Aşağıda verilen bilgilerin karşısına doğru ya da yanlış olduğunu belirtiniz.

(1)

59

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m›

Aşağıda verilen bilgilerin karşısına doğru ya da yanlış olduğunu belirtiniz.

Do€ru Yanl›ﬂ Fotosentezde amaç besin üretmektir.

1.

Fotosentezde üretilen oksijenin kaynağı sudur.

2.

Fotosentez yapan bütün canlılar oksijen üretirler.

3.

Fotosentez yapan bütün canlılarda kloroplast bulunmak zorundadır.

4.

Fotosentezin gerçekleştiği her zaman diliminde fotosentez hızı, solunum hızından 5.

büyüktür.

Beyaz ışık diğer renklerin karışımından meydana gelmiştir.

6.

En fazla fotosentez mor ve kırmızı ışıkta meydana gelir.

7.

Fotosentezin ışıklı devre reaksiyonları stromada gerçekleşir.

8.

Işıklı devre reaksiyonlarında ilk gerçekleşen olay klorofilin ışık tarafından uyarıl- 9.

masıdır.

Devirsiz fotofosforilasyon reaksiyonlarında üretilen ATP sayısı, devirli fotofosfori- 10.

lasyon reaksiyonlarında üretilen ATP sayısından fazladır.

Işıklı devre reaksiyonlarında üretilen ATP ve NADPH

11. ₂ karanlık devre reaksiyonla-

rında tüketilir.

Karbondioksit tüketimi karanlık devre reaksiyonlarında gerçekleşir.

12.

Ribulozdifosfatın karbondioksit ile reaksiyona girmesini sağlayan enzim rubisco- 13.

dur.

Karanlık devre reaksiyonlarında oluşan ilk üç karbonlu ara bileşik fosfogliserik asit- 14.

tir.

C

15. ₄ bitkilerinde karanlık devre reaksiyonları kloroplastlı demet kını hücrelerinde meydana gelir.

CAM bitkilerinde geceleri alınan CO

16. ₂, gündüzleri karanlık devre reaksiyonlarında

kullanılır.

Sıcaklık ve kuraklık arttıkça stomalar kapanmaya başlar. Bu nedenle rubisco adlı 17.

enzim ribuloz difosfatın oksijenle reaksiyona girmesini artırır.

Kemosentez yapan canlılarda ışık kullanımı ve klorofil molekülü yoktur.

18.

Kemosentez ve fotosentez reaksiyonlarında CO

19. ₂ kullanımı ortak özelliktir.

Işık şiddeti arttıkça fotosentezin hızı da sürekli artar.

20.

(2)

60

Aşağıdaki ifadelerde boşluk bırakılan yerleri verilen uygun kelimelerle doldurunuz.

Fotosentezde amaç …...…...…… üretmektir.

1.

Fotosentez en fazla …...…………. ve …...………… ışıkta gerçekleşir.

2.

Karanlık devre reaksiyonlarında karbondioksit …...………… ile birleşerek reaksiyona girer.

3.

Işıkl› devre reaksiyonlarından, karanlık devre reaksiyonlarına …...………… ve …...………… aktarılır.

4.

Iﬂıklı evrede hidrojen iyonları kemiosmoza göre ... arasında birikir.

5.

Devirli fotosforilasyonda ilk alıcıdan (FMN) sonra elektron ... tarafından tutulur.

6.

Devirsiz fotofosforilasyon reaksiyonlarında üretilen oksijenin kaynağı ... dur.

7.

Karanlık devre reaksiyonlarında ribuloz 1.5 – difosfatın CO

8. ₂ ile reaksiyona girmesini sağlayan enzim

... dur.

Devirsiz fotofosforilasyon reaksiyonlarında en son gerçekleşen olay ... üretimidir.

9.

Karanlık devre reaksiyonlarından ışıklı evreye ..., ... ve ... aktarımı 10.

olur.

Kemosentez ve fotosentez reaksiyonlarında ... kullanımı ortaktır.

11.

Fotosentez ve kemosentez reaksiyonlarında amaç ... üretmektir.

12.

Stomaların kapanması sonucu oksijenin ribulozdifosfat ile reaksiyona girerek 2C’lu ürünlere parçalanma- 13.

sına ... denir.

Fotosentez en az ... ışıkta gerçekleşir.

14.

Karanlık devre reaksiyonlarında ATP tüketimi ... ve ... arasında gerçekleşir.

15.



Ribuloz difosfat



ATP ve NADPH₂



Rubisco



PGA – DPGA ve RMP – RDP



^CO2



Fotorespirasyon



^Besin



Mor ve kırmızı



^Yeşil



Ferrodoksin



P, ADP ve NADP



Tilakoidler



^Besin



^NADPH2



^Su

(3)

61

Afla€›da birbiri ile ba€lant›l› cümleleri içeren bir etkinlik verilmifltir. Bu etkinlikteki cümlelerin do€ru (D) ya da yanl›fl (Y) oldu€una karar vererek ilgili ok yönünde ilerleyiniz Her cevap bir sonraki aflamay› etkileyecektir.

Verece€iniz cevaplarla farkl› yollardan 8 ayr› ç›k›fl noktas›na ulaflabilirsiniz. Do€ru ç›k›fl› bulunuz.

ATP bütün canl›lar›n üretti€i bir enerjidir.

D

Y

ATP üretim ﬂekilleri bütün canl›lar için ortakt›r.

ATP harcanan her olayda enzim kullan›l›r.

Iﬂ›k kullanarak ATP üretme fotosentez reaksiyonlar›nda gerçekleﬂir.

Difüzyon ve sindi- rimde ATP harcanmaz.

Substrat düzey- inde fosforilasyon solunum yapan bütün canl›larda ortakt›r.

Enzim kullan›lan her olayda ATP harcan›r.

D

D Y

Y

1. ç›k›ﬂ

D

2. ç›k›ﬂ

Y

3. ç›k›ﬂ

D

4. ç›k›ﬂ

Y

5. ç›k›ﬂ

D

6. ç›k›ﬂ

Y

7. ç›k›ﬂ

D

8. ç›k›ﬂ

Y

Konu Sonu De€erlendirme

Afla€›daki yap›land›r›lm›fl girdde, numaraland›r›lm›fl kutucuklarda çeflitli canl› isimleri verilmifltir. kutucuk numaralar›n› kullanarak afla€›daki sorular› cevaplay›n›z.

1 Fotosentez

3 Oksijensiz

solunum 2

Kemosentez

4 Oksijenli solunum

5 Sindirim

7 Mitokondri 6

Difüzyon

8 Sitoplazma

9

Kloroplast 11

Fagositoz 10

Aktif taﬂ›ma

12

Ekzositoz 13

Deplazmoliz 15

Protein sentezi 14

Sinirsel iletim

16 Kas kas›lmas›

1. ATP üretim faaliyetleri hangileridir?

2. ATP üretim yerleri hangileridir?

3. Solunum reaksiyonlar›nda üretilen ATP hangi faaliyetlerde kullan›lmaz?

4. Tabloda verilen faaliyetlerden hangileri gerçekleﬂirken ATP harcanmaz?

5. Tabloda verilen faaliyetlerden hangilerinde ATP harcan›r?

(4)

62

Afla€›da birbiri ile ba€lant›l› cümleleri içeren bir etkinlik verilmifltir. Bu etkinlikteki cümlelerin do€ru (D) ya da yanl›fl (Y) oldu€una karar vererek ilgili ok yönünde ilerleyiniz. Her cevap bir sonraki aflamay› etkileyecektir.

