Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları. Editör: Yücel KABAPINAR

(1)

Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak

Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

Editör: Yücel KABAPINAR

(2)

Editör: Yücel KABAPINAR

DEMOKRASİNİN BEŞİNCİ GÜCÜ OLARAK EĞİTİM TEMELLİ SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

ISBN 978-625-7676-04-5 DOI 10.14527/9786257676045 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir.

Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elekt- ronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük- seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran- maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.

Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir

1. Baskı: Aralık 2020, Ankara Yayın-Proje: Şehriban Türlüdür Dizgi-Grafik Tasarım: Müge Çetin

Kapak Tasarım: Pegem Akademi

Baskı: Ay-bay Kırtasiye İnşaat Gıda Pazarlama ve Ticaret Ltd. Şti.

Çetin Emeç Bulvarı 1314. Cadde No: 37A-B Çankaya/ANKARA

Tel: (0312) 472 58 55 Yayıncı Sertifika No: 36306 Matbaa Sertifika No: 46661

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

(3)

ÖN SÖZ

Türkiye gibi gelişmekte olan ve genç nüfusun çok yoğun olduğu ve eğitimde fırsat eşitliğinin temel sorunlardan biri olarak karşımıza çıktığı ülkelerde devletin tüm eğitim sorunlarının üstesinden gelmesinde aksamalar olması kaçınılmazdır.

İşte tam da bu noktada ‘demokrasinin beşinci gücü’ olarak nitelenebilecek sivil toplum kuruluşları karşımıza çıkmaktadır. “Yasama”, “yürütme”, “yargı” ve “med- ya”nın ardından sivil toplum kuruluşları da nitelikli bir demokratik anlayışının o ülkede kökleşmesini sağlayan temel güçlerden biri olarak anılagelmektedir. Bu anlamda sivil toplum kuruluşları, kamunun verdiği eğitim hizmetlerini iyileştir- me, geliştirme ya da tamamlama amacı güden dernek, vakıf gibi örgütlenmelerdir.

Bundan başka ülke için eğitim politikaları oluşturma, geliştirme, yönlendirme;

hazırlanan raporlarla saptama ve çözüm önerileri ortaya koyma gibi belirleyicilik amaçları da olabilmektedir.

Bu çerçevede sivil toplum kuruluşlarının, ortaya koyduğu katkılarla, Milli Eğitim Bakanlığı’nın en önemli yardımcısı, destek vericisi ve hatta zaman zaman eleştirmenleri olmaları doğaları gereğidir. Sivil toplum kuruluşları, odaklandık- ları eğitim boyutlarıyla, üstün zekâlıların eğitimi, öğretmen eğitimi, dini eğitim, mesleki ve teknik eğitim, anne ve çocuk eğitimi, kız çocuklarının eğitimi, zihinsel engellilerin eğitimi, matematik eğitimi gibi farklı alanlarda işlev görebilmektedir- ler. Verilen burslarla, inşa edilen okul, yurt ve kütüphanelerle, gelir düzeyi düşük öğrencilere nitelikli eğitim fırsatları tanımaları noktasında yaşamsal işlev görmek- tedirler.

Biraz da bu kitabın yazılma öyküsünden söz edecek olursam, “Uluslararası Karşılaştırmalı Eğitim” adlı yüksek lisans programında “Uluslararası Sivil Top- lum Kuruluşları” adlı ders bana önerildiğinde bu kitabı oluşturma fikrinin kıvıl- cımları da oluştu bir anda. “Önce ülkedeki eğitim temelli sivil toplum kuruluşları ile başlayalım” temel fikrinden hareketle daha ilk derste yüksek lisans öğrencisi öğretmen meslektaşlarıma “kitap bölümü yazıyorsunuz” şeklinde fikrimi açtım.

Olasıdır ki şaşkınlık, korku, sevinç arasında gidip gelen duygu durumlarının ar- dından bir planlama sürecine giriştik. Motivasyonları yüksek görünüyordu; dü- şünsenize yüksek lisans dersinin ilk gününde bir kitap bölümü yazarlığı görevi ile karşı karşıya geliyordunuz. Bölümlerin akış içeriklerinin temel başlıkları verildi;

yazım ilkeleri detaylarıyla konuşuldu. Sözgelimi temel kaynaklarımız sivil toplum kuruluşlarının web siteleri, yayınları, raporları, gazete haberleri ile olası makaleler olacaktı. Yani bir derleme çalışmasıydı bu aslında. Süreç içerisinde de ondan fazla izleme toplantısı yapıldı.

(4)

iv Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

Zamanla Türk eğitim sisteminin bilançosu ortaya çıkmaya başladı. Bir bö- lüm öğretmen olarak çalışan ya da öğretmenlik mezunu yüksek lisans öğrencisi çalışmanın altında ezilmeye başladılar. Özgüvenli gibi görünen öğretmenlerden bazıları, araştırma yapma, problem çözme, farklı kaynaklardan gelen verileri bir araya getirerek anlamlı bir bütün oluşturma noktasında ciddi sıkıntılar yaşadılar.

Bu nedenle yüksek lisanstaki öğrencilerin büyük bölümü yazma işini bırakmak istediler. Buna karşılık büyük bir mutlulukla ifade etmek isterim ki, yüksek lisanstaki üç öğretmen arkadaşım bölümlerini bitirdiler. Bu sonuç aslında bireylerden çok Türk eğitim sisteminin yapısal sorunlarından kaynaklamaktadır. Bırakmak is- teyenlerin yerine doktoradan öğrencilerim ile doktorasını bitirmiş meslektaşları- mı sürece dahil ettik. Bu anlamda kendilerine şükranlarımı da iletmek isterim. Bu deneyim bana gösterdi ki, ortaokul ve lise ve özellikle üniversite süreçlerinde çok kaynaklı araştırmalar yapma ve bunları rapor etme temelindeki projelerin gerçek- leştirilmesi son derece önemlidir. Bundan başka yerel tarih, sözlü tarih gibi çalış- maların yapılması ve hatta farklı kanıtların kullanılarak yorumlamaların yapıldığı kanıt temelli öğrenme çalışmalarına odaklanılması elzemdir.

