TEMEL İSG
Kişisel Koruyucu Donanımlar Ders Nu: 39
www.ustadlar.com.tr
http:/www.usatdlar.com.tr 1 0216 474 02 74
Kişisel Koruyucu Donanımlar
Konu; Kişisel Koruyucu Donanımlar
Amaç; Çalışanların kullanması gereken KKD’lerin özellikleri, kullanım yerleri, kullanımı, gözetim ve denetimi konularında bilgi edinmek.
Öğrenim hedefleri
KKD çeşitleri, kullanım alanları, özellikleri,
KKD’lerin uygunluğu,
Doğru KKD kullanımı,
İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak.
Alt başlıkları
KKD’nin tanımı ve özellikleri
KKD seçimi ve kullanımı
KKD kullanılması gereken işler
KKD çeşitleri
Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD)
İlgili Mevzuat ve Uygulamaları
GİRİŞ
Bilindiği gibi, işyerlerinde çeşitli riskler söz konusudur. Bu riskler gerçekleştiğinde ise, çalışanlar açısından sonuçları iş kazası ve meslek hastalığı olarak kendini göstermektedir. Çalışanları bu tehlikeden korumak amacıyla normal giysiler dışında bazı malzemelerin kullandırılması söz konusudur. Çalışan kişileri meslek hastalığı ve iş kazalarına karşı korumak ve çalışmayı daha ergonomik hale getirmek amacıyla kullanılan bu malzemelere kişisel koruyucu donanımlar denilmektedir. Kişisel koruyucu donanımlar için değişik tanımlar kullanılmaktadır. Tanımı nasıl yapılırsa yapılsın sonuç olarak amaç; Çalışanı sağlık ve güvenlik yönünden korumaktır.
Sosyal yardım amacıyla verilenler dışında kalan kişisel koruyucular ve giyim malzemeleri işverenin malıdır. Bunlar; işyerinde, yalnızca amacına uygun olarak kullanılmak zorundadır. Kişisel koruyucu donanımların hangi şartlarda ve kimler tarafından kullanılması gerektiği
http:/www.usatdlar.com.tr 2 0216 474 02 74 konusunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca özel bir yönetmelik çıkarılmıştır. Ayrıca 89/686/EEC kişisel koruyucu direktifine göre hazırlanmış, kişisel koruyucularda TS EN kodları ve CE uygulamasına yönelik tebliğ de yayınlanmıştır. Bu tebliğe ve söz konusu direktife göre kişisel koruyucular üç grup içinde incelenmektedir.
1-Kategori I
Tasarımcı tarafından, kullanıcının kendisinin değerlendirebileceği kabul edilen, tedrici olarak ortaya çıkan ve zamanında fark edilebilir derecede düşük düzeydeki risklere karşı koruma sağlayan basit yapıdaki kişisel koruyucu donanımlar, Kategori-I olarak sınıflandırılır.
2-Kategori II
Kategori-I ve Kategori-III’ ün dışında kalan tüm kişisel koruyucu donanımlar, Kategori-II olarak sınıflandırılır.
3-Kategori III
Tasarımcı tarafından, ani olarak ortaya çıkabilecek tehlikeleri, kullanıcının zamanında fark edemeyeceği düşünülen durumlarda ve hayati tehlike oluşturarak, sağlığa ciddi şekilde ve geriye dönüşü mümkün olmayacak derecede zarar verebilecek risklere karşı koruma sağlayan karmaşık yapıdaki kişisel koruyucu donanımlar, Kategori III olarak sınıflandırılır.
Kategori III içinde sayılan Kişisel Koruyucular
Kitabın esas konusu bu malzemelerdir. Çalışanları ortam riskleri ve tehlikelerine karşı, başka bir deyişle iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korumak üzere çalışanlara işveren tarafından verilmesi zorunlu olan malzemelerdir.
Eğer kişisel koruyucu donanımların seçimi yanlış yapılırsa veya amaca uygun olarak kullanılmazlarsa, kesinlikle, koruyucu özellikten söz edilemez. OSHA ve Bureau of Labor Statistics (BLS) raporlarına göre (Ülkemizde bu konuda yeterli veri ne yazık ki yok. Bu nedenle yabancı
http:/www.usatdlar.com.tr 3 0216 474 02 74 yayınlara başvurulmaktadır.) kişisel koruyucular kullanıldığı halde, pek çok iş kazasının sonucunda, yine de yaralanmaların olduğu görülmektedir.
Peki, kişisel koruyuculara rağmen neden yaralanma oluyor? Yanıtı çok basit;
Ya koruyucunun koruma kapasitesi aşılmıştır, ya yanlış seçim yapılmıştır ya da hatalı kullanılmıştır.
Öncelikle bilinmesi gerekir ki;
•KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR; Tehlikeyi yok etmez, tehlikeden olumsuz etkilenmeyi önler veya en aza indirir.
•KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR; Zarar verici etkenlere maruz kalma olasılığını azaltmak veya en aza indirmek için kullanılır.
•KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN; Koruma gücünün de bir sınırı vardır.
•YANLIŞ SEÇİLEN KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR; Ekonomik kayıplara da neden olmaktadır. Çünkü şirketin maddi kaynakları boşuna israf edilmiştir.
İşyerlerindeki risklere karşı sırasıyla;
1-Riski ortadan kaldırmak
2-Riski izole etmek (sınırlandırmak) 3-Toplu korumaya öncelik vermek 4- Kişisel koruma yapmak
şeklinde sıralanabilecek bir uygulama yapılmalıdır. Kişisel koruyucu donanımları seçilmesi kullanılması için uyulması gereken kurallar ve bilinmesi gereken ayrıntılar vardır. Bir işyerinde kişisel koruyucu donanımlar başvurulacak en son koruma yöntemi olmalıdır. Eğer bütün önlemlere rağmen, çalışanların sağlık ve güvenlikleri tehdit altındaysa veya teknolojik olarak çalışma ortamında ve donanımlarda değişiklikler yapılamıyorsa son çare olarak korumayı kişiselleştirmek gerekir. Bu aşamaya gelinceye kadar, ilk 3 madde ile ilgili olarak yapılması gerekenler ve alınması gereken önlemler kitabın önceki bölümlerinde ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Bu bölümde, son çare olarak kullanılması düşünülen kişisel
http:/www.usatdlar.com.tr 4 0216 474 02 74 koruyucu donanımlar ile ilgili olarak bilinmesi gereken bazı önemli bilgiler aktarılacaktır.
89/686/EEC sayılı Kişisel Koruyucu Donanımlar Direktifine göre; Bir kişisel koruyucu donanım, bir veya daha fazla sağlık veya güvenlik riskine karşı korunmak amacıyla bir kişi tarafından giyilmek veya taşınmak üzere tasarımlanan herhangi bir araç veya gereçtir.
Kişisel korunma donanımları aşağıda sayılanları da kapsamaktadır:
1. Kişiyi aynı anda bir veya daha fazla olası risklere karşı korumak amacıyla üretici tarafından bir bütün haline getirilmiş birçok cihaz veya aletten oluşmuş donanımlar,
2. Özel bir faaliyetin yürütülmesi esnasında bir kişi tarafından giyilen veya taşınan, kişiyi koruma amacı olmayan ekipmanla ayrılabilir veya ayrılamaz şekilde birleştirilen koruyucu alet veya cihazlar, 3. Koruyucu donanımın, özgün olarak o donanım için kullanılan ve
rahat ve işlevsel çalışması için gerekli olan değiştirilebilir parçalar.
4. Kişisel korunma donanımının başka bir dışsal araçla birlikte
kullanılmasına yönelik olarak piyasaya sürülen herhangi bir sistem, bu sistem sürekli olarak giyilmek ve taşınmak için tasarlanmamış olsa bile, donanımın tamamlayıcı parçası olarak kabul edilir.
EN nedir?
