MANTAR HASTALIK VE MANTAR HASTALIK VE ZARARLILARI ZARARLILARI

(1)

MANTAR HASTALIK VE MANTAR HASTALIK VE

ZARARLILARI

(2)

Hijyenik Önlemler Hijyenik Önlemler

1. Kompost yapımında Hijyen 1. Kompost yapımında Hijyen

2. Gelişme Sırasında Hijyen 2. Gelişme Sırasında Hijyen

3. Hasat Sırasında Hijyen

(3)

Kompost yapımında Hijyen Kompost yapımında Hijyen



Kompost hazırlandığı yerin beton olmasında yarar Kompost hazırlandığı yerin beton olmasında yarar vardır. At gübresinin ara depolaması sadece beton vardır. At gübresinin ara depolaması sadece beton zemin olmalıdır. At gübresi ve diğer materyallerin zemin olmalıdır. At gübresi ve diğer materyallerin

yığıldığı yer daha önceden temizlenmeli, tozlar yığıldığı yer daha önceden temizlenmeli, tozlar

alınmalı suyla yıkanmalı ve %2'lik Formalin veya alınmalı suyla yıkanmalı ve %2'lik Formalin veya

%2'lik Gevisol ile dezenfekte edilmelidir.

Parçalama aletleri ve makineleri daha önceden Parçalama aletleri ve makineleri daha önceden

temizlenmelidir. Kaba materyallerin temizlenmelidir. Kaba materyallerin

parçalanmasında veya gevşetilmesinde önemli parçalanmasında veya gevşetilmesinde önemli

ölçüde toz birikimi meydana gelir. Bu tozlar ölçüde toz birikimi meydana gelir. Bu tozlar

mantar sporlarının karşıtı olan mantar sporlarının karşıtı olan

mikroorganizmaları taşır. Tozların yetiştirme mikroorganizmaları taşır. Tozların yetiştirme

yerlerine girmemesine, fermente olan veya yerlerine girmemesine, fermente olan veya

pastörize edilen yığının üzerine sonradan pastörize edilen yığının üzerine sonradan

uçmamasına özen gösterilir.

(4)

 Karışım 1. Fermantasyondan sonra mümkün Karışım 1. Fermantasyondan sonra mümkün olduğu kadar kısa sürede pastörize odasına olduğu kadar kısa sürede pastörize odasına

alınmalıdır. Çünkü hazırlanan kompostta yaşayan alınmalıdır. Çünkü hazırlanan kompostta yaşayan

nematot ve sinek larvalarının bütün işletmeyi nematot ve sinek larvalarının bütün işletmeyi

sarma tehlikesi söz konusudur. Bu nedenle sarma tehlikesi söz konusudur. Bu nedenle

kompost hazırlama zemini yığın yapmadan önce kompost hazırlama zemini yığın yapmadan önce

dezenfekte edilmelidir. Aynı şekilde zemin, dezenfekte edilmelidir. Aynı şekilde zemin,

yığından sonra da temizlenmeli kalan artıklar yığından sonra da temizlenmeli kalan artıklar

derhal odadan kaldırılmalıdır. Kompostun derhal odadan kaldırılmalıdır. Kompostun

taşınması sırasında yollara dökülen artıklar taşınması sırasında yollara dökülen artıklar

temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

(5)



Fermantasyonun ikinci safhası devam ederken zararlı Fermantasyonun ikinci safhası devam ederken zararlı mikroorganizmaların fermantasyon alanından

mikroorganizmaların fermantasyon alanından

uzaklaştırılmaları gerekir. Çünkü materyal kısa sürede uzaklaştırılmaları gerekir. Çünkü materyal kısa sürede

zararlı organizmaların barınamayacağı bir sıcaklığa ulaşır.

Daha sonraki devre zararlıların bulaşmaları için çok Daha sonraki devre zararlıların bulaşmaları için çok

uygundur. Bu nedenle pastörize odasının havalandırma uygundur. Bu nedenle pastörize odasının havalandırma işlemi toz filtresinin süzülen hava ile yapılmalıdır. Filtre işlemi toz filtresinin süzülen hava ile yapılmalıdır. Filtre

dışarıdan gelen zararlı sporları tutar. Sporlar sıcak ve dışarıdan gelen zararlı sporları tutar. Sporlar sıcak ve

nemli filtre üzerinde çimlenirler. Hava hareketiyle içeriye nemli filtre üzerinde çimlenirler. Hava hareketiyle içeriye

giren sporlar tüm komposta bulaşır. Eğer 2.fermantasyon giren sporlar tüm komposta bulaşır. Eğer 2.fermantasyon

eski bir tesiste yapılıyorsa, bu durumlarda pastörize eski bir tesiste yapılıyorsa, bu durumlarda pastörize

odasının havası kendi içinde dolaştırılmalıdır.

(6)



İstenilen niteliklerde kompost eldesi en basit hijyenik İstenilen niteliklerde kompost eldesi en basit hijyenik

tedbirlerin bile eksiksiz yerine getirilmesine getirilmesi ne tedbirlerin bile eksiksiz yerine getirilmesine getirilmesi ne bağlıdır. Bunun için pastörize odasının yıkanabilir nitelikte bağlıdır. Bunun için pastörize odasının yıkanabilir nitelikte olması gerekir. Kompost pastörizasyona alınmadan önce, olması gerekir. Kompost pastörizasyona alınmadan önce,

oda iyice yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir.

Formaldehit veya benzeri preparatlar bu iş için yeterlidir.

Dezenfekte işlemine alet ve makineler de dahildir. Kültür Dezenfekte işlemine alet ve makineler de dahildir. Kültür

odalarının dezenfeksiyonu ve filitre ile havalandırılması odalarının dezenfeksiyonu ve filitre ile havalandırılması en az pastörize odaları kadar önem taşımaktadır. Misel en az pastörize odaları kadar önem taşımaktadır. Misel

aşılama da aynı şekilde dikkat istemektedir. Misel şişeleri aşılama da aynı şekilde dikkat istemektedir. Misel şişeleri

aşılama sırasında açılmalı ve temiz elle kompost içine aşılama sırasında açılmalı ve temiz elle kompost içine dağıtılmalıdır. Aşılama yapan ve karıştırılan işçiler ayrı dağıtılmalıdır. Aşılama yapan ve karıştırılan işçiler ayrı

kişiler olmalıdır.

(7)

Gelişme Sırasında Hijyen Gelişme Sırasında Hijyen

 Gelişme odası 10-21 gün süre ile dikkatle Gelişme odası 10-21 gün süre ile dikkatle korunmalıdır. Oda içindeki sıcaklık, diğer korunmalıdır. Oda içindeki sıcaklık, diğer

organizmaların gelişmeleri için çok organizmaların gelişmeleri için çok

uygundur. Bu nedenle az önce değinilen uygundur. Bu nedenle az önce değinilen

esas hijyenik önlemler gelişme odalarında esas hijyenik önlemler gelişme odalarında

da sürdürülmelidir. Odalar her da sürdürülmelidir. Odalar her

boşaltmadan sonra ve doldurmadan önce boşaltmadan sonra ve doldurmadan önce

iyice temizlenmelidir. Dezenfeksiyon %0.5 iyice temizlenmelidir. Dezenfeksiyon %0.5

Formalin, %0.5 Gevisol veya diğer etkili bir Formalin, %0.5 Gevisol veya diğer etkili bir

preparatla yapılabilir.

(8)

 Agaricus bisporus'ta 1. Gelişmeye alınan Agaricus bisporus'ta 1. Gelişmeye alınan kompostun üzerine kağıt örtülmesi önemli kompostun üzerine kağıt örtülmesi önemli

bir işlemdir. Kağıtlara haftada 2-4 kez bir işlemdir. Kağıtlara haftada 2-4 kez

%0.5'lik formalin püskürtülmelidir. Bu

devrede yapılacak havalandırmada, hava devrede yapılacak havalandırmada, hava

mutlaka filtreden geçirilerek odaya mutlaka filtreden geçirilerek odaya

alınmalıdır. Havalandırma saatleri dışında alınmalıdır. Havalandırma saatleri dışında

filtre kapatılmalıdır.

