(USBIK 2019 NEVŞEHİR)
II. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ
II. INTERNATIONAL SOCIAL SCIENCES CONGRESS
TAM METİN KİTABI
FULL TEXTS BOOK
ISBN
978-605-68298-3-3
NEVŞEHİR-TÜRKİYE
2019
Yayına Hazırlayanlar
Dr.Ayhan KUŞÇULU- Elshan GURBANOV
Kongre Tarihleri – Congress Dates
31 Ocak /January - 1,2 Şubat / February 2019
Kongre Yeri – Congress Venue
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi
ISBN 978-605-68298-3-3
Erişime Açıldığı Tarih
12.07.2019
(Bu kitap Elektronik Kitap (Çevrimiçi /Web Tabanlı) olarak yayımlanmıştır)
UYARI:
Tam metinlerin içerikleriyle ilgili bütün sorumluluk yazara/ yazarlara aittir. Tam metinlerde yer alan görüş ve düşünceler USBIK 2019 Kongre Bilim Kurulunun, Düzenleme Kurulunun, Danışma Kurulunun veya bu kitabı yayına hazırlayanların düşüncelerini yansıtmaz. Kitabın Yayın Hakları USBIK 2019 Kongre Düzenleme Kuruluna aittir. İzin alınmadan kısmen ya da tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz
I
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN ETİĞİ:“ÖĞRETİM SÜRECİNDE DAHA ETKİLİ OLMA YOLLARI” Konferans Tam Metni
Davetli Konuşmacı, HASAN YILMAZ 1
*
FEMİNİZMİN SANATA ETKİLERİ BENGÜ BATU
16 *
TOPKAPI SARAYI HAREM SEKSİYONU ÇİNİLERİNE GENEL BAKIŞ ZEHRA DUMLUPINAR
27 *
MODA VE İLETİŞİM ARACI OLARAK BEBEKLER FADİME GELEŞ
38 *
MÜHİMME DEFTERLERİNE GÖRE OSMANLI DEVLETİ’NDE ASKERİ/İDARİ (YÖNETEN) SINIF MENSUPLARININ YAPTIĞI EŞKIYALIK HAREKETLERİ (1626-1631)
MİHRİBAN ARTAN 46
*
ANADOLU’DA AŞIK KEMİĞİNİN ROLÜ AYBÜKE NACAR
61 *
ÇİNLİ BİR SEYYAHIN GÖZÜNDEN XX. YÜZYIL BAŞLARINDA İSTANBUL’DA GÜNLÜK HAYAT AYŞEGÜL EKEM ONUK - İSMAİL DOĞAN
76 *
BREXIT KARARININ AB ÜYELİK SÜRECİNDEKİ TÜRKİYE’YE ETKİLERİ OMCA ALTIN
88 *
MANTIK İLMİNİN İNSAN TASAVVURU MERKEZİNDE SÜNNETİN YENİDEN TANIMLANMASI SERKAN BAŞARAN
98 *
İSLAM İLE LAİKLİK TELİF EDİLEBİLİR Mİ? MUSTAFA ÖZDEN
115 *
FİLİSTİN’DEKİ HALK İNANIŞ UYGULAMALARI ÖMER SARAÇ - HEBA ABU-SALİH
128 *
RANCİERE’İN DÜŞÜNCESİNDE ESTETİK VE SİYASET İLİŞKİSİ SELDA BIÇAK
140 *
KÜRESEL BİR FENOMEN OLARAK IRKÇILIK ZARİNA HAMRAYEVA
147 *
ANNELERİN 2-6 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARINI EĞİTİRKEN KULLANDIKLARIYÖNTEMLERİN İNCELENMESİ RÜŞTÜ YEŞİL - HASAN YILMAZ - BAZARGÜL CALİLOVA
II
OKUL YÖNETİCİLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN STRES DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI SÜLEYMAN DOĞAN - REYHAN KALKAN
175 *
MATEMATİK ÖĞRETİMİNDE FELSEFİ BİR PROBLEM: SORU YAZMA KEMAL ÇİNÇİN
190 *
FARABÎ’NİN TAHSÎLU’S-SA’ADE ADLI ESERİNİN MODERN ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
MUHAMMED ÜNSAL - UMUT CAN GEZİCİ 198
*
DEVLET İLKOKULLARININ YÖNETİCİLERİ İLE ÖZEL İLKOKULLARIN YÖNETİCİLERİNİN STRES DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
SÜLEYMAN DOĞAN - PINAR SELMAN 216
*
LİSE MATEMATİK DERSLERİNDE OYUN TEMELLİ ÖĞRENMENİN ÖĞRENCİLERİN DERSE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ
İLHAN SARIKAYA - SÜLEYMAN DOĞAN 232
*
IRAK'TA KULLANILAN TÜRKMEN TÜRKÇESİYLE KÜRTÇE ARASINDA ORTAK KELİMELER SİHAM ZENGİ
244 *
SEBK-İ HİNDÎ ŞİİRİNİN ANLAŞILMASINDA ŞEVKET-İ BUHÂRÎ DÎVÂNI SÖZLÜĞÜNÜN KATKILARI BİLGE KARGA GÖLLÜ
257 *
TAYFUN PİRSELİMOĞLU’NUN ÖYKÜLERİ ÜZERİNE TEMATİK BİR İNCELEME EMİNE AYAN
270 *
DAKUK AĞZININSES ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME MUNA FAZIL CİHANGİR
279 *
GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİYLE RESİM OKUMASI BENGÜ BATU
292 *
ANAMORFİK YANILSAMAYA SAHİP DESENLERİN HALIDAKULLANIMI VE TASARIM AŞAMALARI BAHADIR ÖZTÜRK
307 *
1970’LERDE AVRUPA VE AMERİKA’DA TOPLUMSAL TEMELLİ DUVAR RESMİ HAREKETLERİ HAMDİ GÖKOVA
320 *
İSTANBUL’DA VAKIF ÜNİVERSİTELERİNE BAĞLI SANAT FAKÜLTELERİNİN BÖLÜMSEL VE GÜNCEL BAZDA İÇERİKLERİ
FIRAT ÇAĞRI KIRMIZIGÜL 337
III
II. BAYEZİT DÖNEMİNE AİT ENDERUN HAZİNE DEFTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME SALİHA ÖNEN SARIERİKLİ
347 *
KEKOVA SUALTI ARAŞTIRMALARINDA TESPİT EDİLEN DOĞU AKDENİZ VE KİLİKYA KÖKENLİ AMPHORALAR
UĞURCAN ORHAN 360
*
KENTSEL MUTABAKAT: DÜĞÜM ÇÖZMEYE TEORİDEN BAŞLAMAK ELMASHAN GÖKESAOĞLU - BUŞRA KORKMAZ
380 *
DELEUZE VE GUATTARİ’DE ÖZNENİN ŞİZOANALİZİ HAKAN HATAY
391 *
ADLARIN KULLANIMI VE AKLISELİM İNSANIN APRİORİSİ BAĞLAMINDA KRİPKE, ADLANDIRMA VE ZORUNLULUK KİTABININ İNCELENMESİ
KÜBRA ATALAY 399
*
YABANCI BİR DİL OLARAK TÜRKİYE TÜRKÇESİNİ ÖĞRENME UYGULAMALARININ YARARLIĞINA İLİŞKİN ÖĞRENCİLERİN DEĞERLENDİRMELERİ
RÜŞTÜ YEŞİL 406
*
ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN UZAMSAL BECERİLERİNİN İNCELENMESİ GÜLŞAH GÜRKAN
424 *
ORTAOKUL TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN DİNLEME BECERİSİNİN GELİŞİMİNE YÖNELİK OLARAK EBA (EĞİTİM BİLİŞİM AĞI) PAYLAŞIMLARI ÜZERİNE GÖRÜŞLERİ
CEYDA ÇAYLI 430
*
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ AKTİF ÖĞRENME KAVRAMINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARI
AYHAN AKIŞ - BAŞAK KOÇAK 442
*
KİM DAHA BENCİL: UYUMSAL, EGOSANTRİK VE PATOLOJİK BENCİLLİĞİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ
HASAN YILMAZ - RÜŞTÜ YEŞİL 452
ÖĞRETMENLİK UYGULAMALARININ TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ MESLEKİ GELİŞİMİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
MEHMET FİDAN 461
*
AKRAN ZORBALIĞININ İLKOKUL 4. SINIFLARDA FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ: ADANA İLİ ÖRNEĞİ
EBRU BARİK - FİLİZ YURTAL 469
IV
YAZIM EĞİTİMİMİZ VE SORUNLARIMIZ CELAL DEMİR - EZGİ DADAŞ