Verece€iniz cevaplarla farkl› yollardan 8 ayr› ç›k›fl noktas›na ulaflabilirsiniz. Do€ru ç›k›fl› bulunuz.

Fotosentez yapan bütün canl›larda ›ﬂ›k kullan›m› ortakt›r.

D

Y

Fotosentetik prokar- yotlarda ›ﬂ›kl› reksi- yonlar sitoplazmada gerçekleﬂir.

Ökaryot ototroflarda

›ﬂ›kl› reaksiyonlar kroloplastta gerçekleﬂir.

Iﬂ›kl› reaksiyonlarda ATP üretimi gerçekleﬂir.

Kloroplast›n granas›nda ilk gerçekleﬂen olay klorofilin ›ﬂ›k ile uyar›lmas›d›r.

Fotosentetik bakte- rilerde ›ﬂ›€›n etkisi ile suyun fotolizi olur.

Iﬂ›kl› reaksiyonlarda üretilen ATP ve NADPH₂ karanl›k evre rekasiyonlar›nda tüketilir.

D

D Y

Y

1. ç›k›ﬂ

D

2. ç›k›ﬂ

Y

3. ç›k›ﬂ

D

4. ç›k›ﬂ

Y

5. ç›k›ﬂ

D

6. ç›k›ﬂ

Y

7. ç›k›ﬂ

D

8. ç›k›ﬂ

Y

Afla€›daki yap›land›r›lm›fl girdde, numaraland›r›lm›fl kutucuklarda fotosentez reaksiyonlar›na ait özellikler verilmifltir. kutucuk numaralar›n› kullanarak afla€›daki sorular› cevaplay›n›z.

1 Klorofilin indirgenmesi

3 Fotofosfori-

lasyon 2

NADPH₂ üretimi

4 Iﬂ›k enerjisini

kullanma

5 Karanl›k devre

reaksiyonlar›

7 Oksijen üretme 6

Glikoz sentezi

8 Rubisco

enzimi 9

Klorofilin yük- setgenmesi

11 CO2 kullan›m›

10 Ferrodoksinin

indirgenmesi

12 Plastosiyani- nin indirgen-

mesi

13 Suyun fotolizi

15 Kloroplast 14

Sitokromlar›n yüksetgenmesi

16 Ribuloz1,5 difosfatin CO2 ile reaksiyona

girmesi

1. Devirli ve devirsiz fotofosforilasyon reaksiyonlar› için verilenlerden hangileri ortakt›r?

2. Tabloda verilenlerden hangileri sadece devirsiz fotofosforilasyona özgüdür?

3. Tabloda verilenlerden hangileri karanl›k devre reaksiyonlar›na özgüdür?

4. Tabloda verilenlerden hangileri fotosentez yapan bütün canl›larda ortakt›r?

5. Devirli fotofosforilasyonda verilenlerden hangileri ilk önce ve en son gerçekleﬂir?

(5)

63

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m› 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

D E D D A E E

1. Fotosentetik bakteriler ile bitkiler fotosentez faali- yetleri bak›m›ndan benzerlik gösterirler.

Buna göre, aﬂa€›dakilerden hangisi fotosen- tezde bu iki canl› grubu aras›nda farkl›l›€›

oluﬂturur?

A) ATP üretimi B) CO₂ kullan›m›

C) Besin üretimi D) Hidrojen kayna€›

E) Iﬂ›k kullan›m›

2. Fotosentez reaksiyonlar›nda afla€›dakilerden hangisinin gerçekleflmesi için do€rudan ›fl›€a gereksinim vard›r?

A) ATP harcanmas›

B) NADPH₂ yükseltgenmesi C) CO₂ kullan›m›

D) Glikoz üretimi

E) Klorofilin elektron kaybetmesi

3. Bitkide aﬂa€›daki organik monomerlerden hangisi üretilirken azotlu tuz kullan›lmaz?

A) Çeﬂitli vitaminler B) Organik bazlar C) Klorofil molekülleri D) Heksozlar E) Aminoasitler

4. Fotosentez yapan bütün canl›larda aﬂa€›da- dakilerden hangisi ortak olamaz?

A) Iﬂ›k kullan›m› B) CO₂ tüketimi C) Besin üretimi D) Oksijen üretimi E) Klorofil üretimi

5. Bir bitkinin, bir günlük zaman diliminde d›ﬂar›dan ald›€› CO₂ miktar›ndan daha fazla CO₂ kulland›€›

tespit edilmiﬂtir.

Bu CO₂ fark›;

I. Oksijenli solunumdan II. Hidroliz reaksiyonlar›ndan III. Dehidrasyon reaksiyonlar›ndan

verilenlerden hangileriyle karﬂ›lanm›ﬂt›r?

A) Yaln›z I B) I ve II C) Yaln›z II D) I ve III E) II ve III

6. Iﬂ›kl› ortamda yer alan ve klorofil taﬂ›yan bir hücrede;

I. Protein sentezi II. ATP sentezi III. Fotosentez IV. Oksijenli solunum

olaylar›ndan hangi ikisinin eflitli€i durumun- da hücre ile atmosfer aras›nda gaz al›flverifli olmaz?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV

7. Fotosentezde kullan›lan CO₂’nin oksijenleri- nin organik besinlerin yap›s›na kat›ld›€›n› is- patlamak isteyen araﬂt›rmac› deneyinde;

I. Oksijenleri iflaretlenmemifl CO₂ ve H₂O II. Oksijeni iflaretlenmifl CO₂, oksijeni iflaretlen-

memiﬂ H₂O

III. Oksijeni iflaretlenmifl H₂O, oksijeni iflaretlenmemifl CO₂

verilenlerden hangilerini kullanmal›d›r?

A) Yaln›z I B) I ve II C) I ve III D) Yaln›z III E) II ve III

(6)

64

IŞIK ENERJİSİ ve HAYAT 1

E C E E A D A

8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

8. Fotosentez reaksiyonlar›nda;

I. CO₂ II. Azotlu tuz III. Klorofil IV. Enzim

verilenlerden hangileri kullan›l›r fakat harca- namaz?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV

9. Bilim adamlar› izotoplama tekni€inden faydala- narak fotosentez s›ras›nda aç›€a ç›kan oksijen kayna€›n›n su oldu€unu tespit etmiﬂlerdir.

Bilim adamlar›n› bu sonuca;

I. CO₂ ve H₂O¹⁸ II. CO₂¹⁸ ve H₂O¹⁸ III. CO₂¹⁸ ve H₂O

verilenlerden hangilerini kullanmalar› götür- müﬂtür?

A) Yaln›z I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

10. 6CO₂ + 6H₂O CGüneş ışığı ₆H₁₂O₆ + 6O₂ Klorofil

Yukarıda bir bitkide meydana gelen fotosentez kısa- ca şematize edilmiştir.

Bu olay için aşağıdakilerden hangisinin söylen- mesi yanlış olur?

A) Osmotik basınç artar.

B) Hücreden dışarıya oksijen difüzyon eder.

C) pH artar.

D) Besin miktarı artar.

E) CO₂ yükseltgenir.