Avrupa için yeni standartları oluşturmakla görevli kurul, Avrupa Standartları Komitesidir (CEN). Bu komite; EFTA üyesi ülkelerin (Avusturya, Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç ve İsviçre) ve her AB üye Ülkesinin Ulusal Standart Enstitüleri ve ayrıca önde gelen kişisel koruyucu donanım üreticileri temsilcilerinden oluşmuştur. Söz konusu standartlar Avrupa Standartları Komitesi tarafından geliştirilir ve her Üye Ülkede Sağlık ve Güvenlik Yönetimi tarafından kontrol edilirler. Bazı standartlar taslak halindedir (prENs), fakat bunlar tüm üye Ülkeler tarafından onaylandıktan sonra pr ön eki kaldırılır ve bağlayıcı Avrupa Normu durumuna gelirler.
http:/www.usatdlar.com.tr 5 0216 474 02 74 CE Nedir?
Bir ürünün EN standardına uygun olup olmadığı yetkilendirilmiş kurumlarca test edilir ve standartlara uygun olan ürüne uygunluk belgesi verilir. Bu belgeye dayanarak, ürün üzerine CE işreti konur ve yanına da onayı veren kurumun kodu yazılır.
Çalışanların salt EN standartlarında ve CE onaylı kişisel koruyucu donanımlarla iş kazası ve meslek hastalıklarından korunmasını beklemek büyük hatadır. Bütün kişisel koruyucu
donanımların koruma ve dayanma güçlerinin
sınırlı olduğu her zaman
hatırda
tutulmalıdır.
Şekil – 1; EN ve CE anlamları
Kişisel Koruyucuların Seçimi
İş/risk ve ortam analizlerini yapıldıktan sonra gerekli kişisel koruyucular seçilmelidir. Kişisel koruyucuların seçiminde, mutlaka, uzman desteği olmalıdır. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Sorumlusu bu konuda hem İSG Kuruluna, hem de çalışanlara teknik destek sağlamalıdır. Gerekli risk analizleri yapılmadan ve kullanım gereği saptanmadan kişisel koruyucu donanım kullanılmamalıdır. Olanaklı ise, kişisel koruyucu donanım seçimi ve gerekleri konusunda bir prosedür hazırlanmalıdır. Bu prosedürde;
Beni bekleyen riskler nelerdir?
Seçtiğimiz kişisel koruyucu neye karşı koruyor?
Seçimlerde nelere dikkat etmeliyim?
Beklentimiz nedir?
http:/www.usatdlar.com.tr 6 0216 474 02 74 Tarzında sorularla sıkı bir şekilde sorgulama yapılmalı ve gereksinimimizin ne olduğu belirlenmelidir. Bilinçsizce seçilen kişisel koruyucu donanımlar yeterince koruma sağlamayacağı gibi maliyetleri de daha pahalıya gelecektir. Örneğin; Sizin basit tasarımlı, kategori I düzeyinde malzemeye gereksiniminiz varken bilinçsiz davranarak kategori III düzeyinde kişisel koruyucu donanım aldığınızda aslında paranızı sokağa atmış olursunuz.
Kişisel Koruyucuların Satın Alınması ve Kullandırılması;
İş Güvenliği Sorumlusu uygun olarak seçilen tüm koruyucular için bir teknik şartname dosyası hazırlamalıdır. Satın alınacak bütün koruyucular için bu dosyadaki kriterler geçerli olmalıdır. Kriterler İş – Risk Analizi sonuçlarına göre belirlenmelidir. Alınan bütün kişisel koruyucu donanımlar, çalışanlara zimmet belgesi karşılığında dağıtılmalıdır. Sürekli veya geçici hizmet akdi ile çalışanlar, stajyerler, çıraklar, iş veya ziyaret amacıyla gelenler, süreli veya geçici işler için bulunan alt yapımcı firma çalışanları veya bu firmaya (nedeni ne olursa olsun) gelenlere kişisel koruyucu donanım verilmesi zorunludur. Bu kişiler de kişisel koruyucu donanımları kullanmak zorundadırlar.
Bazı ürünlerin son kullanma süresi üretici firma tarafından belirlenmiş olabilir. Ancak, yapılan işin gereği, malzemeler zamanından önce yıpranabilir. Yapılan iş nedeniyle zamanından önce yıpranarak işlevini yitiren malzeme süratle yenisi ile değiştirilmelidir.
Çalışanlara; Kişisel koruyucu donanımların nasıl kullanılacağı, bakımının ve temizliğinin nasıl yapılacağı işveren tarafından öğretilmelidir.
Kullanıcı kendisine öğretildiği şekilde malzemenin bakım ve temizliğini yapmak zorundadır. Onarılması gereken durumlarda doğrudan İş Güvenliği Sorumlusu ile iletişim kurmalıdır. Olası yanlışlıklar ve olumsuz sonuçlardan kaçınmak için, çalışanların kendi kendine kişisel koruyucu donanımları tamir etmesi yasaklanmalıdır.
http:/www.usatdlar.com.tr 7 0216 474 02 74 Kişisel koruyucu donanımlar üzerinde bulunması zorunlu olan bilgiler ve işaretler
Kişisel koruyucu donanımlarda ve ambalajlarında bazı bilgilerin olması gereklidir.
1-Üretici firmayı veya satıcıyı tanıtmaya yarayan bir isim, ticari marka gibi bilgiler.
2-Tüketicinin tanımasına yönelik olarak, ürünün ticari adı, cinsi, kodu, seri numarası vb gibi, bilgiler.
3-Ölçüsü
4-Kullanım süresi (zaman içinde, koruma gücü ve kalitesi azalabilir. )
Bu bilgilerin dışında, malzeme üzerinde veya aynı zamanda ambalaj üzerinde ek olarak, depolama, kullanım, temizleme ve dezenfeksiyon, yedekleri ve aksesuarları, koruma seviyesine ait test sonuçları, kullanım ömrü, taşımak için gereken ambalajlama şekli ile, hangi risklere karşı kullanılabileceğini belirten semboller ve işaretler bulunmalıdır.
Ürünler üzerinde CE işaretleri ve anlamları
Kişisel koruyucu donanımların üzerlerinde CE işareti ve bazı rakamlar olabilir. Bunların anlamlarını da bilmek gerekir.
Kategori I düzeyindeki kişisel koruyucularda yalnızca CE işareti bulunabilir. Bunun anlamı; Bu ürün uygunluk testinden geçmemiştir ama, üreticisi tarafından, sağlık ve güvenlik gereklerini sağladığı beyan ediliyor demektir. Yani CE işaretini üretici kendisi koymuştur. Üreticinin buna yetkisi vardır.
Kategori II ve kategori III düzeyindeki kişisel koruyucularda CE işareti ve bunun yanı sıra onay veren kurumun kodu da olacaktır. Bunun anlamı; Yetkili bir makam tarafından sağlık ve güvenlik gereklerini yerine getirdiği test edilmiştir.
Üretici firmaların kalite sistemleri ile testleri yapan laboratuarlar da bağımsız yetkili makamlarca denetlenebilir. Kalite sistemlerini denetleyen kurumların kodları da ürün üzerinde yer alır.
http:/www.usatdlar.com.tr 8 0216 474 02 74
Şekil – 2; KKD üzerinde bulunan işaretler
Kişisel koruyucu donanımlar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir
Göz ve yüz koruyucuları
Baş koruyucuları
Kulak koruyucuları
Solunum sistemi koruyucuları
El ve kol koruyucuları
Ayak ve bacak koruyucuları
Cilt koruyucuları
Gövde ve karın bölgesi koruyucuları
Vücut koruyucuları
Halen yürürlükte olan yönetmelik “Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliktir” (R.G.;
02.07.2013 / 28695). Bu yönetmelikte;
Amaç
İşyerindeki risklerin önlenmesinin veya yeterli derecede azaltılmasının, teknik tedbirlere dayalı toplu korunma ya da iş organizasyonu veya çalışma yöntemleri ile sağlanamadığı durumlarda kullanılacak kişisel koruyucu donanımların özellikleri, temini, kullanımı ve diğer hususlarla ilgili usul ve esasları belirlemek olarak açıklanmıştır.
http:/www.usatdlar.com.tr 9 0216 474 02 74 Kapsam
(1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar.
