Açık Bilim Ekosistemi ve Altyapısı
Yaşar Tonta
Hace%epe Üniversitesi
Bilgi ve Belge Yöne4mi Bölümü
yunus.hace%epe.edu.tr/~tonta/tonta.html yasartonta@gmail.com
@yasartonta
ODTÜ Açık Bilim Konferansı, 20 Aralık 2019, Ankara
“İkinci Gutenberg Devrimi”
Kaynak: h%ps://www.youtube.com/watch?v=qgJ6vl2lHjQ&feature=youtu.be (22’35’’)
Prof. Jeffrey MacKie-‐Mason
Matbaa – Dijital Devrim
Bilgi çoğaltma maliye4
Bilginin doğruluğu
Bilgi çoğaltma maliye4
Bilginin doğruluğu
Toplama maliye4
Dağıhm maliye4 ve gecikme
≈ 0
≈ 0
≈ 0
≈ ✔
Dijital Devrim ve Bilimsel Yayıncılık
• Maliyet
• Yayın
• Dağıhm
• Hız
Dijital Devrim ve Açık Erişim
• OAI uyumlu açık arşivlerin kurulması
• Makalelerin ön/son baskılarının depolanması
• İlk etapta gerekirse üniversitelerin açık arşivleri desteklemesi (sübvanse etmesi)
• Açık arşivlerdeki derlemin tüm çevrimiçi erişim/etki engellerinden kurtulması
Kaynak: Harnad, S. (2003). Open Access to Peer-‐Reviewed Research Through Author/Ins4tu4on Self-‐Archiving: Maximizing
Research Impact by Maximizing Online Access. In: Law, Derek & Judith Andrews, Eds. Digital Libraries: Policy Planning and
Prac4ce. Ashgate Publishing 2003.h%ps://pdfs.seman4cscholar.org/aae6/dbf55d7116ad2d91b20c1b3035e9054e7c49.pdf
Dijital Devrim ve Açık Erişim Modelleri
• Okur öder (“yeşil”)
• Yazar öder (“alhn”)
• Açık erişim altyapısı
Avrupa Kamu Açık Erişim Platormu
Kaynak: h%ps://blogs.lse.ac.uk/impactofsocialsciences/2017/04/10/rather-‐than-‐simply-‐moving-‐from-‐paying-‐to-‐read-‐to-‐paying-‐to-‐publish-‐its-‐4me-‐for-‐a-‐european-‐open-‐access-‐platorm/
Araştırma Altyapısı
Bilgi/veri
• keşif
• “yakalama”
• düzenleme
• işleme
• yayınlama
• dağıtım
• depolama
• arama
• erişim
• kullanım
• yeniden kullanım
• kalıcı arşivleme
• Teknolojileri ve ağları
• Kuralları
(standartlar,
politikalar)
Açık Bilim Ekosisteminin Bileşenleri
• Bilgi Teknolojileri ve Ağlar
– Internet, IoT, IoS
• İçerik
– Bilgi – Veri
• Kurallar
– Standartlar
– Politikalar
Türkiye Açık Bilim Altyapısı
Kaynak: Tonta, Y. (2018). Açık Bilim, Yüksek Öğre0m Dergisi, No. 10, s. 23-‐28. h%p://yunus.hace%epe.edu.tr/~tonta/Yayinlar/tonta-‐acik-‐bilim-‐2018-‐v2.pdf
Açık%
Bilim%
Kütüphane%
/Açık%Arşiv,%
Bilişim%Sis.%
Akad.&Env.&Sis.&
AES%
ADES%
Akad.&Değ.&
Sis.&
Bilimsel&
BAP%
Araş.&Proj.&
YÖK&Akademik,&
YÖK%
YÖKSİS,&Ulusal&Tez&
Merkezi&
Araş?rmacı%/%
Dijital%Nesne%
No. %
ORCID,&DOI&CRIS%
Güncel&Araş.&&
Bilgi&Sis.&
TRUBA%
Türkiye&Ulusal&Bilim&
eKAltyapısı&%
Açık%kaynaklar%
WorldCat,&PubMed,&
CrossRef,&Europeana,&
HathiTrust,&arXiv,&zenodo,&
unpaywall,&Internet&Archive,&
github,&DOAJ,&re3data,&
OpenDOAR,&DART,&OATD,&
DataCite,&i4oc.org&
Yayıncılar%
Clarivate&AnalyYcs,&&
Scopus,&SSRN,&Plum&
AnalyYcs&&
TÜBİTAK%
ARBİS,&ARDEB,&ULAKBİM,&
ULAKNET,&EKUAL,&TRK Dizin,&DergiPark,&aperta&%
EOSC%
Avrupa&Açık&
Bilim&Bulutu%
OpenAIRE%
Google%
Scholar,&Books,&Dataset&
MicrosoP%Academic,%
Dimensions,%
ResearchGate%
Fonlayıcılar%
KamuKözel&
ANKOS%
Anadolu&Üniv.&
Küt.&Kons.&
