E - 5 Karayolu Sakarya ili Kesiminde Meydana Gelen Trafik Kazalarının Çeşitli Yönlerden Etüdü

(1)

E - 5 Karayolu Sakarya ili Kesiminde Meydana Gelen

Trafik Kazalarının Çeşitli Yönlerden Etüdü

İnal SEÇKİN w Haşan TANIŞ w

ÖZET:

♦

Trafik Kazaları II. Ulusal Sempozyumu’na sunulan Tebliğde, E - 5 Karayolu Sakarya ili kesimindeki Trafik kazaları, 1978 -1981 yılları ara

sı, 4 senelik bir zaman peryodu için, sayıları, ölü ve yaralı durumları, oluş şekilleri, kazaya karışan taşıtların cins ve sayıları, nedenleri ve yo

ğunlaştığı yerler açılarından tablolar ve diyagramlarla ortaya konulmak

ta, bu tablo ve diyağramlar incelenerek sayısal sonuçlar elde edilmekte

dir.

1 — Giriş :

Kıtalar arası köprü durumunda olan Türkiye’mizde bulunan, Avru

pa ve Asya ülkelerini birbirine bağlıyan E - 5 Karayolunun, özellikle tran

sit taşımacılığı bakımından memleketimiz için taşıdığı önem ilgililerce bilinmektedir. Bu bakımdan ulusal problemlerimizin başında gelen ve çö

züm bekleyen Trafik kazaları açısından, aynı zamanda aktüel hale ge

len E - 5 Karayolunun iç açıcı olmıyan durumu bizleri üzmekte ve dü

şündürmektedir. Bu nedenle, bildirimizde E - 5 Karayolunun Sakarya ili sınırları içerisindeki kesimini konu olarak seçmiş bulunmaktayız. Bu ke

simin Trafik kazaları yönünden arzettiği tabloya bir göz atacak olursak, 1978 -1981 yılları içeren dört senelik bir zaman peryodu içerisinde yıl

da ortalama olarak 450 civarında Trafik kazasının olduğu, 80 civarında isnanın öldüğü ve 360 civarmda insanın yaralandığı görülmektedir. Ay

rıca bu durumun milli gelir kaybı açısından önemi de ortadadır.

1) Prof. Dr. Yük. Müh.: S.D.M.M.A Başkanı, İTÜ öğretim Üyesi.

2) Asist. Yük. Müh.: S.D.M.M.A. İnşaat Mühendisliği Bölümü.

(2)

tnal Seçkin — Haşan Tanış 2

Tebliğimizde, yukarıda belirtilen yol kesiminde, 1978, 1979, 1980 ve 1981 yıllarında meydana gelen Trafik kazaları, sayıları, oluş şekilleri, nedenleri, kazaya karışan taşıtlar ve yoğunlaştığı yerler açısından İnce

lenmektedir.

2 — Tablo ve Diyagramların Açıklanması :

Tebliğimizde,

1. Kazaların yıllara göre dağılımı, 2. Kazalarda ölü ve yaralı durumu, 3. Kazaların oluş şekilleri,

4. Kazaya karışan taşıtlar, 5. Kazaların nedenleri ve

6. Kazaların yoğunlaştığı yerlerle ilgili tablo ve diyağramlar mevcut bulunmaktadır.

(Tablo : 1) de ölümlü, yaralanmak ve maddi hasarlı kazalar sayısal ve yüzdesel olarak belirlenmiştir. Sonucunda ölüm meydana gelen kaza ölümlü kaza, sonucunda ölüm meydana gelmiyen, ancak yaralanma olan kaza yaralanmak kaza, ölüm ve yaralanma olmıyan yalnız maddi hasar bulunan kaza ise maddi hasarlı kaza olarak tanımlanmak şekliyle bu belirleme yapılmış bulunmaktadır.

(Tablo : 3) deki, oluş şekli itibariyle çarpışmalı kaza, hareketli bu

lunan birden fazla taşıtların çarpışmaları sonucu meydana gelen Trafik kazalarıdır. Diğer kaza oluş şekilleri için burada bir açıklama getirme

ğe gerek görülmemektedir.

