• Sonuç bulunamadı

YEN‹ DO⁄ANda SOLUNUM BOZUKLU⁄U

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "YEN‹ DO⁄ANda SOLUNUM BOZUKLU⁄U"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Alveol (akci¤er kesecikleri) yüzeyle-rinde bulunan proteinlerin eksikli¤i, önemli sa¤l›k sorunlar›na neden olabil-mektedir; örne¤in endüstrileflmifl ülke-lerde, bebek ölümlerinin nedenlerinin en bafl›nda Yenido¤an Solunum Bozuk-lu¤u gelmektedir ve art›k bu sendro-mun, ci¤erlerdeki sürfaktan proteinleri-nin eksikli¤inden kaynakland›¤› bilin-mektedir. Sürfaktanlar, akci¤er kesecik-lerinin iç yüzeyini kaplayan sabunsu bir madde. ‹fllevi, ya¤l› yap›s› sayesinde ke-secikteki s›v›n›n topaklaflmas›n› önleye-rek yüzey gerilimini azaltmak. Bu proteinlerin yoklu¤undan dolay› yüzey gerilimi önemli derecede ar-tarak akci¤erdeki alveoller hasara u¤ramakta ve olay ölümle sonuç-lanmaktad›r. Genel olarak, 29 haf-tal›ktan (7 aydan) daha az hamile-lik döneminden sonra do¤an bebek-lerin alveol yüzeybebek-lerinde, ci¤er yüzey gerilim proteinleri, bebek zaman›n-dan önce do¤du¤unzaman›n-dan henüz olufl-mam›fllard›r. Bu durumda ci¤erler ye-tersiz kal›r ve nefes verme iflleminde içeriye do¤ru çökme e¤ilimi gösterirler. Solunum Bozuklu¤u Sendromunda hastalara mekanik yolla hava verile-mez; çünkü ci¤er dokular› bu durumda hasara u¤rar. Do¤um esnas›nda yapay ya da hayvana ait bir sürfaktan yerlefl-tirilme ifllemi uygulanmad›¤› takdirde hasta ölecektir. Günümüzde ci¤erin düzgün flekilde çal›flmas›na en uygun sürfaktanlar, hayvan, s›¤›r ve domuz kökenli sürfaktanlard›r. Tabii, hiç kufl-kusuz, hayvan kaynakl› sürfaktanlarda en baflta aran›lan özellik, vücudun ba-¤›fl›kl›k sistemi ile uyumlu olmas›d›r.

Biyomedikal uygulamalarda kulla-n›lmak üzere s›ras›, uzunlu¤u kontrol-lü ve do¤ada bulunmayan polimerlerin sentezlenmesine, yukardaki sebepler-den dolay› insan biyokimyas›nda ihti-yaç vard›r. Bu maddelerde aranan bafl-l›ca özellikler; do¤al proteinlerin yap›-lar›n› ve etkinliklerini iyi bir flekilde taklit edebilmek, immunogenik olma-mak (ba¤›fl›kl›k tepkisi yaratmaolma-mak),

canl› ortamda kararl› halde bulunabilir olmakt›r. Bu tür polimerlere, taklit et-me özelli¤inden ötürü, “biyomiet-metik proteinler” denmektedir (Mimik: Yu-nanca taklit etme). Biyomimetik poli-merlerin tasar›m›nda, do¤al proteinler bu aç›dan iyi bir model oluflturmakta-d›r. ‹nsan insülininin sentezi de bura-dan hareketle baflar›lm›flt›r .

Akci¤ere ait yüzey sürfaktantlar, memelilerin ci¤erlerinin iç yüzeyini kaplayan lipit ve proteinlerden oluflan

bir kar›fl›m olup nefes al›p-verme iflle-minde yer al›r. Yüzey aktif olma özel-liklerinden ötürü, ci¤erdeki sürfaktan-lar, hava keseciklerindeki hava-s›v› ara-yüzeyinin yüzey gerilimi üzerinde önemli etkide bulunurlar.