(2) Bu Yönetmelik, aşağıda belirtilen kişisel koruyucu donanımları kapsamaz.
a) Özel olarak çalışanın sağlığını ve güvenliğini korumak üzere yapılmamış sıradan iş elbiseleri ve üniformalar,
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetlerinde kullandıkları ekipman,
c) Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı gibi kamu düzeninin sağlanmasına yönelik
kurumların faaliyetlerinde kullandıkları kişisel koruyucular, ç) Kara taşımacılığında kullanılan kişisel koruyucular, d) Spor ekipmanı,
e) Nefsi müdafaayı veya caydırmayı hedefleyen ekipman,
f) Riskleri ve istenmeyen durumları saptayan ve ikaz eden taşınabilir cihazlar.
Tanımlar
Kişisel koruyucu donanım: 29/11/2006 tarihli ve 26361 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği esas alınmak üzere;
1) Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları,
2) Kişiyi bir veya birden fazla riske karşı korumak amacıyla üretici tarafından bir bütün haline getirilmiş cihaz, alet veya malzemeden oluşmuş donanımı,
3) Belirli bir faaliyette bulunmak için korunma amacı olmaksızın taşınan veya giyilen donanımla birlikte kullanılan, ayrılabilir veya ayrılamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi,
4) Kişisel koruyucu donanımın rahat ve işlevsel bir şekilde çalışması için gerekli olan ve sadece bu tür donanımlarla kullanılan değiştirilebilir parçalarını,
ifade eder.
Genel kural
(1) Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik
http:/www.usatdlar.com.tr 10 0216 474 02 74 koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir.
Genel hükümler
(1) Kişisel koruyucu donanımların işyerlerinde kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulur;
a) İşyerinde kullanılan kişisel koruyucu donanım, Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak tasarlanır ve üretilir. Tüm kişisel koruyucu donanımlar;
1) Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski önlemeye uygun olur.
2) İşyerinde var olan koşullara uygun olur.
3) Kullananın ergonomik gereksinimlerine ve sağlık durumuna uygun olur.
4) Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyar.
5) Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği kapsamına giren ürünlerde uygun şekilde CE işareti ve Türkçe kullanım kılavuzu bulundurur.
b) Birden fazla riskin bulunduğu ve çalışanın bu risklere karşı aynı anda birden fazla kişisel koruyucu donanımı kullanmasını gerektiren
durumlarda, bir arada kullanılmaya uygun olan ve bir arada kullanıldığında söz konusu risklere karşı koruyuculuğu etkilenmeyen kişisel koruyucu donanımlar seçilir.
c) Kişisel koruyucu donanımların kullanım şartları ve özellikle
kullanılma süreleri; riskin derecesi, maruziyet sıklığı, her bir çalışanın iş yaptığı yerin özellikleri ve kişisel koruyucu donanımın performansı dikkate alınarak belirlenir.
ç) Tek kişi tarafından kullanılması esas olan kişisel koruyucu
donanımların, zorunlu hallerde birden fazla kişi tarafından kullanılmasını gerektiren durumlarda, bu kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü önlem alınır.
d) İşyerinde, her bir kişisel koruyucu donanım için, bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen hususlarla ilgili yeterli bilgi bulunur ve bu bilgilere kolayca ulaşılabilir.
e) Kişisel koruyucu donanımlar, işveren tarafından ücretsiz verilir, imalatçı tarafından sağlanacak kullanım kılavuzuna uygun olarak bakım, onarım ve periyodik kontrolleri yapılır, ihtiyaç duyulan parçaları değiştirilir, hijyenik şartlarda muhafaza edilir ve kullanıma hazır bulundurulur.
f) İşveren, kişisel koruyucu donanımları hangi risklere karşı kullanacağı konusunda çalışanı bilgilendirir.
g) İşveren, kişisel koruyucu donanımların kullanımı konusunda uygulamalı olarak eğitim verilmesini sağlar.
ğ) Kişisel koruyucu donanımlar, istisnai ve özel koşullar hariç, sadece amacına uygun olarak kullanılır.
http:/www.usatdlar.com.tr 11 0216 474 02 74 h) Kişisel koruyucu donanımlar çalışanların kolayca erişebilecekleri yerlerde ve yeterli miktarlarda bulundurulur.
(2) Kişisel koruyucu donanımlar talimatlara uygun olarak kullanılır, bakımı ve temizliği yapılır. Talimatlar çalışanlar tarafından anlaşılır olmak zorundadır.
Kişisel koruyucu donanımların değerlendirilmesi ve seçimi (1) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımı belirler.
(2) İşyerinde kullanılacak kişisel koruyucu donanımlar aşağıda belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak değerlendirilir;
a) İşveren, kişisel koruyucu donanımları seçmeden önce,
koruyucuların bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki şartlara uygun olup olmadığını değerlendirir. Bu değerlendirme aşağıdaki hususları içerir;
1) Diğer yöntemlerle önlenemeyen risklerin analiz ve değerlendirmesi,
2) Kişisel Koruyucu Donanımın kendisinden kaynaklanabilecek riskler göz önünde bulundurularak, bu maddenin (a) bendinin (1) numaralı alt bendinde belirtilen risklere karşı etkili olabilecek özelliklerinin
tanımlanması,
3) Seçilecek kişisel koruyucu donanımın özellikleri ile bu maddenin (a) bendinin (2) numaralı alt bendine göre belirlenen özelliklerin
karşılaştırılması.
b) Kişisel koruyucu donanımın herhangi bir parçasında değişiklik yapıldığı takdirde bu maddenin (a) bendindeki değerlendirme yeniden yapılır.
Kullanım kuralları
(1) 5, 6 ve 7 nci maddelerde belirtilen koşulları sağlayan kişisel koruyucu donanımlar, Ek-3’te belirtilen işlerde ve benzeri işlerde, toplu korunma yöntemleri ile risklerin önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Ek-1’de örneği verilen tabloya göre riskler değerlendirilir ve çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden kişisel koruyucu donanım kullanılması gereken durumlar belirlenir. İşveren Ek-2’de belirtilen kişisel koruyucu donanımlardan gerekli olanları sağlar.
Çalışanların bu kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alır.
(2) Çalışanlar, 6331 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine uygun olarak, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımları doğru kullanmakla, korumakla, uygun yerlerde ve uygun şekilde muhafaza etmekle yükümlüdür.
(3) Çalışanlar kişisel koruyucu donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği işverene bildirirler. Arızalı bulunan kişisel koruyucu donanımlar arızalar giderilmeden ve gerekli kontrolleri yapılmadan kullanılmaz. Çalışanlara verilen kişisel koruyucu donanımlar her zaman
http:/www.usatdlar.com.tr 12 0216 474 02 74 etkili şekilde çalışır durumda olur, temizlik ve bakımı yapılır ve gerektiğinde yenileri ile değiştirilir. Kişisel koruyucu donanımlar her kullanımdan önce kontrol edilir.
Çalışanların bilgilendirilmesi
(1) İşveren, kişisel koruyucu donanımların kullanımı esnasında alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında çalışanlara ve temsilcilerine bilgi verir.
Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması (1) İşveren, bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen konularda 6331 sayılı Kanunun 18 inci maddesi hükümleri gereğince çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar.