(Tablo : 5) in düzenlenmesinde, bir Trafik kazasının meydana gelişin

de birden fazla ağırlıklı nedenin tesbiti söz konusu olduğundan yıl içe

risindeki nedenler toplamı aynı yıl içerisindeki toplam kaza sayısını aş

maktadır.

(Tablo : 1, 3 ve 6) da :

K ; Bir yıl içerisindeki bir tür kaza sayısını göstermektedir (1978 yılı içerisindeki ölümlü kaza sayısı: Tablo (1) de 2. kolon, 1. satırda K=65; aynı yıl içerisindeki devrilmesi kaza sayı

sı: Tablo (3) de 2. kolon, 2. satırda K=87; yine aynı yıl içerisinde Akyazı kavşağmda meydana gelen kaza sayısı:

Tablo (6) da 2. kolon, 3. satırda K=46).

(3)

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik... 3

EKY : Bir yıl içerisindeki toplam kaza sayısını göstermektedir (1979 yılı içerisindeki toplam kaza sayısı: Tablo (1) de 5. kolon, 4. satırda EKY=487).

ZKP : Dört yıllık zaman içerisindeki kaza sayısı toplamlarını gös

termektedir (Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam ölümlü ka

za sayısı: Tablo (1) de 14. kolon, 1. satırda SKP=208).

Bu tanımlamalara göre (Tablo 1, 3 ve 6) da 2., 5., 8. ve 11. kolon

lar kaza sayılarını (K); 3., 6., 9. ve 12. kolonlar yıl içerisindeki toplam kaza türü sayısına göre, yüzde olarak, kaza oranlarını (K/ZKY); 4., 7., 10. ve 13. kolonlar ise dört yıl içerisindeki toplam kaza sayısına göre, yüzde olarak, kaza oranlarını göstermektedir (K/ZKP).

(Tablo 1, 3 ve 6) daki (K/EKY) oranları için (1-a), (3-a) ve (6-a), aynı tablolardaki (K/EKP) oranları için ise (1-b), (3-b) ve (6-b) di

yagramları düzenlenmiştir.

(Tablo 2) de :

1

: Bir yıl içerisindeki ölü veya yaralı sayısını, SİY : Bir yıl içerisindeki ölü ve yaralı toplamı sayısını,

EÎP : Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam ölü veya toplam yaralı sayısını göstermektedir.

Tabloda (Î/EİY) şeklinde gösterilen, yıl içerisindeki ölü ve yaralı sayısı toplamına göre yüzde oranı dağılımı (Diyağram: 2-a), (İ/SİP) şeklinde gösterilen, 4 yıl içerisindeki toplam ölü veya toplam yaralı sa

yısına göre yüzde oranı dağılımı (Diyağram: 2-b) ile belirtilmiştir.

Tablo 4) de :

T : Bir yıl içerisindeki kazaya karışan taşıt sayısını,

2TY : Bir yıl içerisindeki kazaya karışan toplam taşıt sayısını, 1TP : Belirtilen 4 yıl içerisinde kazaya karışan toplam taşıt sayı

sını göstermektedir.

Tabloda (T/STY) şeklinde gösterilen, yıl içerisindeki kazaya karı

şan taşıt sayısı toplamına göre yüzde oranı dağılımları (Diyağramı: 4-a), (T/STP) şeklinde gösterilen 4 yıl içerisindeki kazaya karışan toplam taşıt sayısına göre yüzde oranı dağılımları (Diyağram: 4-b) ile belirtil

miştir.

(4)

4 İnal Seçkin — Haşan Tanış#

(Tablo 5) de :

N : Bir yıl içerisindeki kaza nedenini, SNY : Yıl içerisindeki nedenler toplamını,

LNP : Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam nedenleri göstermektedir.

Tablodaki, yıl içi dağılımları belirliyen (N/YNY) kolonları ile ilgili olarak (Diyagram: 5-a), 4 yıl içerisindeki yıllara göre dağılımları belir

liyen (N/ZNP) kolonları ile ilgili olarak (Diyağram: 5-b) tertiplenmiş

tir.

