ÇOCUK HAKLARI

ÇOCUK HAKLARI

Prof. Dr. Yasemin Karaman Kepenekci

Velayet Hakkının Kullanmasında Okula Yansıyan Velayet Hakkının Kullanmasında Okula Yansıyan Sorunlar/Olaylar Hakkında Okul Yöneticilerinin Sorunlar/Olaylar Hakkında Okul Yöneticilerinin

Görüşleri Görüşleri

(Pelin Taşkın & Yasemin Karaman Kepenekci) (Pelin Taşkın & Yasemin Karaman Kepenekci)

Çalışmanın amacı,

Çalışmanın amacı, okul yöneticilerinin, anne

babaların çocuk üzerindeki velayet hakkından doğan ve okula yansıyan ne tür sorunlarla karşılaştığına

ilişkin görüşlerini belirlemek ve bu sorunlarla

karşılaştıklarında nasıl bir tutum sergilediklerini

saptamaktır.

Araştırma tarama modelindedir.

Araştırmada “nitel araştırma yöntemi” kullanılmıştır. nitel araştırma yöntemi”

Çalışmanın katılımcılarını, ilkokul/ilköğretim kurumlarında yöneticilik yapmakta olan 14 yönetici (müdür ve müdür yardımcısı) oluşturmaktadır.

Katılımcıların 4’ü kadın, 10’u erkektir.

Katılımcıların 11’i müdür, 3’ü müdür yardımcısı olarak

görev yapmaktadır.

Araştırmanın amacına cevap bulabilmek üzere araştırmacılar tarafından ″Velayet ″Velayet Hakkının Hakkının

Kullanmasında Okula Yansıyan Sorunlar/Olaylar Kullanmasında Okula Yansıyan Sorunlar/Olaylar

Hakkında Okul Yöneticilerinin Görüşleri″

Hakkında Okul Yöneticilerinin Görüşleri″ isimli görüşme formu geliştirilmiştir.

Katılımcılardan 3’ü, görüşme formundaki sorulara

sözlü; 11’i yazılı olarak cevap vermeyi kabul etmiştir.

Çalışmanın verilerinin analizinde “ betimsel analiz” betimsel analiz”

kullanılmıştır.

Çalışmada, kategori ve alt kategoriler, tümdengelim tümdengelim

yöntemiyle, Akyüz’ün (2015) velayet ve velayetten

doğan sorunlara ilişkin ileri sürdüğü görüşlerinden ve

mahkeme kararlarından yararlanarak, çalışmanın

başında belirlenmiştir.

ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI

ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI

Velayet Hakkının Kullanmasında Anne Velayet Hakkının Kullanmasında Anne

Babadan Kaynaklanarak Okula Yansıyan Babadan Kaynaklanarak Okula Yansıyan

Sorunlar

Sorunlar

Durum

Anne babanın süreğen hastalığı

Psikiyatrik hastalıklar (Depresyon, şizofreni, bipolar bozukluk) (Ahmet, Umut)

Kanser (Ahmet).

Ortaya Çıkan Sonuç

Çocuğun bakımının ihmal edilmesi. (Yavuz)

Çocuğun ev ödevlerinde gerekli desteği alamaması. (Yavuz) Çocuğun derslere zamanında gelememesi. (Yavuz)

Çocuklardan bazılarının bu sorunlar nedeniyle erken

olgunlaşması, bunun sonucunda, okulda otoriter davranmaları.

(Yavuz)

Bazı durumlarda otoritelerine itiraz edenlere karşı şiddet uygulamaları, bazı durumlarda sınıf arkadaşlarını diğer

arkadaşlarına karşı korumaları. (Yavuz)

Durum

Anne babanın engelli olması

 İşitme engelli. (Vedat)

 Görme engelli. (Vedat)

 Bedensel engelli. (Yavuz)

 Zihinsel engelli. (Yavuz)

Ortaya Çıkan Sonuç

İşitme engeli olan ailelerde, telefonla iletişimin sağlanamaması.

(Vedat)

Annenin görme engelinden dolayı çocuğun sorunlar yaşaması ve bazen okulda bu durumu kullanması. (Vedat)

Zihinsel engelli ebeveynlerin olduğu durumlarda çocukla ilgilenen bir akrabanın ya da yakının bulunmaması.(Yavuz)

Zihinsel engelli ebeveynlerin olduğu durumlarda çocuğun sorumluluk duygusunun ya hiç gelişmemesi ya da çok fazla gelişmesi. (Yavuz)

Bedensel engelli velilerin okula ulaşımlarında sorunlar yaşanması.