(9)

 Gelişme odasının kapısının önünde formalinli Gelişme odasının kapısının önünde formalinli paspas bulundurulmalıdır. Bu sayede ayaklarla paspas bulundurulmalıdır. Bu sayede ayaklarla

girilecek zararlılar öldürülür. Odanın doldurulup girilecek zararlılar öldürülür. Odanın doldurulup boşaltılması mümkün olduğu kadar kısa süre de boşaltılması mümkün olduğu kadar kısa süre de

yapılmalıdır. Temizlik bakım kontrol gibi günlük yapılmalıdır. Temizlik bakım kontrol gibi günlük işlere önce yetiştirme odasından başlanmalıdır.

işlere önce yetiştirme odasından başlanmalıdır.

Aksi halde dışarıdan hastalık ve zararlıların Aksi halde dışarıdan hastalık ve zararlıların

taşınması artar. Bir yerde herhangi bir şekilde taşınması artar. Bir yerde herhangi bir şekilde

küf mantarı oluştuğunda o kısım derhal küf mantarı oluştuğunda o kısım derhal

yetiştirme ortamından uzaklaştırılmalıdır.

(10)

 Yetiştiricilikte örtü toprağının serilmesi de hijyenik Yetiştiricilikte örtü toprağının serilmesi de hijyenik tedbirleri gerektirir. Örtü toprağı getirilmeden

tedbirleri gerektirir. Örtü toprağı getirilmeden önce duvarlar ve yer iyice temizlenmeli,

önce duvarlar ve yer iyice temizlenmeli,

dezenfekte edilmelidir. Örtü toprağı getirilip dezenfekte edilmelidir. Örtü toprağı getirilip

hemen serilmelidir. Herhangi bir bulaşmaya karşı hemen serilmelidir. Herhangi bir bulaşmaya karşı

%2'lik formalin'le ilaçlanmalıdır. Örtü toprağı,

%2'lik formalin'le ilaçlanmalıdır. Örtü toprağı, serildikten sonra %2'lik formalinli su ile m

serildikten sonra %2'lik formalinli su ile m

²²

'ye 1- 'ye 1- 1.5 lt olacak şekilde nemlendirilir. 24 saat sonra 1.5 lt olacak şekilde nemlendirilir. 24 saat sonra

havada biriken formalin buharı kuvvetli bir havada biriken formalin buharı kuvvetli bir

havalandırma ile ortamdan uzaklaştırılır. İçerde havalandırma ile ortamdan uzaklaştırılır. İçerde

kalacak veya örtü toprağında bulunacak formalin kalacak veya örtü toprağında bulunacak formalin

mantar misellerinin daha sonraki gelişmelerini mantar misellerinin daha sonraki gelişmelerini

önler ve verim gücünü düşürür.

(11)

Hasat Sırasında Hijyen Hasat Sırasında Hijyen

 Hasat sırasında hijyenik tedbirler biraz Hasat sırasında hijyenik tedbirler biraz

gevşetilebilir. Agaricus bisporus kültüründe gevşetilebilir. Agaricus bisporus kültüründe

zararlı bulaşması hasat sırasında ortaya çıkarsa zararlı bulaşması hasat sırasında ortaya çıkarsa

bu durum ürün üzerine büyük ölçüde zarar bu durum ürün üzerine büyük ölçüde zarar

vermez. Hasat sırasında oda temiz su ile yıkanır.

Bu sırada kimyasal ilaçlama ürün azalması Bu sırada kimyasal ilaçlama ürün azalması

getirebildiği gibi mantarlar üzerinde kalacak ilaç getirebildiği gibi mantarlar üzerinde kalacak ilaç

kalıntıları yiyenlere de zarar verebilir. Bu kalıntıları yiyenlere de zarar verebilir. Bu

aşamada sadece ürün dalgaları arasında %0.5'lik aşamada sadece ürün dalgaları arasında %0.5'lik

formalin püskürtülebilir.

(12)

MANTAR HASTALIKLARI MANTAR HASTALIKLARI

1.Paraziter Olmayan Hastalıklar 1.Paraziter Olmayan Hastalıklar

a) a) Yumaklaşma(yüzen mantarlar) Yumaklaşma(yüzen mantarlar)

b) b) Uzun Sap Oluşumu Uzun Sap Oluşumu

c) c) Pullanma ve Timsah Derisi görünümü Pullanma ve Timsah Derisi görünümü

d) d) Şapka Deformasyonu Şapka Deformasyonu

2. Virüs Hastalıkları

(13)

 Mantar yetiştiriciliğinde en önemli hijyenik Mantar yetiştiriciliğinde en önemli hijyenik tedbirlerden bir tanesi artık maddelerin

tedbirlerden bir tanesi artık maddelerin uzaklaştırılmasıdır. Sap artıkları, hastalıklı uzaklaştırılmasıdır. Sap artıkları, hastalıklı

mantarlar, hasat sırasında plastik bir torba içine mantarlar, hasat sırasında plastik bir torba içine konmalı yere hiçbir şekilde atılmamalı ve derhal konmalı yere hiçbir şekilde atılmamalı ve derhal

işletmeden uzaklaştırılmalıdır.

 Boş kasaların 12 saat 70-80°C'de buharla Boş kasaların 12 saat 70-80°C'de buharla

muamelesi en ucuz ve en eski yöntemdir. Başka muamelesi en ucuz ve en eski yöntemdir. Başka

çare kalmadığında %2'lik formaldehit veya klor çare kalmadığında %2'lik formaldehit veya klor

ile ilaçlama yapılmalıdır. Yalnız kimyasal ile ilaçlama yapılmalıdır. Yalnız kimyasal

ilaçlamada boş kasalar işletmeden ilaçlamada boş kasalar işletmeden

uzaklaştırılmalı ve zararlıların çevreye yayılması uzaklaştırılmalı ve zararlıların çevreye yayılması

önlenmelidir.

(14)

3. Bakteriyel Hastalıklar 3. Bakteriyel Hastalıklar

a) a) Leke hastalığı (Pseudomonas tolaasi) Leke hastalığı (Pseudomonas tolaasi)

b) b) Mumyalaşma Hastalığı (Pseudomonas sp.) Mumyalaşma Hastalığı (Pseudomonas sp.)

c) c) Lamel Damla Hastalığı (Pseudomonas Lamel Damla Hastalığı (Pseudomonas agarici)

agarici)

(15)

4. Fungal Hastalıklar 4. Fungal Hastalıklar

a) a) Islak Kabarcık Islak Kabarcık

b) b) Yeşil Zeytin Küfü (Chaetomium globosum) Yeşil Zeytin Küfü (Chaetomium globosum)

c) c) Beyaz Alçı Hastalığı (Scopuleariopsis fimicola) Beyaz Alçı Hastalığı (Scopuleariopsis fimicola)

d) d) Kahverengi alçı Hastalığı(Papulaspora byssina) Kahverengi alçı Hastalığı(Papulaspora byssina)

e) e) Yeşil küf( Trichderma sp.) Yeşil küf( Trichderma sp.)

f) f) Sarı küf (Chrysosparium spp.) Sarı küf (Chrysosparium spp.)

g) g) Örümcek Ağı küfü(Dactylium dendroides) Örümcek Ağı küfü(Dactylium dendroides)

h) h) Yalancı Domalan(Diehliomyces microspora) Yalancı Domalan(Diehliomyces microspora)

(16)

5. Şapkalı Mantarlar 5. Şapkalı Mantarlar

a) a) Mürekkep mantarı (Coprinus spp.) Mürekkep mantarı (Coprinus spp.)

b) b) Çanak mantarı,kulak mantarı(peziza spp.) Çanak mantarı,kulak mantarı(peziza spp.)

(17)

Paraziter Olmayan Hastalıklar Paraziter Olmayan Hastalıklar

 Kültür mantarının zararlıları ve hastalıkları Kültür mantarının zararlıları ve hastalıkları yanında paraziter olmayan hastalıkların da yanında paraziter olmayan hastalıkların da

gözlenmesi gerekmektedir. mantarın gözlenmesi gerekmektedir. mantarın

normal yaşam koşullarının değiştirilmesi normal yaşam koşullarının değiştirilmesi

fiziksel ve kimyasal etkiler, hastalık olarak fiziksel ve kimyasal etkiler, hastalık olarak

karşımıza çıkar.

(18)

Yumaklaşma(yüzen mantarlar):



Mantar üretiminde bu şekildeki görünümde Mantar üretiminde bu şekildeki görünümde miseller örtü toprağının üzerine doğru gelişir.

miseller örtü toprağının üzerine doğru gelişir.

