E - 5 Karayolu Sakarya ili Kesiminde Meydana Gelen Trafik Kazalarının Çeşitli Yönlerden Etüdü

E - 5 Karayolu Sakarya ili Kesiminde Meydana Gelen

Trafik Kazalarının Çeşitli Yönlerden Etüdü

İnal SEÇKİN w Haşan TANIŞ w

ÖZET:

♦

Trafik Kazaları II. Ulusal Sempozyumu’na sunulan Tebliğde, E - 5 Karayolu Sakarya ili kesimindeki Trafik kazaları, 1978 -1981 yılları ara­

sı, 4 senelik bir zaman peryodu için, sayıları, ölü ve yaralı durumları, oluş şekilleri, kazaya karışan taşıtların cins ve sayıları, nedenleri ve yo­

ğunlaştığı yerler açılarından tablolar ve diyagramlarla ortaya konulmak­

ta, bu tablo ve diyağramlar incelenerek sayısal sonuçlar elde edilmekte­

dir.

1 — Giriş :

Kıtalar arası köprü durumunda olan Türkiye’mizde bulunan, Avru­

pa ve Asya ülkelerini birbirine bağlıyan E - 5 Karayolunun, özellikle tran­

sit taşımacılığı bakımından memleketimiz için taşıdığı önem ilgililerce bilinmektedir. Bu bakımdan ulusal problemlerimizin başında gelen ve çö­

züm bekleyen Trafik kazaları açısından, aynı zamanda aktüel hale ge­

len E - 5 Karayolunun iç açıcı olmıyan durumu bizleri üzmekte ve dü­

şündürmektedir. Bu nedenle, bildirimizde E - 5 Karayolunun Sakarya ili sınırları içerisindeki kesimini konu olarak seçmiş bulunmaktayız. Bu ke­

simin Trafik kazaları yönünden arzettiği tabloya bir göz atacak olursak, 1978 -1981 yılları içeren dört senelik bir zaman peryodu içerisinde yıl­

da ortalama olarak 450 civarında Trafik kazasının olduğu, 80 civarında isnanın öldüğü ve 360 civarmda insanın yaralandığı görülmektedir. Ay­

rıca bu durumun milli gelir kaybı açısından önemi de ortadadır.

1) Prof. Dr. Yük. Müh.: S.D.M.M.A Başkanı, İTÜ öğretim Üyesi.

2) Asist. Yük. Müh.: S.D.M.M.A. İnşaat Mühendisliği Bölümü.

tnal Seçkin — Haşan Tanış 2

Tebliğimizde, yukarıda belirtilen yol kesiminde, 1978, 1979, 1980 ve 1981 yıllarında meydana gelen Trafik kazaları, sayıları, oluş şekilleri, nedenleri, kazaya karışan taşıtlar ve yoğunlaştığı yerler açısından İnce­

lenmektedir.

2 — Tablo ve Diyagramların Açıklanması :

Tebliğimizde,

1. Kazaların yıllara göre dağılımı, 2. Kazalarda ölü ve yaralı durumu, 3. Kazaların oluş şekilleri,

4. Kazaya karışan taşıtlar, 5. Kazaların nedenleri ve

6. Kazaların yoğunlaştığı yerlerle ilgili tablo ve diyağramlar mevcut bulunmaktadır.

(Tablo : 1) de ölümlü, yaralanmak ve maddi hasarlı kazalar sayısal ve yüzdesel olarak belirlenmiştir. Sonucunda ölüm meydana gelen kaza ölümlü kaza, sonucunda ölüm meydana gelmiyen, ancak yaralanma olan kaza yaralanmak kaza, ölüm ve yaralanma olmıyan yalnız maddi hasar bulunan kaza ise maddi hasarlı kaza olarak tanımlanmak şekliyle bu belirleme yapılmış bulunmaktadır.

(Tablo : 3) deki, oluş şekli itibariyle çarpışmalı kaza, hareketli bu­

lunan birden fazla taşıtların çarpışmaları sonucu meydana gelen Trafik kazalarıdır. Diğer kaza oluş şekilleri için burada bir açıklama getirme­

ğe gerek görülmemektedir.