482 *
YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE TABELALARDAN YARARLANMA: NEVŞEHİR ÖRNEĞİ ERCAN KAÇMAZ - HATİCE SEDA GÜL
495 *
TÜRKÇE ÖĞRETMEN ADAYLARININ ELEŞTİREL OKUMA ÖZYETERLİK ALGILARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
M. KÜRŞAD YANGİL - M. YASİR OPUŞ 509
*
ORTAOKULDA YÜRÜTÜLEN PROJE ÇALIŞMALARINA YÖNELİK TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ALİ GÖÇER - SEVTAP ARSLAN 519
*
TÜKETİCİ TEMELLİ MARKA DEĞERİ ALGILAMALARININ KÜRESEL BİR İÇEÇECEK MARKASI ÖRNEĞİNDE ANALİZİ
ŞENİZ ÖZHAN 531
*
KÜRESELLEŞME, EKONOMİK ENTEGRASYONLAR VE GÜMRÜK BİRLİĞİ MELTEM ÖZTARTAN
542 *
PAZARLAMA KARMASI ELEMANLARININ
YEŞİL MODA ÜRÜNLERİN PAZARLANMASINA YÖNELİK ETKİLERİ GİZEM ANŞİN GÜRTEKİN
565 *
KIRGIZİSTAN DİJİTAL MEDYASINDA ZEYTİN DALI HAREKÂTI PROF. DR. HAMZA ÇAKIR - ÖMER KÜHREVİ
585 *
TÜRKIYE’DE ANALOG YAYINCILIKTAN SAYISAL YAYINCILIĞA GEÇİŞ VE İZLEYİCİYE OLAN ETKİLERİ FATİH SÖĞÜT
603 *
HERKES İÇİN KÜLTÜREL ÜRETİM: TÜRKİYE’DE TİKTOK UYGULAMASI ÖRNEĞİ ÖZLEM YILDIZ
619 *
DİJİTALLEŞME: YENİ SOSYALLİK
ÖZLEM ALTUNSU SÖNMEZ - AHMET YILMAZ 633
*
TÜRKİYE’DE MERKEZİ VE YEREL DÜZEYDEKİ AKTÖRLERİN EVSİZLİK SORUNUNA İLİŞKİN İZLEDİKLERİ TEMEL POLİTİKA VE STRATEJİLERE İLİŞKİN BİR ANALİZ
FERHAT KOÇOĞLU
648
*
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE TOPLUM YARARINA PROGRAM UYGULAMASI: ÖĞRENCİ GÖRÜŞ VE TERCİHLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÜZERİNE BİR UYGULAM
MEHMET LEVENT KOCAALAN - BÜLENT ARPAT 660
V
POSTMODERNİZM SÜRECİNDE GÖÇ OLGUSUNA İLİŞKİN KÜLTÜR TARTIŞMALARI CANSU IŞIK
666 *
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN BİREYLERE YÖNELİK BİR GÖNÜLLÜLÜK ÇALIŞMASININ İÇERİĞİNE GENEL BAKIŞ: GÖNÜLLÜ ÇALIŞMA REHBERİ
BÜŞRA SUBAŞI YURTÇU - YEŞİM GÜLEÇ ASLAN 675
*
SINIF PANOLARI, OKUL DUVAR GAZETELERİ VE OKUL DERGİLERİNİN TÜRKÇENİN ETKİN KULLANIMI AÇISINDAN İŞLEVSELLİĞİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ALİ GÖÇER -CEYDA ÇAYLI 682
*
CUMHURİYET’İN TARIMSAL KALKINMAYI EĞİTİMLE BULUŞTURMASI-KÖY ENSTİTÜLERİ’NİN TÜRK TARIMINA KATKISI
SEVGİ BAYAT 697 *
SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ FARKLI YÖNLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI MELİS AKAY
710 *
KIRGIZİSTAN TURİZM SEKTÖRÜNDE REKLAM AKHMETOVA N.A. - MYRZABEKOVA M.J. 723
*
GELENEKSEL TÜKETİCİ ALGISININ YIKILIŞI: ALIŞVERİŞÇİ ( SHOPPER ) KAVRAMININ MARKALAR ÜZERİNDEKİ DEĞİŞİM ETKİSİ
SİNEM SORGUÇ
733 *
ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BİLİM İNSANI İMAJLARININ İNCELENMESİ GÜLŞAH GÜRKAN
741 *
SOSYAL BİLGİLER ÇEVRE EĞİTİMİNDE AFİŞ KULLANIMINAÖRNEK BİR UYGULAMA SALİM UYAR -UFUK KARAKUŞ
751 *
KURUMSAL İTİBAR YÖNETİMİNDE YEŞİL PAZARLAMANIN YERİ VE ÖNEMİ MEHNUR BAŞTOPUZ
759 *
KIRGIZİSTAN RESMÎ HABER AJANSI ‘KABAR’DA TÜRKİYE’DE YAPILAN 24 HAZİRAN SEÇİMLERİNİN TEMSİLİ
HAMZA ÇAKIR - ADİL AKTAŞ 770
*
YETENEK YÖNETİMİ FULYA MISIRDALI YANGİL 788
*
NİĞDE’NİN TARİH VE KÜLTÜR KARINCALARI-2 PROJESİNE KATILAN ÖĞRENCİLERİN BİLİM GÜNLÜKLERİNİN İNCELENMESİ
AHMET KILIÇ 796
VI
SURİYELİ MÜLTECİLERİN İHTİYAÇLARININ DEĞERLENDİRMESİ MUHAMMET EMRE SARAÇ - KÜBRA ÖZKAN DEMİR - SERTAÇ ŞİPKA 810
*
ESKİ (2011) VE YENİ (2017) COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI YAVUZ DEĞİRMENCİ
823 *
LİSELERDEKİ ÖĞRENCİ KULÜPLERİ HAKKINDA ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ ( KANDIRA ANADOLU LİSESİ ÖRNEĞİ)
DİLEK SARIKAYA 833
*
TÜRKİYE’DE ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK LİSE SONRASI YAŞAM İÇİN GEÇİŞ PLANLAMA SÜRECİ VE YURTDIŞIÖRNEKLERİNİN İNCELENMESİ
HASAN H. TOPRAK - ERKAN EFİLTİ 848
*
BEŞİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME ÜNİTESİNDEKİ KAVRAM YANILGILARININ NEDENLERİ İLE BELİRLENMESİ
SALİH GÜLEN 864
*
HELİKOPTER EBEVEYN TUTUMLARI VE ÇOCUKLARIN BOYUN EĞİCİLİK ÖZELLİĞİ ÜZERİNDE ETKİSİ HASAN YILMAZ
880 *
İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ DEĞİŞKENİ VE ÇALIŞANLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER:İNŞAAT SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ TÜRKER TOPALHAN - MESUT DURGUT
891 *
TEMEL ULUSLARARASI TİCARET GÖSTERGELERİNE GÖRE HOMOJEN ÜLKE GRUPLARININ BELİRLENMESİ ERCAN YAŞAR
902 *
ÜRETİM İŞLETMELERİNİN YÖNETİM MUHASEBESİ UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: 2016 YILI VERİLERİNE GÖRE İSO İLK 500 LİSTESİNDE YER ALAN GIDA MADDESİ ÜRETEN İŞLETMELERE YÖNELİK BİR UYGULAMA
HALİL AKMEŞE - SERCAN ARAS -ALİ ILGAZ 914
*
KAYSERİ İLİNDE KIRSAL GENÇ NÜFUS DEĞİŞİMLERİNİN KIRSAL MİRASIN KORUNMASIBAĞLAMINDA NİCELİKSEL ANALİZİ
SEDA ÇALIŞIR HOVARDAOĞLU - OZAN HOVARDAOĞLU 932
*
OTEL LOBİLERİNİN İÇ MİMARİ TASARIM ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN İRDELENMESİ: KOCAELİ OTELLERİ ÖRNEĞİ
SEÇİL BİLGİN - DENİZ DEMİRARSLAN 947
*
DİNİ İNANÇLARIN GASTRONOMİ DENEYİMLERİ ÜZERİNE ETKİSİ:KAPADOKYA ÖRNEĞİ BEYZA UYANIK - MELEK YAMAN
962 *
HALK HEKİMLİĞİ KAPSAMINDA OCAK KÜLTÜRÜ: KARAMAN ÖRNEĞİ MİNE ARSLAN
VII
KIZILCAHAMAM İLÇESİNDEKİ ŞİFALI SULAR: SIĞIRCIK SUYU ÖRNEĞİ AKİF DİREN
991 *
İNTERNET BAĞIMLILIĞI VE YALNIZLIK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ ÖZGÜR DEMİRCİ SEYREK - ERCÜMEND ERSANLI
1002 *
ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNELERİN NORMAL GELİŞİM GÖSTEREN ÇOCUKLARIYLA İLETİŞİMLERİNİN İNCELENMESİ
M. ABDULBAKİ KARACA -ERKAN EFİLTİ 1013
*