11. Fotofosforilasyon olaylar›nda, aﬂa€›dakiler- den hangisi ortak olarak gerçekleﬂmez?

A) Klorofil molekülünün ›ﬂ›€› so€urmas›

B) ETS yard›m› ile ATP sentezlenmesi C) Klorofil molekülünden elektron ayr›lmas›

D) Sitokromlar›n indirgenmesi

E) Klorofilden ayr›lan elektronlar›n tekrar ayn›

klorofile dönmesi

12. Fotosentetik bütün canl›lar için, aﬂa€›dakiler- den hangisi ortak olamaz?

A) Suyun fotolizi B) Besin üretimi C) Iﬂ›k kullan›m› D) CO₂ kullan›m›

E) Klorofillerin yükseltgenmesi

13. Bitkiler kendilerine gerekli olan organik maddeleri kendileri üretirler.

Buna göre;

I. Aminoasit II. Mineral III. Laktoz IV. Yağ asidi

yukarıdakilerden hangileri fotosentez sonucu üretilen maddelerdendir?

A) I ve II B) I, II ve III C) II ve IV D) I ve IV E) I, III ve IV

14. Kapalı bir kapta bulunan prokaryot bir hücrenin bulunduğu ortamda CO₂ miktarının zamanla azaldığı tespit edilmiştir.

Bu hücrenin, I. Fotofosforilasyon II. CO₂ tüketimi III. H₂O'nun fotolizi IV. O₂ üretimi

olaylarından hangilerini gerçekleştiği kesindir?

A) Yaln›z II B) II ve III C) II ve IV D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

(7)

65

B D B B E D C

1. Denizlerdeki fotosentetik canlıların belirli derin- likten sonra yaşayamamalarının nedeni;

I. Otçul hayvanların fazlalığı II. Yeterli ışık olmaması III. CO₂ 'nin fazla olması yukarıdakilerden hangileridir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

2. Fotosentetik bütün canlılarda;

I. CO₂ kullanımı II. Suyun fotolizi III. Besin üretimi IV. Işık kullanımı

yukarıdakilerden hangileri ortak olarak gerçek- leşir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

3. Fotosentez reaksiyonlarına bağlı olarak aşağıda- kilerden hangisi atmosfere verilir?

A) Karbondioksit B) Oksijen

C) Su buharı D) Besin

E) Mineraller

4. Bir yaprağın fotosentez yapması sırasında aşa- ğıdakilerden hangisinin kesin olarak gerçekleş- mesi beklenemez?

A) Klorofilin ışık soğurması B) Stomalardan dışarı O₂ verilmesi C) Kloroplasttan mitokondriye O₂ verilmesi D) CO₂' nin tüketilmesi

E) Suyun fotolizi

5. Bakteri hücresi olmadığı bilinen CO₂ özümleme- si yapan bir hücre için;

I. Işık enerjisi kullanarak ATP üretme II. Klorofillerin ışık tarafından uyarılması

III. İnorganik maddeleri organik besinlere çevirebil- me

verilenlerden hangilerinin söylenmesi kesin ola- rak doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

6. Laboratuvar koşullarında incelenen hücre ör- neklerinde;

Ortamın O

• ₂ miktarı artıyor.

Ortamın CO

• ₂ miktarı azalıyor.

ATP miktarı artıyor.

•

Organik madde miktarı artıyor.

•

Bu hücreyle ilgili aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi yanlış olur?

A) Fotoototroftur

B) İnorganik maddeyi organik besine çevirebilmek- tedir.

C) CO₂ özümleyebilir.

D) Kemoototroftur.

E) Aminoasitlerden protein sentezleyebilir.

7. Bir bitkinin birim zamandaki fotosentez hızını belirlemede;

I. Topraktan aldığı suyu II. Atmosfere verdiği oksijeni III. Kullandığı karbondioksiti

yukarıdakilerden hangilerini bilmemiz yeterlidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

(8)

66

IŞIK ENERJİSİ ve HAYAT

D E C C C E

8. 9. 10. 11. 12. 13.

8. Deney düzeneğinde her bölmeye eşit miktarda CO₂ gazı konulmuştur. Bölgelere bırakılan bitki- lerde fotosentez hızı, solunum hızından büyük- tür. B bölmesine ayrıca KOH ilave edilmiştir.

A

Q civa

X Y

P civa B

Mor I›k

KOH I›k ve hava geçirmez levha

Buna göre, belirli süre içinde bitkilerde aşağıda- kilerden hangisinin olması beklenmez?

A) A bölmesindeki bitkide ağırlık artışının olması B) P kolundaki civa seviyesinin düşmesi C) A bölmesindeki bitkide CO₂ tüketiminin olması D) B bölümündeki bitki ile A bölümündeki bitkinin

fotosentez hızının aynı olması

E) Her iki kaptaki bitkide de oksijenli solunumun görülmesi

9. Fotosentezin devirli ve devirsiz fotofosforilasyon olaylarının farklı ve ortak yönleri vardır.

Buna göre;

I. ATP sentezi

II. Klorofilin yükseltgenmesi III. Güneş ışığının soğurulması

IV. Suyun, elektron ve hidrojen kaynağı olarak kul- lanılması

bu farklar ve ortak yönler aşağıdakilerden hangisidir?

Farklar Ortak yönler A) I ve II III ve IV B) III ve IV I ve II C) II ve III I ve IV D) I ve IV II ve III E) Yalnız IV I, II ve III

10. Fotosentez sırasında gerçekleşen;

I. ATP sentezlenmesi II. Oksijen üretilmesi III. Glikoz sentezlenmesi

yukarıdaki reaksiyonlardan hangilerinde ışık doğrudan gerekli değildir?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

11. Atmosferdeki karbondioksitin canlının orga- nik yapısına katılmasında aşağıdakilerden hangisinin katkısı vardır?

A) Etil alkol fermantasyonu B) Laktik asit fermantasyonu C) Kemosentez

D) Oksijenli solunum

E) Organik artıkların ayrıştırılması

12. Fotosentez reaksiyonları ışıklı ve karanlık olmak üzere ikiye ayrılır.

Fotosentezde görülen;

I. CO₂ kullanımı II. ATP üretimi III. Suyun fotolizi

yukarıdaki olaylardan hangileri ışıklı evrede gö- rülür?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) Yalnız III E) I, II ve III

13. Devirli ve devirsiz fotofosforilasyon reaksiyonla- rı için;

I. ATP üretilmesi

II. NADP' nin indirgenmesi III. Klorofilin yükseltgenmesi verilenlerden hangileri ortaktır?

A) Yalnız I B) Yalınz II C)Yalnız III D) I ve II E) I ve III

2

(9)

67

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m› A C E D C C C

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

1. Işık enerjisini kullanarak suyun ayrışması olayı için;

I. Devirsiz fotofosforilasyon sırasında gerçekleşe- bilir.

II. Fotosentez yapan tüm canlılarda görülür.

III. Atmosfere oksijen vermek amacıyla gerçekle- şir.

hangilerinin söylenmesi doğru olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

2. Devirsel olmayan fotofosforilasyonda;

I. Klorofil a' nın indirgenmesi II. NADPH₂' nin üretilmesi III. ATP üretimi

IV. Klorofil a' nın yükseltgenmesi

yukarıdaki olayların gerçekleşme sırası nasıl ol- malıdır?

A) I, II, III, IV B) I, III, IV, II C) IV, III, II, I D) IV, I, III, II E) IV, II, III, I

3. Fotosentezin;

Devirli fotofosforilasyon

•

Devirsiz fotofosforilasyon

•

Karanlık devre

•

şeklinde gerçekleşen reaksiyonları için aşağıda- kilerden hangisinin söylenmesi doğru olmaz?

A) ATP üretimi devirli ve devirsiz fotofosforilasyonda görülür.

B) Karanlık devrede CO₂ tüketimi gerçekleşir.

C) Suyun fotolizi devirsiz fotofosforilasyonda ger- çekleşir.