3 — Sonuçlar :

Çalışmamızda, E-5 Karayolu, Sakarya ili kesiminde, 1978 -1981 yılları arasındaki 4 yıllık zaman içerisinde meydana gelen kazaların, tür

lerine, ölü ve yaralı durumlarına, oluş şekillerine, karışan taşıt türleri

ne, nedenlerine ve oluş yerlerine bağlı sayısal ve yüzdesel dağılımları belirlenmektedir.

(Tablo : 1) incelendiğinde, yıllara göre, 1981 e doğru kaza sayıların

da bir düşüş olduğu görülmektedir (Diyağram : 1-b). Belirtilen 4 yıl içe

risinde, her yıl için, kaza türlerine göre dağılımda, maddi hasarlı kaza

ların en fazla değerde olduğu, sonra, azalan yöndeki sırada yaralanma- lı ve ölümlü kazaların geldiği görülmektedir (Diyağram: 1-a).

Dört yıllık toplam değerler göz önüne alındığında meydana gelen kazaların % 57,85 ini maddi hasarlı kazalar, % 30,64 ünü yaralanmak kazalar ve % 11,51 ini ölümlü kazalar oluşturmaktadır.

Yıliçi toplam kaza değerleri göz önüne alındığında, belirtilen 4 yıl içerisindeki tüm kazaların % 32,80 ninin 1978, % 26,94 ünün 1979,

% 21,84 ünün 1980 ve % 18.42 sinin 1981 yılında meydana geldiği sap

tanmaktadır.

(Tablo : 2) ve (Diyağram: 2-a) dan yıl içerisindeki kazalarda yara

lanan insan sayılarının Ölü sayılarına oranla fazla olduğu, belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam değerler göz önüne alındığında, tüm ölü ve ya

ralı sayısı toplamına oranla yaralanmalar % 81,15, ölümler ise % 18,85 olarak hesaplanmaktadır. Yine (Tablo: 2) de, yıl içerisindeki toplam de

ğerlere göre, 1978 den 1981 e doğru ölü ve yaralı insan sayılarında dü

şüş olduğu görülmektedir. (Diyağram: 2-b). Bu düşüş yüzde olarak 1978 yılı için % 28,73, 1979 yılı için % 26,52, 1980 yılı için % 24,32 ve 1981 yılı için % 20,43 olarak hesaplanmaktadır.

(5)

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ...

Not.-Paranteziçerisindekirakamlar('Tablo.-Ğ)yagörekonulmuştur. ______________________________________________________________Ölçek:1/1000000

(6)

6 İnal Seçkin — Haşam Tanış

Tablo1—KazalarınYıllaraGöreDağılımı

&

a ₁⁴

ÖD cmO ı.Ö

iO 1046 1808

■■ ■ - - -- - — —

IKP %) 13 7,79 ^t-_©

1

r-<

►d

* _ ^r-< co © ©

1981 _{a 2}

p fr- Ol

11,1 _oî

co 56,1 00,0

w ^rl

Oî

M r-i ^CO © r-1 ⁰⁰r-4 33

fe - <o CO Ol

m M O

5,9 ^CM

CM Ol Ol

w

T3

N ÎX r- co o O

:3 O

00 H © 3,6

o‘ 6,2 0,0

r-H rH co uo ©

r-i

<D © Ol ı.O

> M 00 »O

11' 1 22 39

yıs

M “

t- 25,00 © s

26,67

i

OJ

W X 00 co © O

<3> ►4 Cp

o oî

CM

0,0

co »O ©

N M ^r-<

<s

Ol © © ^{j —}

w M 1.0 »O IO

rH CM 48 o.