(Tablo : 5) in düzenlenmesinde, bir Trafik kazasının meydana gelişin­

de birden fazla ağırlıklı nedenin tesbiti söz konusu olduğundan yıl içe­

risindeki nedenler toplamı aynı yıl içerisindeki toplam kaza sayısını aş­

maktadır.

(Tablo : 1, 3 ve 6) da :

K ; Bir yıl içerisindeki bir tür kaza sayısını göstermektedir (1978 yılı içerisindeki ölümlü kaza sayısı: Tablo (1) de 2. kolon, 1. satırda K=65; aynı yıl içerisindeki devrilmesi kaza sayı­

sı: Tablo (3) de 2. kolon, 2. satırda K=87; yine aynı yıl içerisinde Akyazı kavşağmda meydana gelen kaza sayısı:

Tablo (6) da 2. kolon, 3. satırda K=46).

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik... 3

EKY : Bir yıl içerisindeki toplam kaza sayısını göstermektedir (1979 yılı içerisindeki toplam kaza sayısı: Tablo (1) de 5. kolon, 4. satırda EKY=487).

ZKP : Dört yıllık zaman içerisindeki kaza sayısı toplamlarını gös­

termektedir (Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam ölümlü ka­

za sayısı: Tablo (1) de 14. kolon, 1. satırda SKP=208).

Bu tanımlamalara göre (Tablo 1, 3 ve 6) da 2., 5., 8. ve 11. kolon­

lar kaza sayılarını (K); 3., 6., 9. ve 12. kolonlar yıl içerisindeki toplam kaza türü sayısına göre, yüzde olarak, kaza oranlarını (K/ZKY); 4., 7., 10. ve 13. kolonlar ise dört yıl içerisindeki toplam kaza sayısına göre, yüzde olarak, kaza oranlarını göstermektedir (K/ZKP).

(Tablo 1, 3 ve 6) daki (K/EKY) oranları için (1-a), (3-a) ve (6-a), aynı tablolardaki (K/EKP) oranları için ise (1-b), (3-b) ve (6-b) di­

yagramları düzenlenmiştir.

(Tablo 2) de :

1

EÎP : Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam ölü veya toplam yaralı sayısını göstermektedir.

Tabloda (Î/EİY) şeklinde gösterilen, yıl içerisindeki ölü ve yaralı sayısı toplamına göre yüzde oranı dağılımı (Diyağram: 2-a), (İ/SİP) şeklinde gösterilen, 4 yıl içerisindeki toplam ölü veya toplam yaralı sa­

yısına göre yüzde oranı dağılımı (Diyağram: 2-b) ile belirtilmiştir.

Tablo 4) de :

T : Bir yıl içerisindeki kazaya karışan taşıt sayısını,

2TY : Bir yıl içerisindeki kazaya karışan toplam taşıt sayısını, 1TP : Belirtilen 4 yıl içerisinde kazaya karışan toplam taşıt sayı­

sını göstermektedir.

Tabloda (T/STY) şeklinde gösterilen, yıl içerisindeki kazaya karı­

şan taşıt sayısı toplamına göre yüzde oranı dağılımları (Diyağramı: 4-a), (T/STP) şeklinde gösterilen 4 yıl içerisindeki kazaya karışan toplam taşıt sayısına göre yüzde oranı dağılımları (Diyağram: 4-b) ile belirtil­

miştir.

4 İnal Seçkin — Haşan Tanış#

(Tablo 5) de :

N : Bir yıl içerisindeki kaza nedenini, SNY : Yıl içerisindeki nedenler toplamını,

LNP : Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam nedenleri göstermektedir.

Tablodaki, yıl içi dağılımları belirliyen (N/YNY) kolonları ile ilgili olarak (Diyagram: 5-a), 4 yıl içerisindeki yıllara göre dağılımları belir­

liyen (N/ZNP) kolonları ile ilgili olarak (Diyağram: 5-b) tertiplenmiş­

tir.