Pamuk ve yün görünümünde yayılır veya bazen Pamuk ve yün görünümünde yayılır veya bazen

hifler birbirinden ayrı gelişir. Yumaklaşmanın hifler birbirinden ayrı gelişir. Yumaklaşmanın

olduğu kısımda örtü toprağında primordium olduğu kısımda örtü toprağında primordium

oluşumunu oldukça kısıtlanır ve oluşan oluşumunu oldukça kısıtlanır ve oluşan

primordiumlar sararır. Yumaklaşmanın nedeni primordiumlar sararır. Yumaklaşmanın nedeni

kültür hatalarıdır. Yetiştirme anında, 20°C ve kültür hatalarıdır. Yetiştirme anında, 20°C ve

üzerinde yüksek sıcaklık havalandırma azlığı, örtü üzerinde yüksek sıcaklık havalandırma azlığı, örtü

toprağının fazla ıslak olması kültür odasındaki fazla toprağının fazla ıslak olması kültür odasındaki fazla

nem misellerde yumaklaşmaya neden olur. Bu nem misellerde yumaklaşmaya neden olur. Bu

durumlar dışında kompost kuru ise ve misel örtü durumlar dışında kompost kuru ise ve misel örtü

toprağının nemli tabakasından dışarı doğru toprağının nemli tabakasından dışarı doğru

gelişmiş ise yine yumaklaşma meydana gelir.

Uygun olmayan örtü toprağı karışımıda buna neden Uygun olmayan örtü toprağı karışımıda buna neden

olabilir.

(19)

 Yumaklaşma aynı zamanda genetik bir olaydır. Yumaklaşma aynı zamanda genetik bir olaydır.

Eğer kompost yumaklaşma gösteren bir Eğer kompost yumaklaşma gösteren bir

tohumluk misel ile aşılanırsa, misellerin tohumluk misel ile aşılanırsa, misellerin

çoğalması sırasında yumaklaşma meydana gelir.

Bu nedenle tohumluk misel devamlı kontrol Bu nedenle tohumluk misel devamlı kontrol

edilmeli ve bu kısımlar kullanılmamalıdır.

Yumaklaşma sıcaklığın düşürülmesi ve Yumaklaşma sıcaklığın düşürülmesi ve

havalandırmanın çoğaltılması ile önlenebilir.

Kültür odasındaki fazla nem oranının düşürülmesi Kültür odasındaki fazla nem oranının düşürülmesi

bu simptonu ortadan kaldırır. Yumaklaşmanın bu simptonu ortadan kaldırır. Yumaklaşmanın

görüldüğü kısım yetiştirme yerinden alınıp görüldüğü kısım yetiştirme yerinden alınıp

uzaklaştırılmalıdır.

(20)

Uzun Sap Oluşumu Uzun Sap Oluşumu

 Uzun sap oluşturan Uzun sap oluşturan virüs yanında , bu virüs yanında , bu

durum kültür durum kültür

hatalarından da ileri hatalarından da ileri

gelebilir. Kültür gelebilir. Kültür

odalarının yetersiz odalarının yetersiz

havalandırılması havalandırılması

sonucu CO sonucu CO

₂₂

konsantrasyonunun konsantrasyonunun

artışı kolayca uzun artışı kolayca uzun

sap oluşturur.

(21)

 Çünkü çok sık mantarların bir arada Çünkü çok sık mantarların bir arada

bulunmasından dolayı normal havalandırmaya bulunmasından dolayı normal havalandırmaya

rağmen sık mantarlar arasında biriken CO

2₂

çekip çekip alınamaz. Bunun için birinci ve ikinci hasat

alınamaz. Bunun için birinci ve ikinci hasat

dalgasında uzun sap oluşumu daha fazla olur.

Örtü toprağının gevşetilmesi ve kültür odasının Örtü toprağının gevşetilmesi ve kültür odasının

optimal'in üzerinde havalandırılması uzun sap optimal'in üzerinde havalandırılması uzun sap

oluşumunu önleyici bir önlemdir. bir önlemdir.

Yastıkların orta kısmında 0.2-0.3 m/s'lik bir hava Yastıkların orta kısmında 0.2-0.3 m/s'lik bir hava

hızı optimaldir. Buna göre hava hızı hızı optimaldir. Buna göre hava hızı

ayarlanmalıdır.

(22)

Pullanma ve Timsah Derisi Pullanma ve Timsah Derisi

görünümü görünümü



Kuvvetli havalandırma yanında ortam Kuvvetli havalandırma yanında ortam

neminin düşük seviyede bulunması şapkanın neminin düşük seviyede bulunması şapkanın

üst kısmının kurumasına ve üst derinin üst kısmının kurumasına ve üst derinin

parçalanmasına neden olur. Bu durumun parçalanmasına neden olur. Bu durumun

derinin pulcuklanmasına yol açar. Mantarın derinin pulcuklanmasına yol açar. Mantarın

üzeri timsah derisi gibi görünüm kazanır.

Formalin gibi gazların ve yakıt durumunun Formalin gibi gazların ve yakıt durumunun

yüksek konsantrasyonu pullanmaya ve yüksek konsantrasyonu pullanmaya ve

timsah derisi gibi görünüme yol açar. Çeşitler timsah derisi gibi görünüme yol açar. Çeşitler

bu duruma değişik reaksiyonlar gösterir.

Pullanma ve timsah derisi görünüm kültür Pullanma ve timsah derisi görünüm kültür hatalarının düzeltilmesi ile ortadan kalkar.

hatalarının düzeltilmesi ile ortadan kalkar.

(23)

Şapka Deformasyonu Şapka Deformasyonu

 Şapkanın çatlaması fazla büyümeden meydana Şapkanın çatlaması fazla büyümeden meydana gelir. Şapkanın üstderisinin üzerinde çıkıntılı bir gelir. Şapkanın üstderisinin üzerinde çıkıntılı bir

görünüm oluşur ve lameller tersine çevrilerek görünüm oluşur ve lameller tersine çevrilerek

başın üst kısmına doğru döner. Bu durum başın üst kısmına doğru döner. Bu durum

koruma ilaçlarının kullanımından; şapkanın yağ, koruma ilaçlarının kullanımından; şapkanın yağ,

katran veya tahta koruyucu gibi maddelerle katran veya tahta koruyucu gibi maddelerle

bulaşmasından; motor gazlarının yüksek bulaşmasından; motor gazlarının yüksek

konsantrasyonunun oda içine dolmasından ve konsantrasyonunun oda içine dolmasından ve

yetiştirme odalarında sürekli fazla sigara yetiştirme odalarında sürekli fazla sigara

içilmesinden sonra ortaya çıkar. Kompost içindeki içilmesinden sonra ortaya çıkar. Kompost içindeki

fazla besin maddesi de hastalığa yol açabilir.

(24)

Virüs Hastalıkları Virüs Hastalıkları

 Belirtisi: Belirtisi:

 Virüsle bulaşmış olan yastıklar üzerinde hasada Virüsle bulaşmış olan yastıklar üzerinde hasada doğru yaklaştıkça çıplak sahalar ortaya çıkar.

doğru yaklaştıkça çıplak sahalar ortaya çıkar.

Buralardaki miseller örtü toprağında gelişemez Buralardaki miseller örtü toprağında gelişemez

ve şapka oluşamaz, yüzen miseller meydana ve şapka oluşamaz, yüzen miseller meydana

gelir. Boş sahalar çevresinde sağlıklı mantarlar gelir. Boş sahalar çevresinde sağlıklı mantarlar oluşur fakat bu mantarlar kısa sürede kalitesini oluşur fakat bu mantarlar kısa sürede kalitesini

yitirir. Virüs misel gelişmesini kuvvetli bir şekilde yitirir. Virüs misel gelişmesini kuvvetli bir şekilde

kısıtladığından hasat 2-3 günlük gecikmelerle kısıtladığından hasat 2-3 günlük gecikmelerle yapılabilir. Şapkası erken açılmış mantarlar ve yapılabilir. Şapkası erken açılmış mantarlar ve

toprak içinde şapka oluşumu virüs bulaşması toprak içinde şapka oluşumu virüs bulaşması

sonucunda sık görülen arazdır.

(25)

 Virüs hastalığını simptonları mantar sap ve Virüs hastalığını simptonları mantar sap ve

şapkasında değişiklik gösterir. Sap oldukça uzar, şapkasında değişiklik gösterir. Sap oldukça uzar,

kolayca kırılır ve devrilir. Et yumuşar ve kolayca kırılır ve devrilir. Et yumuşar ve

kahverengileşir. Diğer bir belirtide cüce mantar kahverengileşir. Diğer bir belirtide cüce mantar oluşumudur. Virüs hastalığının sık ortaya çıkan oluşumudur. Virüs hastalığının sık ortaya çıkan

bir görünümü de şapkanın kahverengi yumuşak bir görünümü de şapkanın kahverengi yumuşak

bir bakteri bulaşması ile 2. Bir enfeksiyona bir bakteri bulaşması ile 2. Bir enfeksiyona uğramasıdır. Deforme olmuş şapkalar örtü uğramasıdır. Deforme olmuş şapkalar örtü

toprağı üzerinde aralıklı olarak bulunur ve toprağı üzerinde aralıklı olarak bulunur ve

dokununca devrilir.