D) Besin üretimi karanlık devre reaksiyonları sonucu gerçekleşir.

E) Devirsiz fotofosforilasyonda ATP tüketimi ger- çekleşir.

4. Fotosentezin ışıklı reaksiyonları sırasında aşa- ğıdakilerden hangisi sadece devirsel olmayan fotofosforilasyon sırasında gerçekleşir?

A) ATP sentezi

B) ETS' nin görev yapması

C) Klorofilin elektron vererek yükseltgenmesi D) O₂'nin açığa çıkması

E) Klorofilin indirgenmesi

5. Fotosentezin devirsiz fotofosforilasyon reaksi- yonlarında;

I. Klorofil a' nın elektron alarak indirgenmesi II. Suyun ışığın etkisiyle iyonlaşması

III. Klorofil a' nın elektron vererek yükseltgenmesi olayların gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?

A) I, II, III B) II, III, I C) III, II, I D) I, III, II E) III, I, II

6. Fotosentezin ışıklı devre reaksiyonlarında görülen aşağıdaki olaylardan hangisi devirli fotofosforilasyonda gerçekleşebilir?

A) Suyun fotolizi B) NADPH₂ oluşması

C) Ayrılan elektronun aynı klorofile geri dönmesi D) Oksijen açığa çıkması

E) Klorofilin elektron ihtiyacının su tarafından karşılanması

7. Fotosentezin stromada gerçekleşen karanlık devre reaksiyonları için;

I. Glikoz üretimi gerçekleşir.

II. NADPH₂ yükseltgenir.

III. Oksijen kullanımı görülür.

(10)

68

D A A C D D B

8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

8. Fotosentezin karanlık devre reaksiyonlarında;

I. NADP' nin indirgenmesi II. ATP üretimi

III. Besin üretimi IV. Suyun fotolizi

verilenlerden hangileri görülmez?

A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

9. Fotosentezin ›ﬂ›k evresindeki devirsel olma- yan fotofosforilasyonda ATP, NADPH₂ ve oksijen üretildi€i halde, devirsel fosforilas- yona da gerek duyulmas›n›n temel nedeni aﬂa€›dakilerden hangisidir?

A) ATP eksi€ini tamamlamak B) Su kullan›m›n› art›rmak C) Hidrojen üretimini art›rmak D) Oksijen üretimini art›rmak E) CO₂ eksi€ini tamamlamak

10. Fotosentezin ›ﬂ›k kullan›lan reaksiyonlar› devirli ve devirsiz fotofosforilasyon olmak üzere ikiye ayr›l›r.

Bu reaksiyonlar için;

I. ATP üretimi II. ATP tüketimi III. NADP indirgenmesi

yukar›dakilerden hangileri ortakt›r?

A) Yaln›z I B) Yaln›z II C) I ve II D) Yaln›z III E) II ve III

11. Aﬂa€›dakilerden hangisi devirsel olmayan

›ﬂ›k reaksiyonlar›n›n özelliklerinden birisi de€ildir?

A) Suyun fotolizi

B) Klorofilin indirgenmesi C) CO₂ kullan›m›

D) ATP sentezlenmesi E) Oksijen üretimi

12. Devirsel olmayan ışık reaksiyonlarında;

I. Suyun fotolizi II. CO₂ kullanımı III. ATP sentezlenmesi IV. Klorofilin indirgenmesi

yukarıdaki olaylardan hangileri gerçekleşir?

A) I ve II B) I, II ve III C) III ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

13. Fotosentezin ›fl›k reaksiyonlar›n›n, s›cakl›k de€iflmelerinden fazla etkilenmemesi, afla-

€›dakilerden hangisi ile aç›klanabilir?

A) Suyun kullan›lmas›

B) Kimyasal reaksiyonlar olmas›

C) ATP sentezlenmesi

D) Fiziksel a€›rl›kl› reaksiyonlar olmas›

E) E.T.S.’nin kullan›lmas›

14. Bitki hücresinde gerçekleﬂen fotosentez reak- siyonlar› özetlenmiﬂtir.

CO₂

O₂

NADPH2ATP

NADPADP Ayd›nl›k

reaksiyonlar›evre

Karanl›k reaksiyonlar›evre Su

Glikoz I›k

Buna göre;

I. Ayd›nl›k evre reaksiyonlar› gerçekleﬂmeden karanl›k evre reaksiyonlar› gerçekleﬂmez.

II. Ayd›nl›k evre reaksiyonlar›nda oluﬂan ürün- lerin tümü karanl›k evre reaksiyonlar›nda kullan›lmaz.

III. Ayd›nl›k evre reaksiyonlar› gündüz, karanl›k evre reaksiyonlar› gece gerçekleﬂir.

verilenlerden hangileri do€rudur?

A) Yaln›z I B) I ve II C) I ve III D) Yaln›z III E) I, II ve III

3

(11)

69

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m› C D A E D C B E

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. Fotosentez reaksiyonlar›, ›ﬂ›k ve karanl›k reaksiyonlar olmak üzere iki kademede gerçekleﬂir.

Aﬂa€›dakilerden hangisi karanl›k reaksiyonlara özgüdür?

A) Klorofilin ›ﬂ›k taraf›ndan uyar›lmas›

B) Suyun fotolizi C) CO₂ özümlemesi

D) Koenzimlerin elektron ve proton tutmas›

E) ATP üretilmesi

2. Fotosentezin devirsiz fotofosforilasyon re- aksiyonlar›nda aﬂa€›dakilerden hangisi ger- çekleﬂmez?

A) Klorofilin ›ﬂ›k ile uyar›lmas›

B) Ferrodoksinin yükseltgenmesi C) NADP’nin indirgenmesi D) Karbondioksit kullan›m›

E) Suyun fotolizi

3. Devirli ve devirsiz fotofosforilasyon reaksi- yonlar› için aﬂa€›dakilerden hangisi ortakt›r?

A) ATP üretimi B) Oksijen üretimi C) Suyun fotolizi

D) Klorofil b’nin uyar›lmas›

E) NADPH₂ üretimi

4. Fotosentezin devirsiz fotofosforilasyon re- aksiyonlar›nda;

I. Oksijen II. ATP III. NADPH₂

verilenlerden hangileri üretilir?

5. Fotosentezin karanl›k devre reaksiyonlar›nda aﬂa€›dakilerden hangisi do€rudan gerekli de€ildir?

A) S›cakl›k B) Enzim C) CO₂ D) Iﬂ›k E) ATP

6. Fotosentezin karbon tutma reaksiyonlar›nda (karanl›k evre reaksiyonlar›nda) meydana gelen baz› olaylar aﬂa€›da verilmiﬂtir.

Bu olaylardan hangisi en son gerçekleﬂir?

A) ATP harcanmas›

B) CO₂ kullan›m›

C) Glikoz üretimi

D) NADPH₂’nin yükseltgenmesi E) Ribuloz difosfat kullan›m›

7. Kloroplastta gerçekleﬂen, devirsiz fosforilas- yon reaksiyonlar›nda, aﬂa€›daki olaylardan hangisi en son meydana gelir?

A) Klorofilin uyar›lmas›

B) NADP’nin indirgenmesi C) Suyun fotolizi

D) Oksijen üretilmesi E) Klorofil b’nin indirgenmesi

8. Yeflil bitkilerdeki fotosentez s›ras›nda, ger- çekleflen afla€›daki olaylardan hangisi en son gerçekleflir?

A) Suyun fotolizi B) ATP üretimi C) CO₂kullan›m› D) NADPH₂ tüketimi E) Glikoz sentezi

(12)

70

C B A E

9. 10. 11. 12.