EŞİN BELİRLİ BİR TAŞINMAZI ÜZERİNDE TASARRUF YETKİSİNİN SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN ŞERH İLE AİLENİN EKONOMİK VARLIĞININ KORUNMASI
ZEYNEP NUR SUBAŞI 1024
*
CEDİTÇİ ABDURRAUF FITRAT’IN TÜRKİYE’DEKİ EDEBİ FAALİYETİ SHOKHRUKHBEK OLIMOV
1041 *
EUROVİSİON ŞARKI YARIŞMASI VE KÜLTÜREL SEMBOLLER DİLAY NAKIŞ
1054 *
FAHREDDÎN-İ IRÂKÎ DİVANI’NDA PEYGAMBERLER PELİN SEVAL ÇAĞLAYAN ESEN
1068 *
MEVLÂNÂ VE BİR GAZELİNİN İNCELEMESİ ESENGÜL UZUNOĞLU SAYIN
1087 *
LANGUAGE IN CULTURAL CONCEPTUALIZATIONS GULNARA KARBOZOVA-AKSULU İBRAİMOVA 1100
*
KAŞ İLÇESİ YERLEŞME ADLARI ÜZERİNE AYSUN GÜNDÜZ ÖNAL
1106 *
TARİHİ KAYNAKLARIN KARMAŞIK SÖZDİZİMSEL BÜTÜN BAĞLAMINDA ARAŞTIRILMASI SEKİNE ŞERİFOVA
1122 *
8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BİLİMSEL EPİSTEMOLOJİK İNANÇLARI VE MATEMATİK ÖZYETERLİLİK ALGILARININ MATEMATİK BAŞARISI İLE İLİŞKİSİ
MUSTAFA GÜÇLÜ -ÖMER FARUK ŞAHİN - YALÇIN DİLEKLİ 1132
*
ANNE BABA TUTUMLARININ ÖĞRENCİLERİN MATEMATİK DERSLERİNDEKİ AKADEMİK BAŞARILARINA ETKİSİ
MUSTAFA GÜÇLÜ - Ö. FARUK ŞAHİN 1151
VIII
ETKİN VATANDAŞLIK ÖĞRETİMİ ALAN 5. SINIF SOSYAL BİLGİLER ÖĞRENCİLERİNİN VATANDAŞLIK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN ANALİZİ
SEZGİN ELBAY 1159
*
KIRIK CAMLAR TEORİSİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ ALANINDA UYGULANABİLİRLİĞİ HÜLYA DİĞER
1173 *
RUMİNATİF DÜŞÜNCE BİÇİMİ VE ÜSTBİLİŞSEL MODEL AÇISINDAN DEPRESYONUN İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR DERLEME
ROJİN YAZAR 1188
*
EŞE YABANCILAŞMA ÖLÇEĞİ (EYÖ): GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI AHMET AKIN -BETÜL MORALI
1198 *
İNTERNET ÜZERİNDEN YAPILAN ARTIRIM USULÜYLE SATIŞ SÖZLEŞMESİ ZEYNEP NUR SUBAŞI
1203 *
YOKSULLUK NAFAKASININ KOŞULLARI OĞUZ ERSÖZ
1227 *
ERBİL YÖRESİNDE TÜRKMEN ANLATILARI İÇİNDE "DUA MOTİFİ" NAZNAZ TAWFEQ
1238 *
ASIL KAHRAMAN KİM: KAHRAMANLIKÇI HEYECANSAL DEĞERLENİŞ ODAĞINDAUNUTKAN AYNA ALPTUĞ TOPAKTAŞ
1252 *
CENGİZ AYTMATOV’UN “TOPRAK ANA” ROMANINDA İŞLENEN KADIN MOTİFLERİ VE “TOLGONAY” ZEHRA IŞIK
1261 *
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ'NDE YAŞAYAN SİYAHİ KADINLARIN YOKSULLUĞU İLE TÜRKİYE'DE YAŞAYAN ROMAN KADINLARIN YOKSULLUĞUNUN KIYASLANMASI
AYŞE ŞEYMA TURGUT 1273
*
LEXICAL-SEMANTIC PARADIGMS OF MODERN RUSSIAN SYNONYMS ZHADYRA ZHUMAGULOVA - RAHİYA UMIRBEKOVA
1286 *
YAZILI ANITLAR VE AZERİ AĞIZLARINDA AKRABALIKİLİŞKİLERİ BİLDİREN KELİMELER KÜBRA KULİYEVA - HEMİDE KULIYEVA
1302 *
ERDEMLİ DEVLET: FÂRÂBÎ İLE İBN RÜŞD ARASINDA MUKAYESE MEHMET MURAT KARAKAYA
1310 *
EŞ SEÇİMİNDE AİLENİN ROLÜ ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI AHMET AKIN - BEYZA ÜSTAL
IX
GENÇLER ARASINDA SOSYAL MEDYA KULLANIMI VE YALNIZLIKARASINDAKİ İLİŞKİNİ İNCELENMESİ SERKAN VOLKAN SARI - MUSTAFA ŞAHİN
1322 *
BOŞANMA KAYGISI ÖLÇEĞİ: GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK AHMET AKIN - BELKIS GÜNEŞ KAHRİMAN
1333 *
İNSAN HAKLARI HUKUKU KAPSAMINDA AZINLIK HAKLARININ ÖNEMİ VE MAKEDONYA ANAYASASINDAKİ YERİ
AZAM KORBAJRAM 1338
*
KAYIP ARANIYOR’U NEVİN’İN TOPLUMSAL CİNSİYETİ,AYKIRILIĞI VE ARAYIŞLARI ÜZERİNDEN OKUMAK ESRA DOLAN
1351 *
ÇİN’İN TEK KADIN HÜKÜMDARI WU ZETİAN VE TANG DÖNEMİNDE KADININ YÜKSELİŞİ FATMA ECEM CEYLAN- MUKADDES CİHANYANDI
1359 *
BANKA ÇALIŞANLARININ KADIN YÖNETİCİLERE YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
SUNA KÖSE - YELİZ MOHAN BURSALI 1372
*
TÜRK KÜLTÜRÜNDE KADININ YERİ VE ÖNEMİ: DİLŞAD HATUN ÖRNEĞİ ÖZLEM SALMAN
1390 *
ADELBERT VON CHAMISSO’NUN “PETER SCHLEMIHL’İN OLAĞANÜSTÜ ÖYKÜSÜ” ADLI UZUN HİKÂYESİNDE “GÖLGE” METAFORU
ŞENAY KIRGIZ 1403
*
FERZAN ÖZPETEK’İN İSTANBUL KIRMIZISI ADLI ESERİ VE FİLM UYARLAMASI ÜZERİNE BİR İNCELEME YASİN ONUR ULUDOĞAN
1415 *
ROMAN KARAKTERİNİN OKUYUCUYA TAKDİMİ ETHEM DEMİR
1426 *
VATAN SEVGİSİ HİKȂYESİNDE GURBET DUYGUSU MENAL ALİ HÜSEYİN
1436 *
FATİH WILLIAM’IN İNGİLTERE TAHTINA OTURMASI VE BU DÖNEMDEMEYDANA GELEN İSYANLAR MURAT HANAR
1451 *
ORTA ÇAĞ DOĞU VE BATI DÜNYASINDA KADIN ÖRGÜTLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: BACIYAN-I RUM VE BEGİNLER ÖRNEĞİ
SEDAT SAYIN 1465
X
ÖĞRETMENLERİ DESTEKLEYİCİ OKUL MÜDÜRÜ TUTUM VE DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK NİTEL BİR ARAŞTIRMA
BAHADIR GÜLBAHAR 1474
*
OKUL MÜDÜRÜ İLE ÖĞRETMENLER ARASINDAKİ İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETKENLERİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK NİTEL BİR ARAŞTIRMA
BAHADIR GÜLBAHAR 1486
*
ÇİZİMLERLE DESTEKLENMİŞ FEN EĞİTİMİNİN ORTAOKUL 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK BAŞARILARINAVEGÖRSELMATERYALLERİANLAMALARINAETKİSİ
İREM SURİ KÖKSAL - PROF. DR. FATMA ŞAHİN 1496
*
ORTAOKUL MATEMATİK ÖĞRETİMİNDE KAVRAMSAL ÖĞRENMENİN ÖĞRENCİLERİN BAŞARISI VE TUTUMU ÜZERİNE ETKİSİ
EZGİ USTA - DUYGU GÜR ERDOĞAN - SUBHAN EKŞİOĞLU 1512
*
REKLAMDA YENİ BİR YAPIBOZUM TÜRÜ OLARAK “SUBVERTISING” HANDE BİLSEL
1530 *
KEMAL TAHİR’İN DEVLET ANA ROMANINDA TÜRK TOPLUMUNUN SOSYAL/SİYASAL/EKONOMİK İZLEKLERİ
ENSAR YILMAZ 1539
*
NEV’Î DİVANI’NDA TARİHÎ, DİNÎ, MİTOLOJİK VE EFSANEVÎ ŞAHSİYETLER VE BUNLARIN KULLANIMI ÜZERİNE
SEDANUR DİNÇER ARSLAN 1550
*
BELEDİYELERDE KURUM İÇİ KATILIMCILIĞIN VE İLETİŞİMİN GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA: FİKİRPEREST
ONUR KEMAL YILMAZ 1576
*
RIFAT ILGAZ’IN PİJAMALILAR ROMANINDAHASTA-HEKİM-HASTANE İLİŞKİLERİ ENSAR YILMAZ - ŞEVVAL VATANSEVER
1588 *
SANATIN FELSEFİ VE SOSYAL DEĞERLERİ NİGAR ASKEROVA
1596 *
ÂŞIK GARİP DESTANINDA GURBET VENERAMUSTAFAYEVA
1605 *