(2) İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin, kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımların belirlenmesi konularında önceden görüşlerinin alınmasını sağlar.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM LİSTESİ 1.BAŞ KORUYUCULARI
1.1. Endüstride (madenler, inşaat sahaları ve diğer endüstriyel alanlar) kullanılan koruyucu baretler
1.2. Saçlı derinin korunması (kepler, boneler, siperlikli veya siperliksiz saç fileleri)
1.3. Koruyucu başlık (kumaştan veya geçirimsiz kumaştan yapılmış boneler, kepler, gemici başlıkları ve benzeri)
2. KULAK KORUYUCULARI
2.1. Kulak tıkaçları ve benzeri cihazlar 2.2. Tam akustik baretler
2.3. Endüstriyel baretlere uyan kulaklıklar
2.4. Düşük frekanslı kapalı devre haberleşme alıcısı olan kulak koruyucuları
2.5. İç haberleşme donanımlı kulak koruyucuları 3.GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI
3.1.Gözlükler
3.2.Kapalı gözlük (dalgıç tipi gözlük)
http:/www.usatdlar.com.tr 13 0216 474 02 74 3.3. X-ışını gözlüğü, lazer ışını gözlüğü, ultra-viyole, kızılötesi, görünür radyasyon gözlükleri
3.4.Yüz siperleri
3.5.Ark kaynağı maskeleri ve baretleri (elle tutulan maskeler, koruyucu baretlere takılabilen maskeler veya baş bantlı maskeler)
4.SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI 4.1. Gaz, toz ve radyoaktif toz filtreli maskeler 4.2.Hava beslemeli solunum cihazları
4.3.Takılıp çıkarılabilen kaynak maskesi bulunduran solunum cihazları 4.4.Dalgıç donanımı
4.5.Dalgıç elbisesi
5. EL VE KOL KORUYUCULARI 5.1.Özel koruyucu eldivenler:
5.1.1 Makinelerden (delinme, kesilme, titreşim ve benzeri) 5.1.2.Kimyasallardan
5.1.3.Elektrikten
5.1.4.Sıcak ve soğuktan 5.2.Tek parmaklı eldivenler 5.3.Parmak kılıfları
5.4 Kolluklar
5.5.Ağır işler için bilek koruyucuları (bileklik) 5.6. Parmaksız eldivenler
5.7. Koruyucu eldivenler
6.AYAK VE BACAK KORUYUCULARI
6.1.Normal ayakkabılar, botlar, çizmeler, uzun botlar, güvenlik bot ve çizmeleri
6.2.Bağları ve kancaları çabuk açılabilen ayakkabılar
http:/www.usatdlar.com.tr 14 0216 474 02 74 6.3.Parmak koruyuculu ayakkabılar
6.4.Tabanı ısıya dayanıklı ayakkabı ve ayakkabı kılıfları 6.5.Isıya dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve tozluklar 6.6.Termal ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları
6.7.Titreşime dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları 6.8. Antistatik ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları
6.9. İzolasyonlu ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları
6.10. Zincirli testere operatörleri için koruyucu bot ve çizmeler 6.11.Tahta tabanlı ayakkabılar
6.12.Takıp çıkarılabilen ayak üst kısmı koruyucuları 6.13.Dizlikler
6.14.Tozluklar
6.15.Takılıp çıkarılabilen iç tabanlıklar (ısıya dayanıklı, delinmeye dayanıklı, ter geçirmez)
6.16.Takılıp çıkarılabilen çiviler (buz, kar ve kaygan yüzeylere karşı 7. CİLT KORUYUCULARI
7.1.Koruyucu kremler / merhemler
8.GÖVDE VE KARIN BÖLGESİ KORUYUCULARI
8.1.Makinelerden korunmak için kullanılan koruyucu yelek, ceket ve önlükler (delinme, kesilme, ergimiş metal sıçramalarına karşı)
8.2.Kimyasallara karşı kullanılan koruyucu yelek, ceket ve önlükler 8.3.Isıtmalı yelekler
8.4.Cankurtaran yelekleri
8.5. X ışınına karşı koruyucu önlükler 8.6.Vücut kuşakları / kemerleri
http:/www.usatdlar.com.tr 15 0216 474 02 74 9.VÜCUT KORUYUCULARI
9.1.Düşmelere karşı kullanılan donanım:
9.1.1. Düşmeyi önleyici ekipman (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte)
9.1.2. Kinetik enerjiyi absorbe eden frenleme ekipmanı (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte)
9.1.3. Vücudu boşlukta tutabilen donanım (paraşüt tipi emniyet kemeri)
9.2.Koruyucu giysiler:
9.2.1. Koruyucu iş elbisesi (iki parçalı ve tulum)
9.2.2. Makinelerden korunma sağlayan giysi (delinme, kesilme ve benzeri)
9.2.3. Kimyasallardan korunma sağlayan giysi
9.2.4. Kızılötesi radyasyon ve ergimiş metal sıçramalarına karşı korunma sağlayan giysi
9.2.5. Isıya dayanıklı giysi 9.2.6. Termal giysi
9.2.7. Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi 9.2.8. Toz geçirmez giysi
9.2.9. Gaz geçirmez giysi
9.2.10. Florasan maddeli, yansıtıcılı giysi ve aksesuarları (kol bantları, eldiven ve benzeri)
9.2.11. Koruyucu örtüler
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANILMASININ GEREKLİ OLABİLECEĞİ İŞLER VE SEKTÖRLER
1. BAŞ KORUYUCULARI 1.1. Koruyucu baretler
1.1.1. İnşaat işleri, özellikle iskeleler ve yüksekte çalışma platformlarının üstünde, altında veya yakınında yapılan işler, kalıp yapımı ve sökümü, montaj ve kurma işleri, iskelede çalışma ve yıkım işleri
http:/www.usatdlar.com.tr 16 0216 474 02 74 1.1.2. Çelik köprüler, çelik yapılar, direkler, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik işleri ve haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, ısı ve enerji santrallerinde yapılan çalışmalar
1.1.3. Tüneller, maden ocağı girişleri, kuyular ve hendeklerde yapılan çalışmalar
1.1.4. Toprak ve kaya işleri
1.1.5. Yeraltında ve taşocaklarında yapılan işler, hafriyat işleri, kömür işletmelerinde yapılan dekapaj işleri
1.1.6. Cıvatalama işleri 1.1.7. Patlatma işleri
1.1.8. Asansörler, kaldırma araçları, vinç ve konveyörler civarında yapılan işler
1.1.9. Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler, metal işleri, demir işleme, presle sıcak demir işleme, döküm işleri
1.1.10. Endüstriyel fırınlar, konteynırlar, makinalar, silolar, bunkerler ve boru hatlarında yapılan işler
1.1.11. Gemi yapım işleri
1.1.12. Demiryolu manevra işleri 1.1.13. Mezbahalarda yapılan işler 2. AYAK KORUYUCULARI
2.1. Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları 2.1.1. Karkas ve temel işleri, yol çalışmaları 2.1.2. İskelelerde yapılan çalışmalar
2.1.3. Karkas yapıların yıkım işleri
2.1.4. Kalıp yapma ve sökme işlerini de kapsayan beton ve prefabrike parçalarla yapılan çalışmalar
2.1.5. Şantiye alanı ve depolardaki işler 2.1.6. Çatı işleri
2.2. Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları
2.2.1. Çelik köprüler, çelik bina inşaatı, sütunlar, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik işleri ve haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, vinçler, ısı ve enerji santrallerinde yapılan işler
2.2.2. Fırın yapımı, ısıtma ve havalandırma tesisatının kurulması ve metal montaj işleri
2.2.3. Tadilat ve bakım işleri
2.2.4. Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler, metal işleri, demir işleme, presle demire şekil verme, sıcak presleme işleri ve metal çekme fabrikalarında yapılan işler
2.2.5. Taş ocaklarında ve açık ocaklarda yapılan işler, kömür işletmelerinde yapılan dekapaj işleri
http:/www.usatdlar.com.tr 17 0216 474 02 74 2.2.6. Taş yontma ve taş işleme işleri
2.2.7. Düz cam ve cam eşya üretimi ve işlenmesi 2.2.8. Seramik endüstrisinde kalıp işleri
