K K K A A A S S S I I I M M M A A A Y Y Y I I I F F F İ İ İ Y Y Y A A A T T T G G G E E E L L L İ İ İ Ş Ş Ş M M M E E E L L L E E E R Rİ R İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Aralık 2007
I
Ö
ZET…
Kasım ayında tüketici fiyatları yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki belirgin yükselişin etkisiyle yüzde 1,95 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 8,40 olarak gerçekleşmiştir. Gıda ürünlerinde kuraklık kaynaklı fiyat gelişmelerinin işlenmiş gıda ve yemek hizmetleri grubu fiyatlarına yansımasıyla gerek hizmetler endeksinin gerekse H göstergesinin yıllık artış oranı yükselmiştir. Gıda fiyatlarının etkilediği kalemler ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlar hariç tutulduğunda enflasyonun olumsuz bir görünüm sergilemediği görülmektedir. Elektrik ve doğalgaz gibi kalemlerdeki olası fiyat ayarlamaları ve gıda fiyatlarına ilişkin belirsizlikler kısa vadede risk oluştursa da orta vadede enflasyonun yeniden düşüş eğilimine gireceği tahmin edilmektedir.
...D
EĞERLENDİRMELER...
(Yıllık % Değişim)
2 4 6 8 10 12
11.05 01.06 03.06 05.06 07.06 09.06 11.06 01.07 03.07 05.07 07.07 09.07 11.07
ÖKTG-H TÜFE
Kasım ayında akaryakıt ve tütün ürünlerindeki ÖTV artışı ile su fiyatlarında gözlenen yükselişler enflasyonu yaklaşık 1 puan artırmış ve yıllık enflasyonun yükselmesine neden olmuştur. Enerji, işlenmemiş gıda ürünleri, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altın hariç TÜFE göstergesinin (ÖKTG-H) yıllık artış oranı da işlenmiş gıda ve yemek hizmetleri fiyatlarındaki artışların etkisiyle bir önceki aya kıyasla yükselmiştir.
Kasım ayında mal grubu fiyatları yüzde 2,46, hizmet grubu fiyatları ise yüzde 0,54 oranında artmıştır. Yıllık enflasyon, mal grubunda yüzde 8,26’ya, hizmet grubunda ise yüzde 8,75’e yükselmiştir.
(Yıllık % Değişim)
0 3 6 9 12 15
11.05 01.06 03.06 05.06 07.06 09.06 11.06 01.07 03.07 05.07 07.07 09.07 11.07
Hizmet Mal
(Yıllık % Değişim)
0 3 6 9 12 15 18 21 24
11.05 01.06 03.06 05.06 07.06 09.06 11.06 01.07 03.07 05.07 07.07 09.07 11.07
Diğer Hizmetler Ulaştırma Hizmetleri
Kira Lokanta ve Oteller
Hizmet grubu yıllık enflasyonunun Kasım ayında bir önceki aya kıyasla yükselmesinde eğlence kültür hizmetleri ile lokanta ve oteller hizmetlerindeki fiyat artışları etkili olmuştur. Gıda fiyatlarının yemek hizmetleri enflasyonu üzerindeki etkileri dışında hizmet enflasyonunda olumsuz bir gelişme gözlenmemektedir. Nitekim, kira ve ulaştırma hizmetleri yıllık artışındaki gerileme sürmektedir.
K K K A A A S S S I I I M M M A A A Y Y Y I I I F F F İ İ İ Y Y Y A A A T T T G G G E E E L L L İ İ İ Ş Ş Ş M M M E E E L L L E E E R Rİ R İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Aralık 2007
II
Enerji ve işlenmemiş gıda dışı mal fiyatları yıllık artış oranı, giyim grubu yıllık fiyat artışındaki gerilemeye karşın, işlenmiş gıda, tütün ürünleri ve altın fiyatlarındaki belirgin artışların etkisiyle 1,14 puan yükselerek yüzde 6,18 olarak gerçekleşmiştir. Kasım ayında ÖTV ayarlamasına bağlı olarak tütün ürünleri fiyatları yüzde 6,78 oranında artarken, altın fiyatları uluslararası piyasalardaki fiyat hareketlerine paralel olarak yüzde 6,26 oranında yükselmiştir. Diğer taraftan, son dönemde YTL’nin güçlenmesine paralel olarak gerileyen ilaç fiyatları, enerji ve işlenmemiş gıda dışı mal grubu fiyat endeksindeki artışı sınırlamıştır. İlaç fiyatlarındaki azalışın etkisi Aralık ayında da gözlenecektir.
Enerji grubu fiyatları Kasım ayında yüzde 6,78 oranında artmış ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 11,02 olmuştur. Bu gelişmede, büyük ölçüde akaryakıt ürünleri ve tüp gaz fiyatlarındaki ÖTV kaynaklı artışlar ile İstanbul’da yürürlüğe giren yeni şebeke suyu tarifesi etkili olmuştur.
Akaryakıt fiyatlarının yüzde 9,12 oranında yükselmesinde ÖTV artışının yanı sıra, uluslararası petrol fiyatlarındaki keskin yükseliş de etkili olmuştur.