TRT’NİN BİRLİK BERABERLİK BAĞLAMINDA MARAŞ OLAYLARI DÖNEMİNDE 1978 ARALIK AYI TOPLUMSAL ÇAĞRISI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
MUSTAFA KILINÇ 1621
XI
SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNUMUNDA KAMU ÖZEL ORTAKLIĞI SÖZLEŞMELERİ AYNUR HASOĞLU
1627 *
KATILIMCI HİPERMETİNSEL SÖZLÜKLERİN HABER MEDYASI İÇERİĞİNDEKİ İZDÜŞÜMÜ: EKŞİ SÖZLÜK ÖRNEĞİ
SEZER AHMET KINA 1635
*
SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ VE SINIF YÖNETİMİNE İLİŞKİN YETERLİK ALGILARI
ÖZGE METİN ÇAPAR - SÜLEYMAN ALĞAN- M. SENCER BULUT ÖZSEZER-KAMURAN TARIM 1657
*
ÇİN’İN EN SEÇKİN VE ROMANTİK ŞAİRİ: Lİ BAİ ESRA DOĞANAY
1686 *
SOSYOLOJİK AÇIDAN SAĞLIK VE KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ BAĞLAMINDA SAĞLIK–HASTALIK ALGISININ TOPLUMSAL REFERANSLARINI ANLAMAYA YÖNELİK BİR ÇALIŞMA
HAKKI KALAYCI 1697
*
JAPONCADAKİ “AD+GA/Nİ/WO İLGECİ+SURU” YAPILARI İLE KULLANILAN ADLAR VE BU YAPILARIN TÜRKÇEYE YANSIMALARI
ÜMMÜHAN ÇİFTÇİ 1711
*
KORE’NİN HASAT BAYRAMI (추석) ÇUSOK’A DAİR NİHAN KARAKUŞ HARMANCI
1720 *
신라왕실에나타난여성의독특한지위와역할
ŞİLLA KRALIĞINDA KADININ YEGÂNE KONUMU JUNG HYE LEE
1730 *
외국인근로자의한국어와한국사회이해교육에대한노력
ENDEAVOR FOR KOREAN LANGUAGE EDUCATION AND KOREAN SOCIETY UNDERSTANDING EDUCATION OF FOREIGN WORKERS
YUN HYANGHEE 1747
*
외국인근로자의한국어와한국사회이해교육에대한노력
ENDEAVOR FOR KOREAN LANGUAGE EDUCATION AND KOREAN SOCIETY UNDERSTANDING EDUCATION OF FOREIGN WORKERS
SANGKYOUNG PARK 1756
*
핵심어분석을통한한국어학습자의연결어미사용양상연구
A STUDY ON THE KOREAN LEARNERS’ USE OF CONNECTIVE ENDINGS THROUGH KEYWORD ANALYSIS MIYEON BAE
XII
KONGRE DANIŞMA KURULU -CONSULTATİVE BOARD
PROF. DR. GAFFARMEHDİYEV PROF. DR. HUANG XİAOYİNG
PROF. DR. SİHAM ZENGİ
KONGRE ONUR BAŞKANI - HONOR PRESİDENT
PROF. DR. MAZHAR BAĞLI
KONGRE BAŞKANLARI - PRESIDENTS OF CONGRESS
PROF. DR. ERDOĞAN ÇİÇEK - PROF. DR. H. ABDULLAH ŞENGÜL
DANIŞMA KURULU BAŞAKANI-PRESIDENT OF CONSULTATİVE BOARD
PROF. DR. S.GÖKSEL TÜRKÖZÜ
DÜZENLEME KURULU BAŞKANI - PRESIDENT OF ORGANISING COMMITTEE
DR. AYHAN KUŞÇULU
DAVETLİ KONUŞMACILAR
DOÇ. DR. HASAN YILMAZ AHMET BALIBEY
USBIK 2019 DÜZENLEME KURULU -ORGANISING COMMITTEE
ASST. PROF.DR. MELEK KABA (BAŞKAN YARDIMCI - DEPUTY PRESIDENT)
LECTURER ELSHAN GURBANOV (BAŞKAN YARDIMCI - DEPUTY PRESIDENT)
ASST. PROF.DR. GONCA VAROĞLU ASST. PROF.DR. MESUT BALIBEY ASST. PROF. DR. SEMİNE İMGE AZERTÜRK
ASST. PROF. DR. ÜMMÜHAN ÇİFTÇİ DR. FATMA ECEM CEYLAN DR. NURKHODZHA AKBULAEV LECTURER SHUİCHİ KUCHİKATA LECTURER ELHAN ALLAHVERDİYEV
LECTURER MENAL ALİ HÜSEYİN LECTURER MUNA FADHİL CİHANKHEER RESARCH ASİSSTANT NİHAN KARAKUŞ HARMANCI
XIII
BİLİM KURULU /BOARD OF SCİENCE(YABANCI- FOREGIN)
PROF. DR. ANAR İSGENDEROV PROF.DR. CHO EUN SUK PROF.DR. ÇOBAN HIDIR ULUHAN
PROF.DR. FERDA ESEDOV PROF.DR. GAFFAR MEHDİYEV
PROF.DR. EMİR İÇHEM PROF.DR. HUANG XİAOYİNG PROF.DR.KARLİGASH AŞİRHANOVA
PROF.DR. KUGİNUKİ TORU PROF.DR. NASRULLA MEMMEDOV
PROF.DR. NİGAR ASKEROVA PROF.DR. NEVİN BAHADIR BABAN
PROF.DR. SİHAM ZENGİ PROF.DR.SUNDUS M.ALİ AL-UBAİDY
PROF.DR. TOFİQ ABDÜLHASANLİ PROF. DR.TOFİQ NECEFİ PROF.DR.YOO JUNG SUK PROF.DR. ZAUAL IONOV
ASSOC. PROF. DR.ABDULAZEEZ MOHSİN SALMAN ASSOC. PROF. DR. ELHAN AZİZOV
ASSOC. PROF. DR. GATİBE GULİYEVA ASSOC. PROF. DR. GORAN SELAHADDİN SHOKUR
ASSOC. PROF. DR. HU YATİAN ASSOC. PROF. DR. HÜSEYİN ŞAHBAZ
ASSOC. PROF. DR. I-HUİCHENG ASSOC. PROF. DR. KAMALA GAHRAMANOVA
ASSOC. PROF. DR. KULİYEVA KUBRA ASSOC. PROF. DR. LAN-YA TSENG ASSOC. PROF. DR. METANET MEMMEDOVA ASSOC. PROF. DR. NECDET YAŞAR BAYATLI
ASSOC. PROF. DR. PEİ-LİN Lİ ASSOC. PROF. DR. SPARTAK KADİU ASSOC. PROF. DR. VAHİDE CAFERZADE
ASSOC. PROF. DR. WU CHUNHUİ ASSOC. PROF. DR.YU KARİ YOSHİHARA
ASSOC. PROF. DR. XHEMİLE ABDİU ASST. PROF. DR.IBTİHAL AL-TAMEEMİ ASST.PROF.DR. MAHDİ I.KAREEM AL-UTBİ
ASST.PROF.DR. MİYACHİ ASAKO
ASST.PROF.DR. RİHAB ABDULJALEEL SAEED ALATTAR DR.ALİ ARİF FADHİL
DR. AYGÜN ALİZADE DR. ASHIRKHANOVA KARLYGASH
DR. HAZİM BURHAN MUSTAFA DR. HEYBET HEYBETOV DR. İLKİN ALİMURADOV
DR. JYUNG HYE LEE DR.KİYOKO İTO DR. MATANAT AMRAHOVA DR.TERANE HÜSEYİNBALAYEV
XIV
BİLİM KURULU /BOARD OF SCİENCE (YERLİ - LOCAL)
PROF.DR. AHMET MERMER PROF. DR. ALPER ASLAN PROF. DR. ARİF SARIÇOBAN PROF. DR. BİLAL KUŞPINAR PROF.DR. BÜLENT OKAY PROF. DR. FATMA GÜL CİRHİNLİOĞLU
PROF.DR. ABDULLAH ŞENGÜL PROF.DR.HAKAN AYDIN PROF.DR. HASAN ALİ ŞAHİN PROF.DR.MUHİTTİN ELİAÇIK
PROF.DR. MUSTAFA ŞANAL PROF.DR. NURİYE GARİPAOĞLU PROF. DR. ÖZDEN ZEYNEP OKTAV
PROF. DR. RECEP DİKİCİ PROF. DR. YAVUZ KARTALLIOĞLU PROF. DR. YILDIZ KARAGÖZ YEKE
PROF. DR. ZÜLFİKAR DURMUŞ ASSOC. PROF. DR. ADEM ÇATAK
ASSOC. PROF. DR.DUYGU EREN
ASSOC. PROF. DR. GÜNİL ÖZLEM AYAYDIN CEBE ASSOC. PROF. DR. HASAN YAVUZER ASSOC. PROF. DR. HATİCE KÖROĞLU TÜRKÖZÜ
ASSOC. PROF. DR. HİKMET ZEKİ KAPÇI ASSOC. PROF. DR. HÜSEYİN ŞAHBAZ
ASSOC. PROF. DR. İBRAHİM İLHAN ASSOC. PROF. DR. LEYLA KAHRAMAN
ASSOC. PROF. DR. MUSTAFA GÜÇLÜ ASSOC. PROF. DR. MUSTAFA KOÇER
ASSOC. PROF. DR. OĞUZ ÖCAL ASSOC. PROF. DR. ÜMMÜHAN TÜRKYILMAZ
ASST. PROF. DR. FİKRET YAZICI ASST. PROF. DR. SERDAR SAYGILI
ASST. PROF. DR. MUHAMMED FAZIL HİMMETOĞLU ASST. PROF. DR. AYTAÇ ÖREN
ASST. PROF. DR. OSMAN ASLANOĞLU ASST. PROF. DR. MELEK KÖRÜKÇÜ
ASST. PROF. DR. ERAY YAĞANAK ASST. PROF. DR. İLHAN GÜLLÜ ASST. PROF. DR. FATMANUR ÖZEN
ASST. PROF. DR. HATİCE DOĞAN DR. NURULLAH SAT
270
TAYFUN PİRSELİMOĞLU’NUN ÖYKÜLERİ ÜZERİNE TEMATİK BİR İNCELEME Emine AYAN* ÖZET
