye adlandırılır. Daha sonra takılan hard diskler sırasıyla D,E,F... harflerini alır.
■
Sabit diski ana karta bağlamak için kablolar kullanılır. Bunlar:
□
IDE (Integrated Drive Electronics)
□
SCSI (Small Computer System Interface)
□
EIDE (Enhanced (geliştirilmiş IDE)
Sabit Disk (HDD) - IDE / SCSI
■
Sabit diskler anakarta IDE (Integrated Drive Electronics-Bağlı Cihazlar Elektronik Yapısı) veya SCSI yuvalarından bağlanırlar.
■
IDE yuvalarının bugünkü halini 1986 yılında Compaq ve Western Digital firmaları meydana getirdiği yenilik disklerin kontrol çiplerinin öncesinin aksine disk üzerinde toplanması ile verilerin sisteme transferinde kullanılan çiplerin ise anakart üzerinde bir standart halini almasıdır.
■
Bu arabirimin belirlenmesinden sonra ise anakartlar ve diğer elemanların IDE gibi arabirimlerle uyumlu çalışmasını sağlayacak olan ATA (AT Attachment) eklentisi oluşturulmuştur.
■
İki diskin birlikte kullanımına (Master-Birincil ve Slave-İkincil) izin veren IDE’den sonra yeni bir arabirim geliştirildi buna da E-IDE denildi.
■
IDE kablosu üzerinden saniyede 16,6 MB’lı veri transfer etmek mümkündür.
■
SCSI’ ler ise IDE’lerden daha hızlı olup gelişmiş sabit diskleri desteklemektedir.
■
Fakat SCSI diskler genellikle Server’larda kullanılmaktadır. Wide SCSI, Fast SCSI gibi standartlara ayrılırlar.
■
Ultra DMA ise IDE arabirimlerini gelişmiş versiyonları diyebiliriz. UDMA 33 (Saniyede 33MB), UDMA 66 (Saniyede 66MB) ve UDMA100 (Saniyede 100MB) olarak transfer kapasitelerine göre 3’e veya 4 ‘e ayrılırlar. En ünlü arabirimler E-IDE ve
UDMA100’dür
Sabit Disk (HDD) - Hız
■
Dönüş Hızı (devir/sn) Her disk belli bir hızda
döner.Günümüzde IDE arabirimini kullanan çoğu disk 7200 devir/sn hızında dönerken yakin zamanlarda 10000 devir/sn IDE diskler de
yaygınlaşmaya başlamıştır. Hızlı SCSI disklerde ise 15 bin devir/sn'ye
ulaşılabilir
■
Erişim Süresi (Access Time)
Bir sabit diskin bir veriyi bulma hızının
DÜŞÜK olması, o sabit diskin verilere
ulaşma hızının YÜKSEK olduğunu
gösterir. Örneğin, sabit diskteki okuma
yazma kafası, bir veriye 10 ms 'de
erişirse; aynı veriye 19 ms'de erişen
sabit diske göre daha hızlı okuma
yapmış olur.
Sabit Disk (HDD) - Hız
■ Kullanılan Arabirim
Diskten çıkan veriler, işlenmek üzere belleğe gider. İşte bunun için bir arabirim kullanılır.
□ Ultra ATA2 veri yolu standardı, sn de 16.6 mb
□ Ultra DMA/33 veri yolu standardı, sn de 33 mb
□ Ultra DMA/66-100-133 veri yolu standardı,
■ Dahili Veri Transfer Hızı
Dahili transfer hızı, disk plakaları üzerinden okunan bilgilerin, disk üzerindeki tampon belleğe, disk dışına gönderilmeye hazır halde aktarılması işleminin hızıdır.
MB/sn cinsinden ölçülür.
Sabit Disk (HDD) – Master / Slave
■
Bir ana kart üzerinde iki IDE portu vardır ve her birine ikişer
depolama aygıtı bağlanabilir.
■
Bu portlardan biri birincil (primary) diğeri ikincil'dir (secondary).
■
Bu portlardan birine iki aygıt bağlanacaksa birisi ana aygıt
(master) digeri ikincil aygıt (slave) olacaktır.
■
Bu ayarlama diskin arkasındaki bir jumper sayesinde yapılır.
■
Diskin üzerinde jumper hangi konumdayken diskin master,
hangi konumdayken slave olduğu
yazar.
Sabit Disk (HDD) – SATA
■ Serial ATA (Serial Advanced Technology Attachment veya SATA), hard diskleri bilgisayar sistemlerine bağlanabilmesini sağlayan yeni bir standarttır.