(Yıllık % Değişim)
0 3 6 9 12 15 18 21
11.05 01.06 03.06 05.06 07.06 09.06 11.06 01.07 03.07 05.07 07.07 09.07 11.07
Enerji ve İşlenmemiş Gıda Dışı Mal Enerji
İşlenmemiş Gıda
(Yıllık % Değişim)
-12 -8 -4 0 4 8 12 16
11.06 12.06 01.07 02.07 03.07 04.07 05.07 06.07 07.07 08.07 09.07 10.07 11.07
Altın hariç Day. Mal Elektrikli ve Elektriksiz Aletler
Mobilya Otomobil
Dayanıklı mal grubu (altın hariç) fiyatları yıllık enflasyonu baz etkisi kaynaklı olarak yükselse de, grup fiyatlarındaki azalış eğilimi Kasım ayında da sürmüştür. Otomobil fiyatları yüzde 0,80 oranında düşerken, elektrikli ve elektriksiz aletlerin fiyatlarındaki gerileme yüzde 0,31 olmuştur.
Mobilya fiyatları ise, son beş aydaki azalış eğilimi sonrasında Kasım ayında yüzde 0,87 oranında artmıştır. Böylelikle, son sekiz ayda dayanıklı mal grubu fiyatlarındaki birikimli azalış 4,4 puana ulaşmıştır.
Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim
Kasım 2007 Kasım 2006 Kasım 2007 Kasım 2006
TÜFE 1,95 1,29 8,40 9,86
1. Mallar 2,46 1,66 8,26 9,13
Enerji 6,78 0,82 11,02 9,84
İşlenmemiş Gıda -0,78 4,57 12,52 10,75
Enerji ve İşlenmemiş Gıda Dışı Mallar 2,20 1,10 6,18 8,46
Dayanıklı Mallar 0,46 -0,20 -3,65 9,44
Altın Hariç Dayanıklı Mallar -0,22 -1,09 -4,64 4,18
Yarı Dayanıklı Mallar 4,97 1,85 7,51 7,90
Dayanıksız Mallar 1,29 1,96 11,96 9,96
2. Hizmetler 0,54 0,34 8,75 11,78
Kira 1,02 1,42 16,42 19,92
Lokanta ve Oteller 1,49 0,71 10,57 13,77
Ulaştırma Hizmetleri -0,23 0,21 7,10 10,50
Diğer Hizmetler 0,03 -0,25 5,18 8,13
Kaynak: TÜİK, TCMB.
K K K A A A S S S I I I M M M A A A Y Y Y I I I F F F İ İ İ Y Y Y A A A T T T G G G E E E L L L İ İ İ Ş Ş Ş M M M E E E L L L E E E R Rİ R İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Aralık 2007
III İşlenmemiş gıda fiyatları Kasım ayında kısmi bir düzeltme sergileyerek yüzde 0,78 oranında gerilemiştir. Bununla birlikte, bakliyat fiyatlarında yüksek oranlı artışların Kasım ayında da sürdüğü görülmektedir. Söz konusu ürün fiyatları aylık bazda yüzde 2,86 oranında artarken, yıllık artış oranının yüzde 18,63 oranına ulaşması, olumsuz hava koşullarının işlenmemiş gıda fiyatları üzerindeki etkisinin sürdüğüne işaret etmektedir.
(Yıllık % Değişim)
0 3 6 9 12 15 18 21
11.06 12.06 01.07 02.07 03.07 04.07 05.07 06.07 07.07 08.07 09.07 10.07 11.07
İşlenmiş Gıda İşlenmemiş Gıda
İşlenmiş gıda ürünleri fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artışlar Kasım ayında da devam etmiştir. Ağustos-Kasım döneminde fiyatları birikimli olarak yüzde 7,56 oranında artan grupta ekmek ve tahıl ürünleri ile katı ve sıvı yağlar kalemlerinde, kuraklık kaynaklı yüksek artışların sürdüğü görülmektedir.
Önceki raporlarımızda vurguladığımız kuraklık etkisi özel kapsamlı göstergelerde işlenmiş gıda ve yemek hizmetleri grubu fiyatları kanalıyla kendini göstermektedir. Enerji, işlenmemiş gıda ürünleri, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altın hariç TÜFE göstergesinin (ÖKTG-H) yıllık artış hızında Ekim ayına kadar süren gerileme eğilimi Kasım ayında temelde işlenmiş gıda ve yemek hizmetleri kaynaklı olarak duraksamıştır.
K K K A A A S S S I I I M M M A A A Y Y Y I I I F F F İ İ İ Y Y Y A A A T T T G G G E E E L L L İ İ İ Ş Ş Ş M M M E E E L L L E E E R Rİ R İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Aralık 2007
IV
Kasım ayında üretici fiyatları yüzde 0,89 oranında artarken yıllık ÜFE enflasyonu yüzde 5,65 oranına ulaşmıştır.
