ONLARI BİZ YETİŞTİRİYORUZ!
ONLAR BİZİM ÜRÜNLERİMİZ!
❖Her bireyin kendi sınırları ölçüsünde bulunduğu ortamın gelişimini etkileme potansiyeli ve sorumluluğu vardır.
❖Sosyal sorumluluğa sahip bireyler,
sadece bugüne değil geleceğe de
yatırım yaparlar.
İNSAN BİLMEDİĞİNDEN SORUMLU
TUTULAMAZ
• Aile, sosyal ortamlar ve özellikle okullar;
sorumluluk duygusunu kazandırmakla göreve başlamalıdırlar.
Bireyler sorumluluklarını yerine
getirirken başkalarının haklarını da
gözetmeye gayret etmelidirler.
•
Bu bilinç bireylere aile ve sosyal ortamlarda informal olarak, çoğunlukla örtük bir biçimde, kazandırılmaya çalışılsa da•
toplumsal bir öneme sahip olduğundandeğerler eğitiminin formalleşmesi ve süreklilik arz etmesi için toplumlar eğitim kurumlarına ihtiyaç duyar.
•
İnsan, bilmediğinden sorumlu tutulamadığı için eğitim her alanda, her yaşta çok önemlidir.ETİK KAVRAMI EĞİTİMİN KONUSU OLMALI MIDIR?
EVET
• Günümüzde bireylerin belirli bir amaca ulaşmak için güven, doğruluk, adalet, eşitlik, kavramlarını ihlal etmesi, kendi çıkarları uğruna başkalarının haklarını hiçe sayması hatta bu davranışların çağa göre normal bir süreç olduğunu iddia ederek yanlışı doğru gibi kabullenmeleri, ahlaki sayılmayacak
davranışların kabul edilebilir olduğunu iddia edenlerin sayısını hızla artmaktadır.
Bu duruma alışan belirli bir kitle olduğu kadar
ahlaki çözülme ve toplumsal yozlaşmadan rahatsız olan kişi sayısının da azımsanamayacak derecede olduğunu ve bu sayının hızla artığını söyleyebiliriz.
KANUNDAN ÖNCE TOPLUMSAL
VİCDAN
•
Belli ahlaki sorumluluklar konusunda genel anlamda uzlaşmaya varmamış toplumlarda hiçbir kanun kaosu önleyemedi, diyen John W. Gardner bir toplumda kanundan önce toplumsal vicdanın oluşması gerektiğini savunmuştur.•
Bu toplumsal vicdanın oluşmasında,toplumu şekillendiren yerler olan okullara büyük sorumluluklar düşmektedir.
Etik eğitimi sadece okul sınırlarında
kalmamalı yaşam boyu devam etmelidir.
ETİK EĞİTİMİ
• Etik eğitimin amacı, insanların kendi davranışları üzerinde bir otokontrol oluşturmak, kendi davranışlarının ahlaki olup olmadığını yargılama bilinci kazandırmak olmalıdır.
• Birçok dini inanışta olduğu gibi İslamiyet`te de bireyin iç hesaplaşma alışkanlığını kazanmasına önem verilir.
• HZ. Ömer bir gün konuşması sırasında bu prensibi çok net bir biçimde özetlemiştir: ``Hesaba çekilmeden önce, kendini hesaba çek``.
•
Böyle bir anlayışla yetişen , birey küçük yaşlardan itibaren vicdan mahkemesinde kendi yargıcı olmakta zorlanmayacaktır ve•
Hacı Bektaşi Veli` nin sözünde olduğu gibi insan aynayıöncelikle kendine çevirerek iyiyi de kötüyü de her şeyi kendinde arayacaktır.
`` Her ne ararsan, kendinde bulacaksın``.
❖Bireyler etik davranışları zamanla içselleştirip,
davranışlara dönüştürebileceği göz önünde tutularak, etik değerleri ve toplumun normlarını küçük yaşlarda kazandırılması hedeflenmelidir.
❖Okullarda küçük yaşlardan itibaren öncelikle kendine sonra toplumuna yararlı olacak yöresel ve evrensel
normları kazandırmak, ahlaki ve sosyal açıdan gelişim sağlayabilmeleri için karakter eğitimi verilmelidir.