2.2.9. Seramik endüstrisinde fırınların kaplanması 2.2.10. Seramik eşya ve inşaat malzemesi kalıp işleri 2.2.11. Taşıma ve depolama işleri
2.2.12. Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmuş etle yapılan işler
2.2.13. Gemi yapım işleri
2.2.14. Demiryolu manevra işleri
2.3. Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar 2.3.1. Çatı işleri
2.3.2. Kaygan zeminde çalışma gerektiren ve delinme riski içeren işler 2.4. Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar
2.4.1. Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalışmalar 2.5. Kolayca çıkarılabilen emniyet ayakkabıları
2.5.1. Ergimiş maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan işler 3. YÜZ VE GÖZ KORUYUCULARI
3.1. Koruyucu gözlükler, yüz siperlikleri veya elle tutulan yüz koruyucuları
3.1.1 Kaynak yapma, öğütme ve ayırma işleri
3.1.2. Sızdırmazlık sağlamak için yapılan işler (kalafatlama) ve keski ile yontma, biçimlendirme işleri
3.1.3. Taş yontma ve şekillendirme işleri 3.1.4. Cıvatalama işleri
3.1.5. Talaş çıkaran makinelerde yapılan talaş toplama işleri 3.1.6. Presle sıcak demir işleme
3.1.7. Artıkların parçalanması ve uzaklaştırılması işleri 3.1.8. Aşındırıcı maddelerin püskürtülerek kullanıldığı işler
3.1.9. Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve aşındırıcı temizlik maddeleriyle yapılan işler
3.1.10. Sıvı spreylerle çalışma
3.1.11. Ergimiş maddelerle veya onların yakınında çalışma 3.1.12. Radyant ısı ile çalışma
3.1.13. Lazerle çalışma
3.1.14. Biyolojik ajanlarla çalışılan işler 4. SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI 4.1. Respiratörler/ Solunum cihazları
http:/www.usatdlar.com.tr 18 0216 474 02 74 4.1.1. Yetersiz oksijen veya zararlı bir gazın bulunabileceği konteynırlar, kapalı alanlar veya gaz yakan endüstriyel fırınlarda yapılan çalışmalar
4.1.2. Yüksek fırınlara yükleme yapılan alanlardaki çalışmalar
4.1.3. Yüksek fırınların gaz boruları ve gaz konvertörleri civarındaki çalışmalar
4.1.4. Ağır metal dumanlarının bulunabileceği yüksek fırın kapakları civarındaki çalışmalar
4.1.5. Toz bulunması muhtemel, fırın içi döşeme işlerinde ve kepçelerle yapılan çalışmalar
4.1.6. Toz oluşumunu önlemenin yetersiz olduğu sprey boyama işleri 4.1.7. Kuyularda, kanalizasyon ve kanalizasyonla bağlantılı diğer yer altı sahalarında yapılan çalışmalar
4.1.8. Sağlık ve güvenlik riski meydana getirebilecek düzeyde toz oluşan işler
4.1.9. Soğutucu gaz kaçağı tehlikesinin olduğu soğutma tesislerinde yapılan çalışmalar
4.1.10 Biyolojik ajanların olduğu işler 5. İŞİTME DUYUSUNUN KORUNMASI 5.1. Kulak koruyucuları
5.1.1. Metal şekillendirme presleriyle çalışma 5.1.2. Pnömatik matkaplarla çalışma
5.1.3. Havalimanlarının yer işletmelerinde çalışanların yaptığı işler 5.1.4. Kazık çakma işleri
5.1.5. Ağaç ve tekstil işleri
6. EL, KOL VE VÜCUT KORUNMASI 6.1. Koruyucu giysi
6.1.1. Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve aşındırıcı temizlik ürünleriyle yapılan işler
6.1.2. Sıcak malzemeler ile veya onların civarında yapılan ve ısı etkisinin hissedildiği yerlerdeki çalışmalar
6.1.3. Düz cam ürünleriyle çalışma 6.1.4. Kumlama işleri
6.1.5. Derin dondurucu odalarda çalışma 6.2. Ateşe dayanıklı koruyucu giysi 6.2.1. Kapalı alanlarda kaynak işleri 6.3. Delinmeye dayanıklı önlükler
6.3.1. Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri
http:/www.usatdlar.com.tr 19 0216 474 02 74 6.3.2. El bıçaklarıyla yapılan ve bıçağın vücuda doğru çekilmesini gerektiren işler
6.4. Deri Önlükler 6.4.1. Kaynak işleri
6.4.2. Demir dövme işleri 6.4.3. Döküm işleri
6.5. Ön kolun (kolun bilekle dirsek arasında kalan bölümü) korunması
6.5.1. Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri 6.6. Eldivenler
6.6.1. Kaynak işleri
6.6.2. Eldivenlerin yakalanma tehlikesinin bulunduğu makineler dışında, keskin kenarlı cisimlerin elle tutulması
6.6.3. Asit ve baz çözeltileriyle yapılan çalışmalar 6.6.4. Aşırı sıcak ve soğuk temas gerektiren işler 6.6.5. Biyolojik ajanların olduğu işler
6.7. Metal örgülü eldivenler
6.7.1. Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri
6.7.2. Kesim ve kullanım amaçlarına göre parçalama için el bıçağı kullanılarak yapılan sürekli kesim işleri
6.7.3. Kesim makinelerinin bıçaklarının değiştirilmesi 7. İKLİME DAYANIKLI GİYSİ
7.1. Açıkta, soğuk ve yağmurlu havada çalışma 8. YANSITICI GİYSİ
8.1. Çalışanların açıkça görülmesi gereken yerlerde yapılan çalışmalar 9. EMNİYET KEMERİ
9.1. İskelelerde çalışma
9.2. Prefabrik parçaların montajı 9.3. Direk ya da sütunlarda çalışma 9.4. Çatı İşleri
10. GÜVENLİK HALATLARI
10.1. Kule/yüksek vinç kabinlerinde çalışma
10.2. Ambarlarda kullanılan istifleme ve boşaltım ekipmanlarının yüksek kabinlerinde çalışma
10.3. Sondaj kulelerinin yüksek bölümlerinde çalışma 10.4. Kuyu ve kanalizasyonlarda yapılan çalışma
http:/www.usatdlar.com.tr 20 0216 474 02 74 11. DERİNİN KORUNMASI
11.1. Malzeme kaplama işleri 11.2. Tabaklama (dericilik) işleri
STANDARTLAR
EN 136 =Tam yüz maskeleri
EN 137 =Solunum tüp ve sırtlıkları
EN 139 =Temiz hava beslemeli maskeleri EN 140 =Yarım yüz maskeleri
EN 141 =Gaz ve buhar filtreleri EN 143 =Zerrecik (partikül) filtreleri
EN 146 =Kendinden hava beslemeli başlık ve maskeleri EN 149-2001 =Bakım gerektirmeyen (disposible) maskeler
Not: EN 149 Kişisel Koruyucu Donanımlar arasında yer alıp bakım
gerektirmeyen toz, sis ve duman maskelerinin standardıdır. Bu standarda göre, maskeler koruma kademesine göre beş ayrı grupta toplanıyordu;
FFP1, FFP2S, FFP2SL, FFP3S, FFP3SL . Koruma kademelerinde yer alan harflerin anlamları ise;
FF: Face Filter (Yüz filtresi veya maskesi)
P1: Mekanik çalışmalar sonucu ortaya çıkan, toksik (zararlı) olmayan tozlar.
P2: Toksik tozlar, MAK değerleri 0,1 mg/m3 'den büyük olan tozlar.
P3: Toksik, kanserojen, radyoaktif tozlar ve MAK değerleri 0,1 mg/m3'den küçük olan tozlar.
S : Katı ve su bazlı sıvı zerrecikler.
L : Katı ve yağ bazlı sıvı zerrecikler.
2001 yılında, EN 149; EN 149:2001 Toz maskeleri adıyla yeni Avrupa Standardı olarak yenilendi. Maskelerde koruma kademeleri yükseltilirken, ürün sayısı ise üç olarak belirlendi. Yeni standarda göre tüm toz maskeleri hem katı hem de su ve yağ bazlı sıvı zerreciklere karşı koruma sağlıyor ve SL koruma kademesi tüm maskelerde yer alıyor. SL koruma tüm
http:/www.usatdlar.com.tr 21 0216 474 02 74 maskelerde yer aldığından maske üzerinde belirtilme koşulu ortadan kalkmış oldu. Maske üzerinde sadece FFP1, FFP2, FFP3 koruma kademelerinin EN 149:2001 ve CE işareti ve onay kodu bulunması gerekiyor. Ayarıca ambalaj üzerinde raf ömrü, sıcaklık ve nem değerleri de yer almalıdır. Maske üzerinde sadece EN 149 yazılı ise; Ürün bir önceki standarda uygundur. Halen kullanılmaktadır ve kullanılmalarında bir sakınca yoktur. Yalnızca yeni standardın koruma özelliğine sahip değildir.
