M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ
Revı e t r i m e s t r i e l l e D ' a r c h i t e c t u r e - Q u a r t e r l y p u b l i c a t i o ı ı on A r c h i t e c - j~J D r e i m o n a t s z e i t s c h r i f t ftlr D ' u r b a r ı i s m e et d e s a r t s d e c o r a t i f ü t ü r e c i t y p l a n n i n g a n d d e c o ı a t i o n ba uf c u n s t , s t a e d t e b a u u n d d e k o r a t i o n
İMTİYAZ SAHİBİ VE BAŞ YAZARI : ZEKÎ SAYAR. U. NEŞRİYAT MÜDÜRÜ ABlDİN MORTAŞ ADRES : A R K l T E K T ANADOLU HAN No. 33 EMİNÖNÜ . İSTANBUL T E L E F O N : 2 2 1 3 0 7
K U R U L U Ş U : 1931
Cilt : 31 No. 308
A b o n e ş a r t l a r ı : Y ı l l ı ğ ı 4 0 . — T . L . A l t ı a y l ı ğ ı 2 2 . 5 0 T . L . B u s a y ı 1 2 . 5 0 T . L . Y a b a n c ı m e m l e k e t l e r i ç i n : 5 0 . — T . L . A R K İ T E K T ' i n K O L L E K S İ Y O N L A R I : 1931 — 1935 b e h e r cildi 3 0 . — T . L . 1 9 3 6 — 1940 » » 3 0 . — T . L . 1941 — 1945 » » 3 0 . — T . L . 1 9 4 6 — 1 9 6 1 » » 3 5 . — T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. Y a z ı ; f o t o ; r e s i m v e a b o n e b e d e l l e r i A R K İ T E K T ' i n adresine posta i!e gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde i d a r e h a n e m i z i h a b e r d a r e t m e -leri l â z ı m d ı r . A k s i t a k d i r d e k a y b o l a n derg i l e r d e n M ü d ü r l ü ğ ü m ü z m e s ' u l i y e t k a -b u l e t m e z . M u h a b i r l e r i m i z : A l m a n y a : P r o f . E y ü b K Ö M Ü R C Ü O Ğ L U F r a n s a : Y. M i m a r H a l û k T O G A Y — İs-viçre : Y. M ü h . M i m a r G ü n e r i D U T İ P E K — İtalya : Baran Ç A Ğ A — İzmir : Y . M i m a r H a r b i H O T A N — A N K A R A : Y . M i m a r F e r z a n B A Y D A R .Pour tout p a y e m e n t et d e m a n d e des ren-seignements; ainsi que p o u r tout envoi des d o c u m e n t s , tels qııe photos, articles, a n n o n -ces bibliographie â inserer, s'adresser â la Direction.
A b o n n e m e n t s p o u r I'etranger I an 5 D o l l a r s Prix de ce n u m e r o 1.25 » Ali subscriptions, letters, photos, articles, advertisements ete. Should be addressed T o : A R I< İ T E K T N o . 33, A n a d o l u h a n E m i n ö n ü , Subscription rates : A n n u a l subscription D o l l a r s 5.00 Single copy » 1.25 M e s l e k P o l i t i k a s ı :
P R O J E M Ü S A B A K A L A R I H A K K I N D A
Z e k i S A Y A R Teşkilâtımız, p r o j e m ü s a b a k a l a r ı açılma-sı için, b u usulün iyiliklerini, b i n a l a r ı m ı z a k a z a n d ı r a c a ğ ı ü s t ü n seviye ve m ü k e m m e l i -yeti devlete a n l a t m a k ve m ü s a b a k a prensi-bini kabul e t t i r m e k için, u z u n yıllar b ü y ü k gayretler sarfetti.Bilhassa O d a l a r ı n k u r u l u ş u n d a n sonra sarfedilen emeklerin m e y v a s ı elde edildi sayılabilir. Bir çok resmî ve hususî müesse-seler, şimdi b i n a l a r ı n ı m ü s a b a k a yolu ile elde e t m e k prensibini k a b u l etmiş b u l u n u -yorlar.