■ Seri bağlantı teknolojisini kullanır. Günümüzdeki IDE diskler ise paralel bağlantı teknolojisini kullanır.
■ SATA’nın, Paralel ATA (PATA)’ya göre bazı
üstünlükleri vardır: Daha az pin ve daha düşük voltaj.
■ SATA disklerde 7pin varken, PATA disklerde 40 pin vardır. Daha ince bağlantı kablosu, Daha gelişmiş hata bulma ve düzeltme olanakları.
■ SATA ve SATA II olarak iki ayrı model bulunmaktadır.
■ SATA ilk çıkmıştır ve teorik limit hızı 1.5 Gb/s olarak belirtilir.
■ Ardından SATA II biraz daha geliştirilmiş ve
standartlar daha uyumlu olarak piyasaya sürüldü.
SATA II'nin teorik hızı 3.0 Gb/s olarak açıklanmaktadır.
■ 2007 yılında SATA III'ün çıkması planlanmaktadır.
Teorik hızı 6.0 Gb/s olacaktır.
Disket Sürücü (Floppy Drive)
■
Disket Sürücüsü, bilgisayarın kasası içerisine ön taraftan disketlerin takılabileceği şekilde yerleştirilmiş,
elektrik motoru ileri-geri hareket eden alt ve üst iki yönlü okuma/yazma kafası bulunan sürücüdür.
■
Disketler boyutlarına göre 3.5" ve 5.25"
olarak ayrılırlar.
■
3,5"lik disketler kapasitelerine göre 720 KB'lık,1.44 MB'lık, 2.88 MB'lık olarak ayrılır.
■
5.25"lik disketler 360 KB'lık,1.2 MB'lık olarak ayrılır.
■
Gelişen teknolojiyle birlikte kapasite ve hız olarak antika durumundadır. Fakat yine de en yeni bilgisayarlarda bile
bulunur, çünkü bir bilgisayardan diğerine anlık dosya aktarımı veya az yer
kaplayan dokümanların yedeğini alma,
veya Sistem Açılış/Kurtarma Disketi
olarak kullanıldığında hala işe yarar.
CD Sürücü (CD ROM)
■
■
■
■
■
■
■
CD-ROM (Compact Disk Read Only Memory / Kompakt Disk Salt Okunur Bellek)
Plastik özlü, yüksek kapasiteli CD’leri okumak için tasarlanmış günümüzün standart donanımlarından biridir.
İlk CD-ROM sürücüleri 1978 yılında Sony ve Philips firmalarının ses CD’si üretmek için yaptıkları ortak çalışmanın ürünüdür. 1982 yılında ise bu iki
firmanın çalışmaları bugünkü standardın temellerini oluşturmuştur.
İlk piyasaya çıktıklarında tek hızlı olarak sunulan CD-ROM sürücüleri bugün neredeyse bir sabit diskin veri erişim hızına yetirmek üzerelerdir.
Günümüzde 52X hızlı olanları standart olarak kullanılmaktadır.
Bir CD-ROM sürücü değişik formatlarda yazılmış CD'leri okuyabilir. Örneğin müzik setlerimizde dinlediğimiz ses CD 'leri (Audio CD) , veri CD 'leri (Data CD) ve CD-I formatındaki film CD 'leri (Video CD) gibi.
Boyut olarak bilgisayar CD 'leri ile ses CD 'leri arasında fark bulunmamasına karşın en önemli fark bilgisayarlarda kullanılan sürücülerin gelişmiş bir hata düzeltme sistemine sahip olmalarıdır.
Bir CD içersinde 650 Mb veri, 74 dakikalık film, 18 saatlik ses veya müzik kaydedilebilir.
CD Sürücü (CD ROM)
■ CD-ROM içinde veriler 2 KB'lik sektörler içinde saklanır. Byte'ların birçoğu hata tespiti ve düzeltmesi için ayrılmıştır.
■ 1 KB 'lik veriyi işlemciye yollanmadan önce, ilgili kısım, sürücü tarafından dört kezokunur.
■ Hata düzeltmenin gerekliliği CD'lere yakından bakılınca daha iyi anlaşılır.
Parmak izleri, tozlar, çizikler yansıma prensibini bozabilecek problemlerdir.
■ Hata düzeltme mekanizması, çeşitli
sebeplerle düzgün yansımayı engelleyen bu sorunlarla baş edebilmeli ve güvenlik verilerinden hareketle hataları
düzeltebilmelidir.
