Bitkilerin
isimlendirimesi ve
sınıflandırılması
Derste Kullanılan Kaynaklar
Efe, Asuman (1991). Botanikte isimlendirme (Nomenklatür). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. B. 41 (3-4).
Ö.SEÇMEN, Y.GEMICI, E.LEBLEBICI,G.GÖRK, L.BEKAT: Tohumlu Bitkiler Sistematiği E.Ü.FEN Fak. Kitaplar Ser. no:116, 446 sayfa.1.baskı
1986:2. baskı 1990:3.baskı1992:4.baskı1995.,5.baskı1997.
Dığrak, M., İlçim, A. 2002. Sistematiğin Esasları Ders Notları.
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü. Kahramanmaraş.
Seçmen, Ö., Görk, G., Gemiçi, Y., Bekat, L., Leblebici, E. 1996. Tohumlu Bitkiler Laboratuvar Uygulama Kılavuzu. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Teksirler Serisi No: 51, 5.Baskı, 96 sayfa, E.Ü. Basımevi, Bornova-izmir.
https://tr.wikipedia.org
Adlandırmanın amacı, bitkilere ve bitki gruplarına basit ve tek anlamlı bilimsel isimler vermek ve bu amaca ulaşabilmek için kurallar oluşturmaktır. Verilen bilimsel adların tek anlamlı olması doğal bir koşuldur.
Böyle olmadığı durumlarda, anlaşmazlığa, yanlış yorumlara yol açılır. Yerli adlar, yani halk arasında kullanılan isimler, kesin olmaktan uzaktır.
Örneğin Çam denildiği zaman, yöreye göre belki bir Pinus veya bir Picea, hatta bir Casuarina düşünülebilir. Tesbih ağacı, hem Melia azedarach, hem de Styrax officinalis’ın Türkçe adıdır.
Sistematikte her canlının bilimsel bir ismi vardır. Bunlar Latince veya Latinceleştirilmiş kelimelerdir. Bilimsel bir ismin en az iki harflik bir kelimeden oluşması gerekir. Bilimsel isimler tek (uninominal), iki (binominal) veya üç (trinominal) kelimeden oluşur.
Şube/bölüm, sınıf, takım, familya ve cins isimleri uninominal olmak zorundadır. Tür isimleri binominal, alt tür isimleri ise trinominal olarak yazılır. Uninominal isimler daima büyük harfle başlar.
Binominal isimde birinci kelime cins adı, ikinci ise tür (epitet) adıdır. Cinsin ismi daima büyük, türün ismi ise daima küçük harfle başlar. Bir tür ismi, daima önce cins ismi belirtilerek yazılır, hiçbir zaman tek kelime olarak yazılmaz.
Cins : Felis Linnaeus, 1758 (Unominal ad)
Tür : Felis silvestris Schreber, 1775 (Binominal ad)
Alt tür: Felis silvestris catus Linnaeus, 1758 (Trinominal ad)
Alttür için bir örnek:
Quercııs petraea (Mattusclıka) Liebl.
subsp. Petraea
subsp. iberica (Steven ex Bieb.) Krassiln subsp. pinnatiloba (C. Koch) Menitsky
Varyete kısaltılmış olarak var. ile gösterilir. En az bir morfolojik
özellik bakımından türden ayrılır, fakat türün yayılış alanı içerisinde küçük veya büyük gruplar halinde bulunur.
Varyete için bir örnek:
Cupressus sempervirens L.
var. sempervirens
var. horizontalis (Miller) Gordon
Kültivar, kültür varyeteleri, kısaltılmış olarak cv. ile gösterilir.
Doğada veya fidanlıklarda bir mutasyon sonucu ortaya çıkmış mutantlardır. Bunlar daha sonra vejetatif olarak çoğaltılabilir, özellikleri değişmez. Örneğin Picea glatıca (Moench) Vos. cv.
’Conica' -Kuzey Amerika ve Kanada'da doğal yetişen Ak Ladinin bir kültivarıdır. Söz konusu Ladin 30 (-40) m.ye kadar boylandığı halde, konik kültivar çok yavaş büyür, 2-3 m.ye zor ulaşır, bodur, kompakt, sık dallı, tepeye doğru sivrilen bir bahçe formudur.
Kanada'nın güneybatısında, söz konusu Ladin ormanında dört adet olarak ortaya çıkmıştır. 1904 yılında Arnold Arboretumuna, 1909'da Londra'daki ünlü Kew Garden'a getirilmiş, daha sonra da vejetatif yoldan çoğaltılarak tüm dünyaya yayılmıştır.