9. Afla€›daki flekilde, fotosentezin ›fl›kl› devre- sinde gerçekleflen devirsiz fotofosforilasyon olaylar› gösterilmifltir.

e- Ferrodoksin

2 NADP

2H₂O 4H⁺ + 4 e-

Klorofilb Klorofila

e- +O₂ 2 NADPH₂

I›k I›k

e-

Plas tokino

n e- Sitokrome-

e- lar Sitokromlar

Plastosiyanin e-

e- e- ATP

e- Plas

tosi

yanin e-

2 ATP

sentazATP

ilk al e- ›c›

e- ilk al›c›

1 ATP

ATP sentaz

Bu olaylarla ilgili olarak;

I. Iﬂ›k yard›m›yla NADPH₂ ve ATP sentezi gerçekleﬂtirilir.

II. Klorofil - a’dan kopan elektronlar geriye dön- mez.

III. Suyun iyonlar›na ayr›ﬂmas› için ATP enerjisi harcan›r.

verilenlerden hangileri do€rudur?

A) Yaln›z I B) Yaln›z II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

10. Fotosentez reaksiyonlar› ›ﬂ›kl› ve karanl›k olmak üzere ikiye ayr›l›r.

Fotosentezde görülen;

I. CO₂ kullan›m›

II. ATP üretimi III. Suyun fotolizi IV. Glikoz üretimi

gibi olaylar›n ›fl›kl› ve karanl›k evrede görülen- leri afla€›dakilerden hangisinde do€ru olarak verilmifltir?

Iﬂ›kl› Reaksiyonlar Karanl›k Reaksiyonlar

A) I ve II III ve IV

B) II ve III I ve IV

C) II ve IV I ve III

D) III ve IV I ve II

E) I ve IV II ve III

11. Fotosentez reaksiyonlar› için suyun önemi;

I. Klorofil molekülünün elektron aç›€›n› kapat- mas›

II. Besine hidrojen vermesi

III. Atmosfer oksijeninin kayna€› olmas›

verilenlerden hangileridir?

A) I ve II B) Yaln›z II C) Yaln›z III D) I ve III E) II ve III

12. Fotosentezde ›ﬂ›€›n kullan›ld›€› reaksiyonlar devirli fotofosforilasyon ve devirsiz fotofosfo- rilasyon olmak üzere ikiye ayr›l›r.

Devirli fotofosforilasyonun ETS döngüsü aﬂa€›da verilmiﬂtir.

Ferrodoksin

Klorofil a (PS1) e e

Sitokromlar

Plastosiyanin ATP ADP+P

Yüksek dalga boyunda ››k

ilk al›c› e e

1 ATP

sentazATP

e

ﬁemaya göre, hangisi söylenemez?

A) Klorofil a’dan ç›kan elektron yüksek enerjilidir B) Ferrodoksin elektron alma ve verme özelli€ine

sahiptir

C) Klorofil a yükseltgenirken, ferrodoksin de in- dirgenirken ATP üretimi olmaz

D) Klorofil reaksiyona girer, reaksiyon sonunda de€iﬂmeden ç›kar

E) Klorofil a’ya yüksek enerjili elektronlar ›ﬂ›ktan gelir

4

(13)

71

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m› B C A D C

1. 2. 3. 4. 5.

1. Devirli fotofosforilasyon reaksiyonlar›nda ilk ve son yükseltgenen E.TS elemanlar› aﬂa-

€›dakilerden hangisidir?

‹lk yükseltgenen Son yükseltgenen A) Klorofil Ferrodoksin B) Klorofil Plastosiyanin C) Ferrodoksin Klorofil D) Sitokrom Ferrodoksin E) Ferrodoksin Sitokrom

2. Atmosferden al›nan karbondioksitin besinin yap›s›na kat›ld›€› reaksiyonlar bitki yapra€›n›n hangi bölümünde gözlenebilir?

A) Üst epidermisin üzerindeki kütiküla tabaka- s›nda

B) Alt epidermis hücrelerinde

C) Alt epidermisin aralar›na gömülmüﬂ stoma hücrelerinde

D) Üst epidermisin üzerindeki koruma tüylerinde E) Sünger parankimas› odun borular›nda

3. Fotosentezin ›ﬂ›kl› devre reaksiyonlar›nda gö- rülen baz› olaylar;

I. H₂O’nun fotolizi II. NADPH₂ oluﬂmas›

III. Oksijen aç›€a ç›kmas›

IV. Ayr›lan elektronun ayn› klorofile geri dönmesi verilenler oldu€una göre, bunlardan devirli ve devirsiz fotofosforilasyona ait olanlar aﬂa€›da- kilerden hangisinde do€ru olarak verilmiﬂtir?

Devirli Devirsiz

fotofosforilasyon fotofosforilasyon A) IV I, II ve III

B) I, II ve III IV C) I ve II III ve IV D) III ve IV I ve II E) I ve IV II ve III

4. Devirsel fotofosforilasyonda ilk önce ve en son gerçekleﬂen olaylar aﬂa€›dakilerden han- gisidir?

‹lk önce En son A) ATP üretimi Klorofil a’n›n

indirgenmesi B) Klorofil a’n›n ATP üretimi

indirgenmesi

C) Klorofil a’n›n Klorofil a’n›n indirgenmesi yükseltgenmesi D) Klorofil a’n›n Klorofil a’n›n

yükseltgenmesi indirgenmesi E) Klorofil a’n›n ATP üretimi

yükseltgenmesi

5. Afla€›da fotosentezin ›fl›kl› evresine ait olan devirli fotofosforilasyon flematik olarak ve- rilmifltir.

Ferrodoksin

Klorofil a (PS1) e e

Sitokromlar

Plastosiyanin ATP ADP+P

Yüksek dalga boyunda ››k

ilk al›c› e e

1 ATP

sentazATP

e

Bu ﬂema için aﬂa€›dakilerden hangisi söyle- nemez?

A) Plastosiyanin hem indirgenir hem de yükselt- genir

B) Klorofil a’ya dönen elektron düﬂük enerjilidir C) Ferrodoksin klorofilden f›rlat›lan her elektronu

mutlaka yakalar

D) Klorofil a en son indirgenendir

E) ATP oluﬂumu için gerekli enerjinin ana kayna€› ›ﬂ›kt›r

(14)

72

E E A D E C

6. 7. 8. 9. 10. 11.

6. Bitkilerde fotosentezin bir bölümü olan ›ﬂ›kl›

reaksiyonlar ﬂematik olarak verilmiﬂtir.

e- Ferrodoksin

2 NADP

2H₂O 4H⁺ + 4 e-

Klorofilb Klorofila

e- +O₂ 2 NADPH₂

I›k I›k

e-

Plas

tokinon e-

Sitokrome- e- lar Sitokromlar

Plastosiyanin e-

e- e- ATP

e- Plas

tosi

yanin e-

2 ATP

sentazATP

ilk al e- ›c›

e- ilk al›c›

1 ATP

ATP sentaz

Buna göre, aﬂa€›dakilerden hangisi bu reaksi- yonlar için söylenemez?