1959 yılında Trabzon’da dünyaya gelen Tayfun Pirselimoğlu, çok yönlü kişiliği ile öne çıkan bir sanatçıdır. Sanat camiasında adı daha çok sinema ile birlikte anılan; ancak edebi faaliyeti bağlamında da yadsınamayacak denli üretken bir yazar olduğu anlaşılan Pirselimoğlu, Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ndeki eğitiminin ardından Hochschule für Angewandte Kunst’ta (Viyana Uygulamalı Güzel Sanatlar Akademisi) resim ve gravür eğitimi almış, yurt içi ve yurt dışında çeşitli sergiler açmış, kurucuları arasında yer aldığı Akademia Genius’ta senaryo yazımı, sinema ve resim üzerine dersler vermiş, Viyana, Atina ve Ankara’da sinema alanında atölye çalışmalarında bulunmuştur. Yazar, 1992 yılında yazdığı Otel isimli bir senaryo ile başladığı sanat hayatına Dayım (1999), II. Silenzio e’doro (Sükut Altındır) (2002), Hiçbiryerde (2002),
Rıza (2007), Pus (2009), Saç (2010), Ben O Değilim (2013) adlı filmlerinin yanısıra; Çöl Masalları (1996), Kayıp Şahıslar Albümü (2002), Malihulya (2003), Şehrin Kuleleri (2005), Kerr(2014), Çölün Öbür Tarafı (2018) adlı altı romanı ve Otel Odaları (2009), Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adama Övgü (2012) adlı iki öykü kitabıyla devam etmiştir. Bu
bildiride Pirselimoğlu’nun adı geçen iki öykü kitabında yer alan öyküler tematik bir incelemeye tabi tutularak öykülerdeki ana izlek açığa çıkartılacak ve böylece yazarın öykülerinde inşa ettiği anlatı dünyasından hareketle Pirselimoğlu’nun öykü dünyasına ışık tutulacaktır. Tayfun Pirselimoğlu’nun öyküleri üzerine yapılacak kapsamlı bir içerik analizi ile yazarın öykücü kimliğini ana hatları ile ortaya koymak bildiride ulaşılması amaçlanan temel hedeftir.
Anahtar Kelimeler: Tayfun Pirselimoğlu, Otel Odaları, Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da
Üçüncü Adama Övgü, hikâye, izlek.
*Arş. Gör. Dr. Çukurova Üniversitesi,Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, eayan333@gmail.com
271
271
A THEMATIC INVESTIGATION ON TAYFUN PIRSELIMOĞLU'S STORIES Abstract
Tayfun Pirselimoğlu born in 1959 in Trabzon is an artist who stands out with his versatile personality. Pirselimoğlu, whose name is mostly refered with cinema; but is also understood to be a productive writer who cannot be denied in the context of his literary activity, after studying at the Middle East Technical University, studied painting and gravure at the Hochschule für Angewandte Kunst (Vienna Applied Fine Arts Academy), held many exhibitions in Turkey and abroad, gave lectures on screenwriting, cinema and painting at Akademia Genius of which he is one of the founders, participated in workshops in the field of cinema in Vienna, Athens and Ankara. The writer who is started his artistic career in 1992 with a script called Otel, continues his career with his films called Dayım (1999), Sükut Altındır (2002),
Hiçbiryerde (2002), Rıza (2007), Pus (2009), Saç (2010), Ben O Değilim (2013); as well as his
six novels called Çöl Masalları (1996), Kayıp Şahıslar Albümü (2002), Malihulya (2003), Şehrin
Kuleleri (2005), Kerr(2014), Çölün Öbür Tarafı (2018) and his two story books called Otel Odaları (2009), Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adama Övgü (2012). In this paper,
the main theme will be revealed in the stories with subjecting to the stories to a thematic analysis in the two story books of Pirselimoğlu and thus from the narrative world that the writer built in his stories, the story world of Pirselimoğlu will be illuminated. To reveal the storyteller identity with the main lines of Tayfun Pirselimoğlu with a comprehensive content analysis on the stories of the writer’s is the main purpose of the paper is intended to be reached.
Keywords: Tayfun Pirselimoğlu, Otel Odaları, Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü
Adama Övgü, story, theme.
1. GİRİŞ
Sanat dünyasında yönetmen, yazar ve ressam kimliği ile dikkat çeken Tayfun Pirselimoğlu, başta sinema olmak üzere resim ve edebiyat alanında gerçekleştirdiği faaliyetleri ile sanatsal alana katkı sunan bir isimdir. “Sanatın birkaç dalıyla iç içe” (Şahin Hamidi, 2014) bir sanatçı olan ve sinemayı resim ve edebiyatı kapsayan (Karaburç, 2014) bir sanat dalı olarak alımlayan Pirselimoğlu, “bir hakikat inşası” (Öztürk, Bütev, 2017: 221) olarak nitelendirdiği sinemanın kollektif bir iş, edebiyatın ve resmin ise sanatçının tamamen kendi başına cenk ettiği bir alan (Karaburç, 2014) olduğu kanaatindedir. Edebiyatı ve resmi kendisi için bir sığınak (Karaburç, 2014) addeden sanatçı, bu iki sanat dalının sinemadan ayrıldığı çizgiye şu cümleleri ile işaret etmektedir:
272
272
Asıl olarak yönetmenlik yapıyorum ben ve sinema bütün bu sanat dallarının içinde bir amalgam halinde bulunan bir alan. Sinema; biraz resim, biraz edebiyatla birlikte diğer disiplinleri ve her şeyi kapsadığı için bunun özellikle çok faydasını gördüğüm kesin. Edebiyat ise elinizin çok serbest olduğu . . . geniş bir alan. O nedenle edebiyat biraz kaçtığım bir yer. Resim de biraz öyle . . . Sinema bütün bunların dışında; sizin dışınızda da bir sürü unsurun yer aldığı bir alan. Bir filmin arkasında belki bin kişi oluyor. Ama resim yaparken ya da yazarken bir başınasınızdır ve bunun getirdiği hem büyük bir rahatlık hem de büyük bir sıkıntı söz konusudur. Çünkü oradaki mücadeleniz direkt kendinizledir. Bu konuda resimle edebiyatı bir tarafa ayırıyorum (Şahin Hamidi, 2014).