Y ı l l a r b o y u n c a erişmek istediği a m a c a v a r a n m i m a r l a r ı m ı z , ne yazık ki, m ü s a b a k a l a r d a n beklediklerini elde e d e m e m i ş l e r -dir. Kısacası p r o j e m ü s a b a k a l a r ı s o n u ç l a r ı birçok b a k ı m d a n ne m i m a r l a r ı ne iş sahip-lerini m e m n u n e t m e m e k t e d i r . K o n u y u bi-raz incelersek b u işin nedenlerini o r t a y a k o y m u ş oluruz!
O d a m ı z ı n p r o j e m ü s a b a k a l a r ı n ı y ü r ü t e n bir yönetmeliği o l m a s ı n a r a ğ m e n m ü s a b a k a p r o g r a m l a r ı n ı n yeteri k a d a r iyi h a z ı r l a n d ı -ğını kimse iddia e d e m e z . Ekseriya bu pro-g r a m l a r ı n çok acele yapıldıkları, k â f i e m e k v e r i l m e d e n ortaya çıkarıldıklarını görüyoruz. Kifayetsiz p r o g r a m ve ş a r t n a m e l e
-rin m ü s a b ı k l a r ı ne k a d a r yanıltacağı aşikârdır. Ç o k d e f a , derece alan projelerde, m ü -s a b a k a p r o g r a m ı n d a i-stenilen en m ü h i m ş a r t l a r d a n hiç birisine tesadüf edilemiyor. M e s e l â a r s a d a n a z a m î istifade edilmesi şart koşulan bir p r o g r a m d a b u şarta hiç riayet e t m e y e n bir p r o j e n i n , birincilik kazandığı hayretle g ö r ü l ü y o r . Bu sonuçlar iştirâk eden m i m a r l a r ı , m ü s a b a k a l a r d a n soğutuyor. Y a -r ı ş m a y a gi-recek m i m a -r l a -r a ve-rilecek p-ro- pro-g r a m l a r ı n ve d o k ü m a n l a r ı n sıkı bir ön ça-lışmayı icap ettirdiğini h e n ü z ne O d a m ı z ne de iş sahibi müesseseler idrak etmiş değiller-dir.
Bilhassa maliyetlerde b ü y ü k f a r k l a r mey-d a n a gelmektemey-dir. S o n r a mey-d a n b i n a l a r ı n mali-yeti ekseriya iş sahibinin h i ç bir z a m a n yük-lenemiyeceği a s t r o n o m i k m i k t a r l a r a varı-yor. Bu suretle m a k s a t ve gaye k a y b o l u y o r . M e y d a n a gelen eser, m ü s a b a k a d a elde edi-len p r o j e d e n yâni d ü ş ü n ü l e n d e n b a m b a ş k a bir şekilde d o ğ u y o r
B ü t ü n b u n l a r m ü s a b a k a p r o g r a m ı n a ta-k a d d ü m etmesi gereta-ken ön çalışmaların ta-kâfi derecede y a p a m a m a s ı n d a n d o ğ m a k t a d ı r . P r o -g r a m l a r ı tabiî jüri üyeleri t a n z i m etmekte-dirler. Jürilerin p r o g r a m h a z ı r l a n ı r k e n bu işlere gerektiği k a d a r e m e k v e r m e m e l e r i ,
( S Ö O O O O i i
«Jüri» üyeliğinin dâvadaki ehemmiyetini bir defa d a h a meydana koymaktadır. Jüri üyelerimizin aldıkları görevi A v r u p a l ı mes-lekdaşları kadar ciddiye almadıkları maale-saf bir gerçektir. Başka memleketlerde bazı m ü h i m konuların programlarını hazırlar-ken, jüri heyetinin konuyu kavramak için projeye çalıştıkları bir vakıadır.
Son yıllarda Odamız, müsabakalarda jüri üyesi olacak meslekdaşları mimarların reyi-ne müracaat suretile seçmekte ve o yıl için-de açılan m ü s a b a k a l a r a , rey sırasile jüriyi Oda merkezi tâyin etmektedir!