A) Devirli ve devirsiz fotofosforilasyonda ATP üretimi vard›r

B) Suyun elektron aç›€›n› kapatma görevi vard›r C) Fotosentezde aç›€a ç›kan oksijenin kayna€›

sudur

D) Iﬂ›k safhas› reaksiyonlar›n›n devirli ya da devirsiz olaca€› ferrodoksinden sonra belli olur E) Klorofil a elektron aç›€›n› suyun iyonlaﬂ-

mas›ndan do€rudan karﬂ›lar

7. Fotosentez yapan bütün canl›lar için;

I. CO₂ kullanma II. Besin üretme III. Fosforilasyon yapma

verilenlerden hangileri ortak özelliklerdir?

A) I ve II B) Yaln›z II C) I ve III D) Yaln›z III E) I, II ve III

8. Bitki hücrelerinde gerçekleﬂtirilen fotosentez ve oksijenli solunum olaylar› için;

I. Enzim kullanma

II. ATP’nin önce üretilip sonra tüketilmesi III. Hücredeki pH’› art›rma

verilenlerden hangileri ortakt›r?

9.

Ar›

‹nce tel elek

C¹⁴O₂ H₂O¹⁸

Işıklı bir ortamda kurulan yukarıdaki deney düze- neğinde arının bulunduğu bölmeye ağır C izotopu taşıyan karbondioksit (C¹⁴O₂) saksıdaki toprağa ise ağır oksijen izotopu taşıyan su (H₂O¹⁸) verili- yor.

Bir süre sonra aşağıdaki moleküllerden han- gisinde ağır izotopa rastlanmaz?

A) Fanus içindeki havanın oksijeni B) Bitki hücrelerindeki su

C) Arı hücrelerindeki su D) Arı hücrelerindeki glikoz E) Bitki hücrelerindeki glikoz

10. Fotosentez yapan ökaryot bir hücrede;

I. Oksijen kullan›m›

II. Taksi hareketi

III. Kontraktil kofulla su at›m›

verilenlerden hangileri görülebilir?

11. Bir canl›, ayd›nl›k bir ortama b›rak›ld›€› zaman, ortamda bulunan CO₂ miktar›n›n azald›€› tespit ediliyor. Ayn› canl› karanl›kta b›rak›ld›€› zaman O₂’nin azalmad›€› görülüyor.

Bu durum, I. Fotosentez II. Oksijenli solunum III. Etil alkol fermantasyonu

verilenlerden hangileriyle aç›klanabilir?

5

(15)

73

D D A A D E D

1. Canl› hücrelerde gerçekleflen, baz› enerji dönüflüm olaylar› flöyledir:

enerjisiI›k I ATP II Besin III ATP

Bu olaylardan hangileri, bitki ve hayvan hüc- relerinde ortak olarak meydana gelebilir?

A) I ve II B) Yaln›z II C) I ve III D) Yaln›z III E) II ve III

2. Canl› hücrelerde görülebilen biyokimyasal olaylardan baz›lar› ﬂunlard›r;

I. Fotofosforilasyon II. Glikoliz

III. Protein sentezi

IV. ‹norganik madde oksitlenmesi

verilenlerden hangi ikisi ayn› hücre içerisinde gerçekleﬂemez?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I ve IV E) III ve IV

3. X canl›s›n› inceleyen araﬂt›rmac›;

I. CO₂ kullan›m›

II. Iﬂ›k enerjisini → Kimyasal ba€ enerjisine dö- nüﬂtürme

III. Besin üretimi

IV. Organik maddeleri inorganik maddelere dö- nüﬂtürme

gibi faaliyetlerden hangilerine bakarak bu canl›n›n fotosentez yapt›€›n› kesin olarak be- lirler?

A) Yaln›z II B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

4. Ototrof bir canl›da;

I. Fotosentez – Kemosentez II. Fotosentez – Solunum III. Solunum – Kemosentez IV. Protein sentezi – Solunum V. Fotosentez – Protein sentezi

verilenlerden hangisi birlikte görülmez?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. Aﬂa€›dakilerden hangisi oksijenli solunum, fotosentez ve fermantasyon olaylar›n›n ortak özelli€idir?

A) Suyun hammadde olarak kullan›lmas›

B) CO₂’nin kullan›lmas›

C) ETS’nin rol oynamas›

D) Ifl›kl› ortamda gerçekleflmesi E) Bütün hücrelerde gerçekleflmesi

6. Fotosentez yapan bir bakteride;

I. Ribozom II. Kloroplast III. Mitokondri IV. Golgi

organellerinden hangileri bulunmaz?

A) Yaln›z I B) I ve II C) I ve III D) III ve IV E) II, III ve IV

7. Fotosentez yapabilen tüm hücrelerde bulunan klorofil molekülünün temel işlevleri;

I. CO₂'yi bağlamak

II. NADH₂'lerin kullanılmasını sağlamak III. Işık enerjisini soğurup ATP üretmek yukarıdakilerden hangileridir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Yalnız III E) II ve III

(16)

74

A B A C E B D

8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

8. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştü- rebilen fotoototrof bir canlıda;

I. Klorofil II. Ribozom III. Çekirdek IV. Mitokondri

yukarıdakilerden hangilerinin bulunduğu kesindir?

A) I ve II B) Yalnız I C) I, II ve III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

9. Fotosentezin karanl›k devre reaksiyonlar› ile solunumun glikoliz reaksiyonlar› için aﬂa-

€›dakilerden hangisi ortak özellik olamaz?

A) ATP tüketimi B) ATP üretimi C) Enzim kullan›m›

D) Ara reaksiyonlarda PGAL oluﬂumu E) Koenzim kullan›m›

10. Bir bitkinin fotosentez h›z›nda aﬂa€›daki yap›sal faaliyetlerden hangisi en önemli etki- ye sahiptir?

A) Kloroplast miktar› B) Sitoplazma miktar›

C) Enzim miktar› D) Stoma say›s›

E) Kütikula kal›nl›€›

11. Geliﬂmiﬂ bir yapraktaki fotosentezin h›z›n›

etkileyen aﬂa€›daki faktörlerden hangisi yap›sald›r?

A) Iﬂ›k B) CO₂ C) Klorofil

D) Su E) S›cakl›k

12. Yeﬂil bir bitkide fotosentez reaksiyonlar›n›n h›zlanmas› için aﬂa€›dakilerden hangisine ge- rek yoktur?

A) Yaprak yüzeyinin geniﬂ olmas›na B) Kloroplast say›s›n›n fazla olmas›na C) S›cakl›€›n optimal olmas›na D) Toprakta yeterli su olmas›na E) Hermafrodit yap›da olmas›na

13. Fotosentez için ortam ﬂartlar›n›n optimal ol- du€u bir anda ortamda;

I. Iﬂ›k II. S›cakl›k III. CO₂

verilenlerden hangilerinin art›r›lmas›n›n foto- sentez h›z›n› azaltt›€› kesindir?

A) Yaln›z I B) Yaln›z II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

14. Fotosentez h›z›

I›¤›n dalga boyu Yeil

K›rm›z›

Mor

Fotosentez h›z› ile ›ﬂ›€›n dalga boyu aras›ndaki ba€›nt› grafi€ini çizen bilim adam›;

I. Fotosentez h›z› ile ›ﬂ›€›n dalga boyu ters orant›l›d›r.

II. Yeﬂil renge yaklaﬂt›kça fotosentez h›z› azal›r.

III. En fazla fotosentez mor ve k›rm›z› ›ﬂ›kta olur.

gibi yorumlardan hangilerini yapabilir?

A) Yaln›z II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

6

(17)

75

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m› C C B D

1. 2. 3. 4.