Teşekkür kısmına gelince; öncelikle kitaba bölüm yazarı olarak katkı veren tüm öğrencilerime/ meslektaşlarıma teşekkürü bir borç biliyorum. Yaptığımız koordinasyon toplantılarında kitabı geliştirici fikirler verdiler; maddi getirisi olmayan bir iş için profesyonelce çalıştılar. Kendilerinin, eş ve çocuklarının zaman- larını bu çalışmaya harcadılar. Bir kez daha kendilerine şükranlarımı sunuyorum.

Ardından Pegem Yayınevi ailesine teşekkürlerimi sunmak isterim. Yayıncılıkta profesyonelliğin temel kurumlarından biri olan Pegem’in kurucusu ve müdürü Servet Sarıkaya'ya, Şehriban Türlüdür'e ve Dizgi Birimi'ne teşekkür ederim.

Son olarak Kabapınar ailesinin diğer iki üyesi Filiz Hanım ve oğlum Yankı’ya da süreçteki sabırları için teşekkür etmeliyim; zamanlarının çalınmasına zaten ar- tık alıştılar da… Şu an okuduğunuz Önsöz, covid hastası olarak 17 gündür yattı- ğım Şile Devlet Hastanesi’nde yazılmıştır. Son yedi-sekiz bölümün okumaları, son düzenlemeleri hasta yatağında yapıldı. Birazdan taburcu oluyorum hem sağlığıma kavuştuğum hem de kitabı yetiştirdiğim için mutluyum. Çalışma, fazladan bir öğ- renci daha iyi koşullarda eğitim görsün diye çabalayan sivil toplum kuruluşlarının kurucularına, yetkililerine ve gönüllülerine adanmıştır. İyi ki varsınız; çabalarınız pek çok çocuğun yaşam kaderini doğrudan etkilemektedir.

Yücel KABAPINAR Aralık 2020 – Şile İstanbul

(5)

Bu çalışma fazladan bir öğrenci daha iyi koşullarda eğitim görsün diye çabalayan sivil toplum kuruluşlarının kurucularına, yetkililerine ve gönüllülerine adanmıştır. Bu ülkeye ve insanlarına olan katkılarınızı bilerek ve takdir ederek…

(6)

(7)

Bölümler ve Yazarları

Editör: Yücel KABAPINAR

1. Bölüm: Sivil Toplum ve Eğitim İlişkisi: Demokrasi Okulu?

Gökhan ÖNAL

ORCID No: 0000-0002-2250-7254

2. Bölüm: Öğretmenlerin Görev Aldıkarı STK'lerde

Edindikleri Kazanımlara İlişkin Görüşleri: Yaşam Deneyimleri Kazanmak

Tolga TOPCUBAŞI

ORCID No: 0000-0003-4660-8903 3. Bölüm: İmparatorluktan Cumhuriyete Uzanan

Bir Sivil Toplum Kuruluşu Olarak Darüşşafaka Emre GÖFNER

ORCID No: 0000-0003-3000-0493 4. Bölüm: Türk Eğitim Derneği: Sivil Toplum

Kuruluşlarının Tarihsel Çınarı Yücel KABAPINAR

ORCID No: 0000-0001-6039-0096

5. Bölüm: “Eğitim Varsa Çağdaş Yaşam da Var Çağdaş Yaşam Varsa Eğitim de Var!”: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Sevtap YAVUZ

ORCID No: 0000-0002-4079-8614

6. Bölüm: Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV):

“Bir Çocuk Değişir Türkiye Gelişir”

Aylin ERAY

ORCID No: 0000-0002-3439-4912

7. Bölüm: Türk Eğitim Vakfı: Eğitime Çok Yönlü Bakış Tülay TAKAK

ORCID No: 0000-0002-8709-098X

(8)

viii Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları 8. Bölüm: Yeni Bir Fikir Üretim Merkezi: Eğitim

Reformu Girişimi (ERG) Semra AKYOL

ORCID No: 0000-0002-0104-4473

9. Bölüm: Öğretmen Akademisi Vakfı (ÖRAV): Dinamik Öğretmen Ömür Boyu Öğrenci

Vecihe GÖMÜK

ORCID No: 0000-0002-8934-5974

10. Bölüm: Deneyimsel Eğitim Merkezi: “Sapere Aude (Kendi Aklınla Düşünmeye Cesaret Et) Dilara YILMAZ

ORCID No: 0000-0001-5539-8261

11. Bölüm: Gençlerin Öncülüğü, Yetişkinlerin Rehberliği ile

Değiştirmeye Gönüllü Bir STK: Toplum Gönüllüleri Vakfı Esra Rabiye KARAMAN GÜLER

ORCID No: 0000-0002-0203-201X

12. Bölüm: Geleneğin Birikiminden Geleceğin Birikimine: İlim Kültür Eğitim Vakfı (İlke)

Kevser URFALIOĞLU

ORCID No: 0000-0002-9131-6005

13. Bölüm: Türkiye Maarif Vakfı: Türkiye Cumhuriyeti'nin

“Yumuşak Gücü”

Barış KALENDER

ORCID No: 0000-0002-4175-7099

14. Bölüm: Örselenebilir Durumda Olan Anne, Baba ve Çocukların Güçlendirilmesi İçin: Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV)