❖Karakter eğitimi, çocuklara eleştirel bir bakış açısı kazandırarak gerçeklerle yüzleşme cesareti vererek, sorumluluk alma özgüvenini sağlayacaktır.
❖Karakterin altı direği olan güvenilirlik, saygı, sorumluk, adalet, ilgi ve duyarlılık, yurttaşlık kavramları ancak
karakter eğitimi sırasında kazanabilirler.
•
‘’Hiçbir Mücadele Yoktur Ki, Ahlak Esasına Dayanmadan İlerleyebilsin’’Atatürk`ün sözünde vurguladığı gibi eğitimdeki mücadeleyi de başarıyla sürdürebilmenin temel şartı, eğitimimizi ahlak esaslarına dayandırmaktan, dolayısıyla etik eğitiminden geçmektedir.
ETİK EĞİTİMİNİN 4 HEDEFİ OLMALIDIR:
1. Etik duyarlılığı arttırmak
2. İlgili standart davranış ilkeleri ile ilgili bilgilerin öğrenilmesini sağlamak
3. Etik karar vermeyi geliştirmek
4. Etik davranmak için isteği geliştirme
ETİK EĞİTİMİ NİÇİN GEREKLİDİR?
•
Mesleki ve etik sorumluluk anlayışı kazandırmak,•
Farklı meslek uygulamalarının ve çözümlerinin küresel ve toplumsal etkilerini anlamak,•
Öğrencilerin becerilerini geliştirebilmek,•
İkilemlerle başa çıkabilmelerini,•
Farklı etik problemlerine çözüm bulabilmeleri için etik eğitimi gerekliliktir.ETİK EĞİTİMİ İÇİN GEREKLİ OLAN
•
Etik eğitiminin verilmesi için öncelikle etik ilkelerin olması gerekmektedir.•
Neyin doğru, neyin yanlış ,neyin adil olduğunu bilmek için, bireyin kendine ve topluma olan sorumluluğundan haberdar olabilmesi ve bunun yanında karakter tanımını yapabilmemiz etik ilkelerle mümkün olmaktadır.ETİK İLKELERDEN BİREYİN HABERDAR OLABİLMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER;
•
Eğitim kurumlarında etik eğitimi kapsamında dersler konulmalı, bu dersler kapsamında belirli aralıklarla seminerler düzenlenmeli.•
Sosyal öğrenme kuramı anlayışını temel alarak emsal oluşturacak etik misyonlu öğrenci grupları oluşturulmalıdır.ÖĞRETMENLERİN SOSYAL SORUMLULUK EĞİTİMİNDEKİ ROLÜ
•
Toplumdaki her birey, sadece ailesinin değil bu zamana kadar eğitim aldığı öğretmenlerin de bir yansımasıdır.•
Öğretmenler hangi davranışa dikkat çekmek istiyorsa, kendileri de o davranışa yönelmelidir.•
Yeni davranışların kazandırılmasında öğretmenlerin uygun rol model olması çok önemlidir.•
Böyle bir gücü elinde bulunduran öğretmenlerinde meslek öncesi ve meslek süresinde de etik eğitimine tabi tutulması faydalı olacaktır.•
Lawson (1999) “Sosyal sorumlulukların neler olduğu, bunlara ilişkin becerilerin öğrencilere kazandırılma süreci öncesindeöğretmenlerin konuya ilişkin bilgi ve beceri düzeyinin arttırılması amacıyla eğitimler verilmesi gerekmektedir.
•
Sosyal sorumluluk için eğitimi geliştirmek amaçlı hiçbir yeni kavramsal program yaklaşımı öğretmenlerin bağlılığı ve eğitimi gerçekleştirilmeden etkili olamaz ve sürdürülemez.•
Öğretmenler konuya ilişkin olarak eğitilmez ve sosyal sorumluluğa bağlanmazlarsa bunu öğrencilerde nasıl gerçekleştirebilirler”•
Öğretmenlerin okul ortamında yerine getirmesi gereken bazı sosyal sorumlulukları vardır.•
Öğretmenlerin yanında eğitim kurumlarının da aynı önemi taşıdığını söyleyebiliriz.•
Okullarda etik eğitimini kazanamayan, öğrendiği teorik bilgileri davranışa dönüştürmeyen bireylerin ilerleyen zamanlardatoplumun çeşitli alanlarında aldığı görevlere de bunu yansıtması şaşırtıcı olmayacaktır.
