ARKITEKT
M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ REVUE M E N S U E L L E D ' A R C H I T E C T U R E - _ MONTHLY PUBLICATION ON A R C H I T E C - _ M O N A T S H E F T F Ü R B A U K U N S T D'URBANISME E T D E S A R T S DEıCORATIFS T U R E C I T Y PLANNING AND DECORATION ™ S T A E D T E B A U U N D D E K O R A T I O N İ M T İ Y A Z S A H İ B İ V E B A S Y A Z A R I : Z E K İ S A Y Â R , U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü A B I D İ N M O R T A Ş A D R E S : A R K I T E K T A N A D O L U H A N N o . 3 3 E M İ N Ö N Ü . İ S T A N B U L T E L E F . : 2 1 3 0 7
KURULUŞU: 1931 M e s l e k P o l i t i k a s ı 1 S A Y I : 249-250-251-252
SERİ : V . 1952. H A T A L I BİR İSKÂN İŞİ
Y. Mimar Zeki SAYÂR
A b o n e ş a r t l a r ı : Yıllığı 15.— T.L. Altı Aylığı 8.— T.L. Sayısı 3.— T.L.
Yabancı Memleketler için : 17.50 T.L. İlân tarifemiz talep üzerine göndarilir. ARKİTEKT'in KOLLEKSİYONLARI:
1931—1935 25.— T.L. 1936—1940 20.— T.L. 1941—1945 18.— T.L. 1946—1951 16.— T.L.
Bütün yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haber-dar etmeleri lâzımdır. Aksi takdirde kay-bolan dergilerden Müdürlüğümüz
mesuli-yet kabul etmez.
Pour tout payement et demande des ren-seignements; ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la
Direction
No. 33 Anadolu Han, Eminönü İstanbul Ankara Mümessilimiz :
Y. Mimar Neşet AKATAY
Eyüp sırtlarında, yeni yapılan 2000 evlik, göçmen köyünü gördünüz mü?
Uzaktan, beşik örtüsü damlarile güneş altımda sıra, sıra gölgeler atan bu yapıları, sakın yakından görme-yiniz, içiniz sızlar! Gazetelerde, bir hayli dedikodusu süren bu baraka mahallesini gezdikten sonra,
kafanız-da birbiri ardına koşuşan suallere cevap bulmak için yorgun düşersiniz..
Geçen kış, alelâcele, iki bin evin bir ayda yapılacağı ilân edilmiş fakat inşaat, resmî işlere has bataatile, on ay sürdükten sonra evler ancak, bu yılın onuncu ayında göçmenlere ve-rilebilmiştir.
Dava, köyün on ayda bitmesi de-ğil, yapılanların her bakımdan hata teşkil etmesidir. Denilebilir ki, Rami göçmen köyü her cihetten hatalar koleksiyonudur. Yerin intihabında iyi bir tetkik yapılmamış olduğu an-laşılmaktadır. 2000 evin 4,5 kilomet-re boyunda bir hattı balâ üzerine inişli, yokuşlu sıralanması, hangi şe-hircilik prensiplerine, kaidelerine gö-re yapılmıştır, bilinemez. K ö y kuru-lurken, arazinin ve iklimin müsait
imkânlarından faydalanılmamış, köy mirî, boş topraklar üzerine oturtulu-vermiştir. Bilhassa, göçmen evi, di-ye yapılan o, barakaların inşa tarzı tamamen iptidaî ve hatalıdır.
İşe, bir ayda bitirilecek diye
prog-ramsız ve etüdsüz başlamlırsa, akıbe-tin böyle tecelli, edeceği aşikârdır.
Vilâyet, veya İskân Umum Mü-dürlüğü geçen sonbahar Bulgaristan'-dan tehcir edilen göçmenleri alelâcele, iskân için bu mahalleyi muvakkat bir kamp, bir göçmen istasyonu olarak dü-şünmüş iseler, belki biraz mazur gö-rülebilirler! Fakat, gazetelerde İstan-bul'da iskân edilecek göçmenler için ya-pılan modern bir tesis olarak propa-ganda edilen köy, bu vasıftan çok uzak-tır.
Köy, biri Ramiden Eyübe inen, diğeri Ramiden şehir dışına çıkan iki asfalt yolun etrafında serpişdirilmiş-tir. Bu dağınık köyün halen iki ana yolu vardır. Diğer tâli yollar yapıl-mamıştır. K ö y çok dağınık olduğu için tali yolların yapılması mühim masraf-ları icap ettirecektir.
İskân Umum Müdürlüğünün baş-ka vilâyetlerde, bu baş-kadar büyük göç-men köyleri inşa ettiğini tahmin etmi-yorum. Gördüğüm bir çok Trakya köylerinde, göçmen evleri, mevcut köyler içinde 20, 30, nihayet 50 evlik birer topluluk teşkil ediyorlar. Anado-ludakileri ,görüp tetkik etmedim. Öy-le zannediyorum ki, Ramideki mahal-le, İskân İdaresinin en büyük ve en geniş teşebbüsüdür. Yalnız, gönül bu büyük teşebbüsün şehircilik, bilhassa (iç iskân) bilgisi bakımından muvaf-fak olmasını temenni ederdi.
Böyle bir teşebbüsün aceleye getirilmemesi, köy inşa edilirken, iyi düşünülüp, hesaplanması ve bu vadide y a -pılmışlardan faydalanılması gerekirdi.