3 — Sonuçlar :

Çalışmamızda, E-5 Karayolu, Sakarya ili kesiminde, 1978 -1981 yılları arasındaki 4 yıllık zaman içerisinde meydana gelen kazaların, tür­

lerine, ölü ve yaralı durumlarına, oluş şekillerine, karışan taşıt türleri­

ne, nedenlerine ve oluş yerlerine bağlı sayısal ve yüzdesel dağılımları belirlenmektedir.

(Tablo : 1) incelendiğinde, yıllara göre, 1981 e doğru kaza sayıların­

da bir düşüş olduğu görülmektedir (Diyağram : 1-b). Belirtilen 4 yıl içe­

risinde, her yıl için, kaza türlerine göre dağılımda, maddi hasarlı kaza­

ların en fazla değerde olduğu, sonra, azalan yöndeki sırada yaralanma- lı ve ölümlü kazaların geldiği görülmektedir (Diyağram: 1-a).

Dört yıllık toplam değerler göz önüne alındığında meydana gelen kazaların % 57,85 ini maddi hasarlı kazalar, % 30,64 ünü yaralanmak kazalar ve % 11,51 ini ölümlü kazalar oluşturmaktadır.

Yıliçi toplam kaza değerleri göz önüne alındığında, belirtilen 4 yıl içerisindeki tüm kazaların % 32,80 ninin 1978, % 26,94 ünün 1979,

% 21,84 ünün 1980 ve % 18.42 sinin 1981 yılında meydana geldiği sap­

tanmaktadır.

(Tablo : 2) ve (Diyağram: 2-a) dan yıl içerisindeki kazalarda yara­

lanan insan sayılarının Ölü sayılarına oranla fazla olduğu, belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam değerler göz önüne alındığında, tüm ölü ve ya­

ralı sayısı toplamına oranla yaralanmalar % 81,15, ölümler ise % 18,85 olarak hesaplanmaktadır. Yine (Tablo: 2) de, yıl içerisindeki toplam de­

ğerlere göre, 1978 den 1981 e doğru ölü ve yaralı insan sayılarında dü­

şüş olduğu görülmektedir. (Diyağram: 2-b). Bu düşüş yüzde olarak 1978 yılı için % 28,73, 1979 yılı için % 26,52, 1980 yılı için % 24,32 ve 1981 yılı için % 20,43 olarak hesaplanmaktadır.

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ...

Not.-Paranteziçerisindekirakamlar('Tablo.-Ğ)yagörekonulmuştur. ______________________________________________________________Ölçek:1/1000000

6 İnal Seçkin — Haşam Tanış

Tablo1—KazalarınYıllaraGöreDağılımı

&

a ₁⁴

ÖD cmO ı.Ö

iO 1046 1808

■■ ■ - - -- - — —

IKP %) 13 7,79 ^t- _©

© oo 00

1

r-<

►d

* _ ^r-< co © ©

1981 _{a 2}

p fr- Ol

11,1 _oî

co 56,1 00,0

w ^rl

Oî

M r-i ^CO © r-1 ⁰⁰ r-4 33

fe - <o CO Ol

m M O

5,9 ^CM

CM Ol Ol

w

T3

N ÎX r- co o O

:3 O

00 H © 3,6

o‘ 6,2 0,0

r-H rH co uo ©

r-i

<D © Ol ı.O

> M 00 »O

11' 1 22 39

yıs

M “

t- 25,00 © s

26,67

i

OJ

W X 00 co © O

<3> ►4 Cp

© © o’

o oî

CM

0,0

co »O ©

N M ^r-<

<s

Ol © © ^{j —}

w M 1.0 »O IO

rH CM 48 o.