* "7

M M< 1,25 0,69 4,23

CO CO co

'£> f». O

S O © co CO ©

fi Ol © ©

W - ^T—<

>n o oo M

J4 CM <£) ıo ©

rH ⁸

cj 9 M

H

2 E

§ 2

cS K 2 T3

6

^>< ^S ^id^M

•°N •BJtS Ol co

ZÎP 14 334 OO

CO vH 1772

£1 ^©*Q ©

M ^CO^ıH oo‘ ^O ¹ +-1

•r—•

86 _>3 _{_} CO

r-( 00 ©

©

1 er

^kİ 12 •« ^oî

oo 100,

<D Ol © CM

15 +-« r-< ©

30 ©

CO N

:3 a

H

LO t*

O »o Ol ₁

OJ Ol

<v

3S

> 0861 ^co_© _© ^©_©

g ^•-4 M ^© ⁰⁵ ^©“ ^©‘

3 ^W s. ^r-i co ©

Q

2 _a3 _CO ^Ol₀₀ ^© ^r-<_CO

ai ^co

ix ^W

ve _«-« _{a s} ©

1Q

=3 ^H ^t- ^CM ¹

.öl ra

2

3 ^.

Ya 197

OT _© ©

1 ^■M ^>0 ^©_co ^r-

O 5 Sa:

a ~ M

Si‘t 7,33 _____\

1

H

:3 •M ^co ^Ol

00

o © © ^t^-H

Ol ©

b- 00,

r-4

r-4 co ©

> 2 â *cü

rH

o 1 313

:3 ar ^£3

5 !x M

•on BJiS ^r-< ^CM CO

(7)

E-5 Karayolu Sakarya îli Kesiminde Meydana Gelen Trafik 7

Tablo3—KazalarınOluşŞekilleri

--- ^- ₀₅ _C0 ₀₄ _O <Z)

Ö 23:

04 5 Oi İO

00

M r-4

§2 - M t?

id

oö

17,87 15,41 18,59 ,20,65 j44,00 I__________

1

_________

X ^r-4 ^o ^o

oo id ~ Ô Ô ^b» ^t'” ^<x> ô

05 rH M

\

oı rH

‘99 _H ⁰⁰ ^iO ^CD 100

M

co 05 Ol 00

M Tl 221 Ol r*i Ol 05 Cö

desi k

M id

O rH

20,96 20,43 25,00 28,26 30,00

N 04 co I» 00 o o

00 M — ^0? ^—fi ⁰⁰ ⁰⁰ ^o

X

Ci r—< Sı tE 05

65,

r*4 cı co 00

100

M

00 o CO lö

> M ⁰⁰ ₂⁵^; ^»O ^co ^Ol ^•—4 ⁰⁵co

fe X ^<£>_»O ⁰⁰_O ⁰⁰_Ol _o^Ol ^O_o

w sS ^b- to N co t£> to

>>

id - ^Ol ^cö ^Ol ⁰⁴

d

W X ıO CTi Ol 00 r-< c

b- id ^r-1 ^<X) ⁰⁵ ^CD ^o

d ⁰⁵v-4 M ^<0 ₆7, _oo _X _■’f _e _d-

p

az w

04 00 b—

a M ^io ₃² ⁰⁵ ⁰⁴ ⁰⁰^5Î<

0- 00 co O o

id 3 _-_* ^p ^{r-^} _o“ ^O

1O

0‘0 ¹

co co M Ol 04

a

00 >< ^-t< ^M ⁰⁰ ^X ^o

id ~ ^<D ⁰⁵ ⁰⁰ ^o

05

r4 M ⁰⁰ ^‘Ti r- b“ eo rH

100

id

00 O oo

id ^Ol ₄2ı _X Ol r-4 05

d 6

c 4)

5 u ü a,

5 s O ^d^5- ^£3

d o> g (V

g d < 02⁰⁾

N Uf >» d

d

w ırpı

a>

d d

d

3 Igeı

5

o Q >* ^a ^Q ^M

■on ^BJtg H 04 co e *

(8)

8 tnal Seçkin Haşan Tanış

Tablo4—KazayaKarışanTaşıtlar

(9)

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ...

Tablo5—KazalarınNedenleri

(10)

10 İnal Seçkin — Haşan Tanış

Tablo6—KazalarınYoğunlaştığıYerler

(11)

E-5 Karayolu Sakary a İH Kesiminde Meydana Gelen Trafik ... 11

W 10

Ölümlü ^K/EKT* | W 30-

-► 20

Ölurtlltı

50 10

20 Ya rnlanmjJ.1

10 30-

■>■ 2o.