Esra Rabiye KARAMAN GÜLER ORCID No: 0000-0002-0203-201X Kevser URFALIOĞLU

ORCID No: 0000-0002-9131-6005

(9)

ix Bölümler ve Yazarları 15. Bölüm: Bilgi, Zeka, İnsan ve Entellektüel Değerler

Vurgusuyla Yola Çıkan Vakıf: Türkiye Zeka Vakfı Başak GÖFNER

ORCID No: 0000-0002-4444-4354

16. Bölüm: TÜZDER (Tüm Üstün Zekalılar Derneği) ve

TÜZDEV (Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Vakfı):

Üstün Zekalı Çocuklar Bizim İşimiz Yasemin KABATAŞLI

ORCID No: 0000-0002-7253-1498 17. Bölüm: Türk Matematik Derneği: Sonuszluğun

Çekiciliğini Benimseyen ve Benimseten STK Gülcenur KESEBİR

ORCID No: 0000-0003-4990-1275 18. Bölüm: Tarihçiliğe ve Tarih Eğitimine Derinlik

Katan STK: Tarih Vakfı Çiğdem BAKİ PALA

ORCID No: 0000-0001-8986-5200

19. Bölüm: Türkiye Sanayici ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD): “Eğitim Ekonomiye de Etki Eder” Anlayışının İzdüşümü

Yasemin YABANSU

ORCID No: 0000-0002-6664-9975 Yücel KABAPINAR

ORCID No: 0000-0001-6039-0096 Adnan ÖVENÇ

ORCID No: 0000-0002-8852-1358

20. Bölüm: Bir Gönüllü Perspektifinden STK'lara Bakmak:

Ne Yaptım? Neden Yaptım?

Deniz ÖZDİKMENLİ

ORCID No: 0000-0003-1661-8801

(10)

(11)

İÇİNDEKİLER

Ön Söz ...iii

Bölümler ve Yazarları ... vii

1. BÖLÜM SİVİL TOPLUM VE EĞİTİM İLİŞKİSİ: DEMOKRASİ OKULU? 1. Giriş ...1

2. 21.Yüzyılda Eğitim ...1

3. Aktif ve Pasif Vatandaşlık ...3

4. Sivil Toplum ...6

4.1. Sivil Toplumun Kısa Tarihi ...7

4.2. Dünya’da Sivil Toplum Gelenekleri ...8

4.3. Hangi Toplum Sivil, Hangi Toplum Sivil Değildir? ... 10

4.4. Sivil Toplumun Eğitimsel ve Toplumsal İşlevleri ... 13

5. Sonuç ve Değerlendirme ... 15

Kaynakça... 16

2. BÖLÜM ÖĞRETMENLERİN GÖREV ALDIKLARI STK’LERDE EDİNDİKLERİ KAZANIMLARA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ: YAŞAM DENEYİMLERİ KAZANMAK 1. Giriş ... 19

2. Yöntem ... 20

3. Bulgular ... 20

3.1. Öğretmenlerin Görev Aldıkları STK’lere Ait Bulgular ... 20

3.2. Öğretmenleri STK’da Gönüllü Olmaya Teşvik Eden Nedenlere Ait Bulgular ... 22

3.3. Öğretmenlerin STK Deneyimlerinin Onlara Beceri, Değer, Bakış Açısı ve Mesleki Gelişim Anlamında Sağladığı Katkılara Ait Bulgular ... 25

4. Sonuç ve Tartışma ... 33

Kaynakça... 36

(12)

xii Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

3. BÖLÜM

İMPARATORLUKTAN CUMHURİYETE UZANAN BİR SİVİL TOPLUM KURULUŞU OLARAK DARÜŞŞAFAKA

1. Tarihçe ... 37

2. Cemiyetin Amacı, Misyonu, Vizyonu, İlke ve Politikaları ... 40

3. Cemiyetin Faaliyet Alanları ... 40

3.1. Okullar ... 41

3.1.1. Ortaokul ... 42

3.1.2. Lise ... 42

3.2. Yarışmalar ... 43

3.2.1. Sait Faik Hikâye Armağanı ... 43

3.2.2. “Hişt, Hişt Genç Sait Faik!” Liseler Arası Öykü Yazma Yarışması ... 44

3.2.3. Ahmet Rasim Yaşıyor! Köşe Yazısı Yazma Yarışması ... 44

3.2.4. Salih Zeki Matematik Araştırma Projeleri Yarışması ... 44

3.3. Rezidanslar ... 44

3.4. Müzeler ... 45

3.4.1. Sait Faik Abasıyanık Müzesi... 45

3.4.2. Darüşşafaka Müzesi ... 45

3.5. Yayınlar ... 46

3.6. Darüşşafakalılar Derneği ... 47

3.7. Darüşşafaka Spor Kulübü ... 47

4. Yolu Darüşşafaka’dan Geçenler: Adam Olmuş Çocuklar: Tanınmış Darüşşafaka Öğrencilerinden Bazıları ... 48

5. Darüşşafaka’nın Tanınırlık Araçları ve Destekçileri ... 51

6. Sonuç Üzerine ... 52

Kaynakça... 53

4. BÖLÜM TÜRK EĞİTİM DERNEĞİ: SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ TARİHSEL ÇINARI 1. Tarihçe ve Temel İlkeler ... 55

2. Anaokulundan Üniversiteye Dek Türk Eğitim Derneği Okulları ... 59

2.1. Okul Öncesinden Liseye Dek TED Okulları ... 59

2.2. Türk Eğitim Derneği Üniversitesi (TEDÜ) ... 62

3. TEDMEM ve İşlevi: TED’in Think Tank’i ... 64

4. Türk Eğitim Derneği’nin Diğer Yayınları ... 66

(13)

İçindekiler xiii

4.1. Eğitim ve Bilim Dergisi ... 66

4.2. Bilim Kurulu Yayınları ... 66

5. Sonuç Hakkında ... 68

Kaynakça... 70

5. BÖLÜM “EĞİTİM VARSA ÇAĞDAŞ YAŞAM DA VAR ÇAĞDAŞ YAŞAM VARSA EĞİTİM DE VAR!”: ÇAĞDAŞ YAŞAMI DESTEKLEME DERNEĞİ 1. Genel Bilgiler... 71