1. Fotosentez h›z› ile ›ﬂ›€›n dalga boyu aras›ndaki ba€›nt› grafi€i;

Fotosentez h›z›

Yeil

K›rm›z›

Mor

I›¤›n dalga boyu 4000 A˚3900

Enerji yüksek

7600 A˚6900

Enerji düük

ﬂeklinde oldu€una göre;

I. Iﬂ›€›n dalga boyu ile fotosentez h›z› ters orant›l›d›r.

II. Iﬂ›k enerjisi ile fotosentez h›z› do€ru oran- t›l›d›r.

III. Klorofil molekülünün yap›s›ndan dolay› önem- li olan so€urulan ›ﬂ›€›n enerjiye dönüﬂtürül- mesidir.

verilenlerden hangileri söylenebilir?

A) I ve II B) I ve III C) Yaln›z III D) II ve III E) I, II ve III

2. Ifl›k fliddeti ile fotosentez h›z› aras›ndaki iliflki grafikte verilmifltir.

Fotosentez h›z›

I›k iddeti

Ifl›k fliddetindeki art›fl afla€›dakilerden hangi- sine neden oldu€u için do€rudan fotosentezi h›zland›r›r?

A) Daha az oksijen kullan›lmas›na B) Topraktan daha çok su al›nmas›na C) Daha çok ATP ve NADPH₂ üretilmesine D) Enzimlerin uzun süre kullan›lmas›na E) Niﬂastan›n az sentezlenmesine

3. Aşağıdaki şekilde fotosentetik bir bakteride za- mana bağlı olarak kullanılan CO₂ miktarı göste- rilmektedir.

Kulan›lan CO₂ Fotosentez h›z›

Zaman

Buna göre, bu olayla ilgili olarak aşağıdakiler- den hangisi söylenemez?

A) Organik besin üretimi gerçekleşmiştir.

B) Reaksiyonlar kloroplastta meydana gelmiştir.

C) Işık şiddeti belli bir değerdedir.

D) Sıcaklık optimumdur.

E) Reaksiyonlar aydınlık ortamda gerçekleşmiş- tir.

4. Yeterli ›fl›€›n bulundu€u ortamda fotosentez yapan bir bitki hücresinde klorofil miktar›nda- ki de€iflmeyi, afla€›daki grafiklerden hangisi gösterir?

A) Klorofil miktar›

Zaman

B)

Zaman

D)

Zaman

C)

E)

Zaman Klorofil miktar›

Klorofil miktar› Klorofil miktar›

Klorofil miktar›

(18)

76

D C B D D

5. 6. 7. 8. 9.

5. Ortam pH’n›n›n yüksek oldu€u sularda bulunan yeflil bitkilerin optimal ›fl›k oldu€u halde yeterli fotosentez yapmad›€› görülmüfltür.

Bu olay›n temel nedeni aﬂa€›dakilerden han- gisidir?

A) ‹norganik tuzlar›n fazlal›€›

B) Yüksek ›ﬂ›k ﬂiddeti

C) Oksijen konsantrasyonunun düﬂük olmas›

D) Suda yeterince karbondioksit olmamas›

E) S›cakl›€›n sabit olmas›

6. Aﬂa€›daki grafik belirli bir çevredeki fotosen- tetik organizman›n birey say›s›n›n zamana ba€l› de€iﬂimini göstermektedir.

Birey say›s›

Zaman

Buna göre ayn› zaman dilimi içerisinde ortam- da afla€›daki grafiklerden hangisinde görülen de€iflmenin gerçekleflmesi fotosentetik orga- nizmada azalman›n nedeni olamaz?

A) S›cakl›k

Zaman

B) Su miktar›

Zaman

C) I›k iddeti

Zaman

D) CO₂ miktar›

Zaman

E) Otçul hayvan say›s›

Zaman

7. Yeflil bir bitkinin fotosentez h›z›n›n, d›fl faktör- lere ba€l› olarak de€iflimini gösteren grafik- lerden hangisi yanl›flt›r? (Fh= Fotosentez h›z›) (Di€er flartlar ideal al›narak)

Fh

iddetiI›k

A)

S›cakl›k

B)

CO₂ miktar›

C)

Su %’si

D)

dalga boyuI›k

E)

Fh

Fh Fh

Fh

8. Bitkilerde özümleme sonucu, I. O₂

II. CO₂ III. Selüloz IV. Glikoz

verilen moleküllerden hangileri oluşabilir?

A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III D) I, III ve IV E) II, III ve IV

9. Fotosentez reaksiyonlarında meydana gelen, I. ATP ADP + P

II. ADP + P ATP III. NADPH₂ NADP + H⁺ IV. NADP + 2H NADPH₂

olaylardan hangileri granalarda gerçekleşir?

A) I ve III B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) Yalnız IV

7

(19)

77

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m› C B A C D B

1. 2. 3. 4. 5. 6.

1. Aşağıda, fotosentez hızına etki eden bazı faktörler verilmiştir.

Verilen bu faktörlerden hangisi kalıtsaldır?

A) Işık şiddeti

B) Stomaların açık kalma süresi C) Klorofil miktarı

D) CO₂ yoğunluğu E) Işığın dalga boyu

2. Bitkinin fotosentez hızını belirlemede;

I. Kullanılan karbondioksit miktarı II. Tüketilen besin miktarı III. Üretilen O₂ miktarı

IV. Atmosfere verilen CO₂ miktarı yukarıdakilerden hangileri kullanılır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I ve IV E) I, III ve IV

3. Fotosentez hızını etkileyen üç faktör harflerle gösterilmiştir.

Fotosentez h›z›

K

Fotosentez h›z›

L

Fotosentez h›z›

M

Buna göre harflerle gösterilen faktörler için;

I. K yerine karbondioksit yazılabilir.

II. L yerine sıcaklık yazılabilir.

III. M yerine ışığın dalga boyu yazılabilir.

yukarıdakilerden hangileri doğru olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Yalnız III E) II ve III

4. Fotosentez hızı ile çevresel bir faktör arasındaki etkileşim ölçülerek aşağıdaki grafik elde edili- yor.

Fotosentez h›z›

X faktörü

Bu gözlemde incelenen X faktörü aşağıdakiler- den hangisi olabilir?

A) Işığın dalga boyu B) Işığın enerjisi C) Işık şiddeti D) Sıcaklık E) pH

5. D›flar›dan ›fl›k alabilen kapal› bir ortamda afla€›daki faktörlerden hangisi, belirli bir za- man aral›€›nda bitkinin ortama verdi€i gaz molekülleri say›s›n› do€rudan etkilemez?

A) Bitkinin fotoliz etti€i su miktar›

B) ‹çeriye giren ›ﬂ›k ﬂiddeti C) Ortam›n s›cakl›€›

D) Oksijenli solunumda üretilen ATP

E) Deney ortam›nda ›ﬂ›€›n geçti€i maddenin ka- l›nl›€›

6. Fotosentez olayında ana faktör olarak görülen klorofil molekülleri;

I. Tekrar tekrar kullanılabilme

II. Işık enerjisini soğurarak enerjiyi elektronlara ak- tarma

III. CO₂ tutarak karbon özümlemesi yapma yukarıdakilerden hangilerini gerçekleştirebilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III

(20)

78

C A E E B

7. 8. 9. 10. 11.

8

7. Fotosentez yapan bir bitkinin bulunduğu ortamda, CO₂ miktarının değişimi grafikteki gibidir.

CO₂ miktar›

Zaman –

– –

1› ›

2 ›

3 ›

4

Buna göre, bu bitki için;

I. Bulunduğu ortamda O₂ miktarı artmıştır.

II. Bitkinin ağırlığı artmıştır.

III. Üretilen mineral miktarı artmıştır.

8. Bir yaprak üzerine kırmızı dalga boyunda ışık gönderiliyor. Yaprak beş ayrı renkten oluşmakta ve her bölgenin büyüklüğü eşittir.