Sanatsal tutumu bağlamında okuyucuyu ve izleyiciyi soru sormak zorunda bırakan bir edebiyatı ve sinemayı (Öztürk, Bütev, 2017: 223) önceleyen; bu yönü itibariyle Umberto Eco’nun Açık Yapıt’ındaki (Eco, 2001) görüşlerini önemsediği anlaşılan Pirselimoğlu’nun, sanat yapıtının alımlanma sürecinde okurun oynadığı role büyük bir önem atfettiği görülür. Öyle ki sanatçı kendisiyle yapılan bir söyleşide Eco’dan hareketle yazarın, okurun ve eserin taşıdığı niyete (Öztürk, Bütev, 2017: 221) işaret etmiş; sinemadan yola çıkarak sanat yapıtından üretilecek anlamların izleyicinin hakikat tasavvuru ile alakalı olduğuna (Kabadayı vd., 2018: 209) dikkat çekmiştir. Dolayısıyla Pirselimoğlu, okuru metinde söz sahibi kılan bir sanatçıdır: . . . Metin sizi bir yere götürür. Götürdüğü yerde de elinizi bırakır. Ondan sonra ne tarafa gideceğinize, daha da önemlisi gidip gidemeyeceğinize okuyucu olarak siz karar verirsiniz. Bu bir sorumluluk taşıma halidir. Okuyucunun, okuduğu her metinden sorumlu olduğunu düşünüyorum . . . Okuyucunun metinle kurduğu ilişkide bir sıkıntı çekmesi gerektiğini düşünüyorum. Sıkıntıdan kastım az önce sorumluluk olarak ifade ettiğim durum (Çakır, 2009: 13).
Bu bildiride, yönetmenliğini üstlendiği filmleri, sergilediği resimleri, kaleme aldığı romanları ve öyküleri ile sanatsal faaliyetini icra eden Tayfun Pirselimoğlu’nun Otel Odaları (2009) ve
Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü (2012) adlı iki öykü kitabı tematik
olarak incelenerek bir yazar olarak sanatçının öykü evrenine ışık tutulacaktır.
2. TAYFUN PİRSELİMOĞLU’NUN ÖYKÜLERİ ÜZERİNE TEMATİK BİR İNCELEME 2.1. Otel Odaları
Tayfun Pirselimoğlu’nun 2009 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı Otel Odaları, “Uzun, Sıcak Bir Yaz”, “.R.F Oteli”, “Anagoor”, “Hayat Oteli”, “Şems Oteli Kâtibi”, “Otel Odaları Raporları” ve “P Şehri Hikâyesi” adlı yedi öyküden oluşur. Kurmaca bir karakter olarak anlatıya dahil olan Pirselimoğlu’nun üstkurmaca bir zeminde anlatıda yer yer sesinin duyulduğu bu öyküler, yazarın kaleminden anlatıya iliştirilen kolaj niteliğindeki çizimler ve postmodernizmin tekinsiz
273
273
atmosferinde silikleşen öznenin ve mekanın bir işareti olarak harflerle ifade edilen kişi ve mekan isimleri ile postmodern birer anlatı niteliği taşır.
Yazarın anlatı dünyasında “otel”in önemli bir yeri vardır. Sanatçı, yazdığı senaryolarda, romanlarda otellerin hep olduğunu, otelin olmadığı hiçbir şey yazmadığını (Çakır, 2009: 13) ve otellerden çıkamadığını (Duyar, 2018: 214) ifade eder. Taşıdığı bir otel takıntısı dolayısıyla zihninde otel odalarında geçen hikâyelerden oluşan bir kitap yazma fikri uyanan (s. 131) Pirselimoğlu (2009), kitabında yer verdiği “Uzun, Sıcak Bir Yaz”, “.R.F Oteli”, “Anagoor”, “Hayat Oteli”, “Şems Oteli Kâtibi” ve “Otel Odaları Raporları” adlı ilk altı öyküsünü evinde; “P Şehri Hikâyesi”ni ise bir otel odasında yazdığını (132) belirtir.
Otel Odaları’nın ilk öyküsü “Uzun, Sıcak Bir Yaz”, iş bulma umudu ile İstanbul’a gelen ve “küçük,
pis, sefil, rezil” (Pirselimoğlu, 2009: 7) bir otel odasında kalan bir işsizin hikâyesidir. Umutsuzca çırpınışı giderek anlamsızlaşan (Pirselimoğlu, 2009: 11) ve oteli dışarının karmaşa ve kargaşasından, acımasızlığından uzakta korunaklı, onu esirgeyen bir yer olarak algılamaya başlayan (Pirselimoğlu, 2009: 11) öykü kahramanının intiharı ile vücut bulan öyküde, bu ölüm, postmodernizmin kıskacında sıkışıp kalan; Apaydın’ın (2009) deyimiyle iyice silikleşen öznenin (s. 31) içine düştüğü açmazın bir sonucu olarak yorumlanmaya müsaittir. Kendi kendisine dışarıdan bakan bir özne aracılığıyla ölüm temasının işlendiği bu öyküde, postmodern bir dünyada silikleşen öznenin nasıl yitime uğradığı sergilenir. Nitekim öyküde kapısı çalınmayan, suratına bakılmayan, kendisine yokmuş gibi davranılan ve hiçbir şeyin parçası olmayan (Pirselimoğlu, 2009: 22) öykü kahramanı bu durumdan memnun gibi görünse de (Pirselimoğlu, 2009: 22) sonuçta canına kıymıştır. “Kötü, uğursuz sıcak bir yaz” (Pirselimoğlu, 2009: 8) mevsiminde geçen öyküde “sıcak”, öykünün izleksel olarak taşıdığı kaotik atmosfere bir fon teşkil edişi ile dikkat çekmektedir.
Kitabın R.F. Oteli ve Anagoor adını taşıyan ikinci ve üçüncü öyküsü, postmodern kurmacanın parçalı gerçeklik anlayışının bir göstergesi olarak bir bütünün iki parçası olarak kurgulanmıştır. M ile N’nin başından geçenlerle şekillenen anlatı, “Anagoor”da başlayıp “R.F. Oteli’n”de devam etmiş, ardından “Anagoor”da son bulmuştur. Anlatıda birlikte gerçekleştirdikleri bir soygunun ardından yabancı bir şehirde saklandıkları bir otelde ortadan kaybolan sevgilisi M’nin peşine düşen (Pirselimoğlu, 2009: 51) N, günlerini kitabın ikinci öyküsüne adını veren R.F. Oteli”nde (2009) “insanı huzursuz edecek kadar kalabalık ve gürültülü şehir”den (Pirselimoğlu: 2009: 30) uzakta “derin bir boşluk . . . bir hiçlik hali” (Pirselimoğlu, 2009: 32) içerisinde “sanki yüzlerce kollu bir yaratığın küçük bir parçası olarak” (Pirselimoğlu, 2009: 55) haber beklemekle geçirir. N’nin, aldığı haber üzerine M’ye ulaşmak için Anagoor’a hareket ettiği anlatı, M ile N’nin bir otel odasında ölü bulunması ile son bulur. Esrarengiz bir ölüm izleği çevresinde şekillenen anlatıda “otel”in anlatının temasıyla doğrudan ilintili bir uzam olarak öne çıktığı; otel odasındaki “pervane”nin ise “bitmek bilmez, ağır aksak vınlaması” (Pirselimoğlu, 2009: 24) ile N’nin imgelemindeki kaotik şehir atmosferine işaret
274
274
eden bir metafor olarak dikkat çektiği görülür. Anlatının M ile N’nin ölümüne ilişkin gazetelerde çıkan muhtelif haberlerle (Pirselimoğlu, 2009: 61-62) sonlanması, tematik bağlamda postmodernizmin belirsizliklerle örülü çoğulcu estetiği ile örtüşür.