EN 403 =Kaçış maskeleri
EN 405 =Bakım gerektirmeyen gaz/buhar maskeleri
Şekil – 3; Toz maskelerinde eski ve yeni standart özellikleri Göz Koruyucuları
Göz koruyucuları; Gözleri zararlı ışınlardan, çeşitli yabancı maddelerden ve darbelerden korurlar. EN Standartlarına göre test edilmiş sertifikalı güvenlik gözlüklerinde polikarbonat lensler kullanılır. Bunlar normal lenslerden daha güçlüdür, darbelere karşı daha dayanıklıdır ve reçeteli veya reçetesiz olarak satılan farklı türleri vardır. Onaylı tüm güvenlik lenslerinin, çerçevelerinin (ön tarafında ve şakaklarda), çıkartılabilir yan siperliklerin üzerinde ve gözlüklerle kaskların diğer parçalarının üzerinde üretici veya tedarikçi firmanın logosu bulunur. Güvenlik gözlüklerinde kullanılan çerçeveler, günlük hayatımızda kullandıklarımızdan daha sağlam ve genellikle ısıya dayanıklı olur. Bunlar, ayrıca lenslerin yerlerinden çıkarak göze girmesini önleyecek şekilde tasarlanmıştır.
http:/www.usatdlar.com.tr 22 0216 474 02 74 Bir gözlük üzerinde yazan XEN166-F34 kodu ne anlama gelir?
X =Üretici kodu
EN 166 =Gözlük standardı -F =Darbe direnç kodu
34 =Kullanım amacı (3=Sıvı zerrecik, damlacık, 4= 5 mikrondan iri toz ) Bu gözlük; sıvı zerrecik ve damlacıklarla 5 mikrondan büyük tozlara karşı kullanılabilen EN 166 ya uygun bir gözlüktür anlamına gelmektedir.
Lensin üzerindeki X1S ne anlama gelmektedir?
X =Üretici firma kodu 1 =Lensin optik kalitesi S =Darbe direnç kodu
Koruyucu gözlüklerin lensleri çeşitli uygulamalar için özel olarak üretildiğinden, sadece belirtilen iş ve uygulama alanları için
kullanılmalıdır. Farklı uygulama ve işler için kullanılırlarsa yeterli koruma sağlamayabilirler. Kullanım dışı zamanlarda daima koruma kaplarında saklanmalıdırlar.
Bu koruyucu gözlükleri temizlemek içini akan suyun altında sıvı deterjan ile yıkamalı ve yumuşak bir bezle kurulamalıdır.
Ayrıca uygun ürünlerle gerekli hallerde dezenfekte edilebilirler.
Eğer lensler kırılırsa, çizilirse, boya sıçrar ve lekelenirse yine aynı tip ve CE damgalı yedekleriyle değiştirilmelidirler. Çerçeve hasar görürse kesinlikle kullanılmamalıdır.
EN 166 =Genel özellikler EN 167 =Optik test metotları
EN 168 =Farklı optik test metotları EN 169 =Kaynakçı gözlük filtreleri EN 170 =Ultraviyole filtreleri EN 171 =İnfrared filtreleri
EN 175 =Kaynak siperleri-başlıkları EN 207, EN 208 =Lazer filtreleri
http:/www.usatdlar.com.tr 23 0216 474 02 74 Şekil – 4; Lensler üzerindeki işaretlerin anlamları
Şekil – 5; Çerçeveler üzerindeki işaretlerin anlamları
SEMBOLLER S :Artmış direnç
F :Yüksek hızlı – düşük enerjili partiküllerin çarpmasına karşı direnç B :Yüksek hızlı – orta enerjili partiküllerin çarpmasına karşı direnç kodu A :Yüksek hızlı – yüksek enerjili partiküllerin çarpmasına karşı direnç kodu T :Uç sıcaklıkta yüksek hızlı partiküllere karşı direnç kodu
3 :Sıvı damlacıklı sıçraklara karşı direnç kodu
http:/www.usatdlar.com.tr 24 0216 474 02 74 4 :Toz parçacıklarına karşı direnç kodu > 5μ
5 :Az ve ince tozlara karşı direnç kodu < 5 μ
8 :Düşük akımlı elektrik ark kaynağına karşı direnç kodu
9 :Erimiş metal sıçrakların yapışması ve sıcak katıların delmesine karşı direnç kodu
K :İnce partiküllerin yüzeyi çizmesine karşı direnç kodu N :Buğulanmaya karşı direnç kodu
R :Kızıl ötesi ışınlara karşı güçlü yansıtma
O :Orijinal lens V :Yedek lens
H :Küçükbaşlara uygun araç
LENSLER ÜZERİNDEKİ İŞARETLER x-y-z U 1 B 8 9 K N R O CЄ x-y-z :Ölçü numarası
U :Üretici 1 :Optik sınıf
B :Mekanik darbe direnci 8 :Kısa elektrik arkı direnci
9 :Erimiş metal sıçrakların yapışmaması ve sıcak katıların delmesine karşı direnç kodu
K :İnce parçacıklarla yüzeyin çizilme direnç kodu N :Buğulanmaya karşı direnç kodu
R :Kızıl ötesi ışınlara karşı güçlü yansıma
O :Orijinal lens CЄ :Onay kodu
ÇERÇEVELER ÜZERİNDEKİ İŞARETLER U EN 166 3 4 5 8 9 F H x-y-z CЄ U :Üretici
EN 166 :Avrupa standart numarası 3 4 5 8 9 :Kullanım alan kodu
F :Mekanik direnç kodu
http:/www.usatdlar.com.tr 25 0216 474 02 74 H :Küçükbaşa uygun araç kodu
x-y-z :Kullanılabilir yüksek numaralı filtre CЄ :Onay kodu
Kulak Koruyucuları
Doğada titreşim yapan her nesneden ses çıkar. Sesler titreşim sayısına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bazı sesler insanın hoşuna giderken bazıları da rahatsız eder.
Gürültü:İnsanı rahatsız edecek düzeydeki sestir.
Sesin frekansı: Saniyedeki titreşim sayısıdır.
Sesin şiddeti: Ses titreşimlerinin atmosferde yaratmış olduğu basınçtır.
Ses şiddeti Logoritmik olarak belirlenir ve dB şeklinde ifade edilir. A, B, C ölçeklerine göre ölçüm yapılır. En çok kullanılan A ölçeğidir ve sonuç dB A şeklinde ifade edilir. Ses kaynağından uzaklaştıkça sesin şiddeti azalır.
Ses şiddetinde, şiddetler arası 10 birim artış olması; şiddetin 10 kat olduğu anlamına gelir. Örnek: 70 dB’lik bir ses 60 dB’lik bir sesten 10 kat daha fazladır. 90 dB’lik bir ses 60 dB’lik bir sesten; 10X10X10=1000 kat daha şiddetlidir.
Ortamda 90 dB gürültü çıkaran iki makinenin toplam gürültüsü;
90 dB +90 dB =180 dB şeklinde aritmetik toplama ile bulunmaz. Önce iki gürültü şiddeti arasındaki aritmetik fark bulunur. Bulunan farka karşılık gelen değer, Şekil – 6 daki grafikten okunur. Bulunan değer en yüksek gürültüye eklenir.
Buna göre; 90-90=0 eder. Bunun grafikteki karşılığına 3 dB denk gelir.
90+3=93 dB gürültü vardır denir.
Şekil – 6; Yüksek Sese Eklenecek Değer Tablosu (OSHA)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 dB A 1
0 2 3
dB A YÜKSEK SESE EKLENECEK DEĞER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 dB A 1
0 2 3
dB A YÜKSEK SESE EKLENECEK DEĞER
http:/www.usatdlar.com.tr 26 0216 474 02 74 105 dB ve 80 dB gürültü yapan 2 kaynak var. Toplam gürültü şiddeti kaç dB dir?
105 dB – 80 dB =25 dB aritmetik fark bulunur. Logoritmik tabloda 25 dB lik farka karşılık gelen değer 0,3 dB olarak bulunur. Toplam gürültü şiddeti;
105 dB + 0,3 dB =105,3 dB olur.