(Yavuz)

Durum

Anne Babanın Başka Yerde Bulunması

 Çocuğu büyükanne ve büyükbabaya/halaya, amcaya, teyzeye, dayıya, evli ağabeye, evli ablaya bırakılması (Tülay, Mehmet, Sinan)

 Çocuğun bırakıldığı kişinin maddi yetersizliğinin bulunması (Vedat)

 Çocuğa vasi tayin edilmesi (Tülay).

 Çocuğun sevgi evlerine yerleştirilmesi (Elif, Yavuz)

 Ebeveynlerden birinin cezaevinde olması (Caner,

Şahin)

Durum

Tek Ebeveyn Olma

Velayet hakkını elinde bulunduran ebeveynin hakim kararı olmaksızın, çocuğun bakım yükümlülüğünü diğer ebeveyne informal olarak vermesi (Mehmet, Caner, Tülay, Umut)

Velayet hakkına sahip olmayan ebeveynin çocukla kişisel ilişki kurmak üzere okula gelmesi (Tülay, Faruk, Vedat)

Velayet hakkına sahip olmayan ebeveynin, çocukla ilgili kişisel ve gizli bilgileri (not dökümü) öğrenmek istemesi. (Tülay)

Velayet hakkına sahip ebeveynin, diğer ebeveyn tarafından çocuğu kaçırmakla/elinden alınmakla tehdit edilmesi (Şahin, Barış)

Evlilik dışı / imam nikahlı birlikteliklerden doğmuş çocukların nüfus kayıtlarının büyük anne ve büyük baba üzerine çıkartılması (Umut)

Velayete sahip olan ebeveynlerin diğer ebeveynin okulda, çocukla kişisel görüşme talebini kabul konusunda farklı tutumlar sergilemeleri (Sinan)

Velayet davası sonuçlanmadan çocuğu elinde bulunduran ebeveynin çocuğun okulda diğer ebeveynle görüşmesine engel olması (Mehmet)

Ortaya Çıkan Sonuç

Kayıt ve nakil işlemlerini yapmada sorunlar yaşama (Mehmet, Caner, Tülay)

Sosyal etkinlikler için izin almada sorunlar yaşama (Tülay)

Velayeti elinde bulundurmayan ebeveynin okula gelerek çocukla kişisel ilişki kurma konusunda ısrarcı davranması ve okul yönetimiyle tartışması (Yavuz)

Velayeti elinde bulundurmayan ebeveynin okula gelerek, velayete sahip ebeveynle okulda kavga etmesi (Faruk)

Velayeti elinde bulundurmayan ebeveynin okulda çocukla görüşme talebinin okul yönetimince hakim kararı bulunmadığı gerekçesiyle reddedilmesi (Faruk, Vedat)

Velayeti elinde bulundurmayan ebeveynin okulda çocukla görüşme talebinin (çocuğun da istemesi üzerine) okul yönetimince karşılanması için görüşmenin okul içinde gerçekleşmesine yönelik farklı çözüm yolları bulunması. (Tülay, Mehmet)

Çocukla ilgili kişisel ve gizli bilgilerin velayet hakkının kendine geçmesi için velayete sahip olmayan ebeveyn tarafından mahkemede kullanılması. (Tülay)

Çocuğun devamsızlık yapması (Şahin)

Okul yönetiminin, velayeti elinde bulundurmayan ebeveynin okula gelerek çocuğu kaçırma ihtimaline karşı okulda olağanüstü tedbirler alması (Barış)

Çocukla kişisel görüşme hakkının, mahkeme kararı gözetilmeden / keyfi kurulması neticesinde, velayete sahip ebeveynin velayet hakkının diğer ebeveyne kaptırması. (Umut)

Velayet Hakkının Kullanmasında Çocuktan

Kaynaklanarak Okula Yansıyan Sorunlar

Durum

Çocuğun ailenin huzurunu katlanamayacak derecede bozması

 Özel eğitime ihtiyaç duyma (hiperaktivite, zihinsel engeller) (Şahin, Ahmet, Umut, Yavuz, Caner)

 Olumsuz arkadaş edinme (Ahmet)

Ortaya Çıkan Sonuç

 Ailenin çocuğun özel eğitim ihtiyacını reddetmesi (Yavuz, Şahin)

 Velayeti diğer ebeveyne geçirmek için uğraşması (Umut)

 Çocuğun sürekli okul değiştirmesi (Caner)

 Okul-öğretmen-veli arasında çatışmaların yaşanması (Yavuz)