K›rm›z›

Mor Yeil

Sar›

Turuncu

K›rm›z›

››k

Kırmızı ışık her bölgeye aynı şiddette ulaştığına göre;

I. Yaprağın yeşil bölgesinde fotosentez hızı maksimumdur.

II. Yaprağın kırmızı ve mor bölgelerinde fotosentez hızı maksimumdur.

III. Yaprağın yeşil bölgesinde fotosentez hızı minimumdur.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

9. Farklı renklere sahip eşit büyüklükteki bitki yapraklarının aynı koşullar altında birim za- manda ürettikleri O₂ miktarı K > M > L ﬂeklinde olmuﬂtur.

Yeil yaprak Mor yaprak Sar› yaprak

I›k I›k I›k

( K ) ( L ) ( M )

Buna göre;

I. Oluflturulan tüm glikozlar niflasta fleklinde depo- lansayd› yapraklardaki niflasta miktar› K > M > L fleklinde olurdu.

II. K yapra€›nda tüketilen CO₂ miktar› L ve M yapra€›ndan daha fazlad›r.

III. L yapra€›ndaki klorofil miktar› M yapra€›ndan daha azd›r.

yukar›dakilerden hangilerinin söylenmesi do€ru olur?

A) Yaln›z I B) Yaln›z II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

10. Güneş ışığının renklerine ayrılması ile elde edi- len ışınlar için;

I. Yeşil ışıkta fotosentez hızı minimumdur.

II. Mor ve kırmızı ışıkta fotosentez hızı fazladır.

III. Işığın dalga boyu ile fotosentez hızı arasında doğru ya da ters orantı yoktur.

verilenlerden hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III

11. Kemosentez yapan bakteriler aﬂa€›daki faali- yetlerden hangilerini gerçekleﬂtiremezler?

A) CO₂ tüketimi B) Fotofosforilasyon C) Besin sentezi D) Aktif taﬂ›ma E) Protein sentezi

(21)

79

10. S›n›f Biyoloji Konu Anlat›m› B B C C E E A

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

1. Yeşil bitkiler, ışıklı ortamda oksijen üretirken, yan- makta olan mum ise oksijen gazı tüketir.

Buna göre;

Bitki Mum Fare Bitki Mum

Mor I›k

Fare Yeil I›k

( I ) ( II )

Bitki Mum Turuncu I›k

Fare ( III )

Yukarıdaki düzeneklerdeki mumların yanma sü- releri çoktan aza doğru nasıl sıralanır?

A) I > II > III B) II > III > I C) I = II = III D) II > I > III E) III > I > II

2. Ototrof bütün türler için;

I. ‹norganik maddelerden organik madde sentezleme

II. Karbondioksiti organik besin elde edilmesin- de kullanma

III. Iﬂ›k enerjisini kullanarak ATP üretme verilenlerden hangileri ortak özelliklerdir?

3. Ototrof canl›lar›n tümünde aﬂa€›dakilerden hangisi ortak olarak gerçekleﬂir?

A) Oksijen üretme C) Kloroplast içerme C) Karbondioksit kullanma D) ‹norganik madde oksitleme E) Niﬂasta depolama

4. Ototrof beslenen bütün canl›lar için aﬂa€›- dakilerden hangisi ortakt›r?

A) Çok hücreli olma B) Oksijen üretme

C) Elektron kayna€› olarak hidrojenli bileﬂikleri kullanma

D) Kloroplast taﬂ›ma E) Iﬂ›k enerjisini kullanma

5. Ototrof özellikteki bütün canl› hücrelerde aﬂa€›dakilerden hangisi ortak olamaz?

A) ‹norganik molekülleri kullanma B) Fosforilasyon yapma

C) Enzim sentezleme

D) Basit organiklerden kompleks organikler elde etme

E) Iﬂ›k enerjisini kullanarak ATP üretme

6. Kemosentetik bakteriler için aﬂa€›dakilerden hangisi ortak özellik olamaz?

A) Karbondioksit kullan›m›

B) ‹norganik maddeleri oksitleme C) Oksijen kullan›m›

D) Organik besin sentezleme E) Atmosfere azot verme

7. ‹norganik bileﬂiklerin oksidasyonu sonucu enerji üretebilen bir canl› için aﬂa€›dakilerden hangisi kesin söylenir?

A) Karbondioksit özümlemesi yapar B) Azot döngüsünde görev al›r C) Oksijen üretir

D) Hücre d›ﬂ› sindirim yapar E) Fotofosforilasyon yapar

(22)

80

B D E B D D

8. 9. 10. 11. 12. 13.

9

8. Fotosentez ve kemosentez reaksiyonlar› için;

I. Karbondioksit özümleme

II. ‹norganik maddelerden organik madde sentezlenmesi

III. ‹norganik madde oksitleme olaylar›ndan hangileri ortakt›r?

A) Yaln›z I B) I ve II C) Yaln›z III D) I ve III E) II ve III

9. Kemosentetik bakteriler oksitleme reaksiyo- nunu nerede, hangi amaç için yaparlar?

Yer Amaç A) Hücre d›fl› Enerji elde etme B) Hücre d›fl› Tuz oluflturma C) Hücre içi Tuz oluflturma D) Hücre içi Enerji elde etme E) Hücre d›fl› Oksijen üretme

10. C₄ bitkilerinde C₃ bitkilerine göre;

I. Stomalar kapand›€›nda kloroplastta oksijen kullan›m›

II. Stomalar kapand›€›nda karanl›k evrede glikoz üretimi

III. Iﬂ›kl› evreden karanl›k evreye gönderilen ATP

verilenlerden hangileri yüksek s›cakl›k ve kurakl›€›n oldu€u ortamlarda daha düﬂük dü- zeyde gerçekleﬂir?

11. C₄ ve CAM bitkilerinde yüksek s›cak ve ku- rak ortamlarda kloroplastlarda oksijen kul- lan›m›n›n (fotorespirasyon) azalmas›na;

I. Mezofil hücrelerinde üretilen organik asitler- den, karanl›k devre reaksiyonlar›na CO₂ gön- derilmesi

II. Enzimsel yap›n›n bozulmas›na ba€l› aerob solunumun durmas›

III. Terlemenin artmas›na ba€l› olarak oksijenin hidrojenle yeterli reaksiyona girememesi verilenlerden hangileri neden olabilir?

12. C₄ bitkilerinde aﬂa€›dakilerden hangisi en son gerçekleﬂir?

A) CO₂ ile fosfoenolpirüvat birleﬂmesi B) Okzaloasetat oluﬂumu

C) Malat’›n demet k›n› hücrelerindeki kloroplast- lara gönderilmesi

D) Malat’tan CO₂’nin ayr›larak karanl›k devre reaksiyonlar›n›n baﬂlamas›

E) Glikoz üretilmesi

13. C₄ bitkilerinde aﬂa€›dakilerden hangisi C₃bit- kilerine göre farkl›l›k oluﬂturur?

A) ‹letim demetlerini saran kloroplastl› demet k›n› hücrelerinin olmas›

B) Suyun fotolizi

C) Stomalar›n aç›l›p kapanma mekanizmas›

D) Karanl›k devre reaksiyonlar›n›n mezofildeki kloroplastlarda gerçekleﬂmesi

E) Stomalar kapand›€›nda oksijen kullan›m›n›n artmas›