* "7

M M< 1,25 0,69 4,23

CO CO co

'£> f». O

S O © co CO ©

© M 00 © od o ©

fi Ol © ©

W - ^T—<

>n o oo M

J4 CM <£) ıo ©

rH ⁸

© 3 h

cj 9 M

H

2 E

2 E

§ 2

cS K 2 T3

6

•°N •BJtS Ol co

ZÎP 14 334 OO

CO vH 1772

£1 ^© *Q ©

M ^{CO ıH} oo‘ ^{O 1} +-1

•r—•

86 _{>3 _} CO

r-( 00 ©

©

1 er

oo 100,

<D Ol © CM

15 +-« r-< ©

30 ©

CO N

:3 a

H

LO t*

O »o Ol ₁

OJ Ol

<v

3S

> 0861 ^co _{© ©} ^© _©

g ^•-4 M ^{© 05 ©“ ©‘}

3 ^W s. ^r-i co ©

Q

2 _{a3 CO} ^Ol₀₀ ^{© r-<}_CO

ai ^co

ix ^W

ve _{«-« a s} ©

1Q

=3 ^{H t- CM 1}

.öl ra

2

3 ^.

Ya 197

© 15,74 84,26 100,00 M ^•M

OT _© ©

1 ^{■M >0 ©}_co ^r-

O 5 Sa:

a ~ M

Si‘t 7,33 _____\

1

H

:3 •M ^{co Ol}

00

o © © ^t-H

Ol ©

© M 6^ ^CO 22,

b- 00,

r-4

© co ©

r-4 co ©

> 2 â *cü

rH

o 1 313

:3 ar ^£3

5 !x M

•on BJiS ^{r-< CM} CO

E-5 Karayolu Sakarya îli Kesiminde Meydana Gelen Trafik 7

Tablo3—KazalarınOluşŞekilleri

--- ^- _{05 C0 04 O} <Z)

Ö 23:

04 5 Oi İO

00

M r-4

§2 - M t?

id

oö

17,87 15,41 18,59 ,20,65 j44,00 I__________

1

_________

X ^{r-4 o o}

oo id ~ ^{O O b» t'” <x> o}

05 rH M

\

oı rH

‘99 _H ^{00 iO CD} 100

M

co 05 Ol 00

M Tl 221 Ol r*i Ol 05 Cö

desi k

M id

O rH

20,96 20,43 25,00 28,26 30,00

N 04 co I» 00 o o

00 M — ^{0? —fi 00 00 o}

X

Ci r—< Sı tE 05

65,

r*4 cı co 00

100

M

00 o CO lö

> M ⁰⁰ ₂^{5; »O co Ol •—4 05} co

fe X ^<£>_»O ⁰⁰_O ⁰⁰_{Ol o}^{Ol O}_o

w sS ^b- to N co t£> to

>>

id - ^{Ol cö Ol 04}

d

W X ıO CTi Ol 00 r-< c

b- id ^{r-1 <X) 05 CD o}

d ⁰⁵ v-4 M ^<0 ₆7, _{oo X ■’f e d-}

p

az w

04 00 b—

a M ^io ₃^{2 05 04 00 5Î<}

0- 00 co O o

id 3 _-* ^{p r-^} _o“ ^O

1O

0‘0 ¹

co co M Ol 04

a

00 >< ^{-t< M 00 X o}

id ~ ^{<D 05 00 o}

05

r4 M ^{00 ‘}Ti r- b“ eo rH

100

id

00 O oo

id ^Ol ₄2ı _X Ol r-4 05

d 6

c 4)

5 u ü a,

5 s O ^{d 5- £3}

d o> g (V

g d < 02⁰⁾

N Uf >» d

d

w ırpı

a>

d d

d

3 Igeı

5

o Q >* ^{a Q M}

■on ^BJtg H 04 co e *

8 tnal Seçkin Haşan Tanış

Tablo4—KazayaKarışanTaşıtlar

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ...

Tablo5—KazalarınNedenleri

10 İnal Seçkin — Haşan Tanış

Tablo6—KazalarınYoğunlaştığıYerler

E-5 Karayolu Sakary a İH Kesiminde Meydana Gelen Trafik ... 11

W 10

Ölümlü ^K/EKT* | W 30-

-► 20

Ölurtlltı

50 10

20 Ya rnlanmjJ.1

10 30-

■>■ 2o.