• Bir kaç yıl önce, Seattle Özel Olimpiyatlarında, tümü fiziksel ve zihinsel özürlü olan dokuz yarışmacı, 100 metre koşusu için başlama çizgisinde toplandılar.
• Başlama işareti verilince, hepsi birlikte başladılar, bir hamlede başlamadılar belki, ama yarışı bitirmek ve kazanmak için istekliydiler.
• Yarışa başlar başlamaz içlerinden genç bir delikanlı tökezleyip yere düştü ve ağlamaya başladı...İşte o an tribündeki tüm insanların gözlerini yaşartan bir olay yaşandı. Diğer sekiz kişi oğlanın
ağlamasını duydular. Yavaşladılar ve geriye baktılar. Sonra hepsi yönlerini değiştirdiler ve geriye döndüler ve oğlanın yanına geldiler.
• İçlerinden Down Sendromlu bir kız eğilip oğlanı öptü ve "Bu onun daha iyi olmasını sağlar" dedi.
Sonra dokuzu birden kol kola girdiler ve bitiş çizgisine doğru hep birlikte yürüdüler. Stadyumdaki herkes ayağa kalkıp dakikalarca onları alkışladı.
• Gaziantep Üniversitesi'nin (GAÜN) çeşitli bölümlerinde öğrenim gören 360 öğrenci, ihtiyaç sahiplerine yardım ettikleri ''Toplumsal Duyarlılık'' derslerini sokaklarda işliyor.
Kampüs dışına çıkıp sokak sokak gezen öğrenciler, şehirde yaşayan dar gelirleri tespit etmek amacıyla saha taraması yapıyor. Yardıma muhtaç olduğu öğrenilen ailelerin evlerine giden öğrenciler, gerekli incelemeyi yaptıktan sonra Şehitkamil Belediyesi Gıda
Bankası'nın yolunu tutuyor.
Lazım olan malzemeleri bir paket halinde hazırlayan öğrenciler, belediyeye ait araçlarla götürdükleri yardımları ihtiyaç sahiplerine teslim ediyor. Gittikleri evlerde hastaların tansiyon ve şeker ölçümlerini de yapan öğrenciler, durumu ağır olanları hastanelere yönlendiriyor.
ÖĞRETMENLERİN MESLEKTAŞLARINA KARŞI ETİK DAVRANIŞLARI;
1. Öğretmenler, meslektaşları ile ilgili gizli bilgileri yasal olarak ya da mesleki amaçlarla gerekli olmadıkça açıklayamazlar;
Öğretmenlerin kişisel bilgileri, okul idaresince gerek sanal
ortamda gerek yazılı evraklarda bulunmaktadır. Bu bilgiler yasal yollarca istenmedikçe, ya da öğretmenin onayı olmadıkça hiçbir kurum veya bireyle paylaşılmamalıdır.
Örneğin, mezun olduğu öğretmenini yıllar sonra ziyaret etmek isteyen bir öğrenci okul idaresine gelip
öğretmenin adresini ve telefonunu isteyebilir. Okul idaresi veya
meslektaşları öğretmenin adres ve telefonunu arkadaşlarına sormadan vermesi etik bir davranış sayılmaz.
2. Öğretmenler, iş arkadaşları ve okul sistemi hakkında kasıtlı olarak çarpıtılmış açıklamalar yapamazlar.
• Öğretmenler de her insan gibi sosyal çevrenin birer üyesidir.
Her öğretmenin kendine ait eğitim öğretim ve yönetim anlayışı vardır. Bazen kişiliklerin çatışmasıyla bu farklılıkların arası açılır.
Bu durumda yaşanılan sorunları bireyselleştirmeden sorun üzerine gidilerek çözüme kavuşturulmalıdır. Aksi halde hem huzur ortamı bozulur hem de kurumda başarı sağlanamaz.
3. Öğretmenler yerel okul kurallarının politika ve yasal statülerine uygun olarak gerçekleşen işten çıkarma
değerlendirme ve işe alma süreçlerini yerine getirmek zorundadırlar.
•
Örneğin MEB bünyesinde çalışsan öğretmenlerin Kamu Personel Seçme Sınavına katılmaları ve Bakanlıkçabelirlenen taban puan ve üzerinde puan alanlar arasından gerekli şartları taşımaları kaydıyla atamaları yapılır.