Bir kaç yıldanberi uygulanan bu usulün hiç de başarılı olmadığı, bir yıl içinde açı-lan müsabakalara tâyin edilen jüri üyeleri-nin çok m a h d u t ve belli kimseler olmasın-dan anlaşılmaktadır. Seçilen b u kimselerin bilhassa, A n k a r a ' d a Bakanlıklarda görevli meslekdaşlarımız olması mimarlar camiası-nın dikkatinden kaçmamaktadır.
Müsabakalarda, «Jüri» müessesesinin ehemmiyeti bizleri hiç tatmin etmeyen mü-sabaka sonuçlarından anlaşılmaktadır. Son yıllarda her birisi yüz milyonlarla ölçü-len bir çok resmî bina m ü s a b a k a yo-lu ile yapılmıştır. Bunlar içinde, mahalleler, hastaneler, okullar gibi gelecek kuşaklara yıllarca hizmet edecek tesisler vardır. Bu devlet yapılarının her bakımdan, ileri bir
mimarlık anlayışına, bilhassa maliyet yö-nünden memleketimizin iktisadî imkânları-na cevap verecek uygunluk ve mükemmel-liyette olması gerekir. Son yılların proje müsabakaları programlarında, müsabıklara telkin edilmesi gereken bu gerçeklere ait hiçbir kayda, fikre rastlamak m ü m k ü n değil-dir. H e n ü z devlet yapılarının belli bir eko-nomi anlayışına göre planlanması için ana prensipler k o n m a m ı ş bile olsa, projeleri hu-dutsuz bir lükse feda etmemek, pahalı sis-temlerden korumak «Jüri» heyetlerinin esas görevi olmalıdır.
M i m a r i müsabakalarda başarı kazanmak için«Jüri» müessesesinin ıslahına şiddetle ih-tiyaç vardır. Oylama suretile seçilen «Jüri» lerin tatminkâr neticeler vermediği artık bir gerçektir.
Bu usulden vazgeçmek, jüri seçiminde, meslekte eser vermiş tecrübeli meslek-daşları seçmek daha iyi sonuçlar vereceği akla geliyor. Jüri üyelerinin bir m ü s a b a k a d a elde edilen başarı veya başarısızlıktan m a -nen mes'ul olmaları gerekmektedir. Olguıı eserler elde etmek için ilk çaba programı hazırlayan jüri heyetine düşmektedir.
İki defa tekrarlanan Trabzon Teknik Üni-versitesi müsabakası sonucu meydandadır. T a t m i n k â r projeler elde edilemediğini ilân eden jüri acaba bu neticeden sorumlu
değil-midir? Kanaatimiz bu işde eğer bir başarı-sızlık varsa, bundan ilk sorumlu olan jüri he-yetidir. D a h a bir çok örnekler vermek m ü m k ü n d ü r .
Bu yüzden m ü s a b a k a yolunu denemiş ba-zı devlet kurulları aldıkları bu gibi menfi neticeler sonunda, yeni teşebbüslere gir-mekten çekinmektedirler. Bu müesseseler arasında Bayındırlık Bakanlığı ile İşçi Si-gortalarını sayabiliriz. İlgililer, bundan böyle, proje işlerini sipariş yolu ile yaptır-mağa kararlıdırlar.
Bütün bu olaylar, Odamızın proje müsa-bakaları konusunu yeniden dikkat ve ehemmiyetle ele almasını icap ettiriyor. « M ü -s a b a k a » müe-s-se-se-sile ilgilenmediği-miz takdirde, yıpranacak ve dâvayı yeniden kaybedeceğiz. Bu meseleyi konuların küçük-lük, büyüklüğüne, ehemmiyetine, özelliklerine göre kademelendirmek, m a h d u t ve u m u -mî yarışmalar, beynelmilel yarışmalar, grup-lar arasında yarışmagrup-lar, hattâ İstanbul, An-kara, İzmir bölgelerine hasredilecek yarış-malar haline getirmek icap etmektedir.
Şurasını unutmamalıyız ki, m ü s a b a k a programları ve şartnamelerine lâyık olduğu ehemmiyeti vermezsek, hiçbir zaman iyi ne-ticeler alamıyacağız!