1.1. Kurucu Üyeler ve Kuruluş Süreci ... 71

1.2. Vakfın Amaçları ve Hizmet Alanları ... 75

1.2.1 Derneğin Amblemi ... 77

2. Çalışma Alanları ve Faaliyetleri ... 77

2.1. Lise Bursları ... 77

2.2. Üniversite Bursları ... 78

2.3. Eğitime Destek Projeleri ... 79

2.3.1. Kardelenler- Çağdaş Türkiye’nin Çağdaş Kızları ... 79

2.4. Gençlere ve Çocuklara Yönelik Projeler ... 81

2.5. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ile Anılar ... 82

3. Türkan Saylan: Umudun Adı Olan Kadın ... 82

4. Uzaktan Eğitim Sürecinde Vakfın Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi ... 84

5. Genel Değerlendirme: ÇYDD’nin Anlamı Nedir? ... 85

Kaynakça... 86

6. BÖLÜM TÜRKİYE EĞİTİM GÖNÜLLÜLERİ VAKFI (TEGV): “BİR ÇOCUK DEĞİŞİR TÜRKİYE GELİŞİR” 1. Giriş ... 87

2. TEGV’in Eğitim Yolculuğu – Tarihçesi ve Amaçları ile TEGV’i Tanımak ... 88

3. TEGV’de Öğrenci Eğitimi ... 88

3.1. Öğrenci Eğitiminin İçeriğini Anlamak: Eğitimin TEGV Boyutu ... 89

3.1.1. TEGV’deki Gelişim Alanlarına Bir Bakış ... 90

3.1.2. TEGV’deki Eğitim Programlarına Bir Bakış ... 91

3.1.2.1. Uzun Süreli Eğitim Programları ... 92

3.1.2.2. Kısa Süreli Programlar ... 95

3.1.2.3. Kulüpler (Kulüp Etkinlikleri) ... 96

(14)

xiv Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

3.1.2.4. Yaz Dönemi Etkinlikleri ... 97

3.1.2.5. Ateşböceği Programları ... 97

3.1.2.6. Okul Destek Çalışmaları ... 97

4. TEGV’de Gönüllü Eğitimi ... 97

5. TEGV’in Felsefesini Anlamak ve Gönüllülük Üzerine ... 99

5.1. TEGV’in Bir Parçasıyım! ... 99

5.2. TEGV ile Harikayız! ... 100

Kaynakça... 101

7. BÖLÜM TÜRK EĞİTİM VAKFI: EĞİTİME ÇOK YÖNLÜ BAKIŞ 1. TEV’in Kuruluşu ... 104

2. Türk Eğitim Vakfı’nın Vizyon, Misyon ve İlkeleri ... 105

3. TEV’in Kurucuları ... 106

3.1. Vehbi Koç ... 106

3.2. Dr. Nejat.F. Eczacıbaşı’nın Gözünden TEV’in Doğuşu ... 107

4. TEV Bağışçıları ... 109

5. TEV’in Kaynakları ... 110

6. TEV’in Faaliyet Alanları ... 116

6.1. Burslar ... 116

6.1.1. Yurt İçi İhtiyaç Bursları ... 117

6.1.2. Yurt Dışı Bursları ... 118

6.2. Sosyal Faaliyetler... 120

6.3. Eğitime Diğer Katkılar ... 120

6.4. Projeler ... 120

6.4.1. Gerçekleştirilen Projeler ... 121

6.4.2. Desteklenen Projeler ... 122

7. TEV’e Gönül Verenlerden Tev’i Dinlemek ... 123

Sonuç Olarak Türk Eğitim Vakfı ... 125

Kaynakça... 126

(15)

İçindekiler xv

8. BÖLÜM

YENİ BİR FİKİR ÜRETİM MERKEZİ: EĞİTİM REFORMU GİRİŞİMİ (ERG)

1. ERG’nin Misyonu ve Değerleri ... 129

2. ERG’nin Destekçileri ve Destekçilerin Gözünden ERG ... 130

3. ERG’nin Çalışma Alanları ... 131

4. Eğitim Gözlemevi’nin Hazırladığı Yayınlar ... 133

4.1. Araştırma Raporları ... 134

4.2. İzleme Raporları ... 135

4.3. Eğitim 360° Veri Portalı ... 138

5. Eğitim Laboratuvarı’nın Hazırladığı Etkinlikler ... 139

5.1. Eğitimde İyi Örnekler Konferansı ... 139

5.2. Ağ Geliştirme ... 141

5.3. Eğitim ve Program Geliştirme ... 144

5.3.1. Hareket Okulda ... 144

5.3.2. Sertifika Programları ... 144

5.4. Etkinlik ve Etkinlik İçeriği Geliştirme ... 145

5.4.1. Bir Arada ... 145

5.4.2. Öğretmen İçin Festival ... 145

5.4.3. Eğitimde Gelecek Konferansı ... 147

5.4.4. Eğitim Politikası Seminerleri ... 147

5.5. Çözüm ve Süreç Geliştirme ... 147

6. ERG’ye İlişkin Genel Değerlendirme ... 148

Sonsöz: “Niçin ERG?” ... 150

Kaynakça... 151

(16)