Yaralanmadı

oO 10-

50

40- 3o

40- Maidi Hasarlı 30 -

Maddi

Hasarlı

20 ^20-

lO LO-

I/1İY

L97S 1979 1980 19811T1. 11978 1979 1980 1981yı1-

Diyagram:!-a

Yaralı 80

70 ]

T/lİp

■ 30-

20-

Diyagtany.1- b Yaralı

LO

40-

’°1

50 2o

Olu 30- Olû

lo-i 10 •

1978 ’1979 1980 1981. Yıl. igVs 1979 1980 19?('<T1

Diyagram : 2-a Diyagram : 2-b

12 İnal Seçkin — Haşan Tanış

K.l KY K/L KP

l

60- ^{40- Çarpışma}

Çarpışma

70 30. \

60 ^{20- —} _—

50- lo-

40-

50-

20

Yayaya Çarpma ^30-

Dur*n Araca Çarpma

20-

’î?78 1979 1930 1981 Yıfı 119’7© 19'79 1980 İ9S1 T> iyağram-. 5 -a Diyağram•• 3 -L.

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik... 13

S l

Dtya£raı>r4-a.

II İnal Seçkin — Haşanı Tanış

Diyağram; 4-b

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde .Meydana Gelen Trafik ... 15

Biyağram-5-a

16 İnal Seçkin — Haşan Tanış

E-5 Karayolu Sakarya tli Kesiminde Meydana Gelen Trafik... 17

Diyağram-G-a

ıs inal Seçkin — Haşam Tannj

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ... 10

(Tablo: 3) de, kazaların oluş şekillerine göre yıl içerisindeki dağı­

lımlarında, genel olarak her yıl için, çarpışma oluşlu kazalar en fazla değerde bulunmakta, sonra, azalan yöndeki sırada devrilmeli, yayaya çarpma, duran araca çarpma ve diğer sebeplerle oluşan kazalar gelmek­

tedir (Diyağram: 3-a).

Yıllara göre dağılımda, çarpışmalı, devrilmeli, yayaya çarpma ve duran araca çarpma şeklinde oluşan kazalarda, genel olarak, sürekli bir düşüş görülmekle beraber, diğer sebeplerle oluşan kazalarda 1979 da azalan ve sonra çoğalan değişik bir karakter belirlenmektedir (Diyağ­

ram 3-b).

Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam değerler göz önüne alındığında, çarpışmalı kazaların % 68,09, devrilmeli kazaların % 15,43, yayaya çarp­

ma şeklinde oluşan kazaların % 8,63, duran araca çarpma şeklinde olu­

şan kazaların % 5,09 ve diğer sebeplerle oluşan kazaların % 2,77 oran­

larında olduğu görülmektedir.

(Tablo: 4) ve (Diyağram: 4-a) incelendiğinde, kazaya karışan taşıt türlerinin yıl içerisindeki yüzde dağılımları genel olarak aynı karakter göstermektedir. Belirtilen 4 yıllık zaman içerisindeki toplamları göz önü­

ne alındığında bu yüzdeler aşağıdaki gibi belirlenmektedir : Kazaya karışan

taşıt türü Taşıt adedi

Kazaya karışan taşıt (%) si

Otomobil 1187 39,16

Kamyon 955 31,51

Otobüs 302 9.96

Tanker 165 5,44

Minübüs 132 4,35

Treyler 113 3,73

Kamyonet 83 2,74

Traktör 52 1,72

Motosiklet 29 0,96

At arabası 13 0,43

Toplam 3031 100,00

Gerek (Tablo: 4) ve gerekse (Diyağram: 4-b) de, kazaya karışan taşıt türlerinin yıllara göre dağılımlarında, değişik yıllarda, taşıt tür­

lerine göre azalma ve çoğalmaların mevcut olduğu görülmektedir. An­

2U İnal Seçkin — Haşam Tanış

cak yıllık toplamlar göz önüne alındığında, 1978 den 1981 yılına doğru, kazaya karışan taşıt sayılarında azalmanın mevcudiyeti görülmektedir.