•
4. Öğretmenler, iş arkadaşlarının politik ve yurttaşlık hakları ile ilgili uygulamalara ve sorumluluklarına karışamazlar.•
Her öğretmen sahip olduğu bilgiler ve düşünceler sayesinde hayata bakışı vardır. Hiçbir öğretmen veya idari personelin ; öğretmenin düşüncelerini eleştirme ve o öğretmenindüşüncelerine bağlı olarak avantajlı yada dezavantajlı davranma hakkı yoktur.
•
5. Öğretmenler iş arkadaşları arasında ırk, renk, ulusal, ve etnik köken, yaş, cinsiyet, engellilik ya da medeni durumuna göre ayırımcılık taciz ve baskı yapmazlar.Hep beni küçük düşürüyor ve bütün işleri bana yüklüyor. Örneğin öğretmenler odasına gittiği zaman çok kibar bir şekilde karşılıyor, çay ikram ediyor.
Ama ben gittiğim zaman yüzüme bile bakmıyor hatta buyur otur bile demiyor.
Hep ben ifade verir gibi ayakta bekliyorum.
Aklınıza gelebilecek hemen hemen her görev bende ama diğer öğretmenlerde hiçbir görev yükü yok.
Sınıf yönetimimin çok kötü olduğunu devamlı yüzüme vuruyor, durmadan daha çok genç ve tecrübesiz olduğumu söylüyor. Halbuki okulda benden tecrübesiz olan birçok öğretmen var.
•
Bu ifadeleri günümüzde en çok karşılayan kavram mobbing’ tir.•
Mobbing; Mevcut gücün ya da pozisyonun kötüye kullanılarak sistematik olarak psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz,aşağılama, tehdit vb. şekillerde karşılık bulan duygusal saldırıdır.
Yaş, cinsiyet, ırk ayrımı olmaksızın kişiyi iş yaşamından dışlamak amacı ile kasıtlı olarak yapılır.
6. Öğretmenler, kasıtlı olarak meslektaşlarının mesleki hak ve ayrıcalıklarını kullanmalarını engelleyemez ya da reddedemez.
•
Örneğin bir okul müdürünün tayin isteyen öğretmenin tercihlerini sistem üzerinden onaylamamak işlemlerinigeciktirerek öğretmenin yasal hakkını kullanmasını engelleme gibi bir teşebbüsü olamaz.
7. Öğretmenler, meslektaşlarının mesleki kararlarını etkilemek için özel davranışlarda bulunamazlar ve zorlayıcı araçlar
kullanamazlar.
•
Hiçbir öğretmen diğer öğretmen arkadaşının ders işleyişine uygulamalarına karışmazlar. Mesleki kararları hakkında eleştiri yapamazlar. Ayrıca o öğretmenin uygulamaları hakkında o öğretmen sormadığı müddetçe ulu ortakonuşmazlar.
ÖĞRETMENLERİN ÖĞRENCİLERE KARŞI ETİK DAVRANIŞLARI;
•
Öğretmenlerin en çok iletişim halinde bulunduğu kitleöğrencileridir. İletişimin bu kadar yoğun olduğu bir grupta da ahlaki ilkeler göz önünde tutulmalıdır.
•
Feeney ve Freeman (1999), öğretmenlerin ahlaki sorumluluklarını genel olarak şöyle sıralar:Kaynaklar
• Aydın, İ. (2018). Eğitim ve öğretimde Etik. 9. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Ayhan, A.(2011). Eğitim sevgidir. Ankara: Pegem Yayınları.
• Bridge, B.(2004). Etik değerler eğitimi. İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Çubukçu, Z. (2019). Okulda ve eğitimde etik dışı davranışlar, etik ikilemler, sorunlar ve çözüm yolları. (Editörler: Behçet Oral, Ahmet Çoban, Mehmet Bars), Ankara: Pegem Akademi.
• Özdeş, G. (2014). Öğretmenlik mesleğinde etik. (Ed: Yard. Doç. Dr. İbrahim Kaya), İstanbul: Paradigma Akademi.
• Kolçak, M.(2012). Meslek Etiği. Ankara: Murathan Yayınevi.