Yaralanmadı

oO 10-

50

40- 3o

40- Maidi Hasarlı 30 -

Maddi

Hasarlı

20 ^20-

lO LO-

I/1İY

L97S 1979 1980 19811T1. 11978 1979 1980 1981yı1-

Diyagram:!-a

Yaralı 80

70 ]

T/lİp

■ 30-

20-

Diyagtany.1- b Yaralı

LO

40-

’°1

4-0-

50 2o

Olu 30- Olû

lo-i 10 •

1978 ’1979 1980 1981. Yıl. igVs 1979 1980 19?('<T1

Diyagram : 2-a Diyagram : 2-b

(12)

K.l KY K/L KP

l

60- ^40- ^Çarpışma

Çarpışma

70 30. \

60 ^20- ^— _—

50- lo-

40-

50-

20

Yayaya Çarpma ^30-

Dur*n Araca Çarpma

20-

(13)

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik... 13

S l

Dtya£raı>r4-a.

(14)

II İnal Seçkin — Haşanı Tanış

Diyağram; 4-b

(15)

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde .Meydana Gelen Trafik ... 15

Biyağram-5-a

(16)

(17)

E-5 Karayolu Sakarya tli Kesiminde Meydana Gelen Trafik... 17

Diyağram-G-a

(18)

ıs inal Seçkin — Haşam Tannj

(19)

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ... 10

(Tablo: 3) de, kazaların oluş şekillerine göre yıl içerisindeki dağı

lımlarında, genel olarak her yıl için, çarpışma oluşlu kazalar en fazla değerde bulunmakta, sonra, azalan yöndeki sırada devrilmeli, yayaya çarpma, duran araca çarpma ve diğer sebeplerle oluşan kazalar gelmek

tedir (Diyağram: 3-a).

Yıllara göre dağılımda, çarpışmalı, devrilmeli, yayaya çarpma ve duran araca çarpma şeklinde oluşan kazalarda, genel olarak, sürekli bir düşüş görülmekle beraber, diğer sebeplerle oluşan kazalarda 1979 da azalan ve sonra çoğalan değişik bir karakter belirlenmektedir (Diyağ

ram 3-b).

Belirtilen 4 yıl içerisindeki toplam değerler göz önüne alındığında, çarpışmalı kazaların % 68,09, devrilmeli kazaların % 15,43, yayaya çarp

ma şeklinde oluşan kazaların % 8,63, duran araca çarpma şeklinde olu

şan kazaların % 5,09 ve diğer sebeplerle oluşan kazaların % 2,77 oran

larında olduğu görülmektedir.

(Tablo: 4) ve (Diyağram: 4-a) incelendiğinde, kazaya karışan taşıt türlerinin yıl içerisindeki yüzde dağılımları genel olarak aynı karakter göstermektedir. Belirtilen 4 yıllık zaman içerisindeki toplamları göz önü

ne alındığında bu yüzdeler aşağıdaki gibi belirlenmektedir : Kazaya karışan

taşıt türü Taşıt adedi

Kazaya karışan taşıt (%) si

Otomobil 1187 39,16

Kamyon 955 31,51

Otobüs 302 9.96

Tanker 165 5,44

Minübüs 132 4,35

Treyler 113 3,73

Kamyonet 83 2,74

Traktör 52 1,72

Motosiklet 29 0,96

At arabası 13 0,43

Toplam 3031 100,00

Gerek (Tablo: 4) ve gerekse (Diyağram: 4-b) de, kazaya karışan taşıt türlerinin yıllara göre dağılımlarında, değişik yıllarda, taşıt tür

lerine göre azalma ve çoğalmaların mevcut olduğu görülmektedir. An

(20)

2U İnal Seçkin — Haşam Tanış

cak yıllık toplamlar göz önüne alındığında, 1978 den 1981 yılına doğru, kazaya karışan taşıt sayılarında azalmanın mevcudiyeti görülmektedir.