(Aylık % Değişim, 3 Aylık Hareketli Ortalama)
-0.5 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0
01.05 04.05 07.05 10.05 01.06 04.06 07.06 10.06 01.07 04.07 07.07 10.07
Petrol Ürünleri Hariç İmalat Sanayi Kasım ayında, imalat sanayi fiyatlarında gözlenen yüzde 1,11 oranındaki artışta kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri fiyatlarındaki yüksek artışların etkili olduğu, petrol ürünleri hariç imalat sanayi fiyatlarının ise yüzde 0,16 oranında gerilediği görülmektedir. Diğer taraftan, gıda ürünleri imalatı fiyatlarındaki artış eğiliminin devam ettiği dikkat çekerken, 2004 yılından bu yana Kasım aylarında azalış gösteren giyim fiyatlarının 2007 yılı Kasım ayında yüzde 1,84 arttığı göze çarpmaktadır.
Üretici fiyat endeksi MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, Kasım ayında dayanıksız tüketim malları ve enerji dışındaki tüm kalemlerin fiyatlarında azalış gözlenmektedir.
Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki artışta gıda ürünleri ve içecek, giyim eşyası imalatı ve tütün ürünleri fiyatlarındaki yükselişler belirleyici olmuştur. Diğer taraftan, Kasım ayında enerji fiyatlarında gözlenen yüzde 6,68 oranındaki yükselişte petrol ürünleri fiyatlarındaki artışlar belirleyici olmuştur.
(Yıllık % Değişim)
-5 0 5 10 15 20 25
01.05 04.05 07.05 10.05 01.06 04.06 07.06 10.06 01.07 04.07 07.07 10.07
Ara Malları Sermaye Malları
(Yıllık % Değişim)
-5 0 5 10 15 20 25
01.05 04.05 07.05 10.05 01.06 04.06 07.06 10.06 01.07 04.07 07.07 10.07
Dayanıklı Tüketim Dayanıksız Tüketim
MIGS Sınıflamasına Göre ÜFE Gelişmeleri Aylık Yüzde Değişim
Kas-06 Ara-06 Oca-07 Şub-07 Mar-07 Nis-07 May-07 Haz-07 Tem-07 Ağu-07 Eyl-07 Eki-07 Kas-07 Ara Malları Fiyatları -0,34 -0,57 -0,08 0,12 1,24 0,44 0,27 -0,13 -0,63 0,72 0,06 -1,13 -0,64 Sermaye Malları Fiyatları 0,40 0,53 1,11 0,34 -1,41 -0,25 -0,64 -0,93 -0,27 0,43 -0,22 -0,59 -0,64 Dayanıklı Tüketim Malları Fiyatları 0,94 -0,43 1,43 0,02 -0,48 -0,49 0,44 -0,46 -2,02 1,01 0,23 -0,02 -1,17 Dayanıksız Tüketim Malları Fiyatları -0,26 0,13 0,03 1,82 -0,30 1,28 -0,38 0,20 0,13 0,13 2,13 1,88 0,84 Enerji Fiyatları -1,80 1,53 -3,82 0,64 6,04 2,12 -0,54 -1,36 1,84 2,68 -0,32 -2,94 6,68
Kaynak: TÜİK, TCMB.
K K K A A A S S S I I I M M M A A A Y Y Y I I I F F F İ İ İ Y Y Y A A A T T T G G G E E E L L L İ İ İ Ş Ş Ş M M M E E E L L L E E E R Rİ R İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Aralık 2007
V
...T
ABLOLARKasım Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim)
2007 2006
Ağırlık
Aylık Yıllık Aylık Yıllık
TÜFE 100 1,95 8,40 1,29 9,86
Gıda ve Alkolsüz İçecekler 28,47 0,55 12,29 2,71 10,22
Alkollü İçecekler ve Tütün 5,06 6,51 17,21 0,01 10,21
Giyim ve Ayakkabı 7,86 4,30 3,30 4,80 3,37
Konut 16,62 4,01 11,20 1,30 13,73
Ev Eşyası 7,22 0,43 4,11 -0,48 8,28
Sağlık 2,66 -0,67 1,54 0,17 8,01
Ulaştırma 11,60 2,50 5,72 -0,28 9,55
Haberleşme 4,41 -0,06 -3,33 -0,15 1,23
Eğlence ve Kültür 3,16 -0,28 0,35 -1,86 7,49
Eğitim 2,15 -0,12 6,05 -0,11 7,69
Lokanta ve Oteller 6,40 1,49 10,57 0,71 13,77
Çeşitli Mal ve Hizmetler 4,39 1,85 5,59 0,81 15,16
Kaynak: TÜİK
Kasım Ayı ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim)
2007 2006
Ağırlık
Aylık Yıllık Aylık Yıllık
ÜFE 100 0,89 5,65 -0,29 11,67
Tarım 18,17 0,24 13,87 -0,09 5,43
Sanayi 81,83 1,06 3,82 -0,34 13,1
Madencilik 1,49 1,14 12,81 -0,33 12,31
İmalat 74,49 1,11 4,26 -0,36 11,61
Enerji 5,85 0,34 -4,29 0,02 36,9
Kaynak: TÜİK
Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iki iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB’nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