“Hayat Oteli” başlıklı dördüncü öykü sefil bir otel odasında işlenen bir cinayetin öyküsüdür. Ölüm temasının hâkim olduğu anlatıda “tahtıravalli”nin bu temaya işaret eden bir metafor olarak dikkat çektiği görülür. Öyküde babasının durumuna ilişkin doktorların ölüm konusundaki arsız, hatta saldırgan laubalilikleri dâhil her şeye, en önemlisi giderek sıradanlaşan umutsuzluğa alışan (Pirselimoğlu, 2009: 65) öykü kahramanı, adım adım ölüme yaklaşan babasının aksine gün geçtikçe iyileşen ihtiyarın oğluna karşı dehşetli bir öfke hissetmiş (Pirselimoğlu, 2009: 76) ve onu öldürüp kendince bir haksızlığa son vererek babası ile öldürdüğü genç arasında imgeleminde bir denge kurmuştur. Öyküde kahramanın tahtıravalliyi son kere babasının kanı çekilmiş bedeni karşısında tam bir denge halinde görmesi (Pirselimoğlu, 2009: 79) bu yargıyı destekler niteliktedir.
“Şems Oteli Kâtibi”, bu otelde çalışan ve zaman içerisinde kendisini otelin bir parçası olarak görmeye (Pirselimoğlu, 2009: 90) başlayan R’nin otele gelip giden siyah saçlı bir kadına karşı duyduğu obsesyon boyutundaki platonik aşk ile şekillenir. Otelden başka bir dünyası, kadından başka bir heyecanı olmayan (Pirselimoğlu, 2009: 90) R’nin hayatı, bütün bedenini, aklını, tasavvurunu ele geçiren (Pirselimoğlu, 2009: 92) bir bekleyiş ile geçer. Yazarın önceki dört öyküsü ile benzer olarak bu öyküsünde de ölüm, otel ile özdeşleşmiş bir izlek olarak dikkat çeker. Ölümlerin ayrılmadığı otelde (Pirselimoğlu, 2009: 95) sevdiklerini de kaybeden R, hayatla ilgili birçok isteğini de kaybederek belirgin bir mutsuzluğa gömülür (Pirselimoğlu, 2009: 95) ve öykünün sonunda Şems Oteli’nin laneti (Pirselimoğlu, 2009: 98) ona da bulaşarak marazi bir bekleyiş içerisinde ölür.
T.P. imzası ile yazarın anlatıya kurmaca bir karakter olarak dahil olduğunu düşündüren ve postmodern bir kolaj niteliğindeki bir mektupla şekillenen “Otel Odaları Raporları”, otel odalarındaki ölüm oranlarının artması konusunda çalışma yapmak üzere devlet tarafından görevlendirilen (Pirselimoğlu, 2009: 112) bir memur olan T.P.’nin teftiş için gittiği K, F, R ve C şehirlerindeki otellerde karşılaştığı anlaşılmaz ölümler üzerine kuruludur. Yazarın bu öyküsünün de otel ile bağlantılı olarak ölüm teması ile şekillendiği görülür.
Otel Odaları’nın son öyküsü olan “P Şehri Hikâyesi”, oyunsu bir otobiyografik kurmaca ile
kendisini T. olarak anlatıya dâhil eden Tayfun Pirselimoğlu’nun, ölümün fon teşkil ettiği kurmaca bir atmosferde hem yazarlığına hem de Otel Odaları’na ilişkin çeşitli ipuçları içeren öyküsüdür. T’nin bir liman şehrinde tanık olduğu bir cinayet üzerine kurulu olan öykü, Üçüncü
Adam (1949) filminin karakterlerinden biri olan Baron Kurtz’un (Pirselimoğlu, 2009: 125)
anlatıya dâhil edilmesiyle metinlerarası bir düzleme taşınır. Otel Odaları’nın (2009) Sonsöz’ünde (s. 131) belirttiği üzere Pirselimoğlu’nun (2009) hikâyelerden oluşan tek başına bir oteller kitabı yazmasında bir film gösterimi sonunda kendisine yazıp çizdiklerinde neden
275
275
çok fazla otel geçtiğine ilişkin bir soru yönelten Baron Kurtz (s. 131) etkili olur. P Şehri hikâyesinde de T.’nin film çekmek için gittiği her şehirde onunla karşılaşmaya başladığı (Pirselimoğlu, 2009: 128) görülür. Öyküde T’nin, ölüm anına tanık olduğu adamın ölmeden hemen önce kulağına seslendiği fısıltıyı otobiyografik bir kurmaca niteliği taşıyan öyküden hareketle Pirselimoğlu’nun yazarlığına ışık tutan bir ipucu olarak yorumlamak mümkündür. Öyle ki öyküde bu fısıltı T. için oyunu tek başına yönetmesini (Pirselimoğlu, 2009: 127) sağlayan bir nevi “hayat sigortası” (Pirselimoğlu, 2009: 127) mahiyetindedir. Yazarın bu öyküsünün Otel Odaları’ndaki ilk altı öyküden farkı bir otelde geçmiyor oluşudur.
Yukarıdaki analiz neticesinde Tayfun Pirselimoğlu’nunpostmodern bir kurmaca niteliği taşıdığı anlaşılanOtel Odaları (2009) adlı kitabında yer verdiği öykülerinde ölümün bir izlek olarak öne çıktığı; otelin kitabın son öyküsü dışında bu izleğe bir fon teşkil ettiği, ilk üç öyküde ise tematik açılıma işaret eden metaforik bir söylemin dikkat çektiği saptanmıştır. Pirselimoğlu, ölüm ile meselesi olan (Çakır, 2009: 13) bir yazardır. Bütün çalışmalarında ölüm teması olduğunu (Cebenoyan, 2010: 89) ifade eden; dolayısıyla ölümü anlatı dünyasının bir parçası kıldığı anlaşılan Pirselimoğlu, Otel Odaları’nda bu temayı sıradan ve huzursuz hayatların sığındığı odalarda (Çakır, 2009: 13) “çemberin dışında bırakılmışların haleti ruhiyesi” (Öncül Durgut, 2013: 505) ile “birçok insan tarafından paylaşılan ama asla tekin olmayan bir mekân” (Öncül Durgut, 2013: 498) olan otel ile bütünleştirerek işlemiştir. Yazarın bu tutumu postmodernizmin ortaya çıkardığı kaos ile yakından ilişkilidir. Öyle ki Pirselimoğlu öykülerinde kurduğu bu tekinsiz atmosferin, akli olanın buharlaştığı, anlamın kaydığı ya da yok olduğu bir zamanın içinde yaşamanın kendisinde yarattığı huzursuzluğun (Çavdar, 2018: 22-23) bir yansısı olduğuna dikkat çeker. Yazarın otel takıntısının altında yatan olgu da sözü edilen atmosferde ölüm teması ile bağlantılıdır. Pirselimoğlu’nun, oteli “ölüm gibi bir başlangıç ve bir son hali” (Çakır, 2009: 13) oluşu itibariyle ölüm ile özdeşleştirdiği görülür:
Otel odası aslında bir yolculukta geldiğiniz son nokta. Uzun bir yoldan geliyorsunuz, kapıyı açıyorsunuz ve geldiğiniz yerde, dört duvar arasında yalnızsınız ama bu çok kalabalık bir yalnızlık. Çünkü o odaya sizden önce onlarca, yüzlerce insan gelmiş ve kendi ruhlarının izlerini orada bırakıp gitmişler. Ölüm gibi bir başlangıç ve bir son hali bu; bir Araf hali. O son odada geçmişin bütün hesabını yapıyorsunuz. Bir daha bir yere gider misiniz, giderseniz nereye gidersiniz, meçhul. Bilemediğiniz, bilemeyeceğiniz bir bekleme hali. Tüm bunların karmaşası bana çok çekici geliyor. Sonunda da hikâyeye ya da romana dönüşüyor (Çakır, 2009: 13)
2.2. Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü
Otel Odaları’ndan üç yıl sonra 2012 yılında yayımlanan Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü, Tayfun Pirselimoğlu’nun (2012) Carol Reed’in yönetmeni olduğu The Third Man (Üçüncü Adam) filminde Orson Welles’in canlandırdığı Harry Lime karakterine
duyduğu merakla (s. 1) kaleme aldığı altı öyküden oluşur. Harry Lime ile ilk karşılaşmasından itibaren, hemen her yerde bu karakterin izini süren (s. 5) Pirselimoğlu (2012), filmden sonra,
276
276
çok sevilen bu karakterin sürüklediği, çeşitli yazarlarca kaleme alınan, her biri başka bir memlekette, değişik bir şehirde geçen, hep kendi ağzından bir epigrafla başlayan hikâyelerden bazılarını yazan Orson Welles’ten (s. 5) esinlenerek yıllar içinde mesleği dolayısıyla seyahat ettiği farklı şehirlerde geçen Harry Lime hikâyeleri yazmaya başlar (s. 7).