Evvelâ, Rami köyünün vasfı nedir? Yani, burada iskân edilecek olanları ziraatçı mı, san'atkâr mı, yoksa sanayi amelesi mi, teşkil edecektir. Bunun tayini kö-yün kurulma şeklinde en müıhim müessirdi.
2000 evi, takriben sekiz on bin nüfusu ile, bu köy, •bir ziraat köyü olamaz. Çünkü etraftaki arazi bu bü-yük topluluğa kâfi gelmiyeceği gibi toprakta, ziraata tam elverişli değildir. Buraya iskân edilecekleri, sana-yi amelesi veya küçük san'at erbabı teşkil edecektir. O halde, bir ucundan öbür ucuna kadar 4,5 kilometre imtidad edecek, dağınık bir mahalle kurmağa, nle lü-zum vardı? Münferit evlerin gerek inşa masrafı, ge-rekse geniş sahaya dağıldıkları için diğer medenî
te-sisleri toplu şekilde inşa edilecek bir mahalleden çok daha pahalıya, üç dört misline mal olacağını, bu işi idare edenler bilmiyorlar mı idi?
Yalnız çerden çöpten 2000 baraıkamsı evciklere 4.000.000 lira sarfedilmiştir, Suyuna, lâğımına, elektri-ğine, yoluna daha kaç milyon gideceği belli olmayan bu geniş mahalleyi yaratmakla, büyük bir iskân hata-sı işlenmiştir, Köy halkının, Almanya'da vaktile, ya-pıldığı şekilde (demi agricole) yarı ziraatçı, yarı ame-le olacağı düşünüldü ise, yine münferit ev inşa etme-y e lüzum etme-yoktu. Bu evler 4, 6, 8 lik bloklar halinde
BU GİDİŞLE !
Çimento fabrikaları 1953 istihsalini tamamen sattılar
— Gazetelerden —
acele etmeyiniz!...
çok daha ucuz yapılabilirdi. Bu suretle, köy dağınık olmaz, tesis masrafları çok azalırdı. İskân edilecekler sanayi amelesi ise, bunlara blok ve katlı daireler inşa etmek ç o k daha ekonomik bir hareket teşkil ederdi ki, bütün bunların, düşünülmediği anlaşılıyor.
Evlere gelince, bilmem bunlara ev demek caiz mi? Bir göçmen ailesinin en basit ihtiyaçları bile na-zarı dikkate alınmadan, yalnız maliyet göz önünde
tu-tularak plânlanan evlere, 2000 liraya çıkacak denilmiş ve bu esas üzerinden şekil ve ölçü verilmiştir. Yapıla-rına gelince, elle tutulur tarafı olmadığı, basit bir tet-kikten sonra anlaşılıyor. Kurak geçen bu yaz yer yer yarılan topraklar, temelsiz evleri çatlatmış, müteahhit çatlayan yeri yamamış, fakat bu sefeı- duvar yanıbaşm-dan tekrar çatlamış. Yerler toprak, kapılar incecik tah-tadan, arnavut doğraması, içeriden sokak gözükmekte, tavanlar iki santimetrelik rendesiz tahtadan ve aralık-lardan gökyüzü gözüküyor. Pencere doğramalarmdaki, maktaların ölçüleri tahtaya değil, ancak demirden ya-pılan doğramaya verilecek kadar ince. Uzaktan bizde
güzel bir tesir yapan evler içine girilince ve biraz in-celenince hayal kırıklığı başlıyor. İşin tuhafı bu evcik-lerin yanıbaşmda göçmenlerden bazılarının kendi yap-tıkları evler var. Onlar daha ziyade ev vasfını taşıyor.
İnsan kendi kendine soruyor. Acaba bu evler mu-vakkat bir zaman için mi yapıldı? Hayır, bu da değil, basına verilen malûmata göre, Rami'de modern bir göçmen köyü kurulmakta olduğu bildirildi ve propa-gandası yapıldı!..
O halde niçin bu köy bu kadar ihmal edilmişçesi-ne yapıldı. Bunun mesulleri kimlerdir. İdareciler mi, fen erbabı mı? İdareciler böyle istemişlerse, mühen-dislerimiz ve mimarlarımız onları niçin ikaz etmedi-ler? Bizce en büyük günaıh ve kabahat yine meslek-daşlarımızındır. Çünkü bir fen adamının inanmadığı bir şeyi yapmaması gerekir.
Bu hatâlı işte idareci olarak çalışan mühendis ve mimarlardan gayri müteahhit oılarak evleri inşa eden fen erbabı da diğerleri kadar maddî ve manevî mesuliye taşımaktadırlar. Bir fen ve san'at adamının nihayet pa ; kazanacağım diye, inanmadığı bir inşa sistemini vt
şekli, kabul etmesi ve yapması onu mes'uliyetter kurtaramaz. İdarciler, ikaz edilmemişler ve köy de bı şekilde inşa edilmiştir.
Rami köyünü gördükten sonra İskân Umum Mü-dürlüğünün iç kolonizasyon işlerinde yetişkin idareci ve fen elemanlarına sahip olmadığı kolaylıkla anlaşı-lıyor.
İstanbul'un içinde, her türlü teknik kolaylıklar olan bir muhitte, bu derece hatalı inşaat yapılırsa Anadoluda inşa edilen göçmen köyleri acaba nasıl ya-pılıyor. İskân Umum Müdürlüğünün göçmen inşaat için Filistinde yapılanlardan faydalanması bir zaruret tir.