Bu, gürültüyü kontrol etme veya azaltma veya gürültüden korunma çalışmaları için önemlidir.
Gürültünün insan üzerindeki etkileri;
insanlar gürültüden farklı etkilenirler. Kişisel faktörlerin de belirleyici
olması sonucu herkeste etkiler aynı şekilde ortaya çıkmaz. Gürültü sonucu insanlarda;
İşitme yitikleri oluşur,
İletişim bozulur,
Rahatsızlık verir,
Yorgunluk yaratır,
Toplam olarak Verimliliği düşürür.
Bunları;
Psikolojik
Fizyolojik
Sosyal etkiler olarak ta adlandırabiliriz.
Gürültüye bağlı olarak işitme kayıpları 30 gün içinde ortaya çıkabilir. Önce 4000 Hz seviyesinde işitme yitikleri başlar. Bu aşamada kişi normal konuşmaları duymaktadır. Bu dönem “Akustik Çentik dönemi” olarak adlandırılır. Etkileşme sürdükçe işitme yitikleri ilerler ve işitme eğrisi artık konuşma sesleri seviyesini de içine alan “Akustik Çanak Dönemi” ne girer.
NRR: Noise Reduction Ratio (NRR) Ses önleyicilerin gürültülü bir ortamda sağlayacağı potansiyel koruma hakkında bazı kurallar sağlamak için geliştirilmiş bir değerlendirme sistemidir. NRR laboratuar koşullarında
http:/www.usatdlar.com.tr 27 0216 474 02 74 ölçülür ve dB cinsinden bir NRR sayısı olarak verilir. Bu sayının yüksek olması korumanın da yüksek olduğunu gösterir. Ses önleyicilerin sağladığı gerçek koruma, ideal veya ölçülen değerden azdır. NRR'den yedi (5 - 10 arası) dB az olduğu varsayılır. Diğer bir deyişle, uygun ses önleyiciler çalışanın maruz kaldığı gürültüyü (NRR-7) dB(A) kadar azaltabilir.
Ses önleyicisi kullanan bir kişinin maruz kaldığı gürültüyü belirlemek için, işyerinde ölçülen C ağırlıklı ses düzeyinden [dB(C)] NRR çıkarılır.
dB(A) cinsinden gürültü = dB(C) cinsinden ses düzeyi - NRR
Güvenlik payı bırakmak için, bazı kuruluşlar çalışma ortamı koşullarındaki beklenen gürültü azaltma faktörü olarak NRR'nin % 50'sini kullanırlar.
SNR: Simplified Noise Reduction veya Single Noise Rating (Kısaca SNR) Avrupa Birliği (AB) tarafından, ses önleyiciler için oluşturulmuş değerlendirme sisteminin bir parçasıdır. Testler ticari laboratuarlar tarafından, üreticilerden bağımsız olarak yürütülür. NRR'ler gibi SNR'ler de dB olarak ifade edilir ve farklı ses önleyicilerin potansiyel gürültü azaltma kapasitelerini karşılaştırmak üzere bir kılavuz olarak kullanılır. NRR ve SNR ölçme yöntemleri farklı olduğundan, belli bir ses önleyiciye ait değerler de farklıdır. Örneğin bir tıkaç için NRR değeri 27 dB ve SNR değeri 30 dB olabilir
Gürültü kontrolü için;
Tasarım aşamasında önlem alınmalıdır
Gürültüyle kaynağında mücadele edilmelidir.
Sesin yayılması önlenmelidir
Kişisel koruyucu malzemeler kullanılmalıdır
EN 352-1 =Kulaklıklar EN 352-3 =Kulaklıklı baret
EN 352-2 =Kulak tıkaçları kullanılır.
http:/www.usatdlar.com.tr 28 0216 474 02 74 Kulak tıkaçları;
Atılabilir Kulak Tıkacı
Tekrar kullanılabilir Kulak Tıkacı
Özel İmal Edilmiş Kulak Tıkacı
Bantlı Kulak Tıkacı şeklinde olabilir.
Kafa Koruyucuları
Baretler yada kasklar; Başı darbelere karşı kabuk aracılığıyla
korurlar. Darbenin şiddetini de süspansiyon görevi yapan içlik aracılığıyla yayıp düşürürler. Çene bağlı olabilen türleri de vardır. Yapılan işin
niteliklerine göre değişik renkleri vardır.
Baretler; 1000 mm yükseklikten düşürülen 5,0 kN kuvvete
dayanabilmelidir. Burada uygulanan darbe 49 J enerjiye karşılıktır.
Baret üzerindeki İşaretler;
Standart numarası,
Üreticinin adı ve tanıtım işareti,
Üretim yılı ve üç aylık dönem,
Şapkanın tipi,
Boyut ve/veya boyut aralığı (cm).
Olanaklıysa ağırlık 400 gramı aşmamalıdır. Olabileceği kadar hafif
olmalıdır. Kabuğun kalınlığı plastiğin türü ne olursa olsun 2 mm.den aşağı olmamalıdır. Hiçbir darbe görmeseler bile, açık havada kullanılan, “UV”
maruziyeti olan kaynak yapılan alanlarda kullanılan baretlerin 3 yılda bir değiştirilmesi uygun olur. Ömrü dolmamış bir baret darbe aldığı zaman değiştirilmelidir. Kimyasallarla temas etmiş baret hemen temizlenmelidir.
Baret üzerine yapışkan, yazı, boya vb uygulanmamalıdır. Çatlak, çizik vb hasarlı baretler KESİNLİKLE Kullanılmamalıdır.
EN 397 =Baret
Gövde Koruyucuları İçin Kodlar
Koruyucu elbise; Kişisel elbiselerin yerini alan veya üstünü örten ve bir veya daha fazla tehlikeye karşı koruyan elbiselerdir.
EN 470 =Önlüklerin genel özellikleri
http:/www.usatdlar.com.tr 29 0216 474 02 74 EN 343 =Yağmurluk
EN 340 =Genel iş elbiseleri
EN 467 =Sıvı kimyasallara karşı önlükler
EN 465 =Kimyasal risklere karşı koruyucu elbise EN 471 =Reflektif (fosforlu) elbiseler
EN 469,EN351 =Isı ve alevden koruyucu donanımlar Emniyet Kemerleri
Eğer, iş yerinde, üç metre ya da daha fazla yükseklikten düşme riski varsa, düşmeyi önleyici güvenlik donanımı kullanılmalıdır.
EN 355 =Yüksekten düşmede ani şok absorbe eden emniyet halat vb EN 358 =Bel tipi emniyet kemeri ve emniyet halatı
EN 361 =Paraşüt tipi emniyet kemerleri EN 362 =Emniyet kancası
EN 353 =Emniyet kemeri halatı, frenleme sistemleri
EN 360 =Ani düşmeyi önleyici, geri salmalı makara, aparat ve örgü kolonlu halatlar
El Koruyucuları
Çalışma hayatında, özellikle de sanayide en çok eller yıpranmaktadır.
Eldivenler;
Eli veya elin herhangi bir yerini tehlikelere karşı koruyan kişisel koruyucu bir ekipmandır. Aynı zamanda önkol ve kolun bir bölümünü de koruyabilir.
Eldivenler; Kendi içinde başka risk oluşturmadan, riskten korumayı sağlayabilmelidir.
El için sayılabilecek riskler aşağıdaki gibi olabilir 1-Mekanik riskler
2-Termal riskler
3-Kimyasal ve biyolojik riskler 4-Elektrik riskleri
5-Titreşimler
6-İyonize radyasyon
http:/www.usatdlar.com.tr 30 0216 474 02 74 İlk 3 risk en sık olarak karşılaşılan risklerdir. Eldivenlerin koruyuculuğunda bu riskler dikkate alınmıştır. Basit koruma yanı sıra karmaşık risklere karşı koruma da söz konusudur. Önceki sınıflamaların aksine, artık performans seviyesine göre sınıflama yapılmaktadır.