Senaryosunu Graham Greene’in yazdığı The Third Man (Üçüncü Adam), işlediği suçlar dolayısıyla yakalanmamak için kendisini ölü gösteren Harry Lime’in hikâyesidir. Bir film karakterinin anlatı dünyasına taşınması suretiyle başlı başına metinlerarası bir kurmacanın inşa edildiği bu kitaptaki hikâyeler, metinlerarası zincirin birer halkası olarak Bay Welles’in ve diğer yazarların yarattıkları yeni Lime’ın yeni hayatlarının üslubu içerisinde akar (Pirselimoğlu, 2012: 7). Pirselimoğlu, kitabında yer verdiği “Wien Ist Anders”, “Mağrip Damlası”, “Liman Hikâyesi”, “Mutlu Yıllar Herkese”, “Tango” ve “Babasına Bak, Oğlunu…” adını taşıyan öyküleri ile Harry Lime’a anlatı dünyasında can verir.
Kitabın ilk öyküsü, çevirdiği yasa dışı işler dolayısıyla Viyana’ya kaçan (Pirselimoğlu, 2012: 10) Harry Lime’ın Baron Kurtz’un yeğeni ile birlikte gerçekleştirdiği bir soygun üzerine kuruludur. Harry Lime ile birlikte The Third Man(Üçüncü Adam) (1949)filminin bir başka karakteri olan Baron Kurtz’a da gönderme yapılan öyküde, tematik bağlamda “suç” ve “para”nın ana izlek olarak belirdiği ve fazla paraya tamah etmenin yol açtığı trajikomik duruma işaret edildiği görülür. “Mağrip Damlası”, para tutkusu yüzünden gayrimeşru yollara başvuran Harry Lime’ın gerçekleştirdiği bir soygunun başına açtığı türlü dertlerle şekillenir. Bu öyküde de “suç” ile “para” anlatının tematik özüne işaret eden iki izlek olarak öne çıkar. Tekinsiz bir liman şehrinde (Pirselimoğlu, 2012: 43) geçen “Liman Hikâyesi”, şahit olduğu bir cinayet yüzünden başı belaya giren Harry Lime’ın hikâyesidir. Öyküde burnu binlerce değişik koku arasında paraya ait olanı hemen algılayan (Pirselimoğlu, 2012: 52) Harry Lime, ölmeden hemen önce Koreli’nin kulağına ismini fısıldadığı Rus oligarkını (Pirselimoğlu, 2012: 53) dolandırarak zengin olur. Yazarın bu öyküsünde de fazla paraya tamah eden Harry Lime’ın karıştığı yasadışı bir iş söz konusudur. “Mutlu Yıllar Herkese”, Harry Lime’ın bir kaçış yolculuğu sonunda takılıp kaldığı bir Alman şehrinde geçer. “Suç” ve “para” izleğinin belirgin olduğu öykü, para tutkusu yüzünden belaya bulaşan (Pirselimoğlu, 2012: 69) Harry Lime’ın açgözlülüğü dolayısıyla başından geçen türlü dertleri içerir. Kitabın beşinci öyküsü olan “Tango”, çektiği para sıkıntısı yüzünden bir başka yasadışı işe bulaşan (Pirselimoğlu, 2012: 78) Harry Lime’ın içine düştüğü trajik halle sonuçlanır. Kitabın son öyküsü olan “Babasına Bak, Oğlunu…” ise pek az şehri kendi iradesiyle terk edebilen (Pirselimoğlu, 2012: 93) Harry Lime’ın polis zoruyla terk etmesi gerekirken para için kaldığı bir şehirde atıldığı ucu belli olmayan bir macera (Pirselimoğlu, 2012: 96) ile şekillenir.
Yapılan analizde Pirselimoğlu’nun kaçış, suç ve para üçgeni ekseninde şekillendiği anlaşılan yukarıdaki öykülerinde para hırsının doğurduğu açgözlülüğün ana tema olarak işlendiği saptanmıştır. Söz konusu tematik atmosfer içerisinde Harry Lime’ın karşı karşıya kaldığı zor
277
277
durumlara işaret edilen öykülerde, ilk öykü kitabının sonunda verilen “riskler yüksekse fazla paraya tamah etme, azıyla yetin” (Pirselimoğlu, 2012: 24) şeklindeki mesaj, diğer öykülere de tematik bir açılım kazandırmaktadır.
3. SONUÇ
Tayfun Pirselimoğlu’nun Otel Odaları ve Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a
Övgü adlı iki öykü kitabı üzerine tematik bir incelemenin yapıldığı bu çalışmada, öykülerde öne
çıkan ana izleklerin yazarın sanatsal tutumunun ipuçlarını ihtiva eden otobiyografik bir özün yansısı olduğu saptanmıştır. Otel Odaları’nda bir izlek olarak ölümün; Harry Lime’ın En Yeni
Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü’de ise kaçışın, suçun ve paranın dikkat çektiği tematik
analizde, öykülerin gerek doğuş zemini, gerek kurgusu, gerekse de tematik bağlamı ile Tayfun Pirselimoğlu’nun sinemacı kimliğinin akislerini taşıdığı; dolayısıyla yazarın öykülerinde inşa ettiği anlatı dünyasının temelinde bir yapı taşı olarak sinemanın yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.
4. KAYNAKÇA
Apaydın, Mustafa (2009). “Postmodernizmin değeri dışlayan 'çoğulcu estetik'i ve bunun 1980 sonrası Türk romanına yansımaları” 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu, Erciyes Üniversitesi.
Cebenoyan, Cüneyt (2010), “Tayfun Pirselimoğlu: ‘Sokakta yanınızdan gelip geçen ve sizin farkına varmadığınız insanların hikâyesi aslında en gerçek hikâye’”. Mithat Alam Film
Merkezi Söyleşi ve Panel Yıllığı,85-110.
Çakır, Mehmet (2009, 30 Nisan). Cumhuriyet Kitap Eki, No. 1002.https://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/4200/sayfa/2009/4/30/13.xhtml. Erişim Tarihi: 22.01.2019.
Çavdar, Adalet (2018), “Tayfun Pirselimoğlu: Mesele bir ‘şey’i görebilmek”, kitaP, No. 37, 22-25.
Duyar, Süleyman - Kabadayı, Lale - Öztürk, Serdar - Uğur, Aysu - Güngör, Esra - Osmanoğulları, Fırat - Özel, Hayriye - Keloğlu İşler, Esra - Özsoy, Aydan - Baran Kadriye (2018), “Yol Kenarı Filmi Üzerine Yönetmen Tayfun Pirselimoğlu ile Söyleşi”, SineFilozofi Dergisi, Cilt5, 206-225. Eco, Umberto (2001), Açık Yapıt, (çev. P. Savaş), Can Yayınları, İstanbul.
Kabadayı, Lale - Öztürk, Serdar - Uğur, Aysu - Güngör, Esra - Duyar, Süleyman - Osmanoğulları, Fırat - Özel, Hayriye - Keloğlu İşler, Esra - Özsoy, Aydan - Baran Kadriye (2018), “Yol Kenarı Filmi Üzerine Yönetmen Tayfun Pirselimoğlu ile Söyleşi”, SineFilozofi Dergisi, Cilt5, 206-225.
278
278
Karaburç, Harun (2014, 5 Ocak), Sıradan İnsanların Korkunç Hikâyeleri Yeni
Şafak.https://www.yenisafak.com/yenisafakpazar/siradan-insanlarin-korkunc-hikayeleri-601703. Erişim Tarihi: 21.01.2019.
Öncül Durgut, Özden (2013). Tayfun Pirselimoğlu Üçlemesinde Mekân ve Kimlik: Rıza
(2007), Pus (2009) ve Saç (2010). Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Öztürk, Serdar - Bütev, Sarper (2017), “Tayfun Pirselimoğlu ile Söyleşi”, SineFilozofi Dergisi,
3, 220-229.
Pirselimoğlu, Tayfun (2009), Otel Odaları,İthaki Yayınları, İstanbul
Pirselimoğlu, Tayfun (2009), “Sonsöz”, içinde, Otel Odaları, İthaki Yayınları, İstanbul, 131-132. Pirselimoğlu, Tayfun (2012), Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü, İthaki Yayınları, İstanbul.
Pirselimoğlu, Tayfun (2012). “ÖNSÖZ: LIME, KURTZ, WELLES, GREENE…”, içinde, Harry
Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü, İthaki Yayınları, İstanbul, 1-8.
Reed Carol (1949). The Third Man [Film]. İngiltere: The Criterion Collection.
Şahin Hamidi, Elif (2014). “Tayfun Pirselimoğlu: ‘Bu gidişatın sona ermesi lazım’”. https://www.insanokur.org/pirselimoglu-gidisatin-soylesi/. Erişim Tarihi: 20.01.2019.