xvi Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

9. BÖLÜM

ÖĞRETMEN AKADEMİSİ VAKFI (ÖRAV): DİNAMİK ÖĞRETMEN ÖMÜR BOYU ÖĞRENCİ

Giriş ... 153

Bir Portre: Sivil Toplum Kuruluşlarının Bir Duayeni Olarak İbrahim Betil ... 155

1. Öğretmen Akademisi Vakfı’nın Proje ve Faaliyetlerinden Bir Seçki ... 157

1.1. ÖRAV’ın İlk Faaliyeti: “Öğretmenin Sınırı Yok” Projesi ... 157

1.2. “Öğrenen Lider Öğretmen” ve “Lise Öğrenen Öğretmen” Projesi ... 159

1.3. Eğitim Yöneticisi Geliştirme Projesi (EYGEP) ... 160

1.4. “Öğretmenin Kimyası” Projesi ... 161

1.5. “Çözüm Odaklı İletişim» Projesi ... 161

1.6. Avrupa Birliği Projeleri ... 162

1.7. Mülteci Çocuklar İçin İçermeci/ Kapsayıcı Eğitime Doğru (TIEREF) Erasmus Ka3 Projesi ... 162

1.8. STEM Öncüleri Programı ... 162

1.9. Baba Beni Okula Gönder ... 163

1.10. Çevrim İçi Eğitimde Etkileşimli Ders Tasarımı ... 163

1.11. Yarınım Kız Kardeşim ... 163

1.12. Mesafe Tanımayan Öğretmenler ... 164

2. Farkındalık Eğitimleri ... 164

2.1. Eğitime İlk Adım: Okul Öncesinde Kaynaştırma ... 164

2.2. Bekleyen Çocuk ... 164

2.3. Barışçıl İletişim ... 164

2.4. Etiketsiz Eğitim ... 165

2.5. Okulda Gelişim Programı ... 165

2.6. 365 Gün Teneffüste Sağlık Projesi ... 165

2.7. E-Teach (Gözet) Erasmus+Projesi ... 165

3. Öğretmen Akademisi Vakfı’nda Eğitim Sürecinin İşleyişi ... 166

4. Kısmi Zamanlı Eğitmenlerin Belirlenme Süreci ... 166

5. E-Kampüs Üzerinden Eğitim ... 168

6. Öğretmenlerin Gözünden ÖRAV ... 169

Sonuç ... 170

Kaynakça... 172

(17)

İçindekiler xvii

10. BÖLÜM

DENEYİMSEL EĞİTİM MERKEZİ: “SAPERE AUDE (KENDİ AKLINLA DÜŞÜNMEYE CESARET ET)”

1. Vakfa İlişkin Genel Bilgiler ... 173

1.1. Derneğin Misyon ve Vizyonu ... 173

1.2. Derneğin Temel Felsefesi: Deneyimsel Öğrenme ... 174

2. Deneyimsel Öğrenme Kaynakları ... 176

2.1. Öğrenme Stilleri ... 176

2.2. Yetişkin Gelişim Modeli ... 177

2.3. Kolb- Eğitici Rol Profilleri ... 177

2.4. DeM Çözümleme Modeli-Debrief ... 178

2.4.1. Deneyimsel Girdi ... 178

2.4.2. Kavramsal Girdi ... 179

3. Derneğin Faaliyet Alanları ... 180

3.1. DeM Eğitici Eğitimi ... 180

3.2. Yaygın Eğitim ... 180

3.3. Örgün Eğitim ... 180

3.4. Mesleki Eğitim Programı ... 180

3.5. Dijitalleşme ... 181

3.6. Gençlik Çalışmaları ... 181

3.7. Spor ... 181

3.8. Türkçeleştirme... 181

4. Dernek Tarafından Yürütülen Projeler ... 182

4.1. Deneyimsel Öğrenme ... 182

4.2. Bir Sosyal Değişim Aracı Olarak Oyun: ... 182

4.3. Yaygın Eğitim İçin Diyalog: ... 182

4.4. Spor Yoluyla Eğitimde Deneyimsel Öğrenme: ... 183

4.5. Evet! Yapabiliriz: ... 183

4.6. Birliktelik Köprüsü: ... 184

4.7. Baştan Sona Eğitim T4T: ... 184

4.8. Topluluğun Kalbi: ... 184

4.9. VR4GIFTED Bizler Yetenekliyiz!: ... 185

(18)

xviii Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

5. Yayınlar ... 185

5.1. Ezilenlerin Deneyimsel Pedagojisi ... 185

5.2. Basketbol Hakem Eğiticileri Eğitimi ... 188

5.3. Taraftarlar Şiddete Karşı ... 188

5.4. Türkiye Ulusal Ajansı Eğitici Eğitimi Programlarının İçerik ve Yöntemlerinin Deneyimsel Öğrenme Teorisine Göre İncelenmesi ... 188

6. Derneğin Kurucu Olduğu Çember ve Ağlar ... 189

6.1. DeM Gençlik Ağı ... 189

6.2. Demgah Çemberi ... 189

6.3. Uluslararası Deneyimsel Öğrenme Ağı (IELN, International Experiential Learning Network) ... 189

7. Vakfa İlişkin Genel Değerlendirme ... 189

Kaynakça... 191

11. BÖLÜM GENÇLERİN ÖNCÜLÜĞÜ, YETİŞKİNLERİN REHBERLİĞİ İLE DEĞİŞTİRMEYE GÖNÜLLÜ BİR STK: TOPLUM GÖNÜLLÜLERİ VAKFI 1. Gençlerin Gücü Düşüncesinden Toplum Gönüllüleri Vakfı Doğuyor… ... 194

2. Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın Vizyonu & Misyonu ve İlkeleri ... 195

2.1. Vizyon ve Misyonda Gençler ve Gençlerin Önemi ... 195

2.2. Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın İlkeleri; Neleri Takip Ediyorlar? ... 197

3. Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın Eğitim, Proje ve Uygulamaları ... 198