■ Sürekli daha da hızlanan sürücülerde hata düzeltme için gerekli olan süre de gittikçe azalmaktadır.
■ Sürücü hatayı düzeltecek zamanı
ulaşamayınca, hızını düşürerek gerekli düzeltmeyi yapar. Çizik bir CD'yi, CD sürücü kimi zaman okuyamazken, kimi zaman da çok düşük hızda okur.
DVD Sürücü (DVD ROM)
■ DVD, ismi Digital Versatile Disc (sayısal çok amaçlı teker) sözcüklerinin baş harfleri alınarak elde
edilmiş olan, CD-ROM görünümünde elektronik kayıt ortamıdır.
■ CD'ye göre, çok daha yüksek kayıt kapasitesine sahiptir. DVD-Video, DVD-Audio, DVD-ROM, DVD- RAM, DVD-R ve DVD-RW gibi çeşitleri vardır.
■ Gündelik yaşamda, teknik tanımı dikkate alınmadan ve sözcüğün açılımı düşünülmeden, yaygın olarak, DVD üzerine kaydedilmiş, film ya da video
anlamında kullanılır.
■ DVD'lerin kapasiteleri üretim formalarına göre 4.7 GB ve 17 GB arasında değişebilmektedir.
□ DVD-ROM: salt okunur, kalıpla üretilmiş
□ DVD-R: bir kereyazılır
□ DVD-RW: tekraryazılabilir
□ DVD-RAM: rastgele erişimle tekrar yazılabilir
□ DVD+R DL: iki katmanlı bir kez yazılır
DVD-R/RW / DVD+R/RW
■ DVD-R/RW ve DVD+R/RW iki farklı biçim.
■ DVD-R/RW ilk çıkan DVD biçimdir. Bu nedenle pek çok DVD okuyucu tarafından destekleniyor.
Tek yüz (4.7 GB) ve çift yüz (9.4 GB) desteği vardır.
■ Bilgisayardan bağımsız DVD okuyucularda kullanılacak diskler için tavsiye edilen biçim DVD- R/RW dir.
■ Destekleyen firmalar arasında Panasonic, Toshiba, Apple Computer, Hitachi, NEC, Pioneer, Samsung ve Sharp bulunuyor.
■ DVD+R/RW ise CD-RW tabanlı daha yeni bir biçimdir.
■ Çıkış amacı hem bilgisayar üzerindeki DVD okuyuculara hem de bilgisayardan bağımsız DVD okuyucularla uyumsağlamaktır.
■ Karışık (Video ve data) bilgi içeren disk oluşturulmasını destekliyor.
■ Bu biçimi destekleyen başlıca firmalar Philips, Sony, Hewlett-Packard, Dell, Ricoh ve Yamaha.
■ DVD+-RW ise DVD-R/RW ve DVD+R/RW biçimlerinin ikisini de desteklediğini gösterir.
Ekran Kartı
■
Diğer bir adıyla grafik kartları olarak bilinen bu kartlar
bilgisayar monitöründeki her türlü yazının ve grafiğin
oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan adaptörlerdir,
■
Grafik kartları genel olarak dört bölümden oluşur.
□
Ekran Belleği
□
Video Denetleyici
□
Video RAM
□
Karakter Üretici
Ekran Kartı – Yapısı & İşleyişi
■ Bilgisayarda ekranlarının (monitör) çalışması için, makinenin içinde bir ekran kartı
olmalıdır.
■ Ekran kartları, diğer bir adıyla grafik kartları, bilgisayar monitöründeki her türlü yazı, grafik, resim, film gibi şekillerin
oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan adaptörlerdir.
■ Yani ekran kartları bir bilgisayarın CPU’
sunda işlenen verileri monitöre anlaşılır bir şekilde iletme amacıyla kullanılır.
Bilgisayarın yaptığı işlerin sonucu, ekranımızda görüntülenir.
■ Ayrıca bu kart ekrandaki görüntülerin netliğini ve görüntü tazeleme hızını belirler.
■ Mevcut kullanılanlar içinde PCI ve AGP olmak üzere iki veri yolunu kullanan ekran kartları bulunmaktadır.
■ TV-Out özelliği olan ekran kartları ile bilgisayardaki görüntü TV ekranına
aktarılabilir. Bunun için SCART kablosunun bir ucu TV ye diğer ucu ekran kartına takılır.