Arayüzeyin yüzey gerilimi düflünce hava keseciklerinin genifllemesi için ge-rekli bas›nç miktar› azal›r ve böylece nefes alma ifllemi daha az bir enerjiyle gerçekleflir. Bunun yan›s›ra ci¤er sür-faktanlar›, hava-s›v› arayüzeyinde yo-¤un ve oldukça düzenli bir film tabaka-s› oluflturmaktad›rlar. Böylelikle yüzey gerilimi hemen hemen s›f›ra inmek su-retiyle nefes alma ifllemi kararl› halde

tutulmaktad›r .

Dolay›s›yla, biyokimyada insan sürfaktan proteinlerinin ifllevlerini tam olarak yerine getirecek daha iyi maddelere ihtiyaç duyulmaktad›r. Po-lipeptoid yap›dan yararlan›larak, im-münogenik olmayan bir protein taklidi gelifltirilmeye çal›fl›labilir. Bu peptid (k›sa protein parças›) taklidi yap›n›n avantaj›, bunlar›n peptidlere göre yan zincirlerle birlikte düflük maliyette da-ha kolay sentezlenebilir olmas›d›r. Ayr›-ca peptid zinciri üzerine ‘amino asit’ yan zincirleri eklenmifl bu “N-sübstitüe polipeptoidler”, proteaz enzimine karfl› oldukça dayan›kl›l›k göstermektedirler ve canl› ortamda, ba¤›fl›kl›k sistemi bu maddelere karfl› hayati derecede bir tepki göstermemifltir.

Sonuçta bu sentezin gelifltirilmesiy-le belki pek çok bebek hayata döndügelifltirilmesiy-le- döndüle-cektir. Bu konudaki çal›flmalar büyük h›zla devam etmektedir.

*Araflt. Görevlisi, AÜ Fen Fak. Kimya Bölümü

65 May›s 2001 B‹L‹MveTEKN‹K

YEN‹ DO⁄ANda

SOLUNUM

BOZUKLU⁄U

E l i f L o ¤ o ¤ l u *

Referanslar

Benzer Belgeler

Türkiye’de yapılan çalışmalarda, İstanbul gibi kentlerde, artan hava kirliliği düzeyleri ile allerjik hava yolu hastalıkla- rının prevalansı arasında bir ilişki

Amaç: Kornea kal›nl›g› incelmifl ve topografisi düzensizleflmifl keratokonuslu gözlerde, göz içi bas›nc› (G‹B) ölçümünde Pascal dinamik kontür tonometresinin (DKT)

gileri ›fl›¤›nda, patella eklem yüzeyinde özellikle de lateral ve distalinde ileri derecede hasar (Outerbrid- ge [11] tip III-IV) olan olgularda, patellofemoral temas yüzeyini

• Sünger üzerine iki kitabın üst üste yatay ve dikey olarak konulmasıyla tek kitabın yatay ve dikey olarak konulması durumunda, süngerdeki çökmelerin farklı

• Nefes alma sırasında göğüs boşluğu daha fazla genişlediğinden içeriye bir miktar hava girer ve nefes verme ile alınan hava dışarı atılır.. • Akciğerlerde belirli bir

Coupé Cabriolet gövde tipinin yarat›c›s› olan Peugeot markas›, 308 CC ile yeni bir yaflam sanat› keflfetmenizi sa¤l›yor, ‹flte size eflsiz duygular sunacak olan 308 CC:

İki kürenen yüzey toplamı, aynı yağ hacmini içermiş olacak olan uzamış, silindirinkinden küçük olur; bu itibarla, tekabül eden silindir daha büyük bir

ABD’nin Orta Doğu ile ilgili demokrasi talepleri bölge insanı için daha özgür bir yaşamı teş- vik etmek için değil, ABD çıkarlarının gerçekleşmesine hizmet edecek