3.1. TOG Çatısı Altında Sunulan Eğitimler ... 198

3.1.1. Temel Eğitimler ... 199

3.1.2. Akran Eğitimi Modeline Dayalı Diğer Ulusal Eğitimler ... 200

3.2. Ulusal ve Uluslararası Projeler ve Hareketlilik ... 202

3.2.1. Ulusal – Partner Ortaklı Projeler ... 205

3.2.1.1. Bayer Genç Bilim Elçileri Projesi ... 205

3.2.1.2. Hayallerin Gücü Adına Projesi ... 207

3.2.1.3. Kırmızıda Dur De! Projesi ... 208

3.2.1.4. Gençler İçin Oluşturulan Projeler ... 209

3.2.2. Uluslararası Projeler ve Uluslararası Hareketlilik ... 210

3.3. Gençlik Araştırmaları Vurgusu ve Yayınlar ... 211

3.4. Vakıf Tarafından Sağlanan Burslar ... 212

3.5. Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın Değerlendirilmesi ... 212

3.6. Sonsöz Yerine, Toplum Gönüllüsü Olmak Deyince; ... 212

Kaynakça... 214

(19)

İçindekiler xix

12. BÖLÜM

GELENEĞİN BİRİKİMİNDEN GELECEĞİN BİRİKİMİNE: İLİM KÜLTÜR EĞİTİM VAKFI (İLKE)

1.1. Vakıf Hakkında ... 218

1.2. Vakfın Vizyonu, Değerleri ve Faaliyetleri ... 218

1.3. İLKE Eğitim Çalışma Grubu ... 220

1.4. Vakfın Bütçesi ... 221

1.5. Vakfın Yayınları ... 221

1.6. Vakfın Eğitim Alt Kuruluşları ... 226

2. İlmi Etüdler Derneği (İLEM) ... 226

2.1. İLEM Eğitim Programı ... 227

2.2. İLEM İhtisas Programı ... 227

2.3. Akademik Eğitimler ... 228

2.4. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi (TLÇK) ... 228

3. Yaygın Eğitim ve Kültür Derneği (YEKDER) ... 228

3.1. Adab Okulu ... 229

3.2. Ev Okulu ... 230

3.3. Marifet Okulu ... 230

3.4. Ailede Din Eğitimi Programı (ADEP) ... 230

3.5. Aşamalı Seminerler Programı (ASP) ... 231

3.6. Eğitimci Geliştirme Programı (EGP) ... 231

3.7. Uluslararası İslam Eğitimi Kongresi... 232

3.8. Din Eğitimi Materyal Arşivi (DEMA) ... 232

Kaynakça... 234

13. BÖLÜM TÜRKİYE MAARİF VAKFI: TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN “YUMUŞAK GÜCÜ” 1. Türkiye Maarif Vakfı’nın Kuruluşu Hakkındaki Kanunun İncelenmesi ... 235

2. Türkiye Maarif Vakfı’nın Web Sitesi:... 236

3. Türkiye Maarif Vakfının Yürütme Organları ... 236

4. Türkiye Maarif Vakfının Gelir ve Giderleri... 236

5. Türkiye Maarif Vakfının Amacı, Vizyonu, Misyonu, Değerleri ve Prensipleri ... 237

6. Neden Türkiye Maarif Vakfı? ... 238

7. Türkiye Maarif Vakfının Faaliyet Alanları ... 239

(20)

xx Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

8. Türkiye Maarif Vakfının Yayın Organları ... 240

8.1. Maarif Bülteni ... 240

8.2. Uluslararası Maarif Dergisi ... 241

8.3. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Programı ... 241

9. Türkiye Maarif Vakfının Dünyadaki Mevcut Faaliyetleri ... 242

9.1. New York Tirana Üniversitesi ... 243

9.2. COVID-19 Sürecinde Uzaktan Eğitim Faaliyetleri ... 244

9.3. TMV’nin Türkiye Cumhuriyeti’nin Belirli Günler ve Haftaları ile İlgili Faaliyetler ... 246

9.4. Maarif Öğrencilerinin Başarıları: Arnavutluk Örneği ... 247

9.5. Türkçe Öğretimi ve Önemi ... 248

9.6. Türkçe Yarışmalar ... 249

9.7. Ortaokullar ve Liseler Arası “Türkçe Yazıyorum Deneme Hikaye ve Şiir Yazma” Yarışması ... 249

9.8. Personel Arası “Maarifli Olmak Deneme, Hatıra, Gezi Yazısı ve Şiir Yazma” Yarışması ... 249

9.9. Türkçe ile İlgili Diğer Faaliyetler ... 250

10. TMV’nin Hizmet Öncesi ve Hizmet İçi Eğitimi ... 250

11. İstişare Toplantıları ... 251

12. Uluslararası ve Karşılaştırmalı Eğitim Yüksek Lisans Programı ... 251

Kaynakça... 252

14. BÖLÜM ÖRSELENEBİLİR DURUMDA OLAN ANNE, BABA VE ÇOCUKLARIN GÜÇLENDİRİLMESİ İÇİN: ANNE ÇOCUK EĞİTİM VAKFI (AÇEV) 1. Bilimin Toplum İçin Kullanılması İdealinden Anne Çocuk Eğitim Vakfı’na ... 256

2. Anne Çocuk Eğitim Vakfı’nın Yapısı ve Birimler ... 259

3. Anne Çocuk Eğitim Vakfı’nın Eğitim ve Uygulamaları ... 260

3.1. Çocuklar için Erken Çocukluk Eğitimleri ... 262

3.1.1. Anne – Çocuk Eğitim Programı (AÇEP) ... 262

3.1.2. Çocuk Eğitim Programı ... 264

3.1.3. Yaz Anaokulları Uygulamaları ... 264

3.1.4. Okuyan Bir Gelecek ... 265

(21)

İçindekiler xxi

3.2. Ebeveynler için Aile Eğitimleri ... 266

3.2.1. Anne Destek Programı ... 266

3.2.2. Baba Destek Programı ... 267

3.2.3. İlk 6 Yıl Mobil Uygulama ... 268

3.3. Kadınlara Yönelik Programlar ... 269

3.3.1. Hayat Dolu Buluşmalar ... 269

3.3.2. Temel ve İleri Okuryazarlık Eğitimleri ... 269

3.4. Eğitimciler için AÇEV Okul Öncesi ... 270

3.5. “Eşitliğe Değer’’ Uygulamaları ... 270

3.6. Uluslararası Çalışmalar ... 271

4. Vakfın Araştırma Faaliyetleri ... 271

5. Sonsöz Yerine ... 272

Kaynakça... 273

15. BÖLÜM BİLGİ, ZEKA, İNSAN VE ENTELLEKTÜEL DEĞERLER VURGUSUYLA YOLA ÇIKAN VAKIF: TÜRKİYE ZEKA VAKFI 1. Vakfa İlişkin Genel Bilgiler ... 275

1.2. Kurucu Üyeler ve Kuruluş Süreci ... 276

2. Vakfın Faaliyet Alanları ... 276

2.1. Kongreler ... 276

2.2. Yarışmalar ... 279

2.2.1. Türkiye Okullar Arası Zeka Oyunları Şampiyonası... 279

2.2.2. Türkiye Zeka Oyunları Yarışması ... 282

2.2.3. Soru Maratonu ... 283

2.3. Zirveler: Zeka ve Eğitim Zirvesi ... 285

2.4. Eğitici Eğitimleri ... 285

2.5. Öğrencilere Yönelik Atölyeler ... 286

2.6. Yayınlar ... 286

3. Uzaktan Eğitim Sürecinde Vakfın Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi ... 287

4.1. Vakfın Amaçları ile Yaptığı Faaliyetler Örtüşüyor mu? ... 288

4.2. Vakfın Faaliyet Alanları Toplumun İhtiyaçlarını Karşılamada Ne Derece Yeterli? ... 289

Kaynakça... 290

(22)

xxii Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

16. BÖLÜM

TÜZDER (TÜM ÜSTÜN ZEKALILAR DERNEĞİ) VE TÜZDEV (TÜRKİYE ÜSTÜN ZEKALI VE DAHİ ÇOCUKLAR VAKFI:

ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUKLAR BİZİM İŞİMİZ Tüm Üstün Zekalılar Derneği (TÜZDER): Çalışmaları ve Eğitim

Alanındaki Faaliyetleri... 292

1. Derneğe İlişkin Genel Bilgiler... 292

1.1. Derneğin Amaçları ve Hizmet Alanları ... 292

1.2. Kurucu Üyeleri ve Kuruluş Süreci ... 293

2. Derneğin Faaliyet Alanları ... 293

A- Eğitim ... 293

1. Çocuk ... 293

1.1.Yüksek Potansiyelli Çocuk ... 293

1.2. Atölye Eğitimleri ve Kulüp ... 294

2. Ebeveyn ... 295

2.1. Ebeveyn Eğitimleri ... 295

2.2. Yetişkin Akran Zenginliği ... 295

3. Öğretmen ... 295

3.1. Yüksek Potansiyelli Çocuk ... 296

3.2. Güncel Eğitim Faaliyetleri ... 296

3.3. Farkındalık Çalışmaları ... 296

4. Genel Farkındalık ... 296

4.1. Hibe Proje Çalışmaları ... 297

4.2. Seminer ve Konferans Faaliyetleri ... 297

5. Eğitim Mimarisi ... 297

B-Rehberlik ... 297

1. Bireyi Bütünüyle Tanıma (BBT) Programı ... 298

2. Tanılama Farkındalığı ... 298

3. Kurumsal Danışmanlık ... 298

C- Eğitim Materyalleri ... 299

1. Zeka ve Akıl Oyunları ... 299

2. Yayınlar ... 299

3. Robotik Kodlama Setleri ... 300

3. Derneğe İlişkin Genel Değerlendirme ... 300

TÜZDEV (Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı) ... 301

1.2. Kurucu Üyeleri ve Kuruluş Süreci ... 304

(23)

İçindekiler xxiii

2. Vakfın Faaliyet Alanları ... 304

2.1. Kongreler ... 304

2.2. Yaz Okulları ve Kamplar ... 305

2.3. Öğrencilere Yönelik Atölyeler ... 305

2.4. Online Eğitimler ve Seminerler ... 305

2.5. Eğitici Eğitimleri ... 306

2.6. Her Evde TÜZDEV ... 307

2.7. Yayınlar ... 307

3. Eğitim Modeli ... 307

3.1. Keşif ... 307

3.2. Kabul ... 308

3.3. Seviye Grupları ... 308

3.3.1. Seviye 1 = Yetenek Keşif ... 308

3.3.2. Seviye 2 = Kuluçka ... 308

3.3.2.1. Sözel ... 309

3.3.2.2. Sanat... 309

3.3.2.3. Bilim ... 309

3.3.2.4. Elektro-Teknik ... 309

3.3.3. Seviye 3= İleri Seviye Proje ... 310

3.3.3.1. Bilim İnsanı-1 ... 310

3.3.3.2. Bilim İnsanı-2 ... 310

3.3.3.3. Liderlik ... 310

3.3.3.4. Proje Üretim ... 310

Kaynakça... 313

17. BÖLÜM TÜRK MATEMATİK DERNEĞİ: SONSUZLUĞUN ÇEKİCİLİĞİNİ BENİMSEYEN VE BENİMSETEN STK 1. Türk Matematik Derneği’nin Misyon ve Vizyonu ... 317