1-Mekanik risklere karşı koruyucu eldivenler
Sürtünme direncine göre
Bıçak kesiklerine karşı direncine göre
Yırtılma direncine göre
Delinme direncine göre
Gruplanmış olup, direnç indeksinde 1 den 4 e kadar dört seviye saptanmıştır. 1 en az ve 4 en fazla koruma seviyesidir. Yalnızca, bıçak kesiklerine karşı dirençte 1 den 5 e kadar koruma seviyesi vardır.
2-Termal risklere (ısı ve ateş) karşı koruyucu eldivenler
Bu grupta 6 parametre söz konusudur. Direnç indeksi dört seviyeli olup 1 en az koruma ve 4 en fazla korumayı içermektedir.
Aleve karşı davranış
Dokunma ısısına karşı direnç
Yayılma ısısına karşı direnç
Isınım ısısına karşı direnç
Erimiş, küçük metal sıçraklarına karşı direnç
Erimiş, büyük metal sıçraklarına karşı direnç
3-Kimyasallara karşı koruyucu eldivenler
Bu gruptaki eldivenler için 1 den 6 ya kadar koruma indeksi vardır. 1 en az koruma ve 6 en fazla koruma anlamına gelmektedir. Koruma indeksi, kimyasalın nüfuz etme (geçirgenlikten çok, bir delikten yayılma anlamında kullanılmaktadır) süresine bağlı olarak saptanmaktadır.
Nüfuz etme süreleri (EN 374-1 e göre) 1>10 saniye 4>120 saniye 2>30 saniye 5>240 saniye
http:/www.usatdlar.com.tr 31 0216 474 02 74 3>60 saniye 6>480 saniye dir.
Şekil – 7; Koruyucu Eldivenlerde Bulunacak İşaretler ve Anlamları
Şekil – 8; Koruma Düzeylerine Göre Eldivenler
Şekil – 8 teki performans seviyesi sırasını karıştırmamak gerekir. Eldivenin veya ambalajının üzerinde performans indeks değerleri bu sıraya göre verilmektedir.
Örnek: termal risklere karşı bir eldivende (hayali olarak) 2 2 3 3 0 0 olsun.
Bunun anlamı; Bu eldiven aleve ve dokunmaya karşı az, konveksiyon ve radyant ısıya karşı orta ve erimiş büyük ve küçük sıçraklara karşı çok zayıf koruma sağlar.
Eldiven seçimi ve kullanımı sırasında dikkat edilecek bazı noktalar
Eldivenleri satın almadan önce işyerinde deneyin.
http:/www.usatdlar.com.tr 32 0216 474 02 74
Eldivenlerin Türkçe olarak bilgi sayfalarını isteyin. Satıcı bunu size vermek zorundadır.
Eldiven temiz ele giyilmelidir.
Eldiveni takarak, dokunma ve eli kavrama açısından test edin. Eli iyi kavramayan eldiven kullanıcıya zarar verecektir ve korumayacaktır.
Ele uygun ölçüde eldiven kullanılmalıdır.
Unutmayın, bir kimyasal maddeye karşı koruma sağlarken, başka bir kimyasal maddeye karşı yeterli koruma sağlamayabilir.
PVA eldivenler suyu geçirirler.
Bazı eldivenler eli terletir. Bu da kullanım zorluğu yaratır.
Her kullanımdan önce, delik, yıpranma ve yırtıkları kontrol edin.
Hasar görmüş eldivenin yerine yenisini kullanın.
Kimyasal madde ile temas etmiş eldiveni kuralına uygun olarak yıkayın. Madde ile bulaşık kalmış eldivenin ömrü kısalır.
Zaman içinde, kimyasallara karşı koruyan eldivenin geçirgenlik indeksi azalır.
Bulaşık eldiveni kullanmayın. Böyle eldivenler, hiç kullanılmamasından daha tehlikelidir.
Eldivenin temizliğini ve dezenfeksiyonunu daima, üretici veya satıcı tavsiyesine uygun olarak yapın.
EN 374 =Kimyasal madde ve mikroorganizmalara karşı koruyucu eldiven EN 374-2=Kimyasal maddeyi içine alma direnci 3 kademe olan eldiven EN 374-3=Kimyasal maddeyi içine alma direnci 6 kademe olan eldiven EN 388=Antistatik mekanik iş eldiveni
EN 407=Sıcak iş ve ısıya dayanıklı eldiven EN 420 =Genel amaçlı iş eldivenleri
EN 421 =İyonize ışınlara ve radyasyona karşı dayanıklı eldiven EN 511 =Soğuk iş eldiveni
EN 659 =Yangın mücadele eldivenleri
Ayak Koruyucuları
Çalışırken, ayakları delinmeler ve darbeler başta olmak üzere çeşitli risklerden korumak gerekir. Çalışma dışı zamanlarda giyilen ayakkabıların seçiminde özen gösterilirken, çalışma sırasında giyilecek ayakkabılar ihmal edilmektedir. Oysa en az 8 – 10 saat boyunca giyilecek olan bu ayakkabılarda bazı özellikler olmalıdır.
İyi bir ayakkabıda aşağıdaki özellikler olmalıdır.
Ayakkabının iç kısmı topuktan başparmağa kadar tek parça olmalıdır.
http:/www.usatdlar.com.tr 33 0216 474 02 74
Ayakkabı topuğu sıkıca kavramalıdır.
Çalışanı yormamalıdır.
Ön kısım parmakların hareket etmesine izin vermelidir.
Yürürken ayağın kaymasını önlemek için ayakkabının üst kısmında bir bağ olmalıdır.
Ayakkabının topuğu alçak ve geniş olmalıdır, düz ayakkabılar önerilir.
Ayakkabılarınız ne çok yüksek, ne de çok alçak topuklu olmalıdır.
Şekil – 9; EN 347 İş ayakkabısının özellikleri
Şekil – 10; EN 346 Koruyucu ayakkabının özellikleri
http:/www.usatdlar.com.tr 34 0216 474 02 74 Şekil – 11; EN 345 Güvenlik ayakkabısının özellikleri
Tablo – 8 Ayakkabılarda koruma kodları
Çalışma Birimlerinde Giyilecek Giysilerde Dikkat Edilecek Bazı Özellikler
Koruyucu elbiseler;
Vücuda uygun olmalıdır.
Çalışmada hareketi engellemeyecek nitelikte olmalıdır.
Bunların cep kapakları, saçak gibi sarkıntılı kısımları bulunmamalıdır.
http:/www.usatdlar.com.tr 35 0216 474 02 74
Cepleri az ve küçük olmalıdır. Hareketli makineler veya makine parçalarına kapılmamak için bu gereklidir.
Yanıcı, patlayıcı, parlayıcı ve zehirli tozlarla çalışanların giydiği iş elbiselerinde kol kapakları, pantolon paçalarında dubleler ve cep gibi tozun birikebileceği kısımlar olmamalıdır.
İşbaşında yırtık, sökük, sarkıntılı elbiseler giyilmemelidir.
Döner veya diğer hareketli makinelerde çalışmalarda boyunbağı, anahtarlık, saat zinciri ve başörtüsü gibi sarkan parçalar ve aksesuarlar olmamalıdır.
İşbaşında; kolları sıvanmış uzun kollu gömlek yerine kısa kollu gömlek giyilmelidir.
Parlama ve yanma riski olan veya sıcak ortamda çalışılan yerlerde, kimyasal maddelerle çalışma sırasında kolalı gömlek ve ısıdan etkilenen malzemeden yapılmış kıyafetler giyilmemelidir. Bunlar ısıdan etkilenerek deforme olabildikleri gibi İş Güvenliği açısından da sakıncalıdır.
Ayakkabılar bağcıklı ise, bağcıklar daima kısa olmalı ve ayakkabı kenarına sokulmalıdır.
Döner ve hareketli makinelerde önlük kullanılmamalıdır. Önlük kullanmak zorunlu ise bunların göğüs kısmı belden ayrı olmalı ve vücuda gayet ince bağlarla bağlı olmalıdır.
Maske, toz maskesi gibi bazı malzemelerin kullanımı sırasında sızdırmazlığın sağlanması amacıyla sakal ve bıyık bırakılması yasaklanmalıdır.