Ekran Kartı - Çözünürlük
■ Bir görüntünün (resim, çizim vb.) belirli bir alanı içindeki piksel sayısına çözünürlük denir. Bu piksel sayısı ne kadar fazla ise görüntü o kadar kaliteli görüntülenir.
■ Çözünürlük (resolution) genellikle “DPI” veya “PPI” gibi iki kısaltmayla kullanılır;
■
■
DPI: Bir inç başına düşen nokta sayısı (dot per inch) anlamına gelir. Film çıkış ve baskı makinalarının bir inç için vurdukları nokta sayısına göre belirlenmektedir.
Genel olarak iyi seviyede kaliteli bir çıkış alınabilmesi için kabul edilmiş standart matbaa ve fotoğraf baskı çözünürlüğü 300 DPI’dır (tam doğru değeri 304.8’dir).
■
■
PPI: Bir inç başına düşen piksel sayısı (pixel per inch) anlamına gelir. Genellikle sadece ekranda gösterilen görüntüler için kullanılır. Ancak temelde DPI ve PPI benzer anlamdadır ve bu sebeple digital (sayısal) tasarım işi ile uğraşanlar tarafından çoğu zaman PPI yerine DPI dakullanılmaktadır.
Ekran çözünürlüğü 72 PPI olduğundan web için hazırlanan çalışmalarda genellikle 72 PPI kullanılır.
Çünkü unutulmamalıdır ki çözünürlük arttıkça dosya boyutu da artacak ve hem sabit diskte daha fazla yer kaplayacak hem de web ortamında yüklenme süresi uzayacaktır.
Ekran Kartı – Renk Derinliği
■ Renk derinliği ekran kartının gösterebileceği minimum ve maksimum renk miktarıdır.
■ Bu değerler günümüzde 16 renkten başlayıp 32 bite (2’nin 32. kuvveti kadar renk) kadar
desteklenmektedir.
■ Renk derinliği ne kadar yüksek ayarlarsanız görüntü o derece netleşir ve performans düşer.
■ Bu netleşme ve performans düşüşü 2D
uygulamalardan ziyade 3D uygulamalar ve
oyunlarda kendini belli eder
Ekran Kartı – Monochrome
■
720*350 piksel çözünürlükte çalışsan bu kartların
kapasiteleri ASCII karakterleri, sayı ve harfleri göstermekten ibarettir.
■
Bilgisayarın ilk yıllarında
kullanılan bu kartların çalışma frekansları düşüktür.
■
Sarı- siyah veya yeşil-beyaz
görünümde bir text alana
sahiptir.
Ekran Kartı – CGA
■ CGA (Color Graphics Ekran Kartları)
■ CGA ekran kartları ilk renkli ekran kartlarıdır.
Gerçekten çok düşük bir renk sayısına ve yok
denecek kadar az renk derinliğine sahip olan bu kartlar IBM firması
tarafından üretilmiştir.
Ekran Kartı – EGA
■ EGA (Enhanced Graphics Adapter)
■ Bu ekran kartları 16 rengi desteklemektedirler.
Fakat CGA kartlarına
göre çok gelişmiş bir
yapıdadırlar. 640*350
piksellik görüntü ve 256
Kb belleğe sahiptirler.
Ekran Kartı – Hercules
■ Hercules Mono Graphics
■ Tek renkli olmasına
rağmen, renkleri grinin tonlarıyla gösterebilir ve grafikleri de destekler.
■ 720x348 piksellik
çözünürlüğü ile CGA’dan daha iyi görüntü gösterir.
■ Şu anda
kullanılmamaktadır.
Ekran Kartı – VGA
■ VGA (Video Graphics Array)
■ Anlatılan ekran kartları artık kullanılmamaktadır.
Günümüzün Grafik standardı VGA kartıdır. VGA bütün görüntü modlarıyla uyumludur.
■ VGA kart teknolojisi sayısal sinyalleri analog sinyallere dönüştürme yoluyla yukarıdaki sayılan ekran kartlarından tamamen ayrılır.
■ İlk çıkan VGA kartlar 256 renk gösterirken şu anda 64 bit veri yolu üzerinde 8 byte ve daha üzeri VRAM kullanan çok yüksek hızlı ekran kartlarıdır.
■ VGA ekran kartıyla birlikte renkli monitörler kullanılmaya başlanmıştır.
■ SVGA (Super VGA)
■ VGA kartının geliştirilmişidir. 800x600
çözünürlükte ve 256 renk gösterir. 4 Megabyte’a kadar video belleği vardır. Bu kartların önceleri ISA ve VESA veri yolu olanları imal edilmekteydi.
Şimdi PCI ve AGP veri yolu kartlar üretilmektedir.
Ekran Kartı – Ram / Çözünürlük
■
Ekran kartları standart olarak 1, 2, 4 MB ve daha yüksek hafızalara sahiptirler. Size ne kadar gerekli? Bu sorunun cevabı aslında sisteminizi hangi amaçla kullandığınıza bağlı olarak değişiyor.
■
Ekran kartınızda bulunan RAM miktarı sayesinde video chip’i daha büyük bitmap dosyalarını hafızaya atabiliyor.
■
Bu da daha yüksek
çözünürlüklerde ve renk modunda çalışabilmenizi sağlıyor.
■ Çözünürlük
16 bit’te bitmap büyüklüğü Gerekli RAMMiktarı
640x480 614,000 byte 1 MB
800x600 960,000 byte 1,5 MB 1024x768 1,572,864 byte 2 MB
1152x864 1,990,656 byte 2,5 MB
1280x1024 2,621,440 byte 3 MB
1600x1200 3,840,000 byte 4 MB
Ekran Kartı – AGP
■ AGP (Advanced Graphic Port )
■ PCI veri yolu halen pek çok donanım için yeterli veri yolu sağlasa da, üç boyutlu grafiklerde gerçekliği yakalanamıyordu.
Çünkü 132 Mbit/sn veri transferi yetersiz kalıyordu.
■ Bu durum Intel’i yeni bir arayışa yöneltti ve 1998 yılının ortasında AGP veri yoluna sahip anakartlar ortayaçıktı.
■ AGP sadece ekran kartına ait bir veri yolu olduğundan grafik alt sistemi için daha etkin bir veri aktarımı sağlıyor.
■ Veri yolu frekansı 66MHz üzerinden AGP 1X 264 Mbit/sn veri aktarım hızı , AGP 2X çift veri oranı sayesinde 528 Mbit/sn veri aktarım hızı , AGP 4X 1,06 Gbit/sn veri aktarım hızı ve yeni çıkan AGP 8X düşük voltajıyla 2,1 veri aktarım hızı sağlıyor.
Ethernet Kartı
■
Ethernet kartı, network(ağ) sistemlerinde kullanılan,
bilgisayarla ağ arasında iletişimi sağlayan ağ arabirim kartıdır. (NIC Network Interface Card).
■
Masaüstü bilgisayarlarda bir genişleme yuvasına takılan, diz üstü bilgisayarlarda bir PC Card (PMCIA) soketine takılan yahut bir paralel port aracılığıyla bağlanan karttır.
■
Bir PC'yi ağa bağlayabilmek için
bilgisayar içerisindeki bölümlere
(slot) Ethernet ağ kartı takılmalı ve
bilgisayara kartın sürücü programı
yüklenmelidir.
TV Kartı
■
Bilgisayarınızı bir televizyon’a emüle eden (benzeten) bir parça ve program grubudur.
■
Üstünde TV Tuner olan bir kart, anten veya kablo tv gibi bir alıcıdan gelen görüntüyü alarak çeşitli yongalar
yardımıyla Anolog Digital çeviri yaparak veri yoluna paket
olarak iletir. Veri yolundan
giden bu bilgiler bir program
tarafından alınır ve ekrana
yansıtılır.
Ses Kartı
■ Ses kartı anakarttakı ISA veya PCI veriyoluna takılan ve bilgisayarın ses kaydetmesini, işlemesini, ve çalmasını mümkün kılan bilgisayar parçasıdır. Genel görünümü elektronik bir devre ve dışarı ile bağlantının sağlanabileceği jak yuvalarından ibarettir.
■ Ses kartlarının dört temel fonksiyonu: ses oluşturma (synthesizing) işlevi, MIDI ara yüzü, analog dan sayısala çeviri (mikrofon aracılığıyla ses kaydı vb.), sayısaldan analog'a çeviri (hoparlorden ses çıktısı vb.) şeklindeki işlemlerdir.
■ Geçmişte ses kartları ISA yuvaları için üretilirken, artık PCI yuvalarının gelişmiş özellikleri ve daha az işlemci ihtiyaçları göz önünde bulundurularak PCI yuvalarına göre üretilmektedir.
■ Hatta günümüzde kimi anakart üreticileri ses kartlarını anakartların kendi üstlerinde (on- board) olarak üretmektedirler.