 Çocuğun bir yakınına bırakılması (Yavuz)

Durum

Ailedeki çocuk sayısının çokluğu

(Ayşe, Sinan, Mehmet)

Ortaya Çıkan Sonuç

•Ailede kişi başına düşen gelir düzeyinin azalması (Sinan)

•Çocuğa ilginin azalması (Ayşe, Sinan, Mehmet)

•Çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmaması (Sinan)

•Çocuğun okula temiz gelmemesi (Mehmet)

•Çocuğun ders araç gereçlerini sağlamaması (Mehmet)

•Çocuğun okula devamının sağlamaması (Mehmet)

Velayet Hakkının Kullanmasında Yaşanan Sorunlara

Karşı Okul Yönetiminin Tutumu

Durum

 Okul rehberlik servisiyle çocuğun görüştürülmesi (Vedat, Berrin, Sinan)

 Rehberlik Araştırma Merkezinden (RAM) yardım istenmesi (Şahin)

 Ailelerin tükenmişlik durumuyla karşılaşılması (Vedat)

 Boşanmış aile çocuklarının okulda öğretmenler

tarafından etiketlenmesi (Elif)

 Okul yönetiminin çocuğun yararını gözetecek şekilde inisiyatif alması ve kişisel çabalarıyla sorunu çözmeye çalışması (Tülay, Elif, Şahin, Yavuz)

 Ev ziyaretleri yapılması (Şahin)

 MEB’den uzman getirtilmesi (Tülay, Berrin)

 Okulda rehber öğretmen olmasına rağmen, çözülemeyen sorunlarla karşılaşıldığında Rehberlik Araştırma Merkezinden (RAM) yardım istenmesi (Şahin)

 Çocuğa yardım konusunda okul rehberlik servisi, okul yönetimi ve sınıf öğretmeninin birlikte bir durum analizi yaparak ortak hareket biçimi belirlemesi (Ayşe, Barış, Yavuz, Caner, Sinan)

 Okula devamsızlık yapan öğrencileri tespit edilesi ve onları aktif hale getirebilecek eğitsel görevler verilmesi (Tülay, Elif, Berrin)

 Çocuğun vesayetine sahip kişilerle birebir görüşmeler yapılması (Tülay)

 Sorunlu durumlarda velayete sahip olmayan ebeveynin bilgilendirilmesi (Elif)

 Çocuğun fiziksel güvenliğini sağlamak üzere tedbirler alınması (okulda tatbikat yapma, emniyet güçlerinden destek alma)(Şahin, Barış, Vedat)

 Resmi belgeler (mahkeme kararı) doğrultusunda hareket edilmesi (Umut, Vedat)

 Diğer kurum ve kuruluşlardan aileye destek sağlanması (Sinan)

1) Anne baba olmadan önce ebeveynlere yönelik MEB ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işbirliği ile eğitimler düzenlenmelidir.

2) Anne babaların tedavisi/sağaltımı konusunda MEB ve Sağlık Bakanlığı işbirliği yapmalıdır.

3) Engelli anne babalara yardım için MEB ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı politikalar üretmelidir.

4) Tek ebeveyn olarak çocuğunun velayeti ile ilgili sorumluluklarını yerine getirmede zorluk yaşayanlara MEB ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından rehberlik ve destek hizmetleri sağlanmalıdır.

5) Velayet hakkının ebeveynler arasında mahkeme kararı olmaksızın (informal olarak) el değiştirmesinin önlenmesi için MEB, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı tarafından ortaklaşa denetimler yapılmalıdır.

6) Çocuklara yönelik ilgisizlik, otorite zayıflığı, istismar ve ihmal gibi olumsuz tutumların önlenebilmesi için ebeveynlere yönelik MEB tarafından eğitimler düzenlenmelidir.

7) Velayete tek başına sahip olan veya özel eğitime ihtiyacı olan çocuğa sahip olan ebeveynlere destek hizmetleri MEB ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından sağlanmalıdır.

8) Çocuğun özel hayatının gizliliğinin sınırlarının (örneğin, velayete sahip olmayan ebeveyn ile hangi bilgilerin paylaşılıp paylaşılmayacağı gibi) öğretmen ve yöneticiler tarafından bilinmesi için seminerler düzenlenmelidir.

9) Velayet hakkının kullanılmasında yaşanan sorunların çözümü için MEB, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler, Sağlık ve Adalet Bakanlıkları tarafından ebeveynlere, öğretmenlere ve okul yöneticilerine yönelik kılavuz kitaplar hazırlanmalıdır.

TEŞEKKÜRLER