Yıllara göre yüzdeleri ise 1978 yılı için % 32,63, 1979 yılı için % 27,71, 1980 yılı için % 21,74 ve 1981 yıh için % 17,92 olarak hesaplanmakta­

dır.

(Tablo: 5) ve (Diyagram: 5-a) incelendiğinde, kazaların oluşundaki nedenlerin yıl içerisindeki yüzde dağılımları genel olarak aynı karak­

ter göstermektedir. Bu kaza nedenlerinin belirtilen 4 yıllık zaman içe­

risindeki toplam sayıları ve yüzdeleri aşağıdaki gibidir :

Kaza nedenleri Kaza nedeni sayısı Kaza nedeni yüzdesi (9)

1 2 3

Fazla hız 892 31,80

Dikkatsizlik ve tedbirs. 643 22,92

Hatalı sollama 236 8,41

Yakından tak. etm. 222 7,92

Hatalı sola dönm. 205 7,31

Şeridinden gitmemek 202 7,20

Yola birdenbire çık. 185 6,60

Tedbirsiz duruş 112 3,99

Hatalı fren yap. 87 3,10

Alkollü olmak 21 0,75

Toplam 2805 100,00

Bu sıralama ve (Diyağram: 5-a) incelendiğinde, E-5 Karayolu Sa­

karya ili kesiminde meydana gelen kazalarda en çok etkili neden olarak fazla hız ve dikkatsizlik - tedbirsizlik görülmektedir.

Verilen tabloda, belirtilen yol kesiminde, kazaların meydana gelişin­

de, fazla hızla birlikte dikkatsizlik ve tedbirsizliğin % 54,72 oranında etkili olduğu saptanmaktadır. (Diyağram: 5-b) de, belirtilen 4 yıllık za­

man içerisindeki yıllara göre dağılımlarda kaza nedenlerinin değişik yıl­

larda azalmalar ve çoğalmalar şeklinde değişik durumlar gösterdiği gö­

rülmektedir.

(Tablo: 6) da, E-5 Karayolu Sakarya üi kesiminde, belirtilen 4 yıl­

lık zaman içerisinde, tesbit edilen 13 karakteristik yol kesitinde meyda­

na gelen toplam kaza sayısının 1282 olduğu görülmektedir. Bu sayı, yu-

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ... 21

kanda belirtilen kesimde meydana gelen tüm kaza sayısının % 70,91 ini oluşturmaktadır. Bu 13 kesit için kazaların yıl içi yüzde dağılımları, ge­

nel olarak her yıl için aynı karakterde bulunmaktadır. Söz konusu kesit­

lerdeki kazaların, 4 yıllık zaman içerisindeki toplam sayılarının ve yüz- delerinin azalan yöndeki sıralaması aşağıya çıkarılmıştır :

Kaza yeri Kaza adedi Kaza yüzdesi

(%)

1 2 3

Dörtyol kavşağı 236 13,05

Hendek ilçesi 211 11,67

Beşköprüler 138 7,63

Akyazı kavşağı 128 7,08

Dereköy mevkii 91 5,03

Sakarya köprüsü 80 4,42

Saraçoğlu tesisleri 75 4,15

Pekşen tesisleri 73 4,04

Erenler kavşağı 71 3,93

Hüseyinşeyh köyü 60 3,32

Tepe tesisleri 52 2,88

Kargalıhanbaba 41 2,27

Yemtaş fabrikası 26 1,44

Toplam 1282 70,91

Diğer yerler 526 29,09

Genel Toplam 1808 100,00

Yukarıda yazık kesitlerde meydana gelen kazaların, yıliçi yüzde da­

ğılımlarının da her yıl için, bu karakteri taşıdığı görülmektedir (Tablo:

6. Diyagram: 6-a).

Belirtilen 4 yıl içerisinde, yıllara göre dağılım yüzdeleri bakımından bu kesitlerdeki kazalar değişik durumlar göstermektedir (Diyagram: 6-b).

Çalışmaya esas olan bilgi ve dokümanlar, Sakarya İli Trafik Bölge Müdürlügü’nden temin edilmiştir.