NOTER BELGELERİ
Noter ve noterlik nedir?
Noterlik personeli kimdir?
Türkiye Noterler Birliği
1
NOTER ve NOTERLİK
Türk Hukukunda noter ve noterlik müessesesi 1512 sayılı Noterlik Kanunu tarafından düzenlenmiştir.
Kanuna göre noter, hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları
önlemek için işlemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen başka görevleri Noterlik Kanunu ve Noterlik Kanunu Yönetmeliğine göre uygun olarak yerine getirebilen gerçek kişidir (N.K. m.1).
Noter, yapılması kanun ile başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her türlü yasal işlemi düzenlemekle de görevlendirilmiştir.
Noterlik Kanunu ve diğer kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve mercileri belirtilmemiş olan bütün hukuki işlemleri bu kanun hükümlerine göre yapmak noterin görevidir.
Noterlik bir kamu hizmetidir.
Noterler hukuk belgesi düzenlemek, düzenlenmiş belgeleri usulüne uygun olarak onaylamak ve de bazı işlemleri tescil etmek şeklinde tasnif
edebilecek üç temel ve genel işleri yaparlar.
2
NOTER ve NOTERLİK
Noterlerin görevleri Noterlik Kanunu madde 60'da aşağıdaki gibi sıralanmıştır:
1. Yapılması kanunla başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her nevi hukuki işlemleri düzenlemek,
2. Kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve mercileri belirtilmemiş olan bütün hukuki işlemleri bu kanun hükümlerine göre yapmak,
3. Gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi yapmak,
Bu kanuna uygun olarak dışarıda yazılıp getirilen kâğıtların üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir işareti veya tarihi onaylamak,
Bu kanun hükümlerine göre yapılan işlemlerin dairede kalan asıl veya örneklerinden veya getirilen kâğıtlardan örnek çıkarıp vermek,
Belgeleri bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirmek, Protesto, ihbarname ve ihtarname göndermek,
Kanunen tescili gereken işlemleri tescil etmek, Bu ve diğer kanunlarla verilmiş sair işleri yapmak.
Noterlikçe düzenlenebilecek sözleşmeler şunlardır: Evlenme sözleşmesi, gayrimenkul satış vaadi
sözleşmesi, miras taksimi sözleşmesi, gayrimenkul bağışlama vaadi sözleşmesi, şirket sözleşmesi, irtifak hakkı vaadi ve ortak mülkin idaresi sözleşmesi, MK 748 göre sükna hakkı sözleşmesi, (BK 507) kaydı hayat şartıyla irat bağlanması sözleşmesi, (BK 511) ölünceye kadar bakma sözleşmesi, mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış sözleşmesi, kira sözleşmesi, menkul mallarda hibe sözleşmesi, taksim ve ifraz sözleşmesi, evlat edinme sözleşmesi.
3
NOTER ve NOTERLİK
Türkiye Cumhuriyeti'nde noterin tanımı şu şekilde yapılabilir:
"Noter, Adalet Bakanı tarafından atanan ve görevlendirilen; tarafsız ve dürüst, mesleki
uzmanlığa ve bağımsızlığa sahip; bir kamu hizmeti çerçevesinde yasal güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için tarafların iradelerine uygun olarak işlemleri belgelendiren;
Noterlik Kanununa uygun olarak dışarıda yazılıp getirilen kâğıtların üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir işareti veya tarihi onaylayan; Noterlik Kanunu hükümlerine göre yapılan işlemlerin dairede kalan asıl veya örneklerinden veya getirilen kâğıtlardan örnek çıkarıp veren; belgeleri bir dilden diğer bir dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çeviren, protesto, ihbarname ve ihtarname gönderen; taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapan; yasal olarak tescili gereken işlemleri tescil eden; tespit işleri, defter onaylamak, vasiyetname ve ölüme bağlı tasarruflar ile ilgili işler, tebligat işleri, aylık ve yıllık iş cetvelleri verilmesi işleri ile birlikte Noterlik Kanunu ve diğer kanunlar tarafından verilen başkaca görevleri noterlik hukuku kurallarına uygun olarak yapan; kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve yapılmaları kanun ile başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her tür yasal
işlemi düzenlemek yetkisine sahip olan, ücretini ilgili taraflardan alan, vergi ödeyen ve ölüm, istifa, meslekten çıkarma ya da yaş haddi nedeniyle görevi son bulan gerçek kişidir.
Noterler, Noterlik Kanunu çerçevesinde kamu hizmeti gören ve Adalet Bakanlığı tarafından atanan ve görevlendirilen gerekli onaylamaları Noterlik Kanunu çerçevesinde yapan ve yaş haddi veya diğer sebeplerle görevi son bulan kişilerdir.
4
NOTERLİK PERSONELİ
Noterlik dairesi personeli, noterin emri altında bulunan işe yeter sayıdaki kâtip ve hizmetlilerden meydana gelir (N.K. m. 42).
En az iki kâtip bulunan noterliklerde, kâtiplerden biri başkatiplik görevini yapar.
Başkâtip noterlik dairesinin personelinin şefidir (N.K. m. 43).
Noterlik dairesinde bulunan evrak, defter ve demirbaş eşyadan noterle birlikte başkâtip sorumludur.
Noter kâtibi olabilmek için Devlet Memurları Kanununda yazılı şartlara sahip bulunmak, ceza veya disiplin kararı ile meslekten çıkarılmış olmamak, altı aylık adaylık süresini geçirmek ve yeterliği noter tarafından onaylanmak şarttır. Yeterliği onaylanmayan aday altı ay daha çalıştırılabilir. Yine başarı göstermezse o noterlikte çalıştırılamaz. Türkiye Noterler Birliği veya odalar tarafından açılacak kursları bitirenler, adaylığa öncelikle alınırlar.
5
NOTERLİK PERSONELİ
Noterlikte çalışan kâtipler, günümüz koşullarında bilgisayar kullanmayı bilmek zorundadırlar.
Ayrıca Noterlik Hukuku konusunda da bilgi sahibi olmaları gerekmektedir.
noterlikte kâtip olarak yeni çalışmaya başlayan birinin öncelikle Adalet Meslek Yüksekokulu mezunu olması gereklidir. Bu mümkün olmadığı takdirde en azından kâtiplik görevine başlayanların imza yetkisi alabilmeleri için belirli bir süre noterlik hukuk dersi
almaları ve uygulanacak sınavda başarılı olmaları ön koşuldur.
Türkiye Adalet Akademisi, noter kâtipleri için hizmet öncesi ve hizmet içi çeşitli mesleki kurslar açmaktadır (Türkiye Adalet Akademisi m. 33).
Ayrıca, Türkiye Noterler Birliği de noter kâtiplerini yetiştirmek üzere kurs programları düzenlemektedir (N.K. m. 166).
6
TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ
Noterlik mesleğinin amaçlarına uygun bir şekilde görülmesini, mesleğin gelişmesini ve meslektaşlar arasında birlik ve
yardımlaşmayı sağlamak üzere, kamu kurumu niteliğinde ve tüzel kişiliğe sahip, Türkiye Noterler Birliği kurulur. Birliğin merkezi Ankara'dır.
Birlik, amacına uygun işlerde kullanılmak üzere menkul ve gayrimenkul edinebilir.
Birlik, protokol kurallarına uygun olarak resmi törenlere katılır.
Oda Başkanlığı ve oda yönetim kurulu üyeliği görevleri ücretsiz görülür. Bu işlerde ilgili olan yolculuk ve ikamet giderleri ile
diğer zaruri giderler Birlik bütçesinden ödenir.
Türkiye Noterler Birliği Başkanlığı, başkan yardımcılığı, genel sekreterliği ve saymanlığı görevleri ücretlidir. Birlik Yönetim Kurulunun Başkanlık Divanında görev almamış üyeleri ile
disiplin kurulu başkan ve üyelerine katıldıkları toplantılar için huzur hakkı ödenir.
7
Türkiye Noterler Birliğinin Görevleri
Türkiye Noterler Birliğinin görevleri NK m.166’ya göre düzenlenmiştir.
1. Meslektaşlar arasında birlik ve yardımlaşmayı sağlamak,
2. Mesleğin gelişmesi için kitap ve dergi yayınlamak, konferanslar düzenlemek, milletlerarası toplantılara
katılmak ve sair gerekli çalışmalarda bulunmak, 3. Noter kâtiplerini yetiştirmek için kurslar açmak,
4. Noterliği ilgilendiren konularda görüşünü yetkili mercilere kendiliğinden veya istek üzerine bildirmek,
5. Uyulması zorunlu meslek kurallarını tespit ve tavsiye etmek,
6. Noter ve kâtiplerine, yönetmelikte gösterilecek belirli bir süre ve tutarda borç para vermek,
7. Üyelerinin ev sahibi olmaları, çocuklarının tahsillerini iyi şartlarla yapabilmeleri ve sair sosyal hizmetlerden
faydalanmaları konusunda tedbirler almak,
8. Her adli yılın açılmasından evvel kendi çalışmaları ve mesleki ihtiyaçları hakkında Adalet Bakanlığına rapor vermek,
8
Türkiye Noterler Birliğinin Görevleri
9. Noterliklere ait evrakın korunması ve saklanması için ortak tedbirler almak,
10. Birliğin taşınır ve taşınmaz malları ile paralarını Birlik amaçlarına uygun şekilde yönetmek ve işletmek,
11. Noterlerle kâtip ve hizmetliler arasında yapılacak sözleşmeler için tek tip sözleşme örneği hazırlamak,
12. Noterlik işlemlerinin bu kanuna uygun şekilde yapılmasını sağlamak ve özellikle kambiyo
senetlerinin (Çek, poliçe ve emre muharrer senet) protestoları ile sair konularda noterler arasında rekabeti önlemek amacı ile ilgili resmi ve özel kuruluşlarla temas etmek, gerekirse varılan
sonuçları tarafların uymakla yükümlü olduğu bir protokole bağlamak (İlgili resmi ve özel
kuruluşlar, Türkiye Noterler Birliği ile gerekli temasta bulunmaktan ve protokol düzenlemekten kaçınamazlar),
13. Noterlerin genel menfaatlerini ve mesleğin ahlak, düzen ve geleneklerini korumak,
14. Noter odalarının üye sayısı ve faaliyeti göz önünde bulundurulmak suretiyle noter odalarına Birlikçe verilecek ödenek miktarını ve ödeme şeklini belli etmek,
15. (5728 sayılı Kanun ile değiştirildi 8 Şubat 2008 R.G.) 109 uncu madde hükümleri saklı kalmak üzere, her nevi ortak hesap paylaşım esaslarını belirlemek,
Noterlerin görevleri genel Noterlik K.m. 60'da, özel olarak noterlik K.m.61d v.d.’ında düzenlenmiştir. Noterlik işlemlerinin şekli ise, Noterlik K.m. 72 v.d. ile Noterlik Kanunu
Yönetmeliğinde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Türkiye Noterler Birliği uygulamada tekdüzeliği sağlamak amacıyla, noterlik işlemlerinin formül örneklerini yayımlamıştır. Bu örnekler
uygulamaları nedeniyle noterlerin bilmeleri zorunluluğu yanında, adalet hizmetlerinde çalışanlarında bilmelerinde büyük yarar vardır. Yapılan işlem, kanunlara ne kadar çok uygun olursa, olası uyuşmazlıklarda o kadar azalacaktır.
9
ÖZET
Noter hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri
belgelendiren ve kanunlarla verilen başka görevleri Noterler Kanunu ve Noterlik
Kanunu Yönetmeliğine göre uygun olarak yerine getirebilen gerçek kişidir.
Noterler, yapılması kanunla başka bir makam, merci ya da şahsa verilmemiş
olan her nevi hukuki işlemleri düzenlemek, onaylamak gibi işlemleri yapar.
10