Yıllara göre yüzdeleri ise 1978 yılı için % 32,63, 1979 yılı için % 27,71, 1980 yılı için % 21,74 ve 1981 yıh için % 17,92 olarak hesaplanmakta

dır.

(Tablo: 5) ve (Diyagram: 5-a) incelendiğinde, kazaların oluşundaki nedenlerin yıl içerisindeki yüzde dağılımları genel olarak aynı karak

ter göstermektedir. Bu kaza nedenlerinin belirtilen 4 yıllık zaman içe

risindeki toplam sayıları ve yüzdeleri aşağıdaki gibidir :

Kaza nedenleri Kaza nedeni sayısı Kaza nedeni yüzdesi (9)

1 2 3

Fazla hız 892 31,80

Dikkatsizlik ve tedbirs. 643 22,92

Hatalı sollama 236 8,41

Yakından tak. etm. 222 7,92

Hatalı sola dönm. 205 7,31

Şeridinden gitmemek 202 7,20

Yola birdenbire çık. 185 6,60

Tedbirsiz duruş 112 3,99

Hatalı fren yap. 87 3,10

Alkollü olmak 21 0,75

Toplam 2805 100,00

Bu sıralama ve (Diyağram: 5-a) incelendiğinde, E-5 Karayolu Sa

karya ili kesiminde meydana gelen kazalarda en çok etkili neden olarak fazla hız ve dikkatsizlik - tedbirsizlik görülmektedir.

Verilen tabloda, belirtilen yol kesiminde, kazaların meydana gelişin

de, fazla hızla birlikte dikkatsizlik ve tedbirsizliğin % 54,72 oranında etkili olduğu saptanmaktadır. (Diyağram: 5-b) de, belirtilen 4 yıllık za

man içerisindeki yıllara göre dağılımlarda kaza nedenlerinin değişik yıl

larda azalmalar ve çoğalmalar şeklinde değişik durumlar gösterdiği gö

rülmektedir.

(Tablo: 6) da, E-5 Karayolu Sakarya üi kesiminde, belirtilen 4 yıl

lık zaman içerisinde, tesbit edilen 13 karakteristik yol kesitinde meyda

na gelen toplam kaza sayısının 1282 olduğu görülmektedir. Bu sayı, yu-

(21)

E-5 Karayolu Sakarya İli Kesiminde Meydana Gelen Trafik ... 21

kanda belirtilen kesimde meydana gelen tüm kaza sayısının % 70,91 ini oluşturmaktadır. Bu 13 kesit için kazaların yıl içi yüzde dağılımları, ge

nel olarak her yıl için aynı karakterde bulunmaktadır. Söz konusu kesit

lerdeki kazaların, 4 yıllık zaman içerisindeki toplam sayılarının ve yüz- delerinin azalan yöndeki sıralaması aşağıya çıkarılmıştır :

Kaza yeri Kaza adedi Kaza yüzdesi

(%)

1 2 3

Dörtyol kavşağı 236 13,05

Hendek ilçesi 211 11,67

Beşköprüler 138 7,63

Akyazı kavşağı 128 7,08

Dereköy mevkii 91 5,03

Sakarya köprüsü 80 4,42

Saraçoğlu tesisleri 75 4,15

Pekşen tesisleri 73 4,04

Erenler kavşağı 71 3,93

Hüseyinşeyh köyü 60 3,32

Tepe tesisleri 52 2,88

Kargalıhanbaba 41 2,27

Yemtaş fabrikası 26 1,44

Toplam 1282 70,91

Diğer yerler 526 29,09

Genel Toplam 1808 100,00

Yukarıda yazık kesitlerde meydana gelen kazaların, yıliçi yüzde da

ğılımlarının da her yıl için, bu karakteri taşıdığı görülmektedir (Tablo:

6. Diyagram: 6-a).

Belirtilen 4 yıl içerisinde, yıllara göre dağılım yüzdeleri bakımından bu kesitlerdeki kazalar değişik durumlar göstermektedir (Diyagram: 6-b).

Çalışmaya esas olan bilgi ve dokümanlar, Sakarya İli Trafik Bölge Müdürlügü’nden temin edilmiştir.