(26)

 Yayılması: Yayılması:

 Mantar virüslerinin yayılması hastalıklı Mantar virüslerinin yayılması hastalıklı

şapkalardan alınan sporlarla ve misellerle olur.

Bir mantarın lamelleri içinde 40 milyondan fazla Bir mantarın lamelleri içinde 40 milyondan fazla

spor bulunur. Virüsle bulaşık şapkaların çok spor bulunur. Virüsle bulaşık şapkaların çok

erken açılması sonucunda dağılan sporlar erken açılması sonucunda dağılan sporlar

hastalığın yayılmasına yol açar. Yastıklar üzerine hastalığın yayılmasına yol açar. Yastıklar üzerine

düşen virüslü sporlar çok çabuk çimlenir ve düşen virüslü sporlar çok çabuk çimlenir ve

sağlıklı misellerle birleşir.

(27)

 Enfeksiyon zamanı, ürünün çok azalması ile Enfeksiyon zamanı, ürünün çok azalması ile belirir. Enfeksiyon ne kadar önce olursa ürün belirir. Enfeksiyon ne kadar önce olursa ürün

azalması o kadar fazladır. Örtü toprağından azalması o kadar fazladır. Örtü toprağından sonraki devre daha az tehlikelidir. Yalnız bu sonraki devre daha az tehlikelidir. Yalnız bu

devrede örtü toprağının karıştırılması, devrede örtü toprağının karıştırılması,

enfeksiyonu arttırıcı bir etmen olarak karşımıza enfeksiyonu arttırıcı bir etmen olarak karşımıza

çıkar.

 Bulaşma kaynağı genellikle tahta kasalar, alet ve Bulaşma kaynağı genellikle tahta kasalar, alet ve ekipmandır. Ayrıca eski materyal ve ambalajlama ekipmandır. Ayrıca eski materyal ve ambalajlama

materyalleri ile de hastalık yayılır. Nematod, materyalleri ile de hastalık yayılır. Nematod, salyangoz ve misel yiyen sineklerde sağlam salyangoz ve misel yiyen sineklerde sağlam

mantarlara enfeksiyon taşırlar ve hastalığı mantarlara enfeksiyon taşırlar ve hastalığı

yayarlar.

(28)

 Hastalığın önlenmesi ve mücadelesi: Hastalığın önlenmesi ve mücadelesi:

 Mantar yetiştiriciliğinde virüs hastalığı ile Mantar yetiştiriciliğinde virüs hastalığı ile

mücadelede kullanılacak hiçbir yöntem yoktur.

Ancak hastalığın yayılmasını önleyici ve sağlıklı Ancak hastalığın yayılmasını önleyici ve sağlıklı

kültürleri koruyucu önlemler vardır. Burada, kültürleri koruyucu önlemler vardır. Burada,

kullanılan aletlerin, kullanımdan önce ve sonra kullanılan aletlerin, kullanımdan önce ve sonra

%2'lik formaldehitle ilaçlanması çok önemlidir.

Diğer bir önlem de bütün tahta kısımların sodyum Diğer bir önlem de bütün tahta kısımların sodyum pentaklorfenolat ve %0.5-1 soda ile yıkanmasıdır.

pentaklorfenolat ve %0.5-1 soda ile yıkanmasıdır.

(29)



İlaçlanan kısımlar altı saat olduğu gibi bırakılmalı, bu İlaçlanan kısımlar altı saat olduğu gibi bırakılmalı, bu süre sonunda bol su ile yıkanmalıdır. Ancak bu şekilde, süre sonunda bol su ile yıkanmalıdır. Ancak bu şekilde,

tahta içerisinde gelişmiş olan miseller etkisiz hale getirilir tahta içerisinde gelişmiş olan miseller etkisiz hale getirilir

ve daha sonra bulaşması engellenir. Buhar uygulaması ve daha sonra bulaşması engellenir. Buhar uygulaması da iyi bir tedbirdir. Buhar yönteminde boş kasaların 80 da iyi bir tedbirdir. Buhar yönteminde boş kasaların 80

°C'de 3 saat tutulması gerekir.



Virüs arazı görülen mantarlar mutlaka işletmeden Virüs arazı görülen mantarlar mutlaka işletmeden uzaklaştırılmalıdır. Sağlıklı mantarlara da virüs

uzaklaştırılmalıdır. Sağlıklı mantarlara da virüs

taşınabildiğinden hasat sırasında kullanılan kapların taşınabildiğinden hasat sırasında kullanılan kapların

bakımı büyük önem taşır. Hastalık, kaplarla bir işletme bakımı büyük önem taşır. Hastalık, kaplarla bir işletme

içinde taşınabileceği gibi, işletmeler arasında da içinde taşınabileceği gibi, işletmeler arasında da

taşınabilir. Bilhassa tahta hasat kaplarda çok dikkatli taşınabilir. Bilhassa tahta hasat kaplarda çok dikkatli

davranmalıdır. Ürün taşınmadan önce ve sonra kaplar davranmalıdır. Ürün taşınmadan önce ve sonra kaplar

mutlaka steril hale getirilmelidir. En iyi tedbir hasat mutlaka steril hale getirilmelidir. En iyi tedbir hasat

kaplarının bir kez için kullanılmasıdır.

(30)

Bakteriyel Hastalıklar Bakteriyel Hastalıklar

 Bakteriler formlarına göre yuvarlak, çubuksu ve Bakteriler formlarına göre yuvarlak, çubuksu ve helezon gibi gruplara ayrılır. Kültür mantarında helezon gibi gruplara ayrılır. Kültür mantarında

hastalık yapan bakteriler çubuk formundadır.

 Bakteriler ortalama 1 mikron büyüklüğünde tek Bakteriler ortalama 1 mikron büyüklüğünde tek hücreli canlılardır. Hücre sümüksü materyalden hücreli canlılardır. Hücre sümüksü materyalden

ibaret bir zar ile çevrelidir. Ve bu zar çevre ibaret bir zar ile çevrelidir. Ve bu zar çevre

koşullarına karşı hücrenin korunmasını sağlar.

Bakteri hücrelerinin karakteristik formu hücre Bakteri hücrelerinin karakteristik formu hücre

duvarı ile temin edilir. Hücre içinde çekirdek ve duvarı ile temin edilir. Hücre içinde çekirdek ve depo maddeleri bulunur. Mantarcılıkta hastalık depo maddeleri bulunur. Mantarcılıkta hastalık

etmeni olarak bilinen bakteriler, plazma üzerinde etmeni olarak bilinen bakteriler, plazma üzerinde

kamçılarla hareket ederler.

(31)

 Bazı bakteri türleri uygun olmayan Bazı bakteri türleri uygun olmayan koşullarda dayanıklı hücre meydana koşullarda dayanıklı hücre meydana

getirir. Bu kötü koşullarda neslini korur ve getirir. Bu kötü koşullarda neslini korur ve

ortamın yeniden düzelmesiyle spordan ortamın yeniden düzelmesiyle spordan

tekrar bakteriler oluşur. Hastalık etmeni tekrar bakteriler oluşur. Hastalık etmeni

bakteriler parazit yaşama tarzına bakteriler parazit yaşama tarzına

sahiptirler.

(32)

Leke hastalığı (Pseudomonas tolaasi) Leke hastalığı (Pseudomonas tolaasi)

 Belirtisi: Belirtisi:

 Bu bakteri, genç ve tam gelişmiş şapkalar Bu bakteri, genç ve tam gelişmiş şapkalar

üzerinde küçük parlak sarı pas, geç dönemde üzerinde küçük parlak sarı pas, geç dönemde

çikolata renginde lekeler halinde görülür. Lekeler çikolata renginde lekeler halinde görülür. Lekeler

başlangıçta şapka üzerinde küçük ve ayrı ayrı başlangıçta şapka üzerinde küçük ve ayrı ayrı

dururlar. Fakat daha sonraki dönemde sarımsı dururlar. Fakat daha sonraki dönemde sarımsı

kahverengi halini alırlar. Bakteri yüksek nem ve kahverengi halini alırlar. Bakteri yüksek nem ve

sıcaklık koşullarında çabuk yayılma gösterir.

Bazen şapka üzerinde çizgiler halinde renk Bazen şapka üzerinde çizgiler halinde renk

değişimine de rastlanabilirler. Genellikle bakteri değişimine de rastlanabilirler. Genellikle bakteri

enfeksiyonuna maruz kalan mantarlar biraz yağlı enfeksiyonuna maruz kalan mantarlar biraz yağlı

ve yapışkan bir görünümdedir.

(33)

 Yayılması: Yayılması:

 Hızlı bakteriyel gelişme için çok fazla neme Hızlı bakteriyel gelişme için çok fazla neme ihtiyaç vardır. Bakteriyel lekeler bu nedenle ihtiyaç vardır. Bakteriyel lekeler bu nedenle

yüksek sıcaklık ve nemin olduğu yaz aylarında yüksek sıcaklık ve nemin olduğu yaz aylarında

ortaya çıkar. Yeterli havalandırmanın olmaması, ortaya çıkar. Yeterli havalandırmanın olmaması,

mantarın üzerine doğrudan su verilmesi ve mantarın üzerine doğrudan su verilmesi ve

mantarın üzerinin uzun süre ıslak kalması bakteri mantarın üzerinin uzun süre ıslak kalması bakteri

için iyi bir gelişme ortamı sağlar. Genellikle için iyi bir gelişme ortamı sağlar. Genellikle

enfeksiyon sıcaklığının 15-16 °C üzerinde olması enfeksiyon sıcaklığının 15-16 °C üzerinde olması ve durgun nemin bulunmasıyla ilerleme gösterir.

ve durgun nemin bulunmasıyla ilerleme gösterir.

(34)

 Mantar şapkalarında içsel bakteriler ile içi Mantar şapkalarında içsel bakteriler ile içi yapışkan sıvıyla dolu çukurların gelmesine yapışkan sıvıyla dolu çukurların gelmesine

küçük kurtçuklar olması neden olabilir.

Kurtçukların açtığı çukurlara bakteriler Kurtçukların açtığı çukurlara bakteriler

doluşur. Bu çukurlarda sirke sinekleri doluşur. Bu çukurlarda sirke sinekleri

yavruları da bulunmaktadır. Daha sonraki yavruları da bulunmaktadır. Daha sonraki

aşamada bu sinekler hastalığın aşamada bu sinekler hastalığın

yayılmasına yardımcı olabilir.

(35)

 Önlenmesi ve Mücadelesi: Önlenmesi ve Mücadelesi:

 Yastıkların alt kısımları ve görülen zemindeki Yastıkların alt kısımları ve görülen zemindeki

artıklar işletmeden uzaklaştırılmalıdır. Sulamadan artıklar işletmeden uzaklaştırılmalıdır. Sulamadan

sonra iyi bir havalandırmayla mantarların üst sonra iyi bir havalandırmayla mantarların üst

kısmının çabucak kuruması sağlanmalıdır. Eğer kısmının çabucak kuruması sağlanmalıdır. Eğer

hastalık işletmede yayılmış durumdaysa, örtü hastalık işletmede yayılmış durumdaysa, örtü toprağının yeni ve temiz bir yerde dezenfekte toprağının yeni ve temiz bir yerde dezenfekte

edilmesi önerilir. Hastalığın önlenmesinde, edilmesi önerilir. Hastalığın önlenmesinde,

hastalıklı kısımlara 0.5'lik klor çözeltisi hastalıklı kısımlara 0.5'lik klor çözeltisi

püskürtülmelidir.

(36)

Mumyalaşma Hastalığı (Pseudomonas sp.) Mumyalaşma Hastalığı (Pseudomonas sp.)

 Belirtisi: Belirtisi:

 Mumyalaşma hastalığının belirtisi, virüs Mumyalaşma hastalığının belirtisi, virüs

hastalığına çok benzemektedir. Bununla beraber hastalığına çok benzemektedir. Bununla beraber

bu iki hastalık arasındaki enfeksiyon farklılıkları bu iki hastalık arasındaki enfeksiyon farklılıkları

teşhisi kolaylaştırır. Bu hastalığın ilk belirtisi teşhisi kolaylaştırır. Bu hastalığın ilk belirtisi

yastığın belirli bir alanında flush öncesi yastığın belirli bir alanında flush öncesi gelişmenin geri kalmasıdır. Bu alandaki gelişmenin geri kalmasıdır. Bu alandaki

mantarlar daha yavaş büyür. Gövdenin dip kısmı mantarlar daha yavaş büyür. Gövdenin dip kısmı

daha kalın gelişir ve beyaz tüylü bir kenar daha kalın gelişir ve beyaz tüylü bir kenar

oluşturur.

(37)

 Bunun yanında yassılaşmış ve hafifçe kıvrılmış bir Bunun yanında yassılaşmış ve hafifçe kıvrılmış bir gövde üzerinde şapka meydana gelir. Bu durum gövde üzerinde şapka meydana gelir. Bu durum

yoğun CO2 'în olduğu yetiştirme koşullarındaki yoğun CO2 'în olduğu yetiştirme koşullarındaki

mantarların durumu gibidir. Hastalıktan etkilenen mantarların durumu gibidir. Hastalıktan etkilenen

mantarlar yastık yüzeyine kuvvetli bir şekilde mantarlar yastık yüzeyine kuvvetli bir şekilde

bağlanırlar.

 Yayılması: Yayılması:

 Esas olarak hasta miseller, sağlıklı misellerle Esas olarak hasta miseller, sağlıklı misellerle kaynaşarak birleşirler. Bu hız 24 saatte 20 cm kaynaşarak birleşirler. Bu hız 24 saatte 20 cm

düzeyindedir.

(38)

 Önlenmesi ve Mücadelesi: Önlenmesi ve Mücadelesi:

 Hastalıklı kısmın sağlıklı kısımdan ayrılması iyi bir Hastalıklı kısmın sağlıklı kısımdan ayrılması iyi bir yöntemdir. Hastalıklı kısımdan sağlıklı kısma

yöntemdir. Hastalıklı kısımdan sağlıklı kısma

bulaşma olacağı dikkate alınarak bu kısma kireç bulaşma olacağı dikkate alınarak bu kısma kireç

serpilmelidir. Herhangi bir yolla gelen hastalıklı serpilmelidir. Herhangi bir yolla gelen hastalıklı

misellerin taşınmasını önlemek için hastalıklı misellerin taşınmasını önlemek için hastalıklı

kısmın içine % 0.2 'lik kireçli su dökülmelidir. En kısmın içine % 0.2 'lik kireçli su dökülmelidir. En

iyi yöntem hastalıklı kasa ve torbaların iyi yöntem hastalıklı kasa ve torbaların

çıkartılarak ortamdan uzaklaştırılmasıdır.

(39)

Lamel Damla Hastalığı (Pseudomonas Lamel Damla Hastalığı (Pseudomonas

agarici) agarici)

 Belirtisi: Belirtisi:

 Kapalı genç mantarlarda herhangi bir Kapalı genç mantarlarda herhangi bir enfeksiyon görülmez. Açılmış şapkaların enfeksiyon görülmez. Açılmış şapkaların

lamellerinde ilk olarak kahverengi lekeler lamellerinde ilk olarak kahverengi lekeler

görülür. Daha sonra lameller üzerinde görülür. Daha sonra lameller üzerinde

oluşan damlalar kısa sürede birleşerek oluşan damlalar kısa sürede birleşerek

lamelleri zararlandırır ve yumuşamış bir lamelleri zararlandırır ve yumuşamış bir

şekle dönüştürür.

(40)

 Yayılması: Yayılması:

 Lameller üzerindeki sulu maddeler sağlıklı Lameller üzerindeki sulu maddeler sağlıklı mantarlara bulaşır. Sinekler hastalığın

mantarlara bulaşır. Sinekler hastalığın taşınmasında büyük rol oynar.

taşınmasında büyük rol oynar.

 Önlenmesi ve Mücadelesi: Önlenmesi ve Mücadelesi:

 Kültür odalarındaki nemin azaltılması, Kültür odalarındaki nemin azaltılması, kısıtlı sulama, şapkaların açılmadan

kısıtlı sulama, şapkaların açılmadan önceden toplanması tedbir olarak önceden toplanması tedbir olarak

sayılabilir.

(41)

Islak Kabarcık (

Islak Kabarcık ( Fungal Hastalık Fungal Hastalık ) )

 Belirtisi: Belirtisi:

 Kültür mantarları üzerinde çok sık rastlanan ve Kültür mantarları üzerinde çok sık rastlanan ve büyük zararlara yol açan bir küftür. Bu küf

büyük zararlara yol açan bir küftür. Bu küf

meydana geldiği zaman yastıklar üzerinde sağlıklı meydana geldiği zaman yastıklar üzerinde sağlıklı

bir tek mantarın gelişemediği durumlar vardır.

 Hastalık, toplu iğne formundaki genç mantarlar Hastalık, toplu iğne formundaki genç mantarlar enfekte olduğu zaman mantarlar anormal şekilde enfekte olduğu zaman mantarlar anormal şekilde

gelişirler. Hatta bunlar mantara bile gelişirler. Hatta bunlar mantara bile

benzemezler.

(42)

 Normalden önce görülen birinci ürün dalgasında Normalden önce görülen birinci ürün dalgasında beyazımsı gri parçalar ve şekilsiz yığınlar bir

beyazımsı gri parçalar ve şekilsiz yığınlar bir yumruk büyüklüğü kadar gelişir. Böyle bir yumruk büyüklüğü kadar gelişir. Böyle bir

durumda örtü toprağı, ıslak kabarcık durumda örtü toprağı, ıslak kabarcık

enfeksiyonuna uğramış demektir.

 Enfeksiyon, mantarlar belli bir büyüklüğe Enfeksiyon, mantarlar belli bir büyüklüğe

ulaştıktan sonra olursa, kalın sap oluşumu dikkati ulaştıktan sonra olursa, kalın sap oluşumu dikkati

çeker. Mantar gövdesinin tümü önce beyaz, çeker. Mantar gövdesinin tümü önce beyaz,

daha sonra kahverengi misellerle kaplanır.

(43)

 Yayılması: Yayılması:

 Yetiştirici hastalanmış gövde ve diğer hastalıklı Yetiştirici hastalanmış gövde ve diğer hastalıklı parçaları birkaç gün toplama kabında bırakırsa, parçaları birkaç gün toplama kabında bırakırsa,

hastalık çevreye kolaylıkla yayılır. Aşılamadan hastalık çevreye kolaylıkla yayılır. Aşılamadan

sonraki görülen enfeksiyon eller, aletler, sinek ve sonraki görülen enfeksiyon eller, aletler, sinek ve

böcekler yoluyla yayılır. Özellikle hastalıklı böcekler yoluyla yayılır. Özellikle hastalıklı mantarda su damlalarının etrafa sıçraması mantarda su damlalarının etrafa sıçraması

sağlıklı kültürler üzerine taşınmasında en belirgin sağlıklı kültürler üzerine taşınmasında en belirgin

yoldur.

(44)

 Önlemler ve Mücadelesi: Önlemler ve Mücadelesi:

 Islak kabarcık hastalığının kontrolü Islak kabarcık hastalığının kontrolü

oldukça zordur. Çünkü Mycogone miselleri oldukça zordur. Çünkü Mycogone miselleri

örtü toprağı üzerinde olduğu kadar, içinde örtü toprağı üzerinde olduğu kadar, içinde

de gelişebilmektedir. Örtü toprağı iyi de gelişebilmektedir. Örtü toprağı iyi

dezenfekte edilmişse, küf alt katlara dezenfekte edilmişse, küf alt katlara

hemen yayılamaz. Bu durum önlem hemen yayılamaz. Bu durum önlem

almada bir ölçü olabilmektedir.

(45)

 Yastıklar üzerindeki gövde parçalarını kaldırmak, Yastıklar üzerindeki gövde parçalarını kaldırmak, hastalıklı materyali üretim yerinden

hastalıklı materyali üretim yerinden

uzaklaştırmak ve yok etmek gerekir. Yastıklar uzaklaştırmak ve yok etmek gerekir. Yastıklar

üzerinde sadece birkaç kabarcık etmenine üzerinde sadece birkaç kabarcık etmenine

rastlanıldığında, üzerlerine tuz dökülmeli ve bu rastlanıldığında, üzerlerine tuz dökülmeli ve bu

kısım CuSO

₄₄

eriğine batırılmış bir kaşık yardımıyla eriğine batırılmış bir kaşık yardımıyla alınmalıdır. Daha başka bir önlem olarak da

alınmalıdır. Daha başka bir önlem olarak da hastalıklı alan üzerine formaldehit çok düşük hastalıklı alan üzerine formaldehit çok düşük

dozlu bir eriyik püskürtülür, kireç tozu serpilir ve dozlu bir eriyik püskürtülür, kireç tozu serpilir ve

daha sonraki günlerde bu kısım tamamen daha sonraki günlerde bu kısım tamamen

kaldırılıp atılır.

(46)

Kuru Kabarcık Kuru Kabarcık



Islak kabarcıkta olduğu gibi genç mantarlarda deformasyon Islak kabarcıkta olduğu gibi genç mantarlarda deformasyon olur. Enfeksiyon ne kadar erken meydana gelirse

olur. Enfeksiyon ne kadar erken meydana gelirse

mantarların deformasyonu o kadar kuvvetli olur. Kuru mantarların deformasyonu o kadar kuvvetli olur. Kuru

kabarcıkta primordiumlar yumurta veya soğan şeklini alır.

Bu primodiumlar olgunlaştığında, mantarlar tavşan dudağı Bu primodiumlar olgunlaştığında, mantarlar tavşan dudağı veya yarık dudak görüntüsünü alır. Büyümüş şapkalarda veya yarık dudak görüntüsünü alır. Büyümüş şapkalarda enfeksiyon başlarsa şapka üzerinde gri kahverengi , donuk enfeksiyon başlarsa şapka üzerinde gri kahverengi , donuk lekeler görülür. Bakteri lekede lekeler parlak ve yağlı

lekeler görülür. Bakteri lekede lekeler parlak ve yağlı görünürken, kuru kabarcıkta lekeler mantar dokusunun görünürken, kuru kabarcıkta lekeler mantar dokusunun içine kadar girer ve mattır. Ayrıca bakteriyel lekedeki gibi içine kadar girer ve mattır. Ayrıca bakteriyel lekedeki gibi çürükcül koku yoktur. Hastalık ilerlediğinde şapkalar küçük çürükcül koku yoktur. Hastalık ilerlediğinde şapkalar küçük kalır ve sapla şapkanın birleştiği yerden soyulmalar başlar.

kalır ve sapla şapkanın birleştiği yerden soyulmalar başlar.

(47)



Nedeni Nedeni



Hastalık havadan yayılabilir. Örtü toprağının iyi Hastalık havadan yayılabilir. Örtü toprağının iyi

dezenfekte edilmemesi en büyük etkendir. Hastalık dezenfekte edilmemesi en büyük etkendir. Hastalık

işletmede bulunuyorsa temiz odalara hava akımı, sinek işletmede bulunuyorsa temiz odalara hava akımı, sinek

ve böcekler, insanlar tarafından taşınır.



Önlenmesi Önlenmesi



Islak kabarcıkta alına önlemler, kuru kabarcık içinde Islak kabarcıkta alına önlemler, kuru kabarcık içinde geçerlidir. Öncelikle hava sıcaklığı düşürülmelidir. 10

geçerlidir. Öncelikle hava sıcaklığı düşürülmelidir. 10

⁰⁰

C’ye C’ye düşürülürse hastalık gelişimi durur. Daha sonrada

düşürülürse hastalık gelişimi durur. Daha sonrada kimsayal mücadele yapılabilir.

kimsayal mücadele yapılabilir.

(48)

Yeşil Zeytin Küfü (Chaetomium Yeşil Zeytin Küfü (Chaetomium

globosum) globosum)

 Belirtisi: Belirtisi:

 Yeni sıcaklık uygulaması yapılan kompost içinde Yeni sıcaklık uygulaması yapılan kompost içinde ve üzerinde beyaz tüy gibi parçacıklar halinde ve üzerinde beyaz tüy gibi parçacıklar halinde

görülür. Birkaç gün sonra beyaz tüyler tamamen görülür. Birkaç gün sonra beyaz tüyler tamamen

kaybolur ve koyu zeytin yeşili veya siyaha yakın kaybolur ve koyu zeytin yeşili veya siyaha yakın spor kümeleri oluşur. Küf, siyaha çalan kompost spor kümeleri oluşur. Küf, siyaha çalan kompost

kalıntıları üzerinde gelişir ve etrafa nemli küf kalıntıları üzerinde gelişir ve etrafa nemli küf

kokusu saçar. Böyle bir kompost içinde mantar kokusu saçar. Böyle bir kompost içinde mantar

misel gelişimi çok az veya hiç olmaz. Kompost misel gelişimi çok az veya hiç olmaz. Kompost

içindeki küfün yoğunluğu çok fazla değilse bazen içindeki küfün yoğunluğu çok fazla değilse bazen

birkaç hafta sonra gelişen mantar miselleri birkaç hafta sonra gelişen mantar miselleri

tarafından üzeri örtülebilir.

(49)

 Yeşil zeytin küfünün meydana çıkması için elverişli Yeşil zeytin küfünün meydana çıkması için elverişli ortam, sıcaklık ve uygulamasından sonra kompost ortam, sıcaklık ve uygulamasından sonra kompost

içinde amonyağın kalması veya amonyak içinde amonyağın kalması veya amonyak

oluşmasıdır. Yüksek sıcaklıkta (60 - 62 °C) uzun oluşmasıdır. Yüksek sıcaklıkta (60 - 62 °C) uzun

süre patörizasyon zayıf havalandırma yanında süre patörizasyon zayıf havalandırma yanında

birinci fermantasyon sonunda fazla miktarda birinci fermantasyon sonunda fazla miktarda

azotun kalması ve ikinci fermantasyonun çok kısa azotun kalması ve ikinci fermantasyonun çok kısa

yapılması, kompost içinde yüksek oranda yapılması, kompost içinde yüksek oranda

amonyağın birikmesine neden olmaktadır. Bazen amonyağın birikmesine neden olmaktadır. Bazen

protein bileşiklerinin başarısız bir şekilde protein bileşiklerinin başarısız bir şekilde

amonyağa dönüşmesi bile bu küfün gelişmesi için amonyağa dönüşmesi bile bu küfün gelişmesi için

uygun bir ortam yaratabilir.

(50)

 Yayılması: Yayılması:

 Hastalık yetiştirme odasındaki hava akımı Hastalık yetiştirme odasındaki hava akımı sonucu sporların dağılmasıyla olur. İyi

sonucu sporların dağılmasıyla olur. İyi olmayan hijyenik önlemler hastalığın olmayan hijyenik önlemler hastalığın

taşınmasına yol açar.

(51)

 Önlenmesi ve Mücadelesi: Önlenmesi ve Mücadelesi:

 Fermantasyonun birinci safhasının iyi Fermantasyonun birinci safhasının iyi

yapılmasıyla son aktarma esnasında komposta yapılmasıyla son aktarma esnasında komposta yeniden yüksek dozda azot verilmemesi, ikinci yeniden yüksek dozda azot verilmemesi, ikinci

fermantasyon sırasında fazla taze hava verilmesi fermantasyon sırasında fazla taze hava verilmesi

ve optimal sıcaklığın muhafaza edilmesi gerekir.

Bulaşma misel aşılamadan önce çıktığından Bulaşma misel aşılamadan önce çıktığından

komposttaki fazla amonyak uzaklaştırılmalıdır.

Eğer aşılamadan sonra küf tespit edilirse Eğer aşılamadan sonra küf tespit edilirse

yetiştirme odası çok kuvvetli havalandırılmalıdır.

 Yeşil zeytin küfünün varlığı üzerinde kuşku Yeşil zeytin küfünün varlığı üzerinde kuşku

duyulursa aşılamadan sonra kültüre süperfosfat duyulursa aşılamadan sonra kültüre süperfosfat

çözeltisi atılması tavsiye edilir.

(52)

Beyaz Alçı Hastalığı (Scopuleariopsis Beyaz Alçı Hastalığı (Scopuleariopsis

fimicola) fimicola)



Belirtisi: Belirtisi:



Örtü toprağı katlarının en üst kısmında veya kasaların Örtü toprağı katlarının en üst kısmında veya kasaların

tahtaları arasındaki yarıklarda, kompostun dış kısmında sık tahtaları arasındaki yarıklarda, kompostun dış kısmında sık

sık görülür. Hastalığın en önemli belirtisi belli bir süre sık görülür. Hastalığın en önemli belirtisi belli bir süre

beyaz ve tüylü olarak gelişim göstermesi ve daha sonra beyaz ve tüylü olarak gelişim göstermesi ve daha sonra

merkezi beyaz bir toz halini almasıdır. Bu durum örtü merkezi beyaz bir toz halini almasıdır. Bu durum örtü

toprağı üzerine kireç serpilmiş hissini uyandırır. Geç toprağı üzerine kireç serpilmiş hissini uyandırır. Geç

aşamada bu noktalar önce pembe daha sonra ise aşamada bu noktalar önce pembe daha sonra ise

kahverengimsi bir renk almaktadır. Çok yaşlı noktalar kahverengimsi bir renk almaktadır. Çok yaşlı noktalar bazen sarı küfle karıştırılır. Hastalığın meydana geldiği bazen sarı küfle karıştırılır. Hastalığın meydana geldiği kısmın altındaki kompost içinde de beyaz alçı hastalığı kısmın altındaki kompost içinde de beyaz alçı hastalığı

misellerinin sık olarak geliştiği görülür. Bu alanlarda misellerinin sık olarak geliştiği görülür. Bu alanlarda

mantar misellerin gelişmesi kısıtlanır veya tamamen durur.

Enfeksiyona uğrayan kompost siyahlaşır ve çürük kokusu Enfeksiyona uğrayan kompost siyahlaşır ve çürük kokusu

duyulur.

(53)

 Yayılması: Yayılması:

 Hastalık kompost ile işletmeye yayılır. Eski ve Hastalık kompost ile işletmeye yayılır. Eski ve kötü depolanmış gübre bu hastalığın çıkmasına kötü depolanmış gübre bu hastalığın çıkmasına

neden olur. Özellikle kompost hazırlamada neden olur. Özellikle kompost hazırlamada

karışımın fazla ıslak olması, oksijen yetersizliği ve karışımın fazla ıslak olması, oksijen yetersizliği ve

ısınma azlığı, kompostun iyi gelişmemesi, pH'ın ısınma azlığı, kompostun iyi gelişmemesi, pH'ın

yüksek kalması sonucunu getirir. Bunun yanında yüksek kalması sonucunu getirir. Bunun yanında

eski ve yıpranmış kasaların kullanılması, hasat eski ve yıpranmış kasaların kullanılması, hasat

veya diğer çalışan kişilerin hijyenik tedbirlere veya diğer çalışan kişilerin hijyenik tedbirlere

uymaması hastalığın yayılmasında büyük uymaması hastalığın yayılmasında büyük

etkendir.

(54)

 Önlenmesi ve Mücadelesi: Önlenmesi ve Mücadelesi:

 Fermantasyon dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Fermantasyon dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

Karışımın içine konacak alçı miktarı iyi saptanmalı Karışımın içine konacak alçı miktarı iyi saptanmalı

ve yığının ısınmasından önce ve sonra çok fazla ve yığının ısınmasından önce ve sonra çok fazla

ıslaklık bulunmamalıdır. Birinci ve ikinci ıslaklık bulunmamalıdır. Birinci ve ikinci

fermantasyonda kompostun yeterli havalanma fermantasyonda kompostun yeterli havalanma

koşulları sağlanmalıdır. Pastörizasyonda ve koşulları sağlanmalıdır. Pastörizasyonda ve

yetiştirme odalarında kullanılan kasaların yetiştirme odalarında kullanılan kasaların

enfeksiyon kaynağı olmaması için gerekli temizlik enfeksiyon kaynağı olmaması için gerekli temizlik

yapılmalıdır.

(55)

Kahverengi alçı Kahverengi alçı

Hastalığı(Papulaspora byssina) Hastalığı(Papulaspora byssina)

 Belirtisi: Belirtisi:

 Mantar işletmelerinde oldukça sık görülür Mantar işletmelerinde oldukça sık görülür fakat beyaz alçı hastalığından daha az

fakat beyaz alçı hastalığından daha az

öneme sahiptir. Kompostun ve daha sonra öneme sahiptir. Kompostun ve daha sonra

örtü toprağının üzerinde beyaz lekeler örtü toprağının üzerinde beyaz lekeler

oluşur. Bu lekelerin orta kısmından oluşur. Bu lekelerin orta kısmından

misellerin koyulaştığı ve kahverengine misellerin koyulaştığı ve kahverengine

dönüştüğü görülür. Bulaşık kısımda ürün dönüştüğü görülür. Bulaşık kısımda ürün

azalması olur.

(56)

 Yayılması: Yayılması:

 Yayılması beyaz alçı hastalığındaki gibidir. Yayılması beyaz alçı hastalığındaki gibidir.

Hijyenik tedbirlere uyulmaması hastallığın Hijyenik tedbirlere uyulmaması hastallığın

yayılmasına neden olur.

 Önlenmesi ve mücadelesi: Önlenmesi ve mücadelesi:

 Beyaz alçı hastalığında alınması önerilen Beyaz alçı hastalığında alınması önerilen tüm önlemler bu hastalık için de geçerlidir.

tüm önlemler bu hastalık için de geçerlidir.

(57)

Yeşil küf( Trichderma sp.) Yeşil küf( Trichderma sp.)

 Belirtisi: Belirtisi:

 Mantar yetiştiricilinde eski işletmelerde daha çok Mantar yetiştiricilinde eski işletmelerde daha çok görülen bir hastalıktır. Temiz olmayan kasaların görülen bir hastalıktır. Temiz olmayan kasaların

kullanılması, kesilen mantar sap artıklarının kullanılması, kesilen mantar sap artıklarının olduğu gibi bırakılması sonucu örtü toprağı olduğu gibi bırakılması sonucu örtü toprağı

üzerinde ve mantarlar arasında beyaz pamuksu üzerinde ve mantarlar arasında beyaz pamuksu

miselleri ile dikkati çeker. Kompost üzerinde miselleri ile dikkati çeker. Kompost üzerinde

mantar misellerinin gelişmeye başlamasından 48 mantar misellerinin gelişmeye başlamasından 48

saat sonra görülürler. Yeşil küf miselleri daha saat sonra görülürler. Yeşil küf miselleri daha

hızlı geliştiğinden mantar misellerinin gelişmesi hızlı geliştiğinden mantar misellerinin gelişmesi

durur. Kompost üzerine tohumluk misel durur. Kompost üzerine tohumluk misel

serpildiğinde bu durum ortaya çıkmaz.

(58)

 Yayılması: Yayılması:

 Yeşil küf sporları hava hareketi ile yayılır. Yeşil küf sporları hava hareketi ile yayılır.

Ayrıca örtü toprağı üzerine bırakılan Ayrıca örtü toprağı üzerine bırakılan

mantar artıkları önemli enfeksiyon mantar artıkları önemli enfeksiyon

kaynağıdır. Yüksek hava nemi, kompost kaynağıdır. Yüksek hava nemi, kompost

üzerinin ıslak olması, havalandırma azlığı üzerinin ıslak olması, havalandırma azlığı

yeşil küf oluşumunu hızlandırır.

(59)

 Önlenmesi ve Mücadelesi: Önlenmesi ve Mücadelesi:

 Hastalıklı mantarlar, hasat artıkları Hastalıklı mantarlar, hasat artıkları

temizlenmelidir. Kuvvetli havalandırma yapmak, temizlenmelidir. Kuvvetli havalandırma yapmak,

nem miktarını azaltmak ve kompost üzerinin nem miktarını azaltmak ve kompost üzerinin

ıslak bırakılmamasına dikkat edilmelidir. Ön ıslak bırakılmamasına dikkat edilmelidir. Ön gelişme devresinde kompost yüzeyi kağıtla gelişme devresinde kompost yüzeyi kağıtla örtülmeli ve formalin çözeltisi ile mücadele örtülmeli ve formalin çözeltisi ile mücadele

yapılmalıdır. Kompostun aşılanması sırasında yapılmalıdır. Kompostun aşılanması sırasında yeşil küf ile bulaşmış tohumluk kullanmaktan yeşil küf ile bulaşmış tohumluk kullanmaktan

kaçınılmalıdır.

(60)

 Aşılama sırasında kompost sıcaklığının 24ºC'yi Aşılama sırasında kompost sıcaklığının 24ºC'yi geçmemesine dikkat edilmelidir.Sıcaklık artışı geçmemesine dikkat edilmelidir.Sıcaklık artışı

kompostdaki tüm organizmaların aktivitesini kompostdaki tüm organizmaların aktivitesini

arttırırken kültür mantarının gelişmesini arttırırken kültür mantarının gelişmesini

kısıtlamaktadır. Ön gelişme odasında kompostun kısıtlamaktadır. Ön gelişme odasında kompostun

konulmasından sonra %0.5'lik formalinle konulmasından sonra %0.5'lik formalinle dezenfeksiyon yapılmalı ve 24 saat sona dezenfeksiyon yapılmalı ve 24 saat sona

havalandırma yapılarak formalin buharı dişari havalandırma yapılarak formalin buharı dişari

atılmalıdır. Bu yolla yapılacak mücadele yeşil küf atılmalıdır. Bu yolla yapılacak mücadele yeşil küf

gelişimini büyük ölçüde engellemektedir.

(61)

Sarı küf (Chrysosparium spp.) Sarı küf (Chrysosparium spp.)

 Belirtisi: Belirtisi:

 Kompost ile örtü toprağı arasındaki sınır üzerinde Kompost ile örtü toprağı arasındaki sınır üzerinde kahverengi sarı benekler halinde görülür. Bu

kahverengi sarı benekler halinde görülür. Bu benekler 1-2 cm büyüklüğüne erişebilir. Bazen benekler 1-2 cm büyüklüğüne erişebilir. Bazen

beneklerin bir araya gelmesinden birleşik formda beneklerin bir araya gelmesinden birleşik formda

sarı yığınlar da oluşabilir. Mantarların hasadını sarı yığınlar da oluşabilir. Mantarların hasadını

takip eden birinci veya ikinci haftadan itibaren, takip eden birinci veya ikinci haftadan itibaren,

çok sayıda ölü mantar oluşur ve birden bire azalır.

bu durum sarı küfün yaptığı en önemli zarar bu durum sarı küfün yaptığı en önemli zarar şeklidir. Sarı küfün yaşam dönemi hakkında şeklidir. Sarı küfün yaşam dönemi hakkında

bilgiler azdır. Bilinen, kompostun pastörizasyon bilgiler azdır. Bilinen, kompostun pastörizasyon

sırasında yeterli sıcaklık düzeyine ulaşmaması ve sırasında yeterli sıcaklık düzeyine ulaşmaması ve

yeterli süre bu sıcaklıkta kalmamasıdır.

(62)

 Yayılması: Yayılması:

 Yetiştirme odalarında tahta aksam üzerinde Yetiştirme odalarında tahta aksam üzerinde gelişerek, havalandırma sırasında sporların gelişerek, havalandırma sırasında sporların

dağılmasıyla yayılır. Sarı küf , genellikle 2. Ürün dağılmasıyla yayılır. Sarı küf , genellikle 2. Ürün

dalgasında görünmesine rağmen 1.ve2. ürün dalgasında görünmesine rağmen 1.ve2. ürün

dalgası sonunda da görülebilir. Küf ağır dalgası sonunda da görülebilir. Küf ağır

kompostta samanı fazla olan hafif komposta kompostta samanı fazla olan hafif komposta

göre daha hızlı gelişir. Aynı şekilde ıslak kompost göre daha hızlı gelişir. Aynı şekilde ıslak kompost

üzerindeki gelişimi kuru komposta göre daha üzerindeki gelişimi kuru komposta göre daha

hızlıdır.

(63)

 Önlenmesi ve mücadelesi: Önlenmesi ve mücadelesi:

 Kompost yapımında çok dikkatli olunmalı ve Kompost yapımında çok dikkatli olunmalı ve birinci fermantasyonda iyi bir kızışmanın

birinci fermantasyonda iyi bir kızışmanın

sağlanması için karışım içine şeker pancarı artığı, sağlanması için karışım içine şeker pancarı artığı,

malt artığı veya soya fasulyesi unu ilave malt artığı veya soya fasulyesi unu ilave

edilmelidir.

 İkinci fermantasyon sırasında kompost İkinci fermantasyon sırasında kompost

sıcaklığının 56-58ºc'de en az 12 saat süre ile sıcaklığının 56-58ºc'de en az 12 saat süre ile

kalması sağlanmalıdır. Yetiştirme periyodu kalması sağlanmalıdır. Yetiştirme periyodu

sonundan odalara buhar verilerek 70ºCde 12 sonundan odalara buhar verilerek 70ºCde 12

saat tutulmalı ve üretim kasaları %2'lik Sodyum saat tutulmalı ve üretim kasaları %2'lik Sodyum

pentaklorfenalt çözeltisi ile muamele edilir.