2. Derneğin Gerçekleştirdiği Faaliyetler ... 318

2.1. Matematik Araştırmaları Dostu (MAD) Projesi ... 319

2.2. IMAGINARY Sergisi: Matematiğin Gözünden ... 320

2.3. Tosun Terzioğlu Konuşmaları ... 322

2.4. Dernek Yayınları: Matematik Dünyası Dergisi ve Kitaplar ... 323

2.5. Kafkas Matematik Konferansları (Caucasian Mathematics Conference – CMC) ... 325

2.6. Lisans ve Lisansüstü Yaz Okulları ... 326

2.7. Kavram Yarışmaları ... 329

(24)

xxiv Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

2.8. Derneğin Sunduğu Burs İmkânları ... 330

2.9. Derneğin Sunduğu Diğer Faaliyetler ve İmkânlar ... 330

3. Türk Matematik Derneği: Genel Değerlendirme ... 331

Kaynakça... 334

18. BÖLÜM TARİHÇİLİĞE VE TARİH EĞİTİMİNE DERİNLİK KATAN STK: TARİH VAKFI 1. Vakfın Kısa Bir Tarihçesi ... 335

2. Vakfın İşlevi, Amacı ve İlkeleri ... 336

3. Vakfın Eğitimle İlgili Faaliyet Alanları ... 339

3.1. Araştırmalar, Projeler ve Atölyeler ... 341

3.1.1. Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projeleri (I, II, III) ... 341

3.1.2. Ermenistan ve Türkiye’de Tarih Eğitiminde Alternatif Öğretim Modüllerinin Geliştirilmesi ... 342

3.1.3. Toplumsal ve Siyasal Çatışmaların Yaşandığı Toplumlarda Uzlaşma Aracı Olarak Eğitimin Rolü Projesi ... 342

3.1.4. Türkiye’de Formel Eğitim Sisteminde Eşitsizliğin İzlenmesi İçin Sivil Toplumun Mobilize Edilmesi (Eğitimde Ayrımcılığın İzlenmesi) Projesi ... 343

3.1.5. Gençler Tarih Yazıyor Projesi ... 344

3.1.5.1. Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Ülkelerden Mesaj Var: Gençler Cihan Harbi’ni Farklı Perspektiflerden Tartışıyor ve Yazıyor ... 344

3.1.5.2. Tarih Eğitimi ve Barışın Dili: Gençler Tarihi Olayları Farklı Perspektiflerden Tartışıyor ve Yazıyor ... 344

3.1.5.3. Gençler Tarih Yazıyor: Toplumsal Tarihe Kadınların Yaşamından Bakmak... 345

3.2. Yayıncılık ve Enformasyon Hizmetleri ... 346

3.2.1. Tarih Vakfı Yurt Yayınları/Tarih Vakfı Yayınları ... 346

3.2.2. Süreli Yayın: Toplumsal Tarih ... 346

3.3. Kongre, Sempozyum, Konferans ve Seminerler ... 347

3.4. Tarih Ders Kitaplarında Revizyon Çalışmaları/Tarih Ders Kitabı Geliştirme Çalışmaları ... 348

3.4.1. 20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi Ders Kitabı ... 349

3.4.2. Uygarlık Tarihi Ders Kitapları ... 350

4. Tarih Vakfı: Genel Değerlendirme ... 351

Kaynakça... 353

(25)

İçindekiler xxv

19. BÖLÜM

TÜRKİYE SANAYİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ (TÜSİAD):

“EĞİTİM EKONOMİYE DE ETKİ EDER” ANLAYIŞININ İZDÜŞÜMÜ

TÜSİAD: Kısa Tarihçe ... 355

1. Eğitime İlişkin İncelemelerin Genel Yapısı ... 356

1.1. Tüsiad Tarih Ders Kitapları: Klasik Tarih Öğretimine Net Bir İtiraz .... 360

1.2. 2000’li Yıllara Dek Tarih Öğretimi Nasıldı?: Alternatif Tarih Ders Kitaplarına Neden Gerek Duyuldu? ... 360

2. TÜSİAD Tarih Ders Kitapları: Yazarlar, Temel Felsefe, Kapsam ve Hedefler ... 362

2.1. Alternatif Ders Kitaplarını Kim(ler) Yazdı, Ne Kadarını Yazdı? ... 362

2.2. Tarih Kitaplarının Dayandığı Temel Felsefe: “Kanıt Temelli Öğrenme” 363 2.3.TÜSİAD Tarih Ders Kitaplarının Konu Kapsamı ... 366

2.4. Sonuç Üzerine ... 367

3. “Çağdaş Yurttaş Üçlemesi” ve TÜSİAD Coğrafya Ders Kitabı: Amaç ve Hedefler ... 368

3.1. Kapsam ve Temel Felsefe ... 369

3.2. Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri ... 373

3.3. Sonuç Yerine ... 375

4. “Çağdaş Yurttaş Üçlemesi” ve TÜSİAD Felsefe 2002 Kitabı ... 376

4.1. TÜSİAD Felsefe 2002 Kitabı: Künye ve Yayın Kurulu, Amaç, Kapsam ve İçerik ... 377

4.1.1. Künye ve Yayın Kurulu ... 377

4.1.2. Amaç ... 378

4.1.3. İçerik ve Kapsam ... 379

4.2. Sonuç Üzerine ... 381

Kaynakça... 382

20. BÖLÜM BİR GÖNÜLLÜ PERSPEKTİFİNDEN STK'LARA BAKMAK: NE YAPTIM? NEDEN YAPTIM? 1. Bir Sivil Toplum Gönüllüsünün Sözünden ... 385

1.1. Neden Yaptım? ... 385

1.2. Ne Zaman Yaptım? ... 386

1.3. Nerede Yaptım? ... 386

1.4. Ne Yaptım? ... 387

1.5. Nasıl Yaptım? ... 388

(26)

xxvi Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları

1.6. Kimlerle Çalıştım? ... 389

2. Türkiye'deki STK'ların Çalışma Prensipleri ve İyileştirilmeye Açık Alanları ... 389

3. Sonuç ... 392

4. Bir Sivil Toplum Gönüllüsünün Fotoğraf Albümünden ... 393

Yazarlar Hakkında ... 399