Öğretimin Uyarlanması
ÖĞRETİMİN UYARLANMASI ÖĞRETİMİN UYARLANMASI
A. Sınıfın düzenlenmesi
B. Öğrenci gruplarının oluşturulması C. Öğretim materyallerinin seçimi
D. Öğretim yöntemlerinin uyarlanması
E. Öğrenmeyi etkileyen diğer değişkenler
ÖĞRETİMİN UYARLANMASI
• Sınıf içinde yapılacak düzenlemelerin/
uyarlamaların temel amacı, öğrencilerin sınıf etkinliklerine en üst düzeyde
katılımlarını sağlamaktır.
• Buna göre öğretimsel uyarlama,
akranlarından farklı eğitim gereksinimleri olan öğrencilerin sınıf içinde
gerçekleştirilen etkinliklere katılımını artırmak için çeşitli düzenlemelerin/
değişikliklerin yapılması sürecidir.
ÖĞRETİMİN UYARLANMASI
• Bu değişiklikler:
– sınıfın düzenlenmesinde,
– öğrenci gruplarının oluşturulmasında, – öğretim materyallerinde,
– öğretim yöntemlerinde yapılan değişikliklerdir.
• Bunlardan hangisinin ya da hangilerinin
yapılacağına karar vermek için öğrenci
gereksinimleri dikkate alınmalıdır.
ÖĞRETİMİN UYARLANMASI
A. Sınıfın düzenlenmesi
B. Öğrenci gruplarının oluşturulması C. Öğretim materyallerinin seçimi
D. Öğretim yöntemlerinin uyarlanması
A. SINIFIN DÜZENLENMESİ
1. fiziksel çevre
2. sınıf kurallarının oluşturulması 3. sınıf ikliminin düzenlenmesi
4. sınıfın genel işleyişinin düzenlenmesi
5. zamanı etkili kullanma
1. Fiziksel Çevrenin Düzenlenmesi
• ısı
• aydınlatma
• gürültü düzeyi
• sınıfın büyüklüğü
• ulaşılabilirlik
• sınıftaki malzemelerin yerlerinin değişmesi
• oturma yerleri
• öğrenmeyi destekleyecek uyaranların (eğitim
materyallerinin) varlığı
• uyaranların dikkat dağıtmayacak biçimde sunulması
2. Sınıf Kurallarının Oluşturulması
• beklentileri açıklama
• hangi davranışların uygun olduğunu bilememe ve problem davranışlar
• öğrencilerin uygun sınıf
davranışlarını fark etmelerini sağlama
• uygun davranışları ÖĞRETME
Devam…
• okulların açıldığı ilk haftada öğretim
• öğrencilerle birlikte oluşturma
• açık, anlaşılabilir ve işlevsel tanımlar
• kurallara uymanın ya uymamanın sonuçlarını tartışma
• kuralların duvara yazılı / resimli
formatta asılması
3. Sınıf İkliminin Düzenlenmesi
• Sınıf iklimi, sınıf içinde özel gereksinimli öğrencilere ve birbirlerine yönelik genel kabul havasının
oluşturulmasıdır.
• Olumlu sınıf ikliminin olduğu bir sınıfta öğrenciler daha mutlu ve arkadaşça tavırlar sergilerler.
• Öğretmen tutumları çok
önemlidir.
4. Sınıfın Genel İşleyişinin Düzenlenmesi
• Sınıf içinde genel işleyişin düzenlenmesi hem zamanın daha etkili kullanılmasını sağlar; hem de davranış problemlerinin azalmasına yardım eder.
• Sınıfın genel işleyişinin düzenlenmesi, bir okul gününde nelerin yapılacağının
önceden belirlenmesidir ve bu özel
gereksinimli öğrencilerin sınıf rutinlerini izlemesi açısından önemlidir.
• Bir okul gününün tamamında ya da bir ders saatinde işleyişin nasıl olacağının öğrenciler tarafından bilinmesi öğrenmeyi kolaylaştırır.
• Özellikle sınıf dışında destek eğitim alacak öğrenciler için önemlidir
5. Zamanı Etkili Kullanma
• hedeflenen davranışların belirlenen sürelerde gerçekleştirilmesi
• hangi öğrencilerle ne yapılacağına ve ne kadar süreyle yapılacağına önceden karar verilmesi
• ders işleniş basamaklarının atlanmaması
– geçmiş dersler / öğrenmeler – konuyu işlemeye başlama – pekiştirici alıştırmalar – konuyu özetleme
– ödevler
Devam…
• özel gereksinimli öğrencilerin
öğrenebilmeleri için sağlanacak ek
zamanın nasıl ve ne kadar sağlanması gerektiğinin belirlenmesi !!!
• verilen görevleri daha kısa sürede yerine getiren öğrencilerle ek alıştırmalar yapma ya da bir üst basmağa geçme,
• daha fazla zamana gereksinim duyan öğrenciler için üzerinde durulan konuyu kavratmaya yönelik çalışmalar yapma
• gereksiz tekrarlardan kaçınma
• öğrencilerin işlenen konudan uzaklaşmasını önleme
B. ÖĞRENCİ GRUPLARININ OLUŞTURULMASI
• Öğrenmede ortaya çıkan bireysel farklılıkları azaltmak amacıyla
• Eğitimsel düzeyler, öğrenme yetenekleri, öğrenme hızları, öğrenme biçimleri ve öğretim gruplarına göre benzer ya da farklı özellikteki öğrencilerin oluşturduğu gruplar,
• Grup büyüklüğüne göre öğretim gruplar:
1. büyük grup öğretimi 2. küçük grup öğretimi 3. bireysel öğretim
1. Büyük Grup Öğretimi
Aynı amaçlara ulaşmak için
sınıftaki öğrencilerin tümü ile yapılan öğretim.
Avantajları:
– tüm grubun öğretmenle birlikte çalışmaya devam etmesi,
– öğretmenin sınıfı daha kolay kontrol etmesi,
– özel gereksinimli öğrencinin sınıftaki öğrencilerden
ayrılmaması.
2. Küçük Grup Öğretimi
• aynı beceri düzeyinde olanlar,
• farklı beceri düzeyinde olanlar.
• öğrenci sayısı = 2 - 6
3. Bireysel Öğretim
• özel gereksinimli öğrenciyle bireysel çalışma,
• öğretmen ya da
yardımcı öğretmen,
• bireysel destek,
• bireysel çalışma olanaklarının
(bağımsızlığın) sağlanması,
• ev desteği.
C. ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN SEÇİMİ
Öğretim materyalleri;
• ders kitapları
• öğretmen yapımı araçlar-modeller
• teknolojik araçlar şeklinde
gruplanabilir.
Ders kitapları tek başına yeterli değildir !!!
Neden???
– konuyu daha fazla basamaklandırmaya gereksinim,
– her basamağa ilişkin daha fazla
alıştırma gereksinimi,– tüm duyuları harekete
geçirmede yetersizlik.
Materyal seçiminde:
1. Materyallerin ele alınan konuya ve çocukların gelişim düzeyine uygun olmasına dikkat
edilmelidir.
2. Özel gereksinimli öğrenciler, bir konuyu öğrenmek için kullandıkları materyalleri başka bir konuyu öğrenirken kullanmada ya da aynı konuya ilişkin problemi, farklı materyalleri kullanarak çözmekte zorlanabilirler. Bu nedenle öğretim olabildiğince farklı materyallerle desteklenmelidir.
3. Öğrencinin öğrenmesi tüm duyularıyla desteklenmelidir.
4. Öğretmen hazırlamış olduğu araçları yalnızca kendisi kullanmamalı aynı zamanda öğrencilerin de
kullanmalarına olanak vermelidir.
D. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİNİN UYARLANMASI
• Farklı öğretim
yöntemlerinin kullanımı tüm öğrenciler için etkili öğrenmeyi sağlar.
• Öğretim yöntemleri:
1. doğrudan öğretim
2. iş birliğine dayalı öğrenme
3. keşif yoluyla öğretim
1. Doğrudan Öğretim
• Öğretmen tarafından yönlendirilen ve
öğrencinin üst düzeyde katılım göstererek
ustalaşmasını amaçlayan bir yöntemdir.
• Öğretimdeki başarısızlığı, öğretmenin ilgisi ya da
öğrencinin yetersizlikleri yerine öğretimin
yetersizliğine bağlar.
Devam…
• becerinin / konunun
küçük basamaklar halinde sunumu
• sürekli geribildirim ve yeniden öğretim
• gelişmeyi belirlemek için sürekli değerlendirme
• sorumluluğun
öğretmenden öğrenciye
aktarılması
Doğrudan öğretimin ilkeleri:
• Önceki derste yapılan çalışmaların özetlenmesi ve kontrol edilmesi (gerekirse yeniden öğretilmesi)
• Yeni içeriğin ya da becerinin sunumu
• Öğrenciye ele alınan konunun kavranması için
rehberlik edilmesi ve anlayıp anlamadığının kontrol edilmesi (rehberli uygulama)
• Geri bildirim vermek, düzeltmek ve gerektiğinde yeniden öğretmek
• Öğrenciye bağımsız alıştırmalar yapma fırsatı vermek
• Sürekli değerlendirme
2. İş Birliğine Dayalı Öğrenme
• Arkadaşlarla yarışmak ya da bireysel çalışmak yerine ortak bir akademik amaç için birlikte çalışma,
• Öğretmenin öğrenme çevresini, tüm öğrencilerin grup amaçlarına katkıda bulunacağı biçimde düzenlemesi,
• Öğrenciler ortak bir ürün oluşturma ve toplu başarıya odaklanma,
• Tüm öğrencilerin aktif katılımı,
• Öğrencilerin gruptaki diğerlerinin performanslarını artırma çabaları,
• Yalnızca akademik becerilerini geliştirmekle kalmayıp,
öğrencilerin arkadaşlık ilişkilerini geliştirme, birbirini teşvik etme, grup etkinliklerine katılma gibi davranışları da
kazandırma.
Geleneksel öğrenmeden farkı:
• olumlu karşılıklı dayanışma (ben yerine biz),
• bireysel sorumluluk,
• iş birliği yapma becerileri,
• yüz yüze etkileşim,
• heterojen grup,
• eşit fırsata sahip olma.
İşbirliğine Dayalı Öğrenme Teknikleri
1. Akran öğretimi (başarılı olan öğrencinin yardıma ihtiyacı olan öğrenciyle birlikte çalışması)
2. Sınıf genelinde akran öğretimi (küçük gruplara ayrılma ve gruptaki her öğrencinin sırayla öğreten rolünü üstlenmesi) 3. İşbirliğine dayalı ev ödevi ekibi (işbirliği gruplarının
öğrencilerin bireysel ödevlerini notlandırması ve düzeltmesi) 4. Parçadan bütüne (yap-boz/puzzle) öğretim (gruplara
ayrılma, gruptaki her öğrencinin bir konuyu hazırlaması ve hepsinin birleştirilmesi)
5. Birlikte öğrenme (3-5 kişilik gruplara ayrılma, her gruba ödevlerin verilmesi, grubun bireysel ya da tüm grup olarak çalışması ve ortaya bir ürün çıkarılması)
İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Uygulanması
• Amaçların belirlenmesi (akademik ve işbirliği becerileri)
• Öğrencilerin gruplara ayrılması (başarı, yetenek, cinsiyet, özel gereksinimli öğrenci?)
• Ekip programına karar verme (4-6 hafta süreli değişken)
• Sınıfın ve materyallerin düzenlenmesi (oturma düzeni, materyaller ve saklama yerleri)
• Bireysel sorumluluk ve katılımı sağlamak (her öğrencinin görevi, sorumluluğu, rolü, notu)
• İşbirliği yapma becerisinin öğretilmesi (sosyal, iletişim, vb.)
• İşbirliği yapma becerisinin izlenmesi ve değerlendirilmesi (hem ürün hem de sürece ilişkin başarı)
3. Keşif Yoluyla Öğrenme
• Bireylerin aktif öğrenme potansiyelleri olduğunu, uygun
öğretimsel çevre sağlandığında doğal olarak öğreneceklerini ve karşılaşılan problemlerin gelişim düzeyine uygun yollarla
çözeceklerini savunur.
• Tüm öğrencilerin bilgiyi alacak kapasiteleri olduğunu savunduğu için yapıcı bir öğrenmedir.
• Öğretmenin rolü: öğrenciye kendi keşfini yapması için yol gösterici, öğrenmeyi kolaylaştırıcı ve rehberlik edici olmadır.
• Özel gereksinimli öğrencilerin düşünme ve problem çözme becerilerinde sınırlılıkları olabilir, ancak bu becerilerin
kazandırılmasında etkilidir.
• Uygun uyarlamalar yapıldığında özellikle Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler derslerinde yaygın olarak kullanılır.
E. ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN DİĞER ETMENLER
1. Öğrencilerin öğrenme biçimleri/stilleri 2. Öğrencilerin dikkat süreleri
3. Ev ödevlerinin uyarlanması
1. Öğrencilerin öğrenme biçimleri/stilleri
• Bir öğrencinin nasıl daha iyi öğrendiğini gösteren ipucudur.
• Bireyden bireye farklılaşır.
• Öğrencinin öğrenmede hangi duyusunu (görme, işitme ve/veya dokunma) daha baskın olarak
kullandığı, o öğrencinin öğrenme stilini belirler.
• Öğrencilerin işitme, görme ya da dokunma duyusu aracılığıyla bilgiyi kazanmada güçlükleri
belirlenmeli ve önlemler alınmalıdır.
2. Öğrencilerin dikkat süreleri
• Öğrencilerin dikkat süreleri öğrenmeyi etkileyen bir diğer değişkendir.
• Tüm öğrencilerin dikkat süreleri birbirinden farklı olmakla birlikte pek çok özel gereksinimli
öğrencinin dikkat süresi akranlarından daha kısadır.
• Öğretim süresi öğrencilerin dikkat sürelerine göre ayarlanmadığında;
– Derse katılım azalmakta,
– Ders dışı konularla ilgilenilmekte, – Diğer arkadaşlarla konuşulmaktadır.
3. Ev ödevlerinin uyarlanması
Ev ödevleri, öğrencilerin okulda öğrendikleri bilgileri evde pekiştirmeleri amacıyla verilen çalışmalardır.
Öğrencilere ev ödevi vermenin çeşitli nedenleri vardır:
• İlk neden, okulda kazanılan bilginin evde uygulanmasına olanak vermesidir.
• İkinci neden, ev ödevleri tüm öğrenciler için bireyselleştirilmiş bir öğrenme olmasıdır.
• Üçüncü neden, ev ödevlerinin okulda tamamlanmayan çalışmaların evde tamamlanmasına olanak vermesidir.
• Dördüncü neden, ev ödevlerinin öğrencilerin bağımsız çalışma becerilerini geliştirmelerine yardım etmesidir.
• Son neden ise, ev ödevleri okul ile aile arasında iletişim kurulmasına yardım etmesidir.
