7
Sağlık çalışanları, güvenli annelik eğitim/danışmanlık hizmeti verirken eğitim materyallerine ihti- yaç duymaktadırlar. Güvenli Annelik Eğitim Seti içinde bulunan eğitim materyalleri denenmiş/test edilmiş ve sağlık çalışanlarının deneyimlerinden yola çıkarak hazırlanmıştır. Her bir eğitim mater- yali bağımsız olarak kullanılacağı gibi gebe/lohusa ve bebek bakımı eğitimlerinde kullanılabilir.
Yetişkin eğitiminde araç-gereç kullanımının önemi ve yararları
Zamandan ve sözden ekonomi sağlar.
Eğitimde çeşitlilik yaratır.
Karmaşık, anlaşılması güç fikirleri ve bilgileri, basite indirgeyerek açıklar.
Öğrenimi canlı ve açık hale getirir.
Katılımcıların ilgi ve dikkatini artırır.
Öğrenme arzusu ve motivasyonu artırır.
Öğrenimi zenginleştirir.
Belli bir fikrin göz önünde canlandırılmasını sağlar.
Soyut düşüncelerin somuta indirgenmesini kolaylaştırır.
Göze ve dokunma duyularına da hitap ettiği için verilen eğitimin daha kalıcı olmasını sağlar.
Eğitim materyali hazırlığında dikkat edilmesi gereken noktalar
Hedef grubun yaşı
Hedef grubun sosyo-kültürel özellikleri Hedef grubun eğitim durumu
Amaca uygun tasarlanmış olması Kullanılan materyallerin dayanıklılığı Basit tasarlanmış ve kolay anlaşılır olması
Güvenli Annelik
Eğitim/Danışmanlık
Materyalleri
Yazı dili net, açık ve anlaşılır olması Yazıdan çok şekillere yer verilmesi Hedef gruba test edilmiş olması
Kullanılan Eğitim Materyalleri
1. Güvenli Annelik Eğitim /Danışmanlık Atlası
Amaç: Sağlık personelinin, gebe-lohusa ve ailesine doğum öncesi, doğum, doğum sonrası dö- neme ve bebek bakımına ilişkin verdiği eğitim/danışmanlık hizmetini, görsel materyal desteğiyle güçlendirmek ve sistematik bir akış planı çerçevesinde minimum standardı koruyarak sunmasını sağlamak.
İçerik/tanım: 40 sayfadan oluşan bu atlasın kapsamında “gebelik bakımı”, “lohusalık bakımı”,
“bebek bakımı” ve “emzirme” bilgi içeriğiyle örtüşen şekiller, temel noktalar ve ana mesajlar yer almaktadır. Sayfa içerikleri üreme organları tanıtımı ve işleyişinden başlayarak bebeklere ek besin verilmesine kadar tüm konuları kapsamaktadır.
Kullanım zamanı: Doğum öncesi ilk trimasterden itibaren doğum sonrası bebek bakımı eğitimle- rinin her birinde kullanılabilir.
2. Doğum seti
Amaç: Gebe ve ailesine, normal ve sezaryen ile yapılan doğum eylemini, maket üzerinden canlan- dırılarak açıklama olanağı sağlamak.
İçerik/tanım: Maket 5 parçadan oluşmaktadır.
• Gebe maketi; likralı kumaşın elyaf ile doldurulmasıyla hazırlanan, dışında vulva, içinde uterus, plasenta ve fetüs modellerinin yer aldığı çok amaçlı bir makettir. Karın bölgesinde fermuarla belirginleştirilen ensizyon bölgesi (sezaryen doğumu açıklamak için), dış üreme organları ve iç üreme organlara bağlantıyı gösteren ten rengi kumaştan yapılmış vulva ve vajina (vajinal doğu- mu anlatabilmek için) yer almaktadır.
Esneyebilme özelliği ile içindeki ek maketler çıkartıldıktan sonra lohusalık dönemi eğitimi için de kullanılabilir.
Şekil 1. Gebe maketi
• Vulva; kahverengi kumaşın elyaf ile doldurulması ile oluşturulmuştur. Dış dudakların, iç dudak- ların ve vajina açıklığının belirgin olarak gösterildiği maket, kenarlarından çıt çıtlarla gebe make- tinin bacak arasına tutturulmuştur. Vajinal doğum eylemini göstermek amacıyla gebe maketin- deki vajina ile bağlantısı sağlanmıştır.
Şekil 2. Vulva maketi
• Uterus maketi; iki renk yünden ağzı açık torba biçiminde hazırlanan maket uterusu simgele- mektedir. Serviks bölümü, uterusun gövdesinden ayırt edilebilmesi için kırmızı renkte örülmüş- tür. Esneyebilme özelliği dikkate alınarak “lastik örgü” ile hazırlanan bu kısım, servikal kanalın doğum eylemi sırasında nasıl açılabildiğini göstermektedir. Gövde kısmı ise kahverengi örgü- den oluşturulmuş ve sezaryen operasyonunda ensizyon yerini göstermek için fermuarlı bölüm bulunmaktadır.
Şekil 3. Uterus maketi
• Plasenta maketi; tül ve kumaş parçalardan oluşturulmuştur. Plasenta, amnios zarı ve umbli- kal kordonu simgelemektedir. Ölçümleri ve görünümleri gerçeğine uygun olarak tasarlanmıştır.
Plasenta ve umblikal kordonda bulunan ven ve arterler farklı renk yün ipliklerle görünür kılın- mıştır.
Şekil 4. Plasenta maketi
• Fetüs maketi; setteki diğer parça, fetusu canlandıran bezden yapılmış bebektir. Bez bebeğin göbeğine de umblikal kordon “cıtcıt” ya da “cırt cırt” ile bağlanmıştır.
Şekil 5. Fetüs maketi
Kullanım zamanı: Doğum öncesi son trimasterde ve doğum eylemi sırasında
3. Meme maketi
Amaç: Gebe ve ailesine, doğum öncesi ve sonrası dönemde memelerde olan değişiklikleri ve em- zirme tekniği ile mekanizmasını, maket üzerinden canlandırılarak açıklanma olanağı sağlamak.
İçerik/tanım: Lohusalıkta büyüyen meme ölçülerine uygun boyutta bezden hazırlanmıştır. Areola- sı ve meme ucu kahverengidir. Memenin üst cildi olarak tasarlanan kumaş parça, sıyrılabilmekte ve memenin iç dokusu, loblar ve süt kanalları, areola gerisindeki sinusler (süt kanalları cepleri) görü- lebilmektedir. Eğitimde kullanılırken memenin elle tutulabilmesi veya gebe/lohusanın kıyafetine iliştirilebilmesi için gerekli olan bağlantılar mevcuttur.
Kullanım zamanı: Doğum öncesi son trimasterde doğum eyleminden hemen sonra ve lohusalık dönemi
Şekil 6. Meme maketi.
4. Bebek maketi
Amaç: Gebe, lohusa ve ailesine, yenidoğan özellikleri ve bakımı konusunda yapılan eğitim/danış- manlıkların maket üzerinde gösterme, canlandırma ve katılımcıya temsili olarak uygulatma olana- ğı sağlamak.
İçerik/tanım: Kız ya da oğlan cinsiyette kıyafetli plastik bebeklerdir. Maket üzerinden, göbek ba- kımı, gelişimsel kalça çıkığını önlemek üzere bebeği bezleme, giysi seçimi ve tutuş pozisyonlarını gösterme, emzirme pozisyonları, banyo yapma, göz, kulak, burun, alt temizliği vb hijyenik uygula- malar göstermek mümkün olmaktadır.
Kullanım zamanı: Doğum öncesi son trimaster ve lohusalık dönemi
5. Gebelikte Bakım Broşürü
Amaç: Gebe ve ailelere, doğum öncesi döneme ilişkin verilen eğitim/danışmanlık konularını içeren ve gereksinim duyulduğunda başvurulabilecekleri yazılı bir materyal sağlamak.
İçerik/tanım: Sade bir dille hazırlanmış temel mesaj ve bilgiler içeren bol şekilli broşürde, gebelik- teki değişiklikten gebelikte bakıma ve doğum bilgilerini içine alan konular yer almaktadır.
Kullanım zamanı: Doğum öncesi ilk trimasterden doğuma kadar geçen dönemde, özel danış- manlıklarda
6. Lohusalık Bakım Broşürü
Amaç: Gebe, lohusa ve ailelere, lohusalık dönemine ilişkin verilen eğitim/danışmanlık konularını içeren ve gereksinim duyulduğunda başvurulabilecek yazılı bir materyal sağlamak.
İçerik/tanım: Sade bir dille hazırlanmış temel mesaj ve bilgiler içeren, bol şekilli broşürde lohusalık dönemindeki bakıma ilişkin konular yer almaktadır.
Kullanım zamanı: Doğum öncesi son trimaster ve lohusalık dönemi
7. Bebek bakımı
Amaç: Lohusa ve ailelere, 0-2 yaş dönemine ilişkin verilen eğitim/danışmanlık konularını içeren ve gereksinim duyulduğunda başvurulabilecek yazılı bir materyal sağlamak.
İçerik/tanım: Sade bir dille hazırlanmış temel mesaj ve bilgiler içeren, bol şekilli broşürde yenido- ğan bakımından bebek bakımına, anne sütünden ek gıdaya geçiş ile ilgili konular yer almaktadır.
Kullanım zamanı: Doğum sonrası
8. Lochia örnekleri posteri
Amaç: Lochia akıntısının, normal renk ve miktarını görsel materyal ile açıklamak.
İçerik/tanım: Üzerine lochia akıntısının farklı aşamalarındaki renk ve miktarlarını gösteren petlerin yapıştırıldığı bir kartondan oluşmuştur. Lohusalık günlerine özgü lochia akıntısının normal ve ol- ması gereken renk ve miktarı konusunda anneye somut bilgi vermeyi kolaylaştırır.
Kullanım zamanı: Doğumhane içinde, lohusa